Terheggen van de Luxemburgse televisie:
Voorlopig geen Nederlandse programma's
Nederlandse aanpak
jfilebeveiliging
fin de belangstelling
nmm
ILSEVIERS
.jo.
NDERDAG 29 NOVEMBER 1979
BRUSSEL (GPD) - De even
tuele komst via de kabel van
de Luxemburgse commer
ciële zender R.T.L. in ons land
heeft de gemoederen weer
aardig in beweging gebracht.
Over het feit of het bedrijf
Deltakabel al dan niet bin
nenkort toestemming krijgt
om via Sluis de programma's
van de R.T.L. ons land binnen
te voeren, zal in de toekomst
nog heel wat afgepraat wor
den. Sommige politici en om-
roepbestuurders zien de
komst van de R.T.L. (met
daarbij eventueel Neder
landstalige programma's) als
een bom onder ons omroep
bestel.
- Maar wil de R.T.L. eigenlijk
wel Nederlandstalige pro
gramma's gaan uitzenden
vanuit het Groothertog
dom?
Hubert Terheggen, de in Nij
megen geboren directeur Ne
derlandstalige programma's
bij de R.T.L., meent in zijn
werkplaats Brussel: „Wij
staan zeker niet klaar om
morgen al te beginnen met
Nederlandse programma's.
Dat is ver van de reali
teit".
Volgens Terheggen wordt er
zelfs nog nauwelijks gedacht
aan Nederlandse program
ma's via de R.T.L. Ten eerste
moet blijken of dat wel poli
tiek haalbaar is, ten tweede
wacht men op een uitspraak
van het Europees gerechtshof
(waar men zich onder meer
buigt over de vraag in hoever
re een regering het doorgeven
van buitenlandse kabelpro
gramma's kan tegenhouden.
Dit jaar is dit de aanleiding
van een geschil in België,
waar de R.T.L. te ontvangen
is). En tenslotte vraagt men
zich bij de Luxemburgse
zender af of het commercieel
wel lonend is om Nederland-
talige programma's te gaan
brengen.
Wat dat laatste betreft, zegt
Terheggen: „Zeker in Ne
derland spelen de concurren-
tie-overwegingen een grote
rol. Er wordt daar al zwaar ge
vochten om de gunst van de
kijker en als wij zouden
overwegen ook Nederland te
gaan bestrijken, dan moet je
dat wel verschrikkelijk gede
gen bekijken. En zo ver zijn
we beslist nog niet. We moe
ten toch eerst afwachten wat
het Europees gerechtshof
zegt".
Mochten de kabelmaatschap
pijen geen toestemming krij
gen om de programma's door
te spelen, dan kan de R.T.L.
nog altijd gebruik gaan ma
ken van de toekomstige om-
roepsatellieten. Maar de
enorme kosten spelen daarbij
een grote rol en die satelliet
hangt pas over een jaar of
twee boven Europa.
- Als alle problemen voor de
RTL zijn opgelost, heeft myi
dan onmiddellijk program
ma's klaarliggen?
Terheggen: „O nee, absoluut
niet. Daar wil ik heel duidelijk
over zijn. Daar gaan we pas
over denken als we weten hoe
de technische, juridische en
politieke ontwikkelingen
zijn".
- Hoe komt het dan dat er bij de
R.T.L. al een directeur Ne
derlandstalige programma's
is?
„Ik werk al 25 jaar bij Radio
Luxemburg en was volledig
verantwoordelijk voor de
Nederlandse radioprogram
ma's (die nu overigens niet
meer bestaan, omdat men die
golflengte liever gebruikte
voor Duitse uitzendingen -
red.). Momenteel ben ik direc
teur muzikale zaken, maar
inderdaad, als het zover komt
dat we Nederlande pro
gramma's gaan brengen, dan
verwacht men wel van mij dat
ik me daar voor inzet. Er gaan
de meest waanzinnige ge
ruchten in Nederland. Dat we
al helemaal klaar staan om uit
te zenden in het Nederlands.
Het is gewoon niet waar".
