-Vondeling, een onvermoeibaar democraat
i
Chinees mag familie niet helpen
Onderzoek gevraagd naar
verleden topman politie
PAGINA 19
NDERDAG 22 NOVEMBER 1979
VARIA
DEN HAAG - Het politieke leven van dr.
Anne Vondeling heeft twee hoogtepunten
gekend. Zijn fractievoorzitterschap van de
PvdA van '62-'65, waarin hij de kabinetten
De Quay en Marijnen het leven danig zuur
wist te maken én zijn voorzitterschap van
de Tweede Kamer van '72 tot aan zijn af
scheid halverwege dit jaar.
Het typeert de onvermoeiba
re werklust van Vonde
ling, dat hij niet tot aan
zijn pensioen het eervolle
en belangrijke ambt van
kamervoorzitter wilde
bekleden. Integendeel, in
het voor het eerst recht
streeks gekozen Europese
Parlement vond hij een
nieuwe uitdaging. Op 63-
jarige leeftijd besloot hij
met zijn gebruikelijke
energie de steven naar Eu
ropa te wenden. Maar voor
hij de kans kreeg zich ten
volle in het voor hem vrij,
onbekende internationale
vak te ontplooien, overviel
hem de dood.
Anne Vondeling, een scherp
zinnig, nuchter mens en bo
venal Fries, werd geboren als
een boerenzoon te Appelscha.
Hij begon zijn politieke loop
baan in 1946 toen hy als der
tigjarig landbouwkundig in
genieur zijn intrede deed in
de Tweede Kamer voor de
Partij van de Arbeid. In 1957
werd hij kort minister van
landbouw als opvolger van
Mansholt, die Europees land
bouwcommissaris werd. Zijn
ministerschap is van korte
duur. In 1958 komt het laatste
kabinet-Drees ten val. Von
deling neemt weer zitting in
de Tweede Kamer en wordt in
1960 tevens buitengewoon
hoogleraar aan de Groningse
universiteit.
Fractievoorzitter
Op 12 juni 1962 wordt hij tot
fractievoorzitter gekozen van
de PvdA, na het verrassende
plotselinge aftreden van mr.
Jaap Burger. Een van de me
dekandidaten voor de post
van oppositieleider was Den
Uyl, die het toen nog tegen
Vondeling moest afleggen
hoewel Vondeling zelf zijn
stem op hem uitbracht, zoals
Vondeling openhartig schrijft
in zijn in 1968 verschenen
boek „Nasmaak en Voor
proef'.
Als oppositieleider heeft Von
deling, vooral tegen minister
president Marijnen, zijn
grootste politieke successen
geboekt, hoewel zijn kamer-
voorzitterschap hem later
meer bekendheid en aanzien
bracht. Vondeling voerde een
andere stijl dan de rondbor
stige Burgen scherpzinnig,
rationeel, wars van verouder
de, starre opvattingen en met
grote kennis van zaken.
Huzarenstukje
Een huzarenstukje was hoe hy
minister-president Marijnen
op 26 februari 1965 letterlijk
dwong in de Kamer op het
matje te verschijnen, nadat
het kabinet intern al in twee
brokken uiteen was gevallen
over de omroepzaak, zonder
dit echter naar buiten toe we
reldkundig te willen maken.
Marijnen verscheen in de
Kamer, maar diende zwij
gend het debat uit, een morele
overwinning voor Vondeling
die daarmee een van zijn ge
liefde wapens hanteerde, zo
als hij ook later als kamer-
Vondeling tijdens een wandeltocht over het strand in 1972 als onderdeel van de campagne voor de Tweede
Kamerverkiezingen in dat jaar.
voorzitter zou doen: scherp
letten op de bevoegdheden
van het parlement en je met
door welke bewindsman dan
ook van de wys laten bren
gen.
Het daaropvolgende kabinet
Cals-Vondeling was geen
lang leven beschoren, dus
ook dat ministerschap was
vgor Vondeling van korte
duur. Hy werd vice-premier
en minister van financiën, tot
Schmelzer in de beruchte
nacht in oktober '66 (volgens
Vondeling met voorbedachte
rade) er hardhandig een eind
aan maakte. Vondeling had
zelf graag minister van bui
tenlandse zaken willen zijn,
maar Luns en de KVP blok
keerden deze voorkeur. Het
werd financiën en het moet
gezegd, een groter succes was
denkbaar. Door enkele impo
pulaire maatregelen daalde
zijn aanzien, ook in zyn eigen
PvdA, die het electoraal toch
al steeds minder voor de wind
ging.
