Negatieve reactie YYD verklaring Van Agt "In Amerika begrijpt men Nederlandse houding niet" Minister Va nee: "In NAVO geen sprake van gebrek aan eenheid" Problemen met besluit tot uitstel stationering raketten UPT Oostblok keurt besluit NAVO af Belgisch kabinet redt zich uit rakettenzaak Uit in de Randstad DONDERDAG 13 DECEMBER 1979 BRUSSEL-„Amerika heeft begrip voor de moeilijke politieke problemen waarvoor de regerin gen in Nederland en België zich gesteld zagen. Maar er is geen sprake van gebrek aan eenheid". Dit zei de Amerikaanse minister Cyrus Vance (buitenlandse za ken) gisteren in Brussel nadat de NAVO-landen unaniem besloten hadden tot de produktie van 108 Pershing-raketten en 464 kruis raketten alsmede de installatie daarvan in West-Europa. Nederland stelde het besluit of het op Nederlands gebied 48 kruis raketten zal stationeren - zoals het NAVO-plan voorziet - met twee jaar uit. België wil zijn me dewerking over zes maanden nog eens bekijken in het licht van de resultaten van onderhandelingen met de Sowjet-Unie over terug dringing van de wapens voor de middellange afstand. Het besluit van de NAVO-landen, dat uren later kwam dan ver- SCHOLTEN: ONS LAND IN WACHTKAMER BRUSSEL (GPD) - Na afloop van het NAVO-beraad in Brussel zeiden de ministers Scholten (defensie) en Van der Klaauw (buitenlandse za ken) op hun persconferentie „het volle vertrouwen te heb ben dat het standpunt van het kabinet in de Tweede Kamer een meerderheid zal krijgen". De defensieminister omschreef de Nederlandse stellingname als een „wachtkamerpositie". Nederland zal pas over twee jaar besluiten of het met de stationering meedoet. De WD heeft geëist dat in Brus sel een beginselbereidheid tot stationering zal worden uit gesproken. De bewindslieden erkenden dat dat niet in het Nederlandse standpunt is verwoord. Desondanks zei minister Van der Klaauw (zelf WD) dat het WD-standpunt „in deze opstelling voldoende doorklinkt", omdat de be reidheid tot stationeren niet zonder meer wordt uitgeslo ten. De ministers konden geen dui delijkheid verschaffen over twee juist in de Tweede Ka mer controversiële zaken, die ook in het NAVO-communi- qué niet werden opgelost. In de eerste plaats wordt daar gesproken over „alle minis ters", die met de modernise ringsplannen, dus de produk tie van de nieuwe wapens, akkoord zijn gegaan. Dat is volstrekt in strijd met de door de Tweede Kamer aan vaarde motie-Stemerdink. Scholten stelde op zijn pers conferentie dat Nederland niet nadrukkelijk om in stemming met de produktie is gevraagd. De produktie van de kernwapens is volgens de minister bovendien een puur Amerikaanse aangelegen heid. Maar hij gaf toe dat door Nederland ook niet tegen de Amerikanen is gezegd dat dat niet mocht. Maar ook de duidelijke uit spraak van de NAVO-top, dat er 572 nieuwe raketten ko men, is in strijd met wat alle partijen in de Tweede Kamer hebben gezegd, en bovendien ook de regering. Van de „be perkte produktie" uit de CDA-vertrekpunten is in dit NAVO' COMMUNIQUÉ geen sprake. Minister Van der Klaauw heeft dat standpunt ook in het overleg ingeno men. Maar hij gaf dat op toen bleek dat een beperkte pro duktie niet haalbaar was. Mi nister Scholten daarover „Wij oordeelden het niet wijs de bondgenoten nu met nog meer afwijkende standpun ten te achtervolgen". Ook de Nederlandse voorwaar den, dat het nooit 'met moder nisering akkoord kan gaan, zolang het SALT-II-akkoord niet is goedgekeurd, komt in het NAVO-communiqué niet voor. wacht, moet volgens de Ameri kaanse minister van defensie Ha rold Brown wonden gezien als het antwoord van de Alliantie op de installering in de Sowjet-Unie van