Bewoners zijn
gewoon in een
hoek getrapt
LEIDEN
breekt
DOCOS 24 uur
in touw voor
gehandicapten
iu
Meters
hoge
vlammen
Inspraak als verplicht nummertje?
Brandweer
gaat meer
aan de weg
timmeren
Hollantsche
Htm*
DONDERDAG 6 DECEMBER 1979
LEIDEN
Wim van Hanegern
r Wim Rijsbergen
LEIDEN - Tafeltennisvereniging Docos werpt
zich volgend weekeinde (vijftien en zestien
december) vierentwintig uur onafgebroken
in de strijd voor de gehandicaptensport van
Club '58, de noodlijdende Leidse sportver
eniging voor geestelijk gehandicapte kinde
ren. Het festijn dat in het sportcentrum. Vijf
de Groenesteeg 107, plaats heeft, heet "Docos
Varia" en bestaat uit sport, spel en muziek.
Een belangrijk bestanddeel van "Docos Varia"
is de tafeltennismarathon door negen spelers
en één speelster, die zaterdag om twaalf uur
begint met een duel tussen Wim van Hane
gern en Wim Rijsbergen en onafgebroken
voortduurt tot zondag twaalf uur. Docos pro
beert ook zoveel mogelijk prominenten te
strikken om de eigen spelers af te wisselen.
Dick Tesselaar (onderwijs-wethouder), Cor
van Zijp, Ad. Paulussen (voorzitter Neder
landse Tafeltennis Bond), Jelle de Lange
(voorzitter van Club '58) en Davie Fletcher
(Schots folk zanger, woonachtig in Alphen
aan den Rijn) zijn al bereid gevonden.
Op sportgebied staan verder demonstraties
van schermen (zaterdag om kwart voor twee),
boksen (half drie), judo (vijf uur) en kruis-
boogschieten (zondag om elf uur) en een
schaaksimultaan (zaterdag om kwart over
drie) op het programma
Als speciale attractie zal burgemeester Vis za
terdag om één uur een spel spelen dat behal
ve in Oxford, de Engelse zusterstad van Lei
den, nergens ter wereld wordt gespeeld. He
heet "Aunt Sally" en bestaat eruit dat me
houten paaltjes een poppetje dat negen
ter verder op een paal staat omver moet 1
den gegooid.
Het element spel komt verder naar voren in een
variamarkt met ballen gooien, sjoelen, rad
van avontuur, prijsschieten, enz. En dan de
muziek; die bestaat voornamelijk uit folk.
Zaterdagavond van half negen tot half drie
treedt een groot aantal artiesten uit binnen-
en buitenland op. Naast de al genoemde Da
vie Fletcher zijn dat Rex Reason (blues), Jer
ry Spurlock (folk), Jon Wyce ("de koning van
de troubadours"), Christien Eterman (folk)
en onder voorbehoud het Circus van Kees
Ouwejan. Het feest wordt om half drie beëin
digd met een bezoek van Prins Theo den Eer
sten van carnavalsvereniging De Hutspotten.
Ook tussen de bedrijven door zullen diverse
artiesten optreden. Zaterdag om kwart over
vier Davie Fletcher en Rex Reason, zondag
om twee uur, na een uurtje disco, Yvonne en
Monique (country) en om drie uur wordt de
rmale verzorgd door de Burchtknotsers.
Metershoge
vlammen
schieten uit
een pand aan
de Mare. Eén
van de
indruk
wekkendste
branden van de
laatste jaren
(achttien maart
vorig jaar».
LEIDEN - "Ze lijken alle
maal op het schilderij in de
Lakenhal waar burge
meester Van der Werff z'n
arm aanbiedt als voedsel
aan de hongerende bevol
king. Ze zijn het beleg van
1574 nooit te boven geko
men. Het zijn altijd hon-
gerlijers en armoedzaaiers
gebleven op zoek naar
hutspot met klapstuk. De
armoede straalt van ze af
en is erfelijk geworden
Zelfs de dikken zien er niet
welgedaan uit, maar voos
alsof ze met een fietspomp
zijn opgeblazen"
Bovenstaand citaat komt uit Jan
Wolkers' Kort Amerikaans, ge
schreven in november 1962. Een
weinig vleiend oordeel over de
Leidse bevolking. Een citaat dat
op geen enkele wijze verhult dat
Leiden op dat moment één van de
armste en armoedigste steden
van Nederland was. Zelfs de sta
tige gevels van het stadhuis en
Rapenburg konden die werke
lijkheid niet langer verbergen.