-Maar de R.T.L. wil toch zo snel
mogelijk Nederlandse pro
gramma's in ons land heb
ben?
Terheggen: „Nee, dat is beslist
ons standpunt met. Voor ons
komen Duitsland en Frank
rijk op de eerste plaats. Wan
neer het economisch verant
woord is, afhangende van die
politieke, juridische en tech
nische gegevens, dan zou in
derde instantie inderdaad
overwogen kunnen worden
om Nederlandse program
ma's te maken. Er staat dus
helemaal nog niets vast".
- Het gerucht dat u al personeel
aan het werven bent voor de
Nederlandse uitzendingen
klopt dus niet?
„Dat is allemaal de grootste
flauwekul. Het is gewoon niet
zo. Tegenstanders van vrije
communicatie brengen dat
soort verhalen in de wereld.
Al die overdreven opmerkin
gen over Het» Gevaar-Luxem
burg, dat is het punt helemaal
niet. Voordat ik zal zeggen:
we gaan aan de slag en mor
gen kijkt er niemand meer
naar de TROS, NCRV of
KRO. nou ik heb het idee dat
er dan nog heel water door de
Nederlandse rivieren moet
stromen".
- A Is alles voor de R .T.Lposit ief
uitpakt, wanneer denkt u dan
te kunnen beginnen met Ne
derlandstalige program
ma's?
„Daar kan ik geen zinnig woord
over zeggen. Dat hangt ten
eerste af van de uitspraak van
het Europees gerechtshof.
Maar dan nog, wat versta je
onder Nederlandse pro
gramma's. Misschien begin je
met een ondertiteling van
films, of een uur in de week
een Benelux-programma. We
zeggen echt niet: we vullen
maar even van 's ochtends
acht tot 's avonds twaalf het
scherm. Dat kan helemaal
niet".
„Mocht morgen blijken dat er
helemaal geen problemen
voor ons zijn, dan heb je toch
minstens een jaar voorberei
ding nodig en daarna een heel
voorzichtige start. Dat met de
kabel. Als het via de satelliet
zou moeten gaan. dan heb ik
drie jaar voorbereiding no
dig".
Als een kabelbedrijf de
R.T.L.-programma's wil
overnemen, hoeft men aan de
Luxemburgse zender niets te
betalen. Terheggen: „Men
moet wel auteursrechten be
talen aan de maatschappij die
het programma heeft ge
maakt, maar men hoeft hele
maal niet aan ons te betalen,
omdat wij ons geld van de ad
verteerders krijgen. Iedereen
die de uitzendingen wil over
nemen, krijgt van ons toe
stemming. Mits men de pro
gramma's integraal over
neemt, inclusief de reclame
dus".
- Begrijpt u de verontrusting
van met name de geprofileer
de omroepen in ons land ten
aanzien van de R.T.L.?
„Ja. die begrijp ik wel, maar die
heeft dikwijls ook weer heel
andere gronden. Ik denk dat
de politieke en sociaal-eco
nomische angst - dat er men
sen overbodig zouden wor
den - veel groter is dan de
voorgewende angst van het
culturele bederf'.
- U kunt - als er Nederlandse
programma's komen - pro
grammeren zonder aan een
bepaald ledental te hoeven
denken.
„Is het de R.T.L. die de Neder
landse omroepen de kop zal
gaan kosten? Dat geloof ik
niet. De Nederlandse tv hoeft
geen rekening te houden met
de adverteerders wij wel Die
adverteerder is, denk ik. veel
gevoeliger voor Het niveau
dat wordt gebracht".
En over de vervlakking die vol
gens velen op zal treden als de
commercie zich met de pro
gramma's gaat bemoeien,
zegt Terheggen: „Een goed
programma hoeft door de ad
verteerder beslist niet kapot
gemaakt te worden. Dat is een
kwestie van een dialoog tus
sen de geldschieter en de pro
grammamakers".
tyjbert Terheggen komt pas in
actie als alles voor de R.T. L. er
gunstig uitziet. „Of ik daar
nou zo happy mee ben. is
weer een andere zaak. Ik vind
het een hele onderneming. Ik
zie er echt wel tegen op. Per
soneel, aanlevering, trans
port, het soort programma,
dat zijn allemaal dingen die
opgelost moeten worden.