Intern was toen al besloten dat
Den Uyl de volgende lijst
trekker van de PvdA bij de
verkiezingen zou zijn. „Voor
mij bijzonder pijnlyk", aldus
Vondeling opnieuw heel
openhartig in zijn boek,
„want een halfjaar eerder was
mij die plaats nog toebe
dacht". Hy schikte zich loyaal
en sans rancune, waarschijn
lijk wèl beseffend dat hij van
af dat moment in de schaduw
van Den Uyl zou moeten blij
ven, en nooit meer als leider
van de PvdA zou kunnen op
treden.
Boek
Vondeling was al van plan over
zyn ervaringen als fractie
voorzitter en minister een
boek te schrijven. Een ernstig
auto-ongeluk, dat hem en zijn
vrouw overkwam (hy hield er
een moeilijke loop en een
pijnlijke rug aan over) verij
delde dit. „Als arbeidsthera-
pie", zoals hy zei, voltooide
hij het boek „Nasmaak en
Voorproef' tóch. Hij neemt er
- voorstander als hij is van
politieke duidelijkheid
scherp stelling in tegen de
KVP. „Op grond van zelfres
pect en goed politiek fatsoen"
sluit hij samenwerking met
de KVP in de nabije toekomst
uit, iets waarin het congres
van de PvdA hem later met de
bekende anti-KVP-resolutie
zal volgen.
Zonder aarzelen neemt Vonde
ling, als hy weer is hersteld,
zitting in de Tweede Kamer.
Hij wordt in 1968 tevens par
tijvoorzitter en als de PvdA in
1971 bij de verkiezingen de
grootste party is geworden,
wordt hy in 1972 gekozen tot
kamervoorzitter ais opvolger
van mr. Van Thiel.
Taalverbeteraar
Als eerste man van het parle
ment ontpopt Vondeling zich
als een voorvechter van de
rechten van het parlement,
als een vurig pleiter voor poli
tieke openheid en als taalver
beteraar. Zyn bynaam „de
schoolmeester" is hem ge
deeltelijk wel terecht gegeven
want hy kon ook tot in details
zeer vasthoudend en pinnig
aan zijn gelijk vasthouden.
Maar hij deed dat altijd om
het aanzien van het parlement
te vergroten en de vaak chao
tische werkwijze van de Ka
mer te verbeteren, waarbij hy
zich niet ontzag ook de rege
ring tot enige discipline te
brengen. Hij was zeer waak
zaam tegen pogingen de
macht van het parlement uit
te hollen, maar ondanks die
pogingen bleef hij optimis
tisch over de macht van dat
parlement De titel van zyn
laatste boek luidt „Tweede
Kamer Lam of Leeuw", ge
schreven tijdens menige ein
deloze vergadering in de
voorzitterstoel. Voor Vonde
ling was er geen twijfel mo
gelijk. De volksvertegen
woordiging was een leeuw en
had als zodanig tot plicht dan
ook regelmatig zyn tanden te
laten zien.
Vondeling was hetzelfde van
plan op Europees niveau,
want hy was voor alles een
overtuigd en actief demo
craat. Deze onvermoeibare,
actieve en ondogmatische
man werd veel te vroeg door
de dood weggerukt.'
FRANS KOK
„Haarkloverijen'staan overkomst bootvluchtelingen in de weg
Aldus uitgedost woonde Rudolf Noerejev een repetitie bij van het Parijse
Operaballet. Hij zou één van de belangrijkste rollen dansen, maar brak
onlangs tijdens een voorstelling in Berlijn een teen.
VLISSINGEN (GPD) - Nederland
ontfermt zich over zo'n 3000
Vietnamese bootvluchtelingen.
Legers landgenoten zijn druk in
de weer om wildvreemde mensen
afkomstig van het andere eind
van de wereld liefderijk op te
vangen, te verzorgen en te bege
leiden. Het is hartverwarmend.
Des te schrijnender bij deze we
tenschap is de situatie waarin de
in Zeeland wonende Chinees
Tam Hok Nang verkeert.
