Complicaties met het Algerijnse aardgas Wereld bezien uit kraaienest van VN ELSEVIERS ONDERDAG 22 NOVEMBER 197! iardgas is een bruikbare en milieuvriendelijke brand stof - dus is er iets voor te zeggen om het ook te im porteren; niet om er nog lustiger op los te kunnen stoken, maar om langer met onze eigen voorraden te kunnen doen. Energie besparing én het onlangs bekend geworden feit, dat de bewezen voorraad on der Slochteren groter is dan werd aangenomen maken daarbij wel dat we ons niet hals over kop in elke invoermogelijkheid moeten storten, ongeacht de consequenties. Toch is dat nu net wat er gebeurd is, ruim een jaar gele den. loordat de leveranties aan de Ver enigde Staten niet 'doorgingen, richtte Algerije zich voor verkoop van gas uit de Algerijnse eigen gasvoorraden op de Europese markt. Het gas werd aangeboden als LNG, vloeibaar gemaakt aardgas; Algerije had een om vangrijk investeringsprogramma voor de bouw van installaties om gas vloeibaar te maken opgesteld omdat, gezien de grote afstand voor de VS alleen in vloeibare vorm gastransport mogelijk zou' zijn geweest. >e Gasunie sloot een contract voor vier miljard kubieke meter gas per jaar, later uitgebreid tot 5.4 miljard. Toen moest echter de publieke besluitvorming over het aanvoeren van LNG naar Neder land nog beginnen. Probleem Daarin school een groot probleem, want transport, aanlanding en opslag van LNG brengen aan zienlijke risico's met zich mee en vragen om condities waaraan de ligging van Nederland niet beantwoordt. Aanvoer over diep open water naar een haven ver van bewoonde omgeving is wél iets anders dan grote, moeilijk hanteerbare LNG-tankers via het druk bevaren Kanaal langs een dicht bevplkte Nederlandse kust op weg niar... Ja, naar waar? Er ontstond een wil de nek-aan-nek-race tussen Rot terdam (met de Maasvlakte) en het Noorden van het land (met de Eemshaven) als gegadigden voor de LNG-aanlanding. Het Noor den won die race, toen de rege ring in september 1978 besloot tot aanlanding van LNG in de Eemshaven; een besluit geno men zonder voldoende antwoord op de vraag, óf aanvoer van het gas in vloeibare vorm naar Ne derland wel mogelijk was zonder aanvaardbare risico's. De „winst" voor het Noorden was dan ook zeer betrekkelijk: in ruil voor groot risico zou men „een extra impuls" krijgen, dat was het lok kertje waarmee de regering de Tweede Kamer het plan voorleg de. Een risico echter dat goed be schouwd niet meer dan enkele tientallen blijvende arbeids plaatsen voor het Noorden zelf zou opleveren, zonder enig con creet perspectief op vervolgacti viteiten. Stelling Was dit alles voor de D'66-fractie in de Tweede Kamer al aanleiding om in het LNG-debat eind okto ber vorig jaar stelling te nemen tegen het besluit van de regering, er kwam nog wat bij. Aan het LNG-contract zelf zaten nogal wat haken en ogen, er werd ge marchandeerd met de verlaad plaats van het gas en er waren nogal wat problemen voor Alge rije met de financiering van de te bouwen LNG-installatie voor vloeibaarmaking van het gas; lo gisch, want gas vloeibaar maken is een dure zaak, die een zes tot zeven keer zo hoge investerings- last met zich meebrengt als uit voer via een pijpleiding. Voor de VS was een pijpleiding niet mogelijk, maar voor leveranties naar het dichterbij gelegen Euro pa wél Dat zou voor Algerije aan trekkelijker kunnen zijn dan het vasthouden aan een té ambitieus LNG-programma met grote kapi- taalslasten en een technologie waarin men zelf nauwelijks kan voorzien. Naast de Algerijnse LNG-zorgen - die voor Neder land in zoverre een zorg vormen, dat ze een contract met onzekere uitvoering opleveren -, zou pijp- leidingtransport voor Nederland een groot