soortgelijke wapens. Behalve om de Backfire-bommenwerper gaat het hierbij vooral om de SS- 20 raketten, die volgens Brown nu in een tempo van bijna een kernkop per dag worden opge steld. Het uit de boot vallen van Neder land en België leek door de Ame rikaanse bewindslieden zoveel mogelijk als onbelangrijk te wor den voorgesteld. Minister Brown: „Het gaat ten slotte maar om 15 a 20 procent van het totale aantal nieuwe raketten". Vance: „Dit besluit is een solide basis voor het Amerikaanse parle ment" om akkoord te gaan met de produktie van de nieuwe wapens. De kosten vijf miljard dollar, ne men de VS geheel voor hun reke ning. NAVO-secretaris-generaal Luns wees er op dat Nederland heeft deelgenomen aan het NAVO-be- sluit. Hij liet de mogelijkheid open dat over drie jaar, als de nieuwe wapens opgesteld kun nen worden, alsnog tot de instal lering van meer of minder raket ten in West-Europa dan nu voor zien is wordt besloten. Dit is af hankelijk van het wapenoverleg met de Sowjet-Unie dat de NA VO-landen willen beginnen op basis van een voorstel dat tegelijk met de moderniseringsbesluit werd aangenomen. Minister Vance zei optimistisch te zijn dat de Sowjet-Unie zal in gaan op het aanbod van de NAVO te onderhandelen. Dit aanbod houdt in het maken van afspra ken - binnen maar eventueel ook buiten het kader van Salt III - over beperking van het aantal ra ketten voor middellange afstand aan Sowjet- en NAVO-zijde op basis van het principe van gelijk aantal. Als gebaar van goede wil zal Amerika 1000 kernkoppen voor korte afstand „zo snel mo gelijk" uit Europa terugtrek ken. fensie van de veertien NAVO- landen (alleen Frankrijk was af wezig) duurde enkele uren langer dan verwacht als gevolg van moeilijkheden over het slot communiqué. Het ging daarbij om de vraag hoe de afwijkende posities van Nederland en België tot uitdrukking zouden worden gebracht. Ook,Denemarken eiste vermelding van zijn verzoek tot uitstel van het NAVO-besluit met zes maanden, overigens tever geefs. Na een diepgaand debat, zo heet het ten slotte in het communiqué, „dat onder andere de verdienste droeg van diverse benaderingen en na kennisname van de posities van zekere lidstaten, besloten de ministers (dus ook die van Ne derland en Belgie) dat de beste manier om de globale belangen van de alliantie te dienen, gelegen is in een parallel besluit over mo dernisering en wapenbeheer sing". DEN HAAG (GPD) - Het CDA heeft gisteravond aanvan kelijk positief, de VVD daarentegen overwegend nega tief gereageerd op het standpunt dat Nederland in het NAVO-beraad over de kernwapens heeft ingenomen. Dat bleek uit de eerste reacties op de verklaring die premier Van Agt gisteravond in de Tweede Kamer af legde. De WD heeft duidelijk problemen met het besluit van het kabinet de beslissing over stationering van de nieuwe raketten twee jaar uit te stellen. De NAVO besloot tot produktie en plaatsing van 572 nieuwe atoom raketten, maar Nederland en België hebben de partners mee gedeeld dat zij de beslissing over stationering respectievelijk twee jaar en zes maanden willen uit stellen, in afwachting van de re sultaten van het ontwapenings- overleg met de Sowjet-Unie. De NAVO-landen weigerden het Nederlandse voorbehoud in het officiële communiqué op te ne men, met het argument dat dan allerlei andere landen, zoals De nemarken en Noorwegen, ook hun bezwaren erin kenbaar zou den willen maken. Afgesproken is toen dat Scholten en Van der Klaauw hun afwijkende stand punt in een aparte verklaring zouden laten circuleren. hangt hun beslissing natuurlijk af, zo zei hij, van de bereidheid van de Europese bondgenoten de raketten ook