Tam, uitbater van een afhaalrestau-
rant in Yerseke, staat al maanden
klaar om vier van die bootvluch
telingen uit Vietnam met open
armen te ontvangen. Het zijn
geen wildvreemden voor hem
maar twee broers, een neef en een
nichtje. Maar Tam krijgt het niet
voor elkaar.
Nederland heeft voor het laten
overkomen van die bootvluchte
lingen contacten gelegd met Ma
leisië waar veel van de in wrakke
boten vluchtende families aan
wal zijn gekomen. De vier fami
lieleden van Tam behoren echter
tot de groep bootvluchtelingen
die niet in Maleisië maar uitein
delijk in Indonesië verzeild zyn
geraakt. En dat nu levert, samen
met het gegeven dat het hier
weliswaar om familieleden gaat
maar dat het geen gezinsleden
betreft, kennelijk onoverkome
lijke problemen op om de vier
mensen naai' Nederland te ha
len.
De heer B. van Velzen uit Kruinin-
gen is een van de mensen die zich
aan de kant van Tam Hok Nang
hebben geschaard. Hy heeft zich
ervoor ingespannen om het toch
nog een keer tot een hereniging te
laten komen tussen Tam en zijn
onder benarde omstandigheden
in een vluchtelingenkamp ver
blijvende en honger lijdende
verwanten. Ook burgemeester
Boer van de gemeente Reimers-
waal houdt zich al weken met de
zaak bezig. Maar zowel het minis
terie van buitenlandse zaken als
dat justitie hebben het verzoek
tot het laten overkomen van de
familieleden afgewezen.
Tam wordt het bos ingestuurd. In
het algemeen wordt over toela
ting van vreemdelingen tot Ne
derland, dus ook van de in een
vluchtelingenkamp in Indonesië
verblijvende familieleden in eer
ste instantie beslist door het mi
nisterie van justitie directie
vreemdelingenzaken. Slechts ten
behoeve van zich in Zuidoost-
Azië bevindende personen wordt
tussenkomst verleend voor hen
die gezinsleden in Nederland
hebben en met wier overkomst
en verblijf in Nederland door de
staatssecretaris van justitie is in
gestemd.
Op aanwijzing van de hoge com
missaris der Verenigde Naties
voor de vluchtelingenhulp in
Genève concentreert het huidige
Nederlandse toelatingsbeleid
zich voor wat betreft de toelating
van vluchtelingen uit Zuidoost-
Azië op degenen die in vluchte
lingenkampen in Maleisië ver
blijven. En aangezien er zich on
der Tams familieleden in Indone
sië geen gezinsleden bevinden
ligt het niet op de weg van Ne
derland om ten behoeve van deze
familieleden te bemiddelen, zo
heeft de Chinees in Yerseke te
horen gekregen.
pe 30-jarige Tam is daar zeer ver
drietig om. Bemiddelaar Van
Velzen is onthutst over deze hou
ding en burgemeester Boer meldt
dat hij het er niet bij laat zitten.
Men maakt zich in Zeeland
kwaad over die
haarkloverijen, over begrippen
als gezin en familie. Twaalf
bootvluchtelingen worden straks
in Krabbendijke ondergebracht
maar in een andere kern van die
zelfde gemeente Reimerswaal
woont iemand die er niet in slaagt
om vier andere bootvluchtelin
gen die tot zijn familie behoren
desnoods op eigen kosten naar
Nederland te halen en zelf ook in
financieel opzicht de opvang van
de familieleden te regelen, in de
vertrouwde eigen kring.
Burgemeester Boer zegt zich niet te
laten afschepen met de medede
ling van het ministerie dat het
verzoek van Tam „zich niet ver
draagt met het toelatingsbeleid
zoals Nederland dat hanteert".
Burgemeester Boer „Er wordt in
UTRECHT (GPD) - De fractievoor
zitters van PvdA, WD, D'66 en
PPR in de Utrechtse gemeente
raad willen opheldering over de
manier waarop in 1974 de heer C.
S. van Doesburg is benoemd tot
hoofdcommissaris van politie in
Utrecht. Ze willen weten of bij
die benoeming alle feiten over
Van Doesburgs loopbaan tijdens
de oorlog hebben meegewo
gen.