Toch duurde het nog tien jaar voor
dat het Leids gemeentebestuur
zich, met de moed der wanhoop,
tot de rijksoverheid wendde voor
het verkrijgen van extra finan
ciële steun. "Leiden in last", heet
het drukwerkje waarin een uit-
gebreidde opsomming werd ge
geven van de noden van Leiden
Het verrottingsproces was op dat
moment zover gevorderd dat het
gemeentebestuur dreigde Gods
water maar over Gods akker te
laten stromen. De Leidse bevol
king leek al lange tijd daarvoor
het moede hoofd in de schoot te
hebben gelegd.
Ontwikkeling
Leidens VVD-burgemeester A.J
Vis zegt daarover in een inter
view, in november 1972: "Rond
de eeuwwisseling had Leiden na
Maastricht het grootste aantal
imbecielen en drankzuchtigen
van Nederland". En: "Als bevol
king heb je een minimale ont
wikkeling nodig om actie te kun
nen voeren. De bestuurlijke ca
paciteit in Leiden is gering door
dat de bevolking daartoe de ei
genschappen mist" In het
smeekschrift aan het ryk spreekt
het college van burgemeester en
wethouders over een hoog per
centage van minder geschikten
die onder de arbeidersbevolking
is ontstaan als gevolg van de ach
terlijke sociale- en hygiënische
toestanden.
Bovenstaand gemeentelijk proza
maakt duidelijk dat het Leids
stadsbestuur (nog geen tien jaar
geleden) niet wist had over hoe de
in verval geraakte binnenstad uit
de problemen moest komen. Van
inspraak was nauwelijks sprake
"Vroeger accepteerde je alles maar
wat de "hoge heren" deden. In
spraak? Daar stond je helemaal
niet bij stil", aldus de heer Rooij-
akkers (56) van de Korte Mare. Hij
is opgegroeid in de wijk Noord-
vest waar zijn grootouders vanaf
1880 een kolenhandel hadden. De
Langegracht was toen nog een
echte gracht. "Het laden en los
sen gebeurde met de trekschuit",
vertelt hij. Rooijakkers heeft van
kinds af in de zaak gewerkt, tot de
komst van het aardgas, toen
moest hij het opgeven.
De rasechte Leidenaar heeft zijn
buurt door de jaren heen zien
verloederen. De verpaupering
van de grachtenpanden, de grote
verkeersdoorbraken en het dem
pen van de Langegracht. Hij
heeft het allemaal meegemaakt.
De "vooruitgang" heeft diep ge
sneden in het vlees van Noord-
vest. "Er zijn enorm veel fouten
LEIDEN IN LAST zo heette het boekwerkje dat tien jaar geleden ver
scheen en waarin het bestuur van deze stad haar nood klaagde over de
nijpende problemen waarmee Leiden te maken heeft.
In de zeventiende eeuw was Leiden na Amsterdam de grootste en bloeiend-
ste stad van Nederland. Drie eeuwen later zit Leiden met de erfenis van
de rijke geschiedenis: de op één na grootste binnenstad van ons land.
Verkrotte woonbuurten, haveloos uitziende open plekken en vervallen
monumenten bepalen in belangrijke mate het gezicht van die binnen
stad. Leiden is schrikbarend in verval!
Tien jaar later is "Leiden in herstel" het motto van het Leids gemeentebe
stuur. Pogingen om het proces van aftakeling te stuiten lopen als een rode
draad door de stad heenWordt de Leidse binnenstad weer leefbaar of is
Leiden nog steeds in last? Het antwoord op die vraag geeft een serie
artikelen die de komende weken in deze krant verschijnt.
gemaakt in het verleden", zegt
Rooijakkers beslist. "We zijn
overspoeld met verkeer en de
achteruitgang van de buurt zet
zich nog steeds door"
Inspraak
De Langegracht zo n twintig jaar geleden, nog een echte gracht
Pas in de tweede helft van de jaren
zestig werd "de inspraak" een
gevleugelde uitdrukking. De
Leidenaar komt in verzet. Met
name in de stadsvernieuwings
gebieden worden bewonersac
ties waargenomen. De protesten
richten zich voornamelijk tegen
de kaalslag. Het progressieve
college van B en W dat in 1974
aantreedt maakt ernst mat de
aanpak van de binnenstad. De in
spraak hoort er vanaf dat mo
ment bij maar verloopt volgens
weinig formele procedures.