Daar hebben we nog hele
maal niet over nage
dacht".
- U heeft niet al stiekem een lijst
met namen van mensen die u
in dienst zou willen ne
men?
„Nee. ik garandeer u van niet. Ik
moet u eerlijk zeggen dat ik
de ontwikkelingen misschien
wel met grotere angst volg
dan de politici in Nederland.
Ik zie de problemen waarvoor
ik kom te staan als het zover
is, en dat zijn er heel wat".
KLAAS PIETER RIEKSEN
UTRECHT - Met de toename van
het autoverkeer wordt het er in
J ons land niet veiliger op. Met na-
I me op de autosnelwegen groeien
de files en daarmee het aantal
ongelukken. Uiteraard is dat niet
iets van de laatste tijd. Vandaar
dat Rijkswaterstaat al zo n tien
g jaar bezig is met de ontwikkeling
van automatische filebeveiliging
Over precies één jaar, in decern-
ber 1980, zal het eerste traject 24
uur per dag in werking zijn. Dat
g| is op rijksweg 13 tussen Rotter-
~j dam en Delft. In november 1981
moet een groot aantal kilometers
autosnelweg rondom Oudenrijn
- van hetzelfde systeem voorzien
- zijn.
Filebeveiliging is niet iets nieuws,
rnaar in deze opzet is het uniek in
de wereld. Er zit naast de signale-
I ring van de file een aantal moge-
lijkheden in om de stroom auto's
J j te sturen, te stoppen of langzaam
snelheid te laten minderen. In het
-1 wegdek van rijksweg 13 zitten om
f I de 500 meter detectielussen die
j per rijstrook het aantal voertui-
J| gen elke 4 seconden telt. Die in-
J formatie wordt aangevuld met de
snelheid van de auto's en de on-
I gelijkmatigheid van het aan
bod.
In een computercentrale worden
J deze cijfers vergeleken met een
aantal criteria die in Het geheu
gen zitten. Daarna worden er
conclusies getrokken over dezfc
verkeerssituatie en geeft de com
puter aan wat er dient te gebeu-
I ren. Want voorlopig werkt het
systeem nog niet volautomatisch
en moet de eindbeslissing geno-
I men worden door iemand in de
l centrale.
Grote voorvechter van het systeem
is de heer J. J. Klijnhout, die sa
men met J. H. Jenezon en R. C.
van der Voort het hele project be
geleidt. De heren hopen met het
filebeveiligingssysteem een on-
gevalsreductie op de autosnel
wegen te bereiken. Jenezon: „Op
drukke autosnelwegen is nu het
aantal ongevallen 18 per km per
jaar. Daarvan is de helft het ge
volg van files. Met dit systeem,
dat veel sneller en effectiever
werkt dan nu ooit mogelijk is,
kan dat tot 4 a 5 teruggebracht
worden. Want hoe is het nu bij
een ongeluk of andere calamiteit
op een autosnelweg? Er wordt
naar een praatpaal gehold, be
richt doorgegeven, politie komt,
maar op z'n vroegst binnen 10a 15
minuten wordt de toename van
de al gevormde file door man
kracht beveiligd. Dit systeem kan
dat verkorten tot 30 seconden.
Twintig voor het verwerken van
de gegevens en tien om de beslis
sing te nemen".
Het gevolg van die beslissing zien
de automobilisten boven de
snelweg op lichtportalen. Om de
wisselende afstanden van 500 en
1000 meter is er per rijstrook een
lichtbak; een zogeheten matrix
met een groot aantal signaalmo
gelijkheden. Allereerst een snel
heidsadvies, van 30, 50, 60, 70, 80
of 90 km per uur. Verder een rood
kruis, verdrijfpijlen naar links of
rechts en een teken einde alle
aanduidingen, de bekende cirkel
met een diagonale streep erdoor
heen.