Van Doesburg, aldus het Utrechts
Nieuwsblad van gisteren, volgde
tijdens de oorlog de NSB-politie-
opleiding in Schalkhaar en later
de politie-officiersschool in
Apeldoorn, een door de SS gere
geerde instelling. Van Doesburg
heeft deze laatste opleiding nooit
publiekelijk toegegeven.
De fractievoorzitters willen ophel
dering alvorens conclusies te
trekken over de positie van de
heer Van Doesburg als hoofd
commissaris.
Alleen de CPN-fractievoorzitter in
de Utrechtse raad heeft zijn
conclusie al getrokken: Van
Doesburg moet volgens hem
onmiddellijk aftreden. Daarte
genover staat de voorzitter van de
CDA-fractie, die een onderzoek
onnodig vindt.
Burgemeester H. Vonhoff van
Utrecht meent dat de positie van
de hoofdcommissaris echter in
het geheel niet in het geding is,
omdat er geen nieuwe feiten naar
voren zijn gebracht. Volgens hem
bevinden zich alle gepubliceerde
gegevens m het personeelsdos
sier over Van Doesburg, dat ook
ter beoordeling is voorgelegd aan
de benoemende instanties.
deze kwestie te veel langs de lijn
tjes en streepjes van de wet gelo
pen, er zijn ook nog humanitaire
overwegingen. Ik vind dat men
op dit punt flexibeler kan zijn".
ADVERTENTIE
Beraad. Bestuursleden van het
Gereformeerd Confessioneel Be
raad hebben een "verkennende
ontmoeting" gehad met het be
stuur (moderamen) van de gere
formeerde synode over verschil
lende punten die het functione
ren van de belijdenis en de predi
king in deze kerken raken. Het
gesprek had een vertrouwelijk
karakter. Na afloop werd gezegd
dat het in alle openheid en in
goede sfeer was gevoerd. Het zal
op een later tijdstip worden
voortgezet aan de hand van een
praatpapier dat een bestuurslid
van het Beraad zal samenstellen.
Het Confessioneel Beraad werd
tien jaar geleden opgericht door
mensen die ongerust zyn over de
theologische ontwikkelingen
binnen de Gereformeerde Ker
ken. Die zouden tekort doen aan
de belijdenis.
Beroepingswerk. Gereformeer
de Kerken: beroepen te Heeren
veen M. C. Kersten Schevenin-
gen. Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: beroepen te Zeist
(voor de geestelijke verzorging in
De Wijngaard) J. van der Haar
Gouda. Nederlands Gerefor
meerde Kerken; beroepen te IJs-
selmuiden L. W. G. Blokhuis
Schiedam: aangenomen naa-
Oegstgeest-Leiden kandidaat G.
de Lange Middelstum (Gr.).
Ontwapening. Westduitse chris
tenen voor ontwapening hebben
de regeringen van West-Duits-
land, Engeland, Italië, België en
Nederland opgeroepen af te zien
van nieuwe raketten in West-Eu
ropa. In plaats daarvan zouden zy
moeten ingaan op de voorstellen
van president Brezryev van de
Sowjet-Unie, "omdat deze ge
schikt zijn om de vicieuze cirkel
van de bewapeningswedloop te
doorbreken".
Boycot. De Britse Raad van Ker
ken bepleit een economische
boycot van Zuid-Afrika tot het
ogenblik dat de gehele Zuidafn-
kaanse bevolking deel zal hebben
aan de politieke besluitsvorming.
Een resolutie van deze strekking
werd met overgrote meerderheid
aangenomen op de tweejaarlijkse
algemene vergadering van deze
raad in Londen. In de resolutie
wordt gesproken over de onwen
selijkheid van hulp en mede
plichtigheid aan het apartheids
systeem.
Openheid. De synode van de Lu
therse Kerk ui Oost-Duitsland
doet in een resolutie een beroep
op de communistische regering
om een open maatschappij te
maken, "waar de burgers zonder
vrees voor hun mening durven
uitkomen". De lutherse kerklei
ders waren in Saksen byeen. Zij
constateren in Oost-Duitsland
een sfeer van onveiligheid waar
door mensen bevreesd zyn voor
het dragen van maatschappelijke
verantwoordelijkheid. De leiders
van de communistische party
wordt gevraagd, een open dis
cussie met alle burgers aan te
gaan.