voordeel hebben boven LNG-aanvoen het vermijden van de onzekerheden en veiligheids risico's van het transport per schip. Bovendien ging het niet Lambers-Hacquebard, Tweede-Kamerlid D'66 om een theoretische mogelijk heid: Italië had al een LNG-con tract met Algerije omgezet in een gascontract en er waren ver gevorderde plannen voor een pijpleiding van Algerije naar het vasteland van Italiè. Wat lag er meer voor de hand, dan te probe ren ook het Nederlandse contract om te zetten en het gas per pijp te laten komen? Des te aantrekke lijker omdat door de Nederlandse gasleveranties aan Italië er zelfs tot 1994 een ruil zou kunnen wor den gepleegd, terwijl het gas daarna in omgekeerde richting via Italië naar Nederland zou kunnen gaan. Alternatief De regering weigerde zelfs de mo gelijkheid van dit alternatief te onderzoeken, ook toen D'66 in een heropening van het debat met nieuwe aanwijzingen kwam dat ook Sonatrach (de Algerijnse gasmaatschappij) meer zou voe len voor pijpleidingtransport. Een voorstel om uitstel van de be sluiten hierover totdat door de regering alsnog meer inzicht zou zijn verschaft, werd op het nip pertje, met slechts enkele stem men te kort, verworpen. Daarmee was de kous niet af. Er kwamen steeds meer signalen, dat het allemaal in Algerije zo vlot niet liep, de haast met het verder rondmaken van de contractien leek helemaal niet zo groot meer, de aanwijzing van de verlaad plaats in Algerije werd uitgesteld. Toch bleef minister Van Aarden- ne hardnekkig roepen dat er niets aan de hand was. In het voorjaar werd duidelijk, waarvoor ik in het oktoberdebat al had gewaar schuwd: dat met ons haastige toehappen we tegenover de fi nancieringsproblemen van Alge rijnse kant en daarmee gepaard gaande verzoeken om kredieten bijzonder zwak zouden staan. Banken bleken het risico niet te willen lopen en de regering ver klaarde zich in arren moede in maart van dit jaar garant voor een ongebruikelijke kredietverzeke ring ten behoeve van Sonatrach, om het contract toch maar te la ten doorgaan. Feiten En hoe heeft de situatie zich sinds dien ontwikkeld? De analyse die ik een jaar geleden gaf, wordt steeds meer door de feiten beves tigd. Algerijnse woordvoerders spreken steeds openlijker en na drukkelijker een voorkeur voor pijpleidingcontracten uit. In een inmiddels gepubliceerde notitie van minister Van Aardenne aan de Kamer wordt nu eindelijk ook toegegeven dat er complicaties zijn: het te dure en ambitieuze LNG-programma in Algerije wordt heroverwogen, voor de bouw van een fabriek waaruit Nederland LNG zou krijgen (LNG-3 in Arzew) moet de eerste spade nog in de grond en andere LNG-installaties worden niet meer gebouwd. De hele LNG- operatie lijkt op losse schroeven te staan. Ondertussen is een be gin gemaakt met de aanleg van de pijpleiding Algerije-Italië, die zó voorspoedig verloopt dat de lei ding zeker begin jaren '80 klaar zal zijn en dat men volgens de be trokken Italiaanse maatschappij al bezig is met plannen om, met het parallel leggen van nog enige pijpen, de capaciteit te vergro ten. Consequenties ontwikkelingen in Algerije, die over enkele maanden zeker dui delijker zullen worden. Tot zo lang kan men maar beter de aan landingsvoorbereiding in Ne derland laten rusten, zodat geen onnodige financiële verplichtin gen worden aangegaan. Het is bijna niet te geloven, dat bij alle vingerwijzingen naar een ontwikkeling die een jaar gele den al voorzienbaar was, de rege ring zelf de bakens nog steeds niet heeft verzet en niet zelf, in plaats van lijdelijk af te wachten, al initiatieven heeft ondernomen om te komen tot omzetting in een pijpleidingleverantie en eventu eel een ruilcontract met Italië. Zonder