Khomeini stuurt minister
3ani-Sadr
aan uit
BEZOEK AAN TURKIJE
IN DREIGENDE SFEER
Burgemeesters
gaan over
tot zit-staking
Machtsvertoon van VS grootste
sinds de Tweede Wereldoorlog
Lanslag op
Lennedy
erijdeld
SPAARBRIEVEN
NAYO-raad
eensgezind
Geen overlevenden vliegramp
DERDAG 29 NOVEMBER 1979
BUITENLAND
PAGINA 19
an onze correspondent Henk
f Kolb)
ASHINGTON - Amerika
heeft naar de Middenoostelij-
^M<e wateren de machtigste va
rende strijdmacht afgevaar
digd die daar sedert de Twee
de Wereldoorlog is bijeenge
bracht. Dat is niet alleen een
kwestie van machtsvertoon
tegenover Irans hysterische
geestelijke leidsman en zijn
trawanten, doch ook een
kwestie van militaire moge
lijkheden. De VS hebben
geen bases te land in de buurt
van Iran die voor een ingrij
pen met geweld geschikt zijn
en de regering-Carter wil als
het enigszins kan geen grond
troepen in Iran aan land zet
ten.
Volgens een woordvoerder van
het Pentagon is een vloot van
19 schepen, gestationeerd in
de Perzische Golf, de Arabi
sche Zee, de Rode Zee en de
Indische Oceaan, bijeen ge
bracht. President Carter heeft
Iran gewaarschuwd dat het
Handvest van de Verenigde
Naties militaire actie toelaat
indien de 49 gegijzelden niet
worden losgelaten. Het Ame
rikaanse ministerie van de
fensie zal voortaan niet meer
meedelen of schepen dan wel
andere strijdkrachten in staat
van verhoogde paraatheid
worden gebracht.
Het Amerikaanse smaldeel telt
twee vliegdekschepen, de
Midway en de Kitty Hawk,
kruisers, fregatten, jagers,
tankschepen en andere be
voorradingsvaartuigen, die
Iran wat de zeewegen betreft
vrijwel van de buitenwereld
kunnen afsluiten. Iraans olie
echter gaat voor zeer grote
gedeelten naar Amerikaanse
bondgenoten zoals de Bonds
republiek en Japan. Deze om
standigheid noopt Carter tot
de uiterste voorzichtigheid,
omdat een totaal wegvallen
van de Iraanse olieproduktie
zodoende ook een weerslag
zou krijgen op de Amerikaan
se brandstofmarkt.
Volgens zegslieden richt de
Amerikaanse aandacht zich
wat een militaire onderne
ming betreft onder meer op
de olievelden bij de ingang
van de Perzische Golf, de in
stallaties op het eiland Khark,
waar tankers ruwe olie aan
boord nemen, en de raffina
derij in Abadan. Vernietiging
van de raffinaderij zou Iran
ontdoen van afgewerkte olie-
produkten, maar zou de
Bondsrepubliek noch Japan
in moeilijkheden brengen
aangezien deze landen uit
sluitend ruwe olie afnemen.
I
(Van onze correspondent Harm Botje)
1HERAN - Na een vergadering van de Revolut
ionaire Raad in de heilige stad Qom heeft aja-
Dllah Chomeini gisteravond zijn minister van
■uitenlandse zaken, Abdolhassan Bani-Sadr,
ervangen.
een volledig debat plaatsvinden,
maar dit werd uitgesteld om Ba
ni-Sadr de gelegenheid te geven
naar New York te komen om de
Iraanse zaak persoonlijk te be
pleiten. Naar in Washington ver
luidt had de Amerikaanse rege
ring daarbij de eis gesteld dat de
Iraanse minister van buitenland
se zaken inderdaad zou verschij
nen. Zo niet, dan zou het conflict
zich zodanig verharden dat de VS
mogelijk naar militaire middelen
zouden grijpen.
Intussen wordt de dreiging van een
militair treffen tussen de VS en
Iran met de dag sterker.
De bezetters van de Amerikaanse
ambassade staan in direct con
tact met Chomeini en zullen zijn
bevelen opvolgen, hebben ze gis
teren herhaald. „We zullen geen
acties ondernemen die tegen de
instructies van de cüatollah in
gaan", verklaarden ze in een in
terview met het Iraanse blad Et-
telaat. „We volgen zijn politiek
zeer zorgvuldig". Op het binnen
landse front blijft de situatie cha
otisch. In Teheran zijn gisteren
twee bommen ontdekt die net op
tijd onschadelijk konden worden
gemaakt, terwijl Bani-Sadr een
toespraak moest afgelasten nadat
er paniek was uitgebroken onder
het publiek over een van de
toehoorders die zich met benzine
had overgoten en blijkbaar van
plan was brandend en wel de zaal
in te rennen.