daadwerkelijk op hun grondgebied te plaatsen. Zoals bekend heeft het CDA in zijn „vertrekpunten" voortdurend gehamerd op een beperkte pro duktie van raketten, in plaats van de 572 waartoe de NAVO nu be sloten heeft. Met dit onderdeel uit de CDA-vertrekpunten konden de bondgenoten echter niet in stemmen, zo deelde Van Agt de Kamer mee. BRUSSEL (Reuter. UPI) - De Sowjet-Unie, Oost-Duitsland en Tsjechoslowakije hebben in een eerste reactie het NAVO besluit tot modernisering van de kern wapens eensgezind veroordeeld. Zij waarschuwen voor de "ern stige gevolgen" van de beslissing. Het Russische persbureau Tass veroordeelde het NAVO besluit en zei dat het de basis vernietigt voor verdere onderhandelingen over wapenbeperking. Tass meldt dat het besluit het resultaat is van nog nooit voorgekomen druk vanuit Washington. Londen en Bonn op de kleinere onwillige staten. Tass wees het aanbod van de NAVO tot onderhandelingen van de hand met de opmerking dat "het besluit in Brussel be wijst dat de NAVO de verwezen lijking van gevaarlijke plannen doordrijft voor een escalatie van de bewapeningswedloop in Eu ropa, gepaard gaande met ver hoogde spanning en dreigender confrontatie". Oost-Duitsland liet gisteravond weten dat het NAVO besluit "ernstige gevolgen" zal hebben. Ook dit land verweet de Verenig de Staten en West-Duitsland de kleinere staten in het Westen te lubben gedwongen met het be sluit akkoord te gaan. Radio Praag noemde de beslissing in Brussel een "torpedo tegen de ontspanning m Europa". Nie mand kan verwachten dat de Sowjet-Unie en de socialistische landen gesprekken beginnen waarbij de NAVO uit de positie van de sterkere spreekt. In Amerikaanse regering-kringen daarentegen heerste na het be kend worden van de beslissing in Brussel tevredenheid over het re sultaat. President Carter voegde aan zijn rede over defensie gis termiddag toe dat "dit akkoord buitengewoon bemoedigend is voor ons allen". ADVERTENTIE informatie en voegde eraan toe dat de verklaring van Van Agt „ernstige vragen bij hem had op geroepen", vooral over de wijze waarop de aanvaarde motie-Ste- merdink van vorige week door het kabinet (niet) is uitge voerd. VotTa^ Zwo MniA*. Lubbers CDA merkte echter di- Van Agt merkte verder op (duide- t H t H v#irk.larinp hil hpm lijk in de richting van de WD) Verklaring In een verklaring in de Tweede Kamer zei premier Van Agt dat de Nederlandse regering in Brus sel het standpunt heeft ingeno men dat Nederland zich thans nog niet kan verbinden tot sta tionering van atoomraketten op zijn grondgebied. Nederland zal hierover in december 1981, dus over twee jaar, een beslissing nemen. Deze beslissing hangt af van het succes (in de vorm van concrete resultaten) dat het ont- wapeningsoverleg met het War- schau-Pact heeft. Van Agt tekende hierbij aan dat in Brussel niet de produktie van nieuwe wapensystemen aan de orde was. Hierover kan alleen de Verenigde Staten beslissen, al dat Nederland zich in Brussel niet heeft geïsoleerd al hebben Scholten en Van der Klaauw een eigen positie ingenomen. „Ne derland blijft beschouwd als een betrouwbare bondgenoot", zei hij. Vooral de WD heeft de laat ste weken sterk gewaarschuwd tegen isolatie binnen de NAVO. Een positieve intentieverklaring tot stationering van de raketten op ons grondgebied is, zo ver klaarden de WD-woordvoer- ders, daarvoor een absoluut mi- rect op dat de verklaring bij hem „ernstige bezorgdheden had weggenomen", maar Rietkerk had duidelijk meer problemen. „Bij de WD-fractie heeft de ver klaring duidelijk een aantal vra gen open gelaten", zo zei hij. Terlouw (D'66) aan op meer in formatie over het besluit van de NAVO tot