zulke initiatieven zou het gas wel eens helemaal onze neus voorbij kunnen gaan. Beter laat dan nooit! Misschien is er nog tijd om te zorgen dat we én de uitvoe ring van de gasleverantie veilig kunnen stellen én het gas op een veilige manier hier kunnen krij gen. Het extra geld dat de rege ring voor aanlanding in het Noorden over had, kan misschien beter worden besteed voor ande re projecten in het Noorden - die meer werk kunnen opleve ren. Verder kunnen we ook proberen gasleveringen (per pijpleiding) uit de nieuwe Noorse gasbel en uit Rusland te krijgen. Dat lijkt een reëlere vorm van spreiding dan nog volstrekt onzekere (en door de afstand ongetwijfeld ex tra dure) leveringen van LNG uit Nigeria, waaraan minister Van Aardenne zich nu als aan een laatste strohalm lijkt te willen vastklampen. lier, vanuit New York, waar ik door mijn fractie ben heengezonden om te kij ken hoe het er bij de Ver enigde Naties toegaat en met name ook hoe Neder land en andere landen van de Europese Gemeen schap en het Westen zich daar opstellen, mis je een zesde zintuig voor wat in Nederland het meest actu eel is. ian de andere kant is dat mis- schien ook wel eens goed, omdat wij in Nederland ook wel eens wat vlug de neiging hebben om te denken, dat wij eerder dan Rome, Parijs of voor mijn part Timboek- toe, het centrale punt zijn waar de - hele wereld om draait. lu denken ze dat in New York ook, en al zijn ze daar met name voor wat betreft de wereldgeldhuis houding en het internationale politieke praatwerk wat dichter bij de waarheid, zelfs daar gaat het niet echt op. Gelukkig maar misschien, want zelfs hier is in vele opzichten machteloosheid i troef, zowel voor wat betreft de oplossing van de gróte interna tionale politieke problemen tus sen bijvoorbeeld Oost en West, als voor wat betreft de oplossing van de grote internationale eco nomische verschillen tussen Noord en Zuid. Treuren Maar misschien is machteloosheid niet het juiste woord, omdat er de suggestie van uitgaat dat het an ders zou moeten zijn; dat er daadwerkelijk wel macht aanwe zig zou moeten zijn en dat het juist de afwezigheid van zo'n stuk centrale macht is waar we om moeten treuren. Ik weet niet of ik daar wel zo treurig om moet zijn en of dat wel zo'n grote ramp is. Als er één ding is waar de mensen in de meeste westerse landen, en ook zeker in ons eigen, tot in allerlei details supergeorganiseerde landje langzamerhand een broertje aan dood krijgen, is het aan een alles aan zich trekkende centrale macht, zoals bijvoorbeeld hun ei gen centrale overheid er een is, dan wel hard op weg is te wor den. En als er een politieke c Nederland in schijn aanwezig is, is het over de noodzaak tot „spreiding van de macht", „het bestuur naar de mensen toebren gen", „afhankelijkheid in eigen kring", of hoe men dat ook maar vanuit het eigen partijpolitieke taalgebruik mag formuleren. Maar als dat al nationaal in een qua oppervlakte en qua commu nicatiemogelijkheden uiterst overzichtelijk klein land als Ne derland het geval is, hoeveel te meer dan wanneer we in termen van grotere eenheden moeten gaan denken. Vrijheid En het is dan misschien ook alles behalve toevallig, dat in vele lan den waar men van boven af vindt dat er van alles zo nodig in de kortst mogelijke tijd moet, de vrijheid voor de individuele bur ger om zichzelf te ontplooien ver te zoeken is. En je vraagt je dan ook af wat er mondiaal met die vrjjheid zou kunnen gaan gebeu ren wanneer de VN zich ooit een keer als een superwereldregering zou kunnen gaan ontplooien. En wat dat betreft, is het dan mis schien toch maar goed dat de af zonderlijke landen daar elk op hun manier en tijd toch daad werkelijk tegenspel