Referendum
De vereniging van Iraanse juristen
deed voorts een vernietigende
aanval op de nieuwe Iraanse
grondwet, die volgens de advoca
ten onherroepelijk tot een nieu
we dictatuur moet leiden. Zowel
van links als rechts, door reli
gieuze- en lekenorganisaties
werd de ontwerp-grondwet een
onding genoemd en een groot
aantal groepen heeft opgeroepen
het zondag te houden referen
dum over de grondwet te boycot
ten dan wel nee te stemmen.
Rond de Amerikaanse ambassade
was het gisteren rustig, in af
wachting van de grote demon
straties die voor vand aag en mor
gen zijn aangekondigd.
Kabinet Kenia
gewijzigd
NAIROBI (UPI) - President Daniel
Arap Moi van Kenia heeft giste
ren zijn kabinet gewijzigd en uit
gebreid, na de algemene verkie
zingen die eerder deze maand zijn
gehouden. In het nieuwe kabinet
zijn twaalf nieuwe ministers op
genomen.
Tot minister van buitenlandse za
ken werd Robert Ouko benoemd.
Munyua Waiyaki, die voor hem
deze functie bekleedde, werd
minister van energiezaken.
Charles Njonjo blijft minister van
justitie en Mwai Kibaki blijft aan
als minister van financiën.
i-Sadr, die wel de portefeuilles
in economische zaken en finan-
ën blijft beheren, is met onmid-
ïllijke ingang opgevolgd door
adegh Ghotbzadeh. Deze is
nds de verdrijving van de sjah
i februari directeur van de
aanse radio en televisie. Hij
ïldt als eeri van de meest toege-
ijde spreekbuizen van Chomei-
i.
ds de gijzeling van Amerikaans
nbassadepersoneel in Teheran,
u ruim drie weken geleden, en
et collectief ontslag van de rege-
ng-Bazargan dat daar op volg-
e, was Bani-Sadr de belangrijk-
je woordvoerder van de Revolu-
onaire Raad, die alle regerings-
lacht aan zich had getrokken,
[aar hij stelde zich - in tegen-
telling tot Chomeini en de stu-
enten in de Amerikaanse am-
assade - in het gijzelingsconflict
iet de Verenigde Staten ook het
leest verzoenend op.
liet hij nog deze week weten dat.
ran de gegijzelden zou vrijlaten
idien de VS bereid waren de
erdreven sjah nog tijdens diens
erblijf in New York te veroor-
elen. Klaarblijkelijk werd dit
lem door Chomeini en de meest
rthodoxe leden van de Revolu-
ionaire Raad niet in dank afge-
lomen. Zij lieten weten dat er
lechts te praten viel na uitleve-
ing van de sjah.
;bat
t het ontslag van Bani-Sadr be-
ïkent voor het spoeddebat van
e Veiligheidsraad, dat zaterdag
loet beginnen, was gisteravond
og niet duidelijk. Zijn opvolger
«hotbzadeh deelde slechts mee
at de Revolutionaire Raad nog
.een beslissing had genomen.
Oorspronkelijk zou dinsdag al
iSHINGTON (AP) - Twee leden
^an de geheime dienst hebben
jisteren een vrouw gearresteerd
lie met een mes op weg was naar
iet kantoor van Senator Edward
tennedy.
'n van de agenten kreeg een prik
"n de pols toen de vrouw werd
rjverweldigd.
^aanvalster, Susan Osgood gehe-
"en, is overhandigd aan de politie
'an het Capitool.
n secretaresse van de Senator
verklaarde dat de aanvalster, die
}en groot jachtmes in de hand
lad, gillend en schreeuwend de
ontvangstruimte was binnenge-
jaan. De secretaresse maakte dat
!ij wegkwam maar vrijwel on
middellijk kwamen de mannen
van de geheime dienst aangezet
om de indringster te overweldi
gen en te ontwapenen.
Namens een grote relatie
zoeken wij
tegen contante betaling
aan toonder
waarvan de looptijd gedeeltelijk verstreken
is.
Van der Hoop Co. N.V.
Commissionairs in effecten sinds 1895
Prins Hendrikkade 123-1011 AM Amsterdam, tel. 020-223131
JERUZALEM (DPA/UPI) - Ver
scheidene burgemeesters van de
westelijke Jordaanoever hebben
gisteren besloten uit protest te
gen het gevangen houden van
hun collega, burgemeester Sjaka
van Nabloes, voor de gevangenis
in het Israëlische Ramle een zit-
staking te houden. Wanneer Sja
ka, die er van wordt beschuldigd
zich in positieve zin te hebben
uitgelaten over tegen Israël ge
richte terreurdaden, uitgewezen
wordt, dan willen de burgemees
ters een algemene staking uit
roepen.