Wat gebeurt er nu precies na een
ongeluk? Via de detectielussen is
binnen 20 seconden bekend dat
er zich een file aan het vormen is,
bijvoorbeeld vlak bij de afslag
naar de Brienenoordbrug in Rot
terdam. Tien seconden later weet
degene die achter het bedie
ningspaneel van de computer
centrale zit wat er gedaan moet
worden. Een groot aantal kilome
ters voor de file wordt er een ad
viessnelheid van bijvoorbeeld 80
km per uur aangegeven en dat
loopt dan af naarmate de plaats
des onheils nadert. Daar waar de
mogelijkheid bestaat een andere
route te kiezen, wordt dat door
verdrijfpijlen de automobilist
duidelijk gemaakt (een andere
route is bijv. die via de Benelux-
tunnel, waar overigens per 1 ja
nuari de tolheffing wordt opge
heven).
De weggebruiker kan ook nog de
rood oplichtende X boven een
rijstrook tegenkomen. Dat bete
kent afgesloten voor alle verkeer.
Het voordeel van dit signaal is dat
het ook buiten calamiteiten ge
bruikt kan worden. Als er tijde
lijk door wegwerkzaamheden
een rijstrook niet gebruikt kan
worden, werkt dit systeem snel
ler en dus kosten- en tijdbespa
rend. En dat niet alleen voor de
wegbeheerder, maar ook voor de
automobilisten. In het weekend
kan immers door een simpele
druk op de knop de gehele rij
baan weer opengesteld wor
den.
Het is duidelijk dat het systeem de
beruchte kop-staartbotsingen bij
files aanzienlijk zal verminderen.
De kans dat er storing in op
treedt, is uitermate gering, en
mocht dat het geval zijn, dan zal
een drietal veiligheden het risico
van totale uitval voorkomen.
Allereerst is het systeem dubbel
uitgevoerd, worden de verbin
dingslijnen praktisch continue
en automatisch gecontroleerd, en
als dat niet voldoende is, resteert
een zogeheten minimum-pro
gramma.
De centrale, die voor Oudenrijn in
het gebouw voor de Dienstkring
Autosnelweg net over de Gale-
copperbrug is gevestigd, zal ze
ven mensen in dienst nemen die
te zamen 24 uur per dag zullen
waken over de filevorming rond
dit gebied.
Binnen dertig seconden weet de centrale wat er aan deze file moet worden gedaan.
Wat opvalt is, dat slechts het korte
stuk naar het westen van rijks
weg 12 en dat van rijksweg 2 naar
het zuiden beveiligd is.
De heer Jenezon daarover: „Het
hele systeem is niet goedkoop.
Als in '81 alles gereed is, dan heeft
dat 50 miljoen gulden gekost en
dat is exclusief de 17,5 miljoen
ontwikkelingskosten. Per kilo
meter komt dat op een half mil
joen aanlegkosten. Te meer daar
zeker is dat dat deel van rijksweg
13 en het gebied rond Oudenrijn
geen belangrijke wijzigingen
zuilen ondergaan, beperken we
ons tot deze stukken rijks
weg".
Natuurlijk willen alle belangheb
benden na een tijdje wel eens we
ten of het systeem werkt en nog
meer of het voldoet. Daarom is er
in het midden van 1982 een eva
luatie gepland en is er, om tegen
die tijd ergens zinnig over te pra
ten, in rijksweg IE een groot aan
tal extra research-kabels gelegd.
Het is overigens nu al haast zeker
dat dit project, waar over de hele
wereld veel belangstelling voor
is, een Europees demonstratie
project zal worden. Daarvoor is er
al vijf jaar een stichtng in de weer,
Euco-cost geheten. Die zorgt
voor uitwisseling van kennis op
dit terrein. De uiteindelijke be
slissing of het Nederlandse sys
teem een demonstratieproject
voor Europa wordt, zullen de di
verse parlementen volgend jaar
nemen.