tegen leve ren, al ware het te wensen dat dat tegenspel over het algemeen wat minder alleen op het specifieke eigen belang van het betreffende land of blok, en wat meer op het algemene belang van de gehele volkerengemeenschap ware ge richt. Of datzelfde overigens ook gezegd kan worden van die andere grote internationale organisaties waar wij naast de Verenigde Naties ook lid van zijn, de NAVO en de EG, is een andere kwestie. Ook daar speelt voor wat betreft de deelnemende landen, waaronder ook ons land, in wezen dezelfde problematiek, dat er een zekere spanning bestaat tussen de rechtmatige wens tot behoud van een zo groot mogelijke mate van vrijheid van elk afzónderlijk Door j. J. P. de Boer, lid CD A-fractie Tweede Kamer deelnemend land en de noodzaak tot een zekere mate van geza menlijkheid in optreden. Verschuiving Maar anders dan bij de VN, heeft bij de EG reeds een aanzienlijke ver schuiving van de macht, weg van de nationale en in de richting van de centrale gemeenschappelijke organen, plaatsgevonden en is een verdere verschuiving daar van als het ware zelfs min of meer voortdurend aan de gang. Dit is overigens een situatie die wij met z'n allen zelf gewild hebben en bewust zo gekozen hebben en laatstelijk nog als het ware on derstreept ter gelegenheid van de Europese verkiezingen. Hetgeen niet wegneemt dat niet langza merhand hier en daar in de ge meenschap en met name in voor- trekkersland Nederland de ogen toch wel beginnen open te gaan voor mogelijke keerzijden van de Europese medaille. Of dat laatste, dat open gaan van de ogen voor mogelijke keerzijden van de medaille, ook opgaat voor de NAVO, een organisatie waar wij al weer jaren lid van zijn en na een soort althans politieke win terslaap zich nu ook weer op maakt om intern als het ware weer eens wat meer orde op za ken te stellen, is echter op dit moment misschien voor Neder land wel politiek het meest actu eel. Zij het dat dit probleem zich niet frontaal aandient, maar slechts in de marge van de besluitvorming over de zogenaamde modernise ring van de kernwapens aan de orde lijkt te zijn. deze beslissing, ook voor wat be treft de rol die de kernbewape ning in de bondgenootschappe lijke strategie van oorlogsvoor- koming en verdediging in de toe komst kan en mag vervullen, op het gebied van de keuze voor be wapeningswedloop, respectie velijk wapenbeheersing van doorslaggevende betekenis kan blijken te zijn. Politiek gewichtiger dan dat is ech ter wellicht op den duur de wijze waarop men in bondgenoot schappelijk verband zou beslui ten hoe de hoger genoemde, bin nenkort aan de orde zijnde mo derniseringsbesluitvorming en toekomstige daarmee te vergelij ken besluitvormingen, daadwer kelijk in het bondgenootschap tot stand zouden dienen te ko- dan door sommige bondgenoten en door het Brusselse NAVO-ap- paraat wordt toegedacht, en waar een deel van de vaderlandse opi niemakers zich de laatste maan den voor beijverd heeft te propa geren dat wij ons daar maar bij neer zouden moeten leggen, staat in deze opzet zelfs de logischer wijs bij een dergelijke construc tie behorende mogelijkheid om dan maar over de hele handel een veto uit te spreken, niet ter be schikking. Immers, voor wie daar een beroep op zou trachten te doen, stuit dan ineens af op de in dat geval niet alleen formeel, maar ook feiteijk onverkort te handhaven natio nale soevereiniteit van de andere bondgenoten. Belang Het heeft er immers alle schijn van, dat, los even van de formele handhaving van het beginsel dat alle landen op het terrein van hun bewapening binnen de NAVO volledig soeverein zijn, er toch naar een soort volledige unanimi teit van de te nemen modernise- ringsbesluiten