produktie van de 572 raketten. „Al beslist Nederland daar niet over, de regering kan toch niet om een oordeel over dit punt heen. Het heeft in de discus sie in ons land een hoofdrol ge speeld", aldus Terlouw. DEN HAAG - Premier Van Agt (midden), vice-premier Wiegel (rechts) en minister Albeda achter de regeringstafel in de Tweede Ka mer na het afleggen door Van Agt van een kabinetsverklaring over de modernisering van kernwapens. Afsluiting Het afsluitende kamerdebat over de kernwapenzaak zal volgende week woensdag plaats vinden, evenals de met spanning tege moet geziene stemmingen. De komende dagen zal de regering schriftelijk de Kamer op de hoog te stellen van het verloop van het overleg in Brussel en de wijze waarop het bovenstaand Neder lands standpunt in het NAVO- communiqué is meegeno- Den Uyl (PvdA) drong in een korte reactie in de Kamer aan op deze BRUSSEL - De Belgische regering kreeg gisteren het vertrouwen in het Belgisch parlement voor haar beleid inzake het NAVO-besluit om nieuwe raketten voor mid dellange afstand in Europa op te stellen. Nog voordat de NAVO- beslissing officieel bekend was kreeg het kabinet-Mariens een overweldigende meerderheid van de Belgische Kamer van Af gevaardigden achter zich. De Belgische regering bedong bij de NAVO-partners dat ze over zes maanden - als de N AVO-raad van ministers van buitenlandse za ken bijeen komt - haar mede werking aan het NAVO-besluit opnieuw zal mogen bezien. Dit gebeurt dan aan de hand van het resultaat in het overleg met de Sowjet-Unie over beperking van de kernwapens voor de middel- lange afstand in Europa, haar ®e^le werkt overigens wel volle dig mee aan het NAVO-plan, zo wel wat betreft de produktie van de 572 nieuwe raketten als met betrekking tot de installatie van de wapens (48 cruiseraketten) op Belgisch grondgebied. De con cessie aan België zal in de prak tijk weinig te betekenen hebben, zo menen waarnemers in Brussel. Ze werd binnen het kabinet-Ma r- tens afgedwongen door de Vlaamse socialisten. De socialisten hadden zich sterk gemaakt voor uitstel van het NAVO-besluit met zes maanden. De christen-democraten en het Brusselse FDF wilde wel met de NAVO-voorstellen meegaan. Gijs de Vries, voorzitter Europese liberale jongeren, na bezoek aan de VS: LEIDEN - "Het is voor de Amerika nen erg moeilijk te begrijpen dat ze moeten betalen voor de defensie van anderen die niet beschermd willen worden, althans liever achter de rug van een grote broer kruipen zonder zelf vuile handen te maken". Zo kijken volgens de 23-jarige Gijs de Vries veel Amerikanen aan te gen de wijze waarop Nederland zich verzet tegen modernisering van de kernwapens. De Vries, voorzitter van de Europese libe rale jongeren en secretaris van de commissie buitenland van de WD, was onlangs op uitnodi ging van het Amerikaanse minis terie van buitenlandse zaken een maand in de Verenigde Staten. "Eens in de zoveel tijd worden allerlei politieke smaakmakers via bemiddeling van ambassades uitgenodigd voor een kennisma king met Amerika", verklaart hij zijn trip. De Vries, in Leiden me dewerker van de VVD-gemeen- teraadsfractie, maakte van de gelegenheid gebruik om zich in de States vooral te informeren over de denkbeelden aangaande ontwapening en wapenbeheer sing. Volgens hem heeft men in Amerika na tien jaar onderhandelen een heel ander beeld van Rusland opgebouwd dan waarover men in West-Europa beschikt. De Vries: "Hun impressie is dat je met de Russen hard moet onderhande len anders bereik je niets. Vanuit die gedachtengang vinden de beleidsmakers in Amerika het onbegrijpelijk dat men in Ne derland denkt met lege handen iets bij de Russen