„Verandering van koers
kan aantrekkelijk zijn"
vandaag...
toegelicht
tlMï\\M°9Larnma\
Leidenaar Watze Tiesema dramaturg bij Haagse Comedie
WOENSDAG 5 DECEMBER 1979
DEN HAAG - De recente problemen rond de
Haagse Comedie, die zelfs uitmondden in een
volledig nieuwe directie, hebben enigszins het
feit aan het oog onttrokken dat het artistieke
beleid van dit toneelgezelschap sinds deze zo
mer mede bepaald wordt door Leidenaar Watze
Tiesema, auteur van de musical "Wie betaalt het
gelach" ter gelegenheid van de heropening van
de Leidse Schouwburg en lid van de begelei
dingscommissie Schouwburgzaken van de ge
meente Leiden.
Watze Tiesema begon zijn loopbaan
in 1974 bij de VARA, eerst met
losse opdrachten (o.a. de serie
"Tussen wal en schip"), later als
dramaturg in vaste dienst. In die
tijd had de VARA juist het prin
cipebesluit genomen zich uitslui
tend met Nederlandse drama
producties bezig te houden:
"Hoofdzakelijk omdat dat ge
woon moest als je het Nederland
stalig drama van de grond wilde
krijgen. Als elk Nederlands stuk
dat binnenkomt, moet concurre
ren met alle stukken die in het
buitenland geschreven zijn, dan
zal de keus zo vaak nadelig uit
vallen voor de Nederlandse au
teur dat je zelden of nooit kunt
bewijzen dat een bepaald stuk
voldoende kiemkracht heeft om
er een volwaardige produktie van
te maken. En dat gaat dan met
vallen en opstaan, de ene keer
wat beter dan de andere, maar we
hebben zo wel degelijk gepro
beerd het Nederlandse drama
van de grond te krijgen".
Zijn belangrijkste taak in die pe
riode bestond uit de samenwer
king met auteurs die wel een
bruikbaar idee hadden inge
diend, maar de ervaring misten
om een stuk zodanig op te bou
wen dat de uitvoering een haal
bare kaart zou worden. Op het
ogenblik leeft ook bij de Haagse
Comedie de gedachte om in de
toekomst het Nederlandse drama
meer aandacht te gaan schenken,
zodat de kans bestaat dat hij de
bij de VARA opgedane ervaring
verder in praktijk kan brengen.
Een voor de hand liggende vraag
is echter waarom Nederlandse
auteurs zo in de watten gelegd
moeten worden terwijl hun bui
tenlandse collega's voor het me
rendeel helemaal zelf moeten
Afzetgebied
Tiesema: "Nederlandse schrijvers
in de watten? Kom nou! Eerstens
hebben ze al bijna geen afzetge
bied en dan moet een debuterend
schrijver met een stuk dat talent
verraadt, bij de Haagse Comedie
en andere repertoiregezelschap
pen concurreren met stukken die
al door de grote molen zijn ge
gaan. In Amerika zijn er uit pak
weg zesduizend stukken een paar
boven komen drijven, die zijn
eerst in kleine plaatsjes gespeeld,
toen off-off-Broadway, toen off-
Broadway, en één van al die dui
zenden komt dan op Broadway
en dat kopen wijDat is toch geen
eerlijke concurrentie voor wat
een Nederlandse schrijver op zijn
achterkamertje heeft geprodu
ceerd zonder kennis van theater,
ADVERTENTIE
Alle postcodes, van
Aadorp tot en met
Zijldijk, staan in het
postcodeboek. Als
u er één keer de
postcodes in op
zoekt van familie
en vrienden en daar
een complete adres
lijst van maakt, bent
u voor altijd klaar.
Gebruik'm goed.
pttpost
zonder steun uit de toneelwereld,
in feite zonder theatertechniek.
Dat is niet eerlijk en daarom moetje
zo'n schrijver als zijn eerste
maakseltje levensvatbaarheid
vertoont, verder helpen en sti
muleren, al was het alleen maar
doorhem bij hettheatergebeuren
te betrekken.'.