wordt ge streefd. Reden waarom met name er voor de Nederlandse regering vrijwel geen ruimte zou zijn om met een echt eigen standpunt te komen en dat ook in het N AVO-beraad er door te kunnen halen. Dat laatste punt is van uitzonderlijk groot belang. Met name omdat Wisseltruc Kort en goed, in deze opvatting mag Nederland niet van haar na tionale soevereiniteit gebruik maken om af te wijken van het standpunt van de andere bond genoten, maar zouden de andere bondgenoten dat wel mogen om Nederland een soort vetorecht over de gezamenlijke besluit vorming te onthouden. Wie in een dergelijke wisseltruc stapt, die is natuurlijk pas goed bezig nationale soevereiniteit in te leveren, en komt daarmee on herroepelijk vroeg of laat ontzet tend op de koffie. „Nederland, let op uw zaak" is een vaderlands ge zegde, dat wel oud is, maar ken nelijk nog zeer actueel. Ifeel lezenswaardigs deze keer in de weekbladen, en dat dan niet dank zij diepgravend speurwerk of in teressant nieuws, maar veelal door veel achtergronden bij ac tuele zaken, zoals de discussie over de kernbewapening en de ontwikkelingen in de islamiti sche wereld. vervolgt het blad zijn onderzoek naar handel en wandel van onze notarissen en geeft het een terug blik op de poging van Albeda een historisch compromis tussen werkgevers en werknemers tot stand te brengen. hervormd nederland frij Nederland heeft bijvoorbeeld vrijwel het gehele kleurenkatern gewijd aan het onderwerp "Kernwapens in Nederland". Veel informatie over het arsenaal aan atoomwapens waarover NA TO en Warschaupact beschikken, over opslagplaatsen van kernwa pens in Nederland, over de inter nationale discussie over de mo dernisering van kernwapens en het "noodzakelijke" antwoord op de Russische SS-20 raket en ten- slotte een samenvatting van het debat dat de kamer heeft gewijd aan het in West-Europa statione ren van de Pershing-II en kruis- rakketen. Een nummer om te I bewaren. Pok in het eigenlijke VN-nummer nog aandacht voor de bewape ning en dan meer speciaal voor de rol van het CDA in deze kwestie. I ("Terzijde": afPershing). Verder Ook in HN vanzelfsprekend uitge breid aandacht voor de kernbe wapening. De Leidse ethicus dr. W.E. Verdonk krijgt gelegenheid zijn opvatting uiteen te zetten: "Een overheid die bereid is kern wapens te gebruiken is niet meer een overheid die als één van de ordeningen van de schepping kan worden gezien. Zq'n overheid neigt naar een totalitaire staat. Daarom is de tijd nabij gekomen om op te roepen tot burgelijke on gehoorzaamheid". Enkele bladzijden verder volgt het zeer kritisch commentaar van het Interkerkelijk Vredesberaad op het CDA-rapport over vrede en veiligheid, het zogenaamde rap- port-Neuman. Het IKV-commen- taar is zo scherp, omdat men te leurgesteld is over het bedenke lijke filosofische en theologische gehalte van het rapport. Een bladzijde verder tenslotte een verslag van de vorige week ge houden "ideeëndag over kerne- nergiebestrijding." Niet over kernwapens, maar over het zoge naamde vreedzame gebruik van kernenergie gaat het verhaal over Karen Silk wood, een laborante bij een plutoniumfabriek in de Verenigde Staten. Karen kwam vijf jaar geleden onder verdachte omstandigheden om het leven, nadat was gebleken dat zij in het bezit was van bewijzen dat er in de fabriek waar zij werkte opzet telijk fouten werden verdoezeld. Op het omslag van De Tijd prijkt Cornelis Verhoeven, onlangs be giftigd met de P.C. Hooftprijs. In het interview binnenin zegt de schrijvende boerenzoon dat hij schrijft zoals zijn voorouders aan hun oogst werkten: "Dag en nacht, omzichtig en in goed ver trouwen dat er iets van terecht zal komen". Arie Kuiper blikt terug op "Ander