Het is de bedoeling van het nieuwe
stadsbestuur om Leiden van de
status "probleemstad" af te hel
pen. De aanpak van wethouder
Waal (ruimtelijke ordening en
stadsontwikkeling) getuigt van
dadendrang: er moet een (struc
tuur )plan worden gemaakt voor
de hele binnenstad, samen met
alle betrokkenen en belangstel
lenden. In dat totaal-plan moet
worden aangegeven wat er in de
toekomst (de komende 10 a 15
jaar) met de binnenstad gaat ge
beuren by voorbeeld op het ge
bied van wonen, werken, winke
len en verkeer. Het plan kwam er
De inspraak was kort en krachtig.
Maar iedereen kan weten welke
koers de gemeente vaart. Het
structuurplan geeft richting aan
de stadsvernieuwing die in alle
buurten in de binnenstad op gang
is gekomen, o.a. in De Camp. Ma-
redorp, de Pieterswijk. de Haver
en Gortbuurt, D'Oude Morsch en
Noord vest.
Plannen
Tegelijkertijd is de gemeente door
gegaan met het maken van be
stemmingsplannen voor delen
van de binnenstad. Immers, al
leen via een bestemmingsplan is
de gemeente in staat om recht
streeks (zo nodig via de rechter)
haar invloed te laten gelden en
ongewenste ontwikkelingen te
gen te houden. Het structuurplan
biedt die juridische kracht niet.
Terug naar de wijk Noordvest (de
Duurt die ligt tussen de Maresin-
gel en de Oude Singel) waar de
strijd om een bestemmingsplan
al geruime tijd geleden is losge
brand. Pas in januari besloot de
gemeente om in samenwerking
met de buurtbewoners zo'n plan
op te stellen. In vier vergaderin
gen, in een tydsbestek van twee
maanden, moest het bestem
mingsplan uit de grond worden
gestampt. De bewoners voelden
Negen tweede-jaars studenten van
het Sociologisch Instituut in Lei
den. die een onderzoek instelden
naar de totstandkoming van het
bestemmingsplan voor Noord-
vest, kwamen tot de vernietigen
de conclusie dat de inspraak van
de bewoners volledig heeft ge
faald. Leidse ambtenaren zouden
slechts in zeer geringe mate ojjen
staan voor bewonersinvloed en
de gemeente zou zich absoluut
niet hebben gehouden aan de no
ta "afspraken over inspraak" De
inspraak wordt een "verplicht
nummertje' genoemd en een
"manipulatietechniek ter legiti
mering van het beleid" (het ver
kopen van de gemeentepolitiek
dus).
Niemand wil zeggen dat de on-
voorzichtigheidonacht
zaamheid. onoplettendheid,
enz. onder de mensen toe
neemt. Hoofd preventie Van
Oosten van de Leidse brand
weer: "Dan zeg je zo snel dat
de mensen dom zijn en dat wil
ik niet." Maar feit is wel dat
het aantal ongelukjes en
brandjes nog steeds toeneemt.
En onachtzaamheid is altijd
al de meest voorkomende oor
zaak van brand geweest. "Ik
geloof niet dat de mensen zelf
zoveel onachtzamer zijn,
maar door de komst van al
lerlei moderne apparatuur is
de kans op ongelukken en
brand veel groter geworden
meent officier Taal van de
Rotterdamse brandweer.
Zijn baas, hoofdcommandant
Vossenaar. acht de tijd in elk
geval rijp vooreen intensieve
voorlichtingscampagne. Hij
heeft in de Verenigde Staten
een methode opgepikt die het
volgens hem ook in Nederland
goed zou doenAls er ergens in
de stad brand is geweest gaat
de brandweer drie dagen
daarna met de buurt om tafel
zitten om na te kaarten over
de brand. Hoe kwam het nu.