Deze besluiten zijn gevallen op een
vergadering in Nabloes. Op die
vergadering eisten de burge
meesters de onmiddellijke vrijla
ting van Sjaka en het vernietigen
van het regeringsbesluit over de
uitwijzing van Sjaka. De advoca
te van Sjaka, Felicia Langer, is bij
een militaire rechtbank in beroep
gegaan tegen het regeringsbe
sluit. Mocht deze het beroep af
wijzen, dan kan zij nog in beroep
gaan bij het hooggerechtshof in
Jeruzalem.
Het militaire bewind op de weste
lijke Jordaanoever heeft gisteren
toegegeven aan de eis van Arabi
sche grondbezitters en besloten
een stuk land op de westelijke
oever niet te onteigenen. In een
brief aan het gerechtshof ver
klaarde het militair bewind er
van af te zien het land, dat be
stemd was voor Israëlisch ge
bruik, in beslag te nemen nu was
gebleken dat Arabieren hadden
verklaard dat het land hun eigen
dom is. Dit heeft de advocate van
de Arabische grondbezitters, de
zelfde mevrouw Langer, meege
deeld. Een officier had de Arabie
ren op 12 oktober laten weten dat
het land "voor militaire doelein
den" was onteigend. Aanvanke
lijk had het militaire bewind ver
klaard dat de eigendomsaan
spraken van de Arabieren niet
werden erkend.
Sinds het Israëlische hoogge
rechtshof op 22 oktober de ont
ruiming van de nederzetting Elon
Moreh gelastte, omdat deze op
privë-grond was gevestigd, heeft
Israël verklaard geen privé-land
meer te gebruiken voor het vesti
gen van nederzettingen.
-★ Een van de Iraanse studenten die de ambassade in Teheran bezet houden, houdt, staande voor meer dan
levensgrote portretten van de ajatollah, een toespraak voor de verzamelde menigte.
BRUSSEL (UPI) - De NAVO-raad
heeft, naar van gezaghebbende
Amerikaanse zijde vernomen
wordt, gisteren in Brussel over
eenstemming bereikt over een
voorstel tot modernisering van
de kernbewapening in Europa,
gekoppeld aan een reeks voor
stellen aan het Oostblok inzake
beperking van de bewapening.
Het goedgekeurde document zal 12
december worden besproken op
een bijeenkomst van de ministers
van defensie en buitenlandse za
ken van de NAVO-landen.
Een Deens voorstel om een besluit
over de ontplooiing van nieuwe
kernwapens een half jaar uit te
stellen, werd verworpen. Er was
evenmin steun, zo verluidt van
Amerikaanse zijde, voor het Ne
derlandse standpunt, dat met de
ontplooiing dient te worden ge
wacht tot onderhandelingen met
de Russen over wapenbeperking
niets blijken op te leveren.
De NAVO-raad was gisteren ver
sterkt met David Aaron, onderdi
recteur van de Amerikaanse vei
ligheidsraad, David McGifïord,
onderminister van defensie voor
veiligheidszaken, en Reginald
Bartholomew, directeur voor po
litieke zaken van het departe
ment van buitenlandse zaken.
ADVERTENTIE
Zac
;WV*CÏ'
(Van onze correspondent
Frans van Hasselt)
ANKARA - „Liefde is groter dan
gevaar". Dat zei paus Johannes
Paulus II na aankomst gister
middag op het kille en zwaarbe
wapende vliegveld bij de Turkse
hoofdstad Ankara. De paus
brengt een driedaags bezoek aan
Turkije, dat van fanatiek-islami-
tische en nationalistische zijde
met allerlei dreigingen is omge
ven.
Na de grond te hebben gekust, zo
als hij gewend is te doen bij bui
tenlandse bezoeken, nam hij met
president Koruturk op een rode
loper deel aan de militaire cere
monie terwijl enkele honderden
mensen, voornamelijk journalis
ten en politieagenten in burger,
het tafereel aanschouwden. Ook
premier Demirel en minister van
buitenlandse zaken Erkmen wa
ren op het vliegveld aanwe
zig.