Dramaturgie
Bij een repertoiregezelschap als de
Haagse Comedie heeft de functie
van dramaturg echter een andere
inhoud. Oorspronkelijk waren
dramaturgen uitsluitend "lezers"
die zich bezighielden met het uit
zoeken van toneelstukken die
beantwoordden aan de eisen en
mogelijkheden van een gezel
schap. In de loop van de jaren zes
tig gingen de theaterweten
schappen een steeds belangrijker
plaats innemen en mede daar
door werd een heel bewuste ma
nier van denken over theater op
gang gebracht, die ook merkbare
gevolgen had voor de functie van
dramaturg.
Watze Tiesema, in het vak gerold
via zijn studie dramaturgie in
Leiden (bijvak) en Amsterdam
(hoofdvak), ziet voor zichzelf een
belangrijke taak in het begelei
den van een voorstelling: "In eer
ste instantie moet ik natuurlijk
volgen wat er in de wereld ge
beurt en welke stukken er op de
markt komen die geschikt zou
den zijn voor ons gezelschap en
voor een modern Nederlands
publiek. Daarbij komt dan het
ontwikkelenn van visies op stuk
ken die al geschreven zijn, met
name uit het klassieke repertoire,
maar daarnaast moeten we ons
ook tijdens de repetitieperiode
bezinnen op wat we aan het doen
zijn.
In het geval van "Geleerde Vrou
wen" van Molière betekende dat
allereerst dat ik de vertaling he
lemaal heb doorgenomen met
degene die het stuk twintig jaar
geleden vertaald had. In samen
werking met de regisseur is toen
een bewerking gemaakt waarbij
de oorspronkelijke vijf bedrijven
zijn teruggebracht tot twee delen,
beantwoordend aan de regieop
vatting van Guido de Moor. Maar
het is natuurlijk een stuk dat
sterk verband hield met bepaalde
ontwikkelingen in de positie van
de vrouw in de zeventiende eeuw
en Molière's visie daarop.
Ik heb daar een historisch onder
zoekje naar gedaan en de acteurs
geïnformeerd over wat er toen
precies aan de hand was en hoe
de historische verhoudingen la
gen. Daarbij heb ik de repetities
grotendeels bijgewoond en ge
holpen bij het oplossen van in
terpretatieproblemen en derge
lijke, en ik heb het programma
samengesteld. Alleen met de
enscenering houd ik me absoluut
niet bezig. In voorzie de regisseur
van informatie die hem helpt bij
Watze Tiesema: belangrijke taak in het begeleiden van een voorstelling.
feite nog niet rond zijn met het
komende s~;
Nieuwe koers
Ook voor dramaturg Watze Tiese
ma kwam de directiewisseling bij
de Haagse Comedie, waarbij Carl
v^n der Plas met ingang van het
nieuwe seizoen plaatsmaakt voor
Guido de Moor en Pierre Laro-
che, volkomen onverwacht. Be
langrijker is echter dat de Haagse
Comedie met deze nieuwe direc
tie ook een nieuwe koers wil in
slaan. Het gezelschap is tot de
conclusie gekomen dat er iets es
sentieel moest veranderen om te
voorkomen dat de Haagse Co
medie volledig van haar publiek
(en daarmee van haar subsidiën-
ten) zou vervreemden en heeft
daartoe ingestemd met een
nieuw beleidsplan van Guido de
Moor.
Watze Tiesema: "Afgezien van het
feit dat ik ook niet in de toekomst
kan kijken, vind ik het heel aan
trekkelijk voor een groot gezel
schap om een bocht te maken.