Wat waren de eventuele
problemen bij het blussen. En
hoe had de brand misschien
voorkomen kunnen worden?
Op zo'n moment, aldus Vosse
naar, heeft het zin om met
preventie-adviezen te komen.
omdat de gedachte aan brand
nog sterk leeft
Het is met de bedoeling dat dat
bij elk brandje gebeurt. "Al
leen als een brand aanspreekt
en de mensen de sch rik te pak
ken hebben", licht officier
Taal toe. Dat zal meestal zijn
als het een hele grote brand is
af als er slachtoffers vallen,
maar ook bijvoorbeeld als het
blussen bemoeilijkt werd door
veel Ifout/geparkeerde auto's.
De Rotterdamse brandweer
heeft geen personeelsuitbrei
ding nodig om deze voorlich
tingscampagne te kunnen
uitvoeren. Het isde bedoeling
dat dezelfde ploeg die de
brand heeft geblust de buurt
weer ingaat Die ploeg zit dan
in de uitrukdlenst zodat het
kan voorkomen dat ze worden
weggeroepen vooreen andere
brand terwijl ze in het buurt
huis achter een bak koffie zit
ten. Maar wat dat betreft valt
er in Rotterdam wel wat te re
gelen. want er zijn dertien
brandweerposten
Wanneer de campagne gaat be
ginnen is nog niet bekend,
men «s nog druk bezig met de
ivorberetdingenmaar het is
de bedoeling dat dat op zo
kort mogelijke termijn ge
beurt. Ook m Leiden is men
bij de brandweer van mening
dat er meer aan voorlichting
moet worden gedaan. Van
Oosten: "We willen ook wat
meer aan de weg gaan timme
ren Er is geen speciale aan
leiding. maar we vinden dat
we er gewoon mee naar buiten
moeten komen. We moeten wel
elk jaar weer meer uitrukken,
het ligt nu tussen de 1100 en
1200 maal uitrukken per jaar.
Daar is dan ook hulpverle
ning bij".
De Leidse brandweer komt naar
buiten door middel van fol
dertjes, er is nel een hele serie
in bestelling. Van Oosten had
nog met van de Rotterdams-
Amerikaanse manier ge
hoord. maar het lijkt hem zo
op hel eerste gezicht een zin
nige zaak te zijn. "Er kunnen
een hoop positieve dingen uit
komen Je voorkomt iti elk ge
val een ongecontroleerde
reactie in de buurt Want als
er brand is geweest heeft ie
dereen ineens het idee dat hij
met meer veilig woont. Kom je
een aantal dagen later terug
met gerichte voorlichting dan
vangt dat de angst inde buurt
op-
En ondercommandant Van der
Staag can de Leidse brand
weer zegt: "Het idee daar zit
wel wat in, want de meeste
mensen hebben nog nooit
brand gehad en preventie zal
ze een zorg zijn. Maar als er
dan in de buurt brand is ge
weest wordt daar wel een
poosje over gepraat". Er is in
Leiden nog nooit over een
dergelijke aanpak gedacht.
En Van Oosten i^eegt hem min
of meer van tafel met de op
merking: "Zo n aanpak heeft
alleen wel personeelsconse-
quenttes voor de brandweer.
We zitten hier met een be
roepsbrandweer can zestig
man In Rotterdam zijn het er
geloof ik ruim vijfhonderd,
dan gaat dat wel wat i
diger he...".
De heer Rooyakkcrs zegt daarover
"We kregen staande de vergade
ring hele boekwerken en bouw
plannen onder de neus geduwd.
Alles wat door de bewoners is in
gebracht werd van tafel geveegd.
Het kwam erop neer dat we enkel
maar "ja" mochten knikken
Daar zyn we niet ingetrapt. Ik
weet wel dat we door de mensen,
voor wie we het vakje rood heb
ben gemaakt, gewoon in een
hoek zyn getrapt. Wat die wet
houder Waal heeft gedaan dat is
zo vies en zo vuil. Hy lapt de hele
burgerbevolking gewoon aan zyn
laars. Ik heb er een ding van ge
leerd, dat is dat ik nooit meer ga
stemmen voor de gemeente
raad".
JAN RIJSDAM
Volgende keer reacties op het in
spraakrapport
Hoe staat 't met
de verkoop van uw huis