Uiteraard is het Rijkswaterstaat
met dit systeem alleen om de vei
ligheid te doen. Wat dat betreft is
wellicht in de toekomst extra in
formatie over bijvoorbeeld een
glad wegdek of mist in het sys
teem op te nemen. Maar er is
meer mogelijk, dat is evenwel een
zaak van de politie. Te denken
valt aan automatisch werkende
fotocamera's of video die het
weggedrag controleren. En een
stap verder is niet zo denkbeel
dig. Verkeersovertredingen wor
den door een koppeling aan het
kentekenbureau in Veendam, au
tomatisch verwerkt. Het is zelfs
mogelijk de „bon" (acceptgiro)
de volgende dag in huis te heb
ben.
SIEM LEEUWENKAMP
hervormd
nederland
De opiniebladen worden deze week
sterk beheerst door alle heisa
rond de kernwapens. Vrij Ne
derland portretteert polemoloog
en CD A-lid H. J. Neuman, De Tijd
ontkomt er ook al niet aan en in
Hervormd Nederland komt de
kwestie maar liefst twee maal ter
sprake. Allereerst in een vraagge
sprek met de Nijmeegse collega
van Neuman, Léon Wecke, die
zich een tegenstander toont van
fabricatie en plaatsing van de
bewuste wapens in Nederland.
Wecke vindt dat de nadruk in de
discussies te zeer ligt bij de aan
tallen raketten, "terwijl de be
doelingen van beide blokken en
het feitelijk gedrag buiten be
schouwing blijven".
Kernwapens komen ook ter sprake
in het interview met Arjos-voor-
zitter Klaas de Vries. Hij heeft
weinig goede woorden over voor
het werk van de commissie-
Neuman: "Als je naar de discus
sie kijkt en je ziet het rapport-
Neuman dan komt het bezien van
dit vraagstuk in het licht van het
evangelie er wel erg bekaaid af'.
De Vries is evenmin te spreken
over partijgenoot en minister van
defensie. Scholten: "De wijze
waarop hij een dialoog weigert
met z'n eigen CDA en het IKV is
niet netjes".
Iets luchtiger is het verhaal over het
verschijnsel Sinterklaas. Gerard
de Haas bekijkt de opwinding
rond de goedheiligman in het
licht van de psychologie en con
stateert dat het calvinisme er niet
in is geslaagd ons land van de
weldoener te bevrijden. "Het is
een sotte en ongefondeerde ma
nier van de kinderen haare
schoenen met allerley snoeperije
ende slickerdemick te vullen",
probeerde men nog in de zestien
de eeuw.
De toch altijd al uitstekende bijlage
van Vrij Nederland komt nu met
een reactie van Aad Nuis op het
Weinreb-rapport van het Rijksin
stituut voor Oorlogsdocumenta
tie. Het is een voorpublikatie uit
Nuis' boek Het monster in de
huiskamer dat in december vér-
schijnt. Nuis is (uiteraard) niet zo
over het werkstuk te spreken.
"Het beeld van Weinreb, waarin
hij nauwelijks te onderscheiden is
van de baarlijke duivel, is naar
mijn overtuiging niet veroor
zaakt door feiten, maar door de
instelling van de onderzoekers
ten aanzien van de feiten, "stelt
hij in het begin. Zij slotconclusie:
"Verraad door Weinreb is in het
rapport in geen enkel geval aan
getoond. Weinreb moet na zes
jaar speurwerk opnieuw wegens
gebrek aan bewijs worden vrijge
sproken.
In het eigenlijke Vrij Nederland
een analyse van Jan Stoof over de
situatie in Iran. Hij wijst op het
gevaar dat de ajatollah Chomeini
"verwesterde" landen als Koe
weit en Qatar zal aanvallen. Als
de strijd tegen de VS ooit in het
militaire stadium komt, ligt het
vernielen van olie-installaties aan
de Perzische Golf, volgens Stoof,
voor de hand.
Zoals gezegd wordt in VN ook de
doopceel van Neuman gelicht.
Zeggen medewerkers van het
Nederland Instituut voor Vre
desvraagstukken (waar Neuman
directeur van is): "De duif van
weleer heeft een metamorfose on
dergaan."