te kunnen be reiken. De Amerikanen vinden dat Rusland in de kaart wordt ge speeld. Men heeft het gevoel dat de Sowjet-invloed en propagan da hier onevenredig groot is. Overigens is naar aanleiding van de Westeuropese bezwaren tegen de kernwapenvernieuwing ook wel iets losgemaakt. Men heeft in Amerika wel enig begrip voor de gevoeligheden omdat men beseft dat een eventuele oorlog in eerste instantie in West-Europa wordt uitgevochten". Ondanks dat begrip wordt er in Amerika volgens De Vries bij zonder gehecht aan een eensge zinde opstelling van de NAVO omdat anders de onderhande lingspositie ten opzichte van Rusland verzwakt raakt. De Vries: "Als Nederland de nieuwe kernwapens weigert vrezen de Verenigde Staten voor een sneeuwbaleffect, men name is men dan beducht voor de hou ding van Noorwegen, Denemar ken en België. Een Nederlandse weigering zou bovendien het eer Motieven Een ontwikkeling die De Vries bij zijn verblijf in Amerika sterk is opgevallen is de toenemende rol die binnenlandse politieke mo tieven spelen in de discussie over ontwapening en wapenbeheer sing. Dat is volgens hem een voorname reden waarom de Se naat zo aarzelt met goedkeuring van het zogenaamde Salt 2-vt i- drag, een verdrag tussen Rusland en Amerika over wederzijdse wapenvermindering. De Vries: "Het zou me niet verba zen als die zaak wordt opgehou den tot vlak voor de presidentiele verkiezingen van volgend jaar. In de Senaat denkt men ook aan de eigen verkiezing. En dit onder werp ligt in Amerika nogal ge voelig. De Amerikanen hebben het idee dat de dominerende rol van hun land in de wereld lang zaam maar zeker door Rusland wordt overgenomen. Wat dat be treft hebben ze aan oorlogen in onder meer Vietnam en Angola een trauma overgehouden. Men voelt zich genomen door Rus land. Er bestaat een enorme ach terdocht over de controleerbaar heid van een Salt-akkoord. Ook speelt de Iran-crisis een rol. Ik was er net toen die crisis uitbrak Gijs de Vries. en ik heb dus die hele ontwikke ling kunnen meemaken. Eerst was er een enorme boosheid, daarna overgaand in een sterke aandrang tot militair ingrijpen. Op het ogenblik zie je een toene mend zelfbewustzijn bij de Ame rikanen. Men schudt het Viet- namcomplex van zich af en gaat redeneren op i zijn nog altijd het machtigste land en dat zullen we laten zien ook". Vooraanstaande Amerika nen zoals Kissinger pleiten mo menteel voor het opvoeren van de defensie-begroting van 3 naar 5 procent. Ds meerdere uitgaven zouden dan onder meer gebruikt moeten worden voor het schep pen van een interventieleger. Ik vind dat een zorgwekkende ont wikkeling en het lijkt me geen bijdrage tot de wereldvrede. Net zo goed als het verwerpen van het Salt 2-akkoord bijzonder ernstig zou zijn. Dat akkoord is tot stand gekomen na zeven jaar overleg onder drie presidenten. Als dat wordt verworpen kun je wapen reductie wel vergeten". Moeilijk Door het toenemende zelfbewust zijn van de Amerikanen voorziet De Vries moeilijke jaren voor de NAVO. Daar komt dan nog de dreigende tweespalt over de kernwapenmodernisering by. De Vries: "Het standpunt van de meerderheid van de Tweede Kamer vind ik schijnheilig. Men wil van twee walletjes eten, wel lid blijven van de NAVO maar geen vuile handen maken. Als je in zo'n organisatie meedoet zul je je moeten neerleggen bij het standpunt van de meerderheid". BERT PAAUW AMSTERDAM Concertgebouw - vrij 14, grote zaal: 20.15 uur, Joan Spencer, viool en Noel Skinner, piano. Za 15, grote zaal: 15 uur, matinee op de vrije zaterdag. Grote zaal: 20.15 uur. Concertgebouw orkest olv Bernard Haitink. Zo 16, spiegelzaal: 11 uur, F\ir Elise, rechtstreekse ra