half jaar rampspoed en treurnis in Iran", een overzicht van het islamitisch verzet dat in mei 1978 begon en dat dezer dagen via be zettingen van ambassades de aandacht van de gehele wereld opeist. Citaat van Chomeini: "Als Christus op aarde was zou hij Carter afzetten". Ook kernbewapening in De Tijd en wel via een gesprek met Laurens Jan Brinkhorst, oud-staatssecre taris en nu defensie-specialist van D'66. Brinkhorst is van me ning dat het parlement meer moet worden betrokken bij het buitenlands beleid: "Het parle ment moet de bevoegdheid krij gen de regeringsopstelling in de NATO-ministerraad te toetsen". Aardig is tenslotte nog het portret van "De Johan Cruyff van het kabinet-Van Agt, minister Pais van onderwijs. Het omslagverhaal van het magazi ne van deze week is gewijd aan de gijzeling in de Amerikaanse am bassade in Teheran. Onder de kop "Explosie van de haat" wordt de toestand geschilderd van een land dat "in naam van de revolutie alle internationale con venties met voeten treedt". Een zeven weken oud interview met de verdreven sjah, door een ver slaggever van The Sunday Times, moet dienen om wat meer inzicht te verkrijgen in het karakter van de man om wie het allemaal is be gonnen. De kernwapenkwestie komt in EM slechts aan de orde in het com mentaar van Hoogendijk, die Scholten afschildert als een boodschappenjongen, die als een clown aan de besprekingen van de NAVO moet deelnemen. Daarmee zet het CDA volgens de commentator niet alleen het prestige van de partij op het spel, maar ook het prestige van ons land in het internationale over- voorzitter van de KVP, Piet van Zeil, heeft zijn beden kingen tegen de positie die het NKV inneemt binnen de FNV. Hij wil dat de fusie tussen NW en NKV opnieuw wordt beke ken: "Het NKV zou zich opnieuw moeten bezinnen op het functio neren van de eigen identiteit en maatschappij-opvattingen bin nen de FNV". Alice Oppenheim schetste een pro fiel van VNO-voorzitter Van Veen. Af en toe een wat rommelig en onsamenhangend verhaal, want dwars door opmerkingen van Van Veen over de invoerihg van wachtdagen voor de ziekte wet begint Oppenheim bijvoor beeld over de muzikale klank die het lepeltje van de werkgevers voorzitter in zijn theekopje maakt. Nieuwe journalistiek of Alice's privé-opvatting over de noodzakelijke vrouwelijke in breng in een sombere mannen wereld? De christelijke collega van Van Veen, Van Eijkelenburg van het NCW, komt in de Haagse Post aan het woord. Er is werk ge noeg", zegt de werkgever, die be zig is zijn organisatie om te vor men van een perfecte bijrolspeler tot een bescheiden hoofdrolspe ler. HP ging op zoek naar de identiteit van Nederlands onbekendste minister, Ton van Trier van we tenschapsbeleid. Hij volgde in mei Peijnenburg op. De ener- ziids-andumjds benadering blijkt Van Trier zeer aan te spre ken. EcnCDA'erdus? Inderdaad, "Er zullen bepaalde zaken zijn waarin ik het meer eens ben met de PvdA en andere waarin ik meer zit op de VVD-lijn. Dat is eigen aan de positie van het CDA en ik voel me daar goed thuis" al dus de minister, die toen hij tot deze hoge post werd geroepen eerst nog even lid moest worden van het CDA. In de rubriek "crimineel" deze week een prachtig verhaal over een flessentrekker "Ik voel me het prettigst tussen de pooiers, de bikkers, de krakers, de oplichters, de mensen die je vindt om vier, vijf uur 's nachts in de kroegen. De mensen die. uitgerommeld zijn... Dat noem ik het milieu Waarin je ronlloopt als een doodgewone rat. Verder in de HP veel ruimte voor kunst en cultuur via een boekengedeelte, waarin onder meer een intervieuw met Norman Mailer. BAS VAN KLEEF

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 23