Het omslagverhaal van de almaar
dikker wordende Haagse Post
(het blad wordt werkelijk over
spoeld door advertenties) gaat
over de "klassenstrijd in school
land". In gesprekken met leerlin
gen van een gymnasium en een
mavo-leao wordt nog eens op de
ongelijke scholingskansen gewe
zen. Zegt de één: "Als ik hulp
vraag bij mijn huiswerk schiet ik
er niets mee op en ik kan ook niets
opzoeken of het zou in een kook
boek moeten zijn". Zegt de ander
"Ik heb zelf een heleboel boeken in
mijn kast staan en voor de rest
hebben we thuis twee wanden vol
met boeken"
Ischa Meijer praat met schrijver
Guus Luijters over de aanval van
Jeroen Brouwers op hem. Brou
wers verwijt Luijters min of meer
de verloedering van de literaire
kritiek in Nederland. De meeste
ruimte heeft Meijer nodig om zijn
eigen bezwaren tegen het verhaal
aan te voeren, maar hij laat Luy-
ters nog wel melden dat deze zich
gegriefd voelt door de betichting
van fascisme.
Boekenbijlagen vormen een onui
troeibaar verschijnsel in de va
derlandse opiniebladen. Kenne
lijk kan geen enkel zich zelf res
pecterend blad daar onderuit.
Vorige week de Haagse Post, nu
De Tijd. Met onder meer een
vraaggesprek met auteur Günter
Grass. Uiteraard komt ook het
terrorisme ter sprake, waarover
Grass zegt "De reactie op het ter
rorisme is veel gevaarlijker dan
het terrorisme zelf', maar van een
dreigend nieuw Nazi-bewind wil
Grass niets weten: "Men zegt in
het buitenland dat de Bondsre
publiek weer fascistisch wordt.
Dat lijkt me onjuist, overdreven
en onrechtvaardig".
Afgezien van het boekenwerk ook
een verhaal over het Nicaragua-
na-Somoza in De Tijd. Jan Glis-
senaar is niet ontevreden.
"Wat het meest opvalt, nauwelijks
twee maanden na de oorlogis hoe
bevrijd de meeste mensen zich
voelen en hoe blij ze daarmee
zijn".
Tenslotte een verhaal in De Tijd
over "de buschauffeur en zijn
frustraties". Frustraties over het
chaotische verkeer, de grote
agressie, maar ook over het on
vriendelijke publiek. Psycholoog
Van der Linden, werkzaam bij de
Haagsche Tramweg Maatschap
pij (HTM): "De chauffeur beleefde
vroeger veel duidelijker dat hij er
voor de mensen was".
De grote moskee in Mekka siert de
omslag van Elseviers Magazine
deze week. Binnen verhaalt Rex
Brico over het losbarsten van de
Islam. Dat woord betekent, zo
weet Brico, onderwerping en de
echte islamiet onderwerpt zijn
gehele leven aan Allah. Dawud
Cowan, moslim-lector in Londen
legt uit hoe het komt dat de islam
juist nu losbarst. Na de onafhan
kelijkheid waagden de moslim
staten zich aan westerse staats
vormen als kapitalisme en com
munisme. waarbij geloof en staat
zijn gescheiden. Nu is er een ster
ke stroming die het geloof be
schouwt "als een gids voor poli
tiek en sociaal gedrag".
Sex voor bejaarden, één van onze
laatste taboes wordt ook in Else-
viera Muga/inr bi handalt Hal
blad houdt het netjes, maar con
stateert aan de hand van diverse
onderzoeken wel dat "relatief ge
zonde, oudere mensen die van sex
houden, m staat zijn, er vaak tot
op hoge leeftijd, plezier aan te
beleren"
Tenslotte aandacht voor onze aca
demische ziekenhuizen, waar het
volgens Elsevier 'rommelt en
kraakt". De ziekenhuisdirecties
spreken van een onhoudbare toe
stand. Patiëntenzorg, onderwijs
en wetenschappelijk onderzoek
zitten in de knel, aldus het blad.
En over minister Pais zijn de aca
demische ziekenhuizen ook al
niet te spreken.
BART JUNGMAN