diouitzending van de NOS. Zo 16. grote zaal: 14.15 uur. The London Symphonietta olv Elgar Howarth. Grote zaal 20.15 uur, het Am sterdams gemengd koor/het Gewestelyk orkest. Di 18, grote zaal 19.30 uur, Nederlandse Handelvereniging/Pools kamerorkest. Wo 19, grote zaal: 20.15 uur. Concertgebouw orkest olv Bernard Hai- tink. Stadsschouwburg-vrij 14 try-out, za 15 première, 20.15 uur, zo 16, 14 uur Publiekstheater, "Lucifer". Joost van den Vondel Ma 17,20 uur de Nederlandse Operastichting, "Jevgenu Onjegin". Di 18, 20.15 uur De Haagse komedie, "Geleerde vrouwen". Molière Woe 19, 20.15 uur, Publiekstheater, "Lucifer", van Vondel. Do 20, 20 15 uur, het Nationale ballet, "Agon". Carré - t/m 29 dec., (beh zo en ma). 20.15 uur. Paul van Vliet "Vandaag of morgen". Ma 3 dec., 20 15 uur. Berjozka, Russisch zang-en dansensemble. Zo 16enma 17,20 15uur. NeerlandsHoop, "Offsmboet Ippq Dpef', laatste voorstelling in Amsterdam. Theater de Balie - do 13,20.30 uur, Peter Faber in "Maat 45". vrij 14 en za 15, 20.30 uur, De Zwarte Komedie uit Antwerpen: "Kent gy het land waar de kanonnen bloeien". Centrum Bellevue - za 8. 11 t/m 15 (try-outs), grote zaal 20.30 uur. toneelgroep Centrum, "FYanz voor beginners". DEN HAAG Koninklijke Schouwburg - do 13, Haagse komedie. "Geleerde vrouwen", 20.15 uur. Vry 14, za 15, Haagse komedie, "Het weder zijds huwelijksbedrog". 20.15 uur. Zo 16, Haagse komedie. "De kleine Eyolf', 20.15 uur. Ma 17, Zuidelijk Toneel Globe. "Bloed van de hongerlijders", 20.15 uur. Woe 19, Toneelgroep Theater, Tafel v..n ti, n 20 15 uur. Diligentia - do 13,20.15 uur, Trio èCordes Francais, m m v Daniel Wayenbcrg, piano. Vry 14, en za 15. 20.15 uur. Ka baret Dolf de Vries, "Wij mogen niet klagen". Zo 16. 11.30 uur. pianorecital Fred Oldenburg. Ma 17, 20.15 uur. The London Symphonietta (heden daagse muziek). Di 18. 20.15 uur, Flairck. Woe 19, 12.45 uur, lunch- programma met Robert Brown, viool HOT-theater - do 13, 20.30 uur, Kluft, bewegingstheater Bart Stuyf Vry 14. za 15 en woe 19. 20.30 uur, Haagse komedie. "Gebed voor mijn dochter". Zo 16, 14 uur, kindertheater Pssstt. "Comedia del Smarte". Ma 17, 20.30 uur, toneelgroep Centrum, "Een beetje pyn". Di 18, Stichting Bzztoh. 20.30 uur Congresgebouw - vry 14, 20.15 uur, het Residentie orkest, Strauss, Escher, Bartok. Za 15. 20.15 uur. Facet, "Reiziger zonder bagage". Ma 17, 20.15 uur. Nederlands kamerorkest olv Jo? van Immerzecl. Theater de Tobbe (Voorburg! - vry 14. 20.30 uur. ki., nek podium, olv Isabella van Suchtelen. .Za 15, 20.30 uur. Ivo Pauwels' raritei- tencabinet. Zo 16, 14.30 uur. kindervoorstelling: "Wat doen die mussen op myn kussen". Di 18. 20.30 uur. film: "The bad sleep well", Akiro Kurasawa. LEIDEN Schouwburg do 13 en vnj 14.20 15 uur, "Potasch en Perlemoer"; door het Amsterdams Volkstoneel. Za 15. 20.15 uur, "Georgctte- rie", met Georgette Hagedoorn. Jules de Korte en Bert Stoots Ma 17, 20.15 uur, De kinderen van Eduard", door Toneelvereniging Tot Ieders Genoegen Woe 16. 20 15 uur. "Het gevecht", door het Pantomimetheatcr Thomaszewski. LAK-theatcr - do 13. 21 uur, Esta: "Hello and goodbye". Vry 14, 20.30 uur. Werkteater "Mar en Sien op Kattegat 10" Za 15. 20 30 uur, Incubus: "The golden Ass". Zo 16, 15 uur. kindcrvoorstlhng: De Soepgroep: "De moeder van mama Woe 19. 20 en 22 30 uur. LAK-cinema: "Een duivelse uitvinding" (1958) van de Tsjechische regisseur Zeman. Stadsgehoorzaal - do 13, 20.15 uur, Residentieorkest olv Alain Lombard K O - Stadsgehoorzaal. 20 15 uur. Rotterdams Philharm..nis< h orkest olv David Zinman. Za 15. 20 30 uur. Lokhorstkrrk. Studio Laren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 7