Uit veiligheidsoverwegingen werd
de kerkvorst per helikopter naar
Ankara vervoerd, terwijl de pre
sident in zijn auto naar Ankara
ging. Bij het bezoek aan het mau
soleum van Ataturk, stichter van
de Turkse republiek, schreef de
paus in het gastenboek: „Volke
ren van de wereld leveren op de
geëigende tijden de geëigende
leiders. God bestuurt het lot der
volkeren". Aangenomen wordt
dat bij de daarop volgende be
sprekingen ook de gespannen
toestand in Teheran is aange
roerd.
Over de islam zei de paus na aan
komst, dat hij deze respecteerde
als godsdienst die net als het
christendom monotheistisch is.
„Op het tweede Vaticaanse con
cilie heb ik het bestaansrecht van
andere godsdiensten dan het
christendom leren aanvaar
den".
Vandaag was het de meest kritieke
dag van het d riedaag^e bezoek. In
Istanbul zal de paus een ontmoe
ting hebben met de oecumeni
sche patriarch van de oosters-or-
thodoxe kerk Dimitrios, geeste
lijk leider van de 100 miljoen
christenen, o.a. in de Verenigde
Staten en de Sowjet-Unie. Met
hem hij een mis opdroeg in de
armoedige kerk van het Patriar
chaat ter ere van de apostel An
dreas, beschermheilige van die
kerk die op 30 november zijn
feestdag viert Toen Paulus VI in
1967 Istanbul bezocht, kwam het
nog niet tot zo'n gemeenschap
pelijke plechtigheid.
Van fanatiek-islamitische zijde ziet
men in deze geste, zoals in het
hele bezoek, een bevestiging dat
Istanbul nog altijd het „christe
lijk wereldcentrum" is waar de
Turken slechts tijdelijk vertoe
ven. „De paus komt als kruis
vaarder", aldus allerlei blaadjes
uit deze gelederen en ook in een
manifest van rechtse groeperin
gen, die echter demonstraties af
raadden. .Alleen als de paus zich
in openlijk gebed begeeft in de
Aya Sofia zal hij de mohamme
daanse gevoelens in het hele land
gevaarlijk kwetsen". Zijn voor
ganger, Paulus VI, deed dit in
1967 tot consternatie van minis
ter van buitenlandse zaken
Caglayangil, die naast hem stond.
In de Aya Sofia, die eerst christe
lijke hoofdkerk was, daarna
moskee en nu museum, is elk os
tentatief gebed verboden.
Zuidafrikaanse
ambassadeur
ontvoerd in
El Salvador
SAN SALVADOR (AFP) - De
Zuidafrikaanse ambassadeur in
El Salvador, Archibald Gardener
Dunn, is gisteren door tien tot
vijftien personen ontvoerd toen
hij de ambassade verliet
De overvallers, gewapend met au
tomatische pistolen, omsingel
den de ambassadeur en gooiden
hem achterop een open bestel
wagen, die later gestolen bleek te
zijn. Er is niet geschoten, zo zei
den ooggetuigen.
De berg Eberus, een xmlkaan op Antarctica, waartegen de DC-10 te pletter vloog.
CHRISTCHURCH (Reuter/UPI) -
Alle 257 inzittenden van de CD-10
van Air New Zealand, die giste
ren boven het Zuidpoolgebied
verongelukte, zijn omgekomen.
Dit heeft een woordvoerder van
de Amerikaanse marine in
Christchurch bekendgemaakt.
Deze bevestiging kon pas worden
gevonden nadat een reddings-
ploegje van drie Nieuw-Zeeland-
se bergbeklimmers met een
Amerikaanse marine-helikopter
naar de hellingen van de berg
Erebus was gevlogen, toen het
weer terplaatse beter was gewor
den. Men neemt aan dat de oor
zaak van het ongeluk moet wor
den gezocht in laaghangende
wolken rond de berg Erebus. In
verband met de weersomstan
digheden heeft de reddingsploeg
slechts gezocht naar eventuele
overlevenden, en niet naar de
zwarte doos van de DC-10 die op
heldering over het gebeurde zou
kunnen verschaffen.
Aanvankelijk was er onduidelijk
heid over de plaats, waar het
vliegtuig was neergestort. Vol
gens de eerste berichten die over
de ramp binnenkwaman, zou het
in zee zijn gestort.
De politie van Nieuw-Zeeland is
van plan een grootscheepse ber
gingsoperatie te beginnen, maar
het ijs en de Antarctische winden
langs de hellingen van deze vul
kanische berg maken dit een ui
terst gewaagde onderneming.
Premier Robert Muldoon van
Nieuw-Zeeland zei vanmorgen
dat in de loop van de dag een
team van 25 politiemensen en
bergbeklimmers naar het Zuid
poolgebied zal vliegen.
Dit kaartje toont de plek waarde
DC-10 tegen de berg is gevlogen.