Het is gewoon verfrissend dat er
nu gezocht kan worden naar an
dere mogelijkheden, al moet je
die bij zo'n grote en complexe or
ganisatie als de Haagse Comedie
natuurlijk niet overschatten. In
de praktijk komt het er alleen op
neer dat ik als dramatrug mo
menteel niet twee jaar vooruit
kan werken, maar dat we nog
druk bezig zijn met het komende
seizoen. Dit is een ontzettend in
tensieve periode, vooral omdat
de ideeën van de nieuwe directie
eerst uitgebreid met het gezel
schap doorgepraat moesten wor
den en het gevolg is dat we nu in
Afgestemd
De Haagse Comedie zal in elk geval
de Koninklijke Schouwburg, het
HOT en het onlangs heropende
Paradijs blijven bespelen met
een op deze mogelijkheden afge
stemd repertoire waarbij zoveel
mogelijk vermeden zal worden
dat het HOT als "tweede-keus
theater" fungeert voor stukken
die in de Koninklijke Schouw
burg niet terecht kunnen. Defini
tief is bovendien dat in het sei
zoen 1980-81 o.a. "De Revisor"
van Gogol, en de "Driestuivers-
opera" van Brecht (regie Eddy
Habbema, muzikale leiding Bob
Zimmermann) uitgevoerd zullen
worden, alsmede een nog onbe
kend Italiaans stuk waarvoor re
gisseur Orazio Costa de HC-le-
den een speciale commedia del-
l'arte-training zal geven. Maar
wat zijn nu de feitelijke verande
ringen: "Om te beginnen is het
nieuwe seizoen natuurlijk een
overgangsperiode waarin we al
leen maar een indicatie kunnen
geven van wat we in de toekomst
willen met het gezelschap.
In de afgelopen jaren is er roof
bouw gepleegd op een kleine
groep mensen binnen de Haagse
Comedie en gaf het aantal pro-
dukties, negen a tien per seizoen,
het gezelschap soms een fa
brieksmatig karakter. We gaan
nu proberen door het intensive
ren en verlengen van de repeti
tieperiode meer rust binnen het
gezelschap te brengen waardoor
we ons beter kunnen bezinnen op
wat we aan het doen zijn. Daarbij
hoort natuurlijk een evenwichti
ge opbouw van het repertoire en
ook een vermindering van het
aantal produkties. We konden
daarbij helaas niet zover gaan als
we wilden, maar we zijn er wel in
geslaagd het komende seizoen te
verdelen in vier grote repetitiepe
rioden, zodat we per produktie
ongeveer twee en een halve
maand kunnen uittrekken en in
bepaalde gevallen nog meer.
Niet alleen vanwege die bezinning,
maar ook om technische rede
nen. De voorbereidingen voor de
"Driestuiversopera" beginnen al
in januari met zanglessen voor
het hele gezelschap. Maar de be
langrijkste vraag die we onszelf
moeten blijven stellen is toch al
tijd: Waarom spelen we dit stuk
op dit tijdstip op deze manier?
Elk stuk moet bewust gekozen en
bewust geïnterpreteerd worden
en er mag niet een stuk tussen
door glippen omdat we bijvoor
beeld tot de ontdekking komen
dat er nog zo nodig een stuk in het
HOT uitgebracht moet worden.
Maar daarom moeten we voor on
szelf de ruimte kunnen schep
pen, zowel in tijd als in mogelijk
heden, die we nodig hebben om
ons sterker artistiek bewust te
zijn van wat we doen. Daardoor
kun je ook de mensen intern be
ter motiveren, door discussies,
door een bepaalde aanpak, zodat
er een grotere directheid, een gro
tere spntaniteit en misschien
meer "waarheid" en geloof in wat
ze aan het doen zijn van de ac
teurs afstraalt. En daardoor kan
die barrière die toch een beetje is
ontstaan tussen een voorstelling
van de Haagse Comedie en het
publiek, misschien makkelijker
wegvallen".
PAUL KORENHOF
NEW YORK - In de Si.
Bartolomeuskerk in
Manhattan. New York is
gisteramnd het huwelijk
bevestigd van actrice en
revue-ster Liza Minelli met
de manager ran haar
laatste twee Broadway-
shows Ma rk Gerv Voor de
13-jarige Mxnelh ishet de
derdekeer.dat zij m het
huwelijk treedt.
NEDERLAND 1
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenc.il (NCS
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Toeristische tips (NOS)
18 55 - Journaal (NOS)
18 59 - Van gewest tot gewest (NOS)
19.50 - Uitzending van het GPV (P P
20.00 - Staat u klaar meneer McGill?. tv-spel (NOS)
20.55 - Oten hoe zit het nou met Sien? (NOS)
21.37 - Journaal (NOS)
2155 - Negen miljoen Sinterklazen, feestprogramma (NOS)
23.35 - Journaal (NOS)
NEDERLAND 2
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - De pomp, tv-serie (IKON)
19.25 - Kenmerk (IKON-KRO-RKK)
20.00 - Journaal (NOS)
20 27 - Film van de Stichting Nederlandse Vrijwilligers (SO
CUTE RA)
20.32 - Countdown, popprogramma (VOO)
21.10 - Mooi Nederland, natuurfilmserie (VOO)
21.40 - De piraten, tv-serie (VOO)
22.25 - Info (VOO)
23.00 - Peuters en kleuters (6) (TELEAC)
23.35 - Journaal (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Reg. progr: NDR- 18.00 Actueel
magaz. 18.30 Actual. 18.45 Kleuter-
progr. 18.55 Muz. progr. 19.25 Reg.
magaz. 19.59 Progr.overz. WDR:
18.00 Jauche und Levkojen, tv-sene.
18.30 Klass. muz. 18 40 Jauche und
Levkojen, tv-serie. 19.15 Actual.
19.45 Licht muz.progr.) 20.00 Joum.
20.15 Der Lebemann, toneelstuk.
2200 FUmre portage. 22.30-23.00
DUITSLAND II
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Tv-cursus
Engels. 19.00 Reportage 19 45 Jour
nal 3. 20 00 Journ. 20.15 Inform,
progr. Aansl.: Journ.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.15 Kinderserie 18.20 Progr. voor
ouderen 18 30 Project UFO. jeugd
serie. 19.35 Meded en Morgen. 19 45
Joum. 20.10 Weerber. 20.15 Loterij.
20.20 Butterflies, tv-sene 20.50 CulL
progr. 22.00 Inform. progr
22.30-23.05 Joum.
NET II
18.15 Kinderserie 18 20 Progr voor
ouderen 18.30 Project UFO. jeugd -
sene. 19 35 Meded en Morgen. 19.45
Journ. 20 10 Weerber. 20.15 Idome-
neo, opera.
Ter gelegenheid van de verjaardag van Sint Nicolaas is in Rot
terdam het programma Joegen miljoen Sinterklazen" opgenomen.
Behalve de goedheiligman zelf wordt aan de avond medewerking
verleend door Roberta Flack, Paul van Vliet, Tol Hansse, het Rus
sisch ballet Azerbeidzjan en vele anderen. De presentatie is in han
den van Willem Duys, die als één van de eregasten ook onze vorstin
zal ontvangen. (Nederland 1,2155 uur)
In de televisie-actualiteitenrubriek Kenmerk van de Ikon wordt
vanavond aandacht besteed aan een actie van de Utrechtse milieu
groep Strohalm tegen de verkoop van het dure electronische kinder
speelgoed. Men heeft voorts een reportage over een actie ran Sin
terklaas zelf tegen de koopavonden in Alkmaar. (Nederland 2,1925
uur).
In de televisie-actualiteitenrubriek Info van Veronica wordt
vandaag een reportage uitgezonden otx-r de invloed nan genees
middelen op bestuurders van ix>ertuigen. Voorts besteedt Info aan
dacht aan een bijeenkomst van enkele honderden Nederlanders met
emigratieplannen en aan de vraag of demonstraties op het binnen
hof eigenlijk wel invloed hebben op het beleid van parlement en
regering. (Nederland 2,2225 uur).
WOENSDAG 5 DECEMBER
HILVERSUM I
18.11 (S) Hier en nu NOS 19 30 (S)
Gesproken woord. 22.30 <S) Ot en
hoe zit het nou met Sicn. 23.02-24 00
(S)_Met het oog op morgen. NCRV
HILVERSUM II
18 00 (S) Vrije tijd, blije tijd R.V U.:
18.30 Kan het niet wat minder P P
18.50 Uitz. van de Communistische
Party. VARA. 19 00 VARA s woens
dagavond (19.05 De Rode Draad
20.00 VARA-KJassiek (1). 20 25 Het
zout ui dc pap. 21.00 VARA-Klassiek
(2). (In de pauze ong. 21 45-21 55 Het
zout in de pap.) NOS: 22.30 Nws
22.40 Open School. VARA 23 25 <S>
Jazzprogramma. 2355-24 00
Nws
HILVERSUM III
NOS. 18.03 (S) De Avondspits met
dc Nationale Hitparade KRO 19 02
(S) Rauhfascr 22.02 (S) Rock-tem
pel. 23 02-24.00 (S) Walhalla
DONDERDAG 6 DECEMBER
HILVERSUM I
(NOS Ieder heel uur nws NCRV
7 03 (S) Vandaag, donderdag <7 10
Het levende Woord 8 03 (S) Hier .-n
nu 8.25 (S) In 't voorbijgaan) 9 03 (S)
Wiet weet waar Willem Wever
woont? 10 03 (S) Muz. by de koffie
12.03 (S) Het nuttigen can etenswa
ren is toegestaan 12 40 (S) Middag-
pauzedienst 13 03 (S) Hier en nu
13 20 (S) NCRV Globaal 17 02 tS)
Rnzegeur en prikkeldraad
HILVERSUM II
NOS 7 00 Nws AVRO 7 10 Och
tendgym 7.20 AVRO Actueel en inf
(7-30. 8 00 en 8.30 Nws 9 00 Gym
voor de vrouw 9.10 Waterstanden
9 15 Werkbank) 10 00 Radio La-
waaipapcgaai 10.12 Divertimento
10 30 't Is historisch 10 50 AVROs
Radiojoum 11.00 Schoolradio 11.20
Aspecten 11.50 Regio naal, provin
ciale inf RVU 11 56 Wit maakt in
Nederland de dienst uit* OVER-
HEIDSVOORL 12 16 Uitz. voor de
landb. AVRO. 12 26 Meded voor
land- en tuinb. 12.30 Nws 12 36
AVRO s Radiojoum 12.50 AVRO
tema 13 00 Nws. 13.11 Europa 13 30
Yoga voor iedereen. 13.37 Per SaJdo.
13.55 Beursplein 5.14.00 'n Middagje
AVRO (16 00 Radio Lawaaipape-
g.i.in 16 (U Dc Slag ij Nh-uvcrt
17 24 Meded 17.30 Nws. 17 36
AVRO's Radiojoum). 17.55 Rich-
HILVKKSUM III
(NOS Ieder heel uur nws TROS:
7 02 (S) De Havtrmoutahow 9 03 <S)
Continue muz. 11 03 <Si De Polder-
popparade 12 03 (S)Dc Nederlands-
Uiige Top Tien en Kwuwgi. 13 03
(S) 50 Pop of een envelop. 15.03 (S)
TROS Top-50
HILVERSUM IV
NOS 7.00 Nvi» VARA 7 02 (S)
Groot en klein 9 00 Nws. 9 02 De
Franse Opera 1925 1950 9 30 (S)
Quartctto Ksterhazy Klassieke muz.
10 45 <S) Klassieke muz. 12 00 Nwt.
12 02 (S) Lunchconcert Klassieke
pianomuz. 13 00 Het zout in de pap
13 25 S, Klassieke vocale werken.
14 00 Nws 14.02 (S) Filharmonisch
Orkest van MwNkou met piano Klas
siekc muz. 15 45 (S) Het zout in de
Dap 16 10-1700 (S) Madrigalen
