Britten (50) weer
vrij in Teheran
"MOORD PARK WAS BERAAMD
Ongeregeldheden in Bolivia duren nog voort
„Wij moeten heel
volk gaan redden"
Voorlopig nog geen
nieuwe kerncentrales
in Verenigde Staten
Bezetting ambassade opgeheven
-
Nieuwe machthebber kolonel Natuseh wil niet aftreden
DINSDAG 6 NOVEMBER 1979
Chef KCIA wilde zelf president worden
99
SEOEL (ANP) - De chef van de Zuidkore-
aanse inlichtingendienst die 26 oktober
president Park Tsjoeng Hee doodschoot,
pleegde de moord omdat hij zelf staats
hoofd wilde worden. Dit staat in een van
daag gepubliceerd definitief onderzoeks
verslag naar de toedracht van de moord
aanslag op de Zuidkoreaanse president,
waarbij in totaal zes personen omkwa-
Kim Jae-Kyu had de aanslag al sinds juni
dit jaar beraamd, omdat hij in de „van
grootheidswaan blijk gevende overtui
ging" verkeerde dat hijzelf de meest ge
schikte persoon was voor het president
schap. Het verslag concludeert dat Kim
„gewantrouwd werd door president Park,
en bang was zijn baan te verliezen plus last
had van een onbeperkte eerzucht. Als hij
zich van de president en diens lijfwacht
kon ontdoen en de militaire leiders naar
zijn hand kon zetten, zou het hem lukken
aan de macht te komen"
Het Zuidkoreaanse staatshoofd werd samen
met zijn belangrijkste lijfwacht Tsja Ji-
Tsjoel en vier leden van de presidentiële
veiligheidsdienst op 26 oktober doodge
schoten tijdens een door het hoofd van de
Zuidkoreaanse inlichtingendienst (KCIA)
aangericht diner.
Tijdens het diner, waaraan vier personen
deelnamen, president Park, de KCIA-
chef, een hoge KCIA-functionaris en
Parks eerste lijfwacht, gaf de president de
KCIA-chef een reprimande omdat het de
ze niet gelukt was de tegen de regering
gerichte relletjes in de zuidelijke haven
stad Pusan-op 16 en 17 oktober-te voor
komen. Dit stemde Kim droef, aldus het
rapport. Kort daarop verweet de eerste
lijfwacht van Park aan Kim, de toestand in
Pusan verkeerd behandeld te hebben.
Hierna stond Kim op van de tafel, begaf
zich naar zijn privé-vertrek (het diner was
aangericht in een restaurant-annex
KCI A-kazerne) en stak een .32 revolver in
zijn broekzak. Daarop gaf hij zijn adjudan
ten te verstaan, dat „hij ze vandaag van
kant zou maken. Als jullie schoten horen,
maak dan de lijfwacht van Park af', aldus
Kim volgens het verslag.
Kort nadien schikte Kim weer aan aan het1
diner en vroeg hij aan de president, wij
zend op diens eerste lijfwacht: „Meneerde
president, hoe kunt u verwachten juist te
handelen als u de politiek bespreekt met
een insect als dit sujet?". Nadat hij was
gaan zitten, trok Kim zijn wapen, schoot
op de lijfwacht, stond daarna op en richtte
op de president, aldus het verslag. Park
werd in de borst geraakt.
De trawanten van Kim schakelden de overi
ge leden van de presidentiële garde uit en
Kim doodde, aldus het verslag, uiteinde
lijk Park nadat hij een revolver van een
van zijn ondergeschikten gekregen had.
WASHINGTON (ANP) - In de
Verenigde Staten zullen geen
vergunningen voor de bouw
van kerncentrales worden af
gegeven tot het rapport over
het veiligheidsonderzoek
klaar is, zo hebben ambtena
ren van de commissie van
toezicht op de nucleaire in
dustrie (NRC) gisteren mee
gedeeld. De vier kerncentra
les die voor het einde van het
jaar in werking zouden wor
LONDEN (ANP, GPD) - De studenten, die gisteren de Engelse ambassade in Teheran
hadden bezet, hebben hun bezetting 's avonds weer opgeheven. Het Engelse ministerie
van buitenlandse zaken in Londen heeft dit bekendgemaakt. Volgens het ministerie
werden er in de ambassade ongeveer 50 Engelsen vastgehouden. Niemand is bij de actie
van de studenten gewond.
De Engelse regering had scherp geprotesteerd tegen de aanval op de ambassade.
De bezetting volgde op een aan het
adres van Londen gerichte eis
van de Iraanse leider Chomeini
om oud-premier Bakhtiar uit te
leveren en Iraanse studenten die
zich in Britse gevangenissen
zouden bevinden vrij te laten.
Bakhtiar zelf zei gisteravond voor
de Franse radio dat hij zich in
Frankrijk bevindt en van plan is
zo spoedig mogelijk weer naar
Iran terug te keren. „Chomeini
weet zeer goed dat ik in Frankrijk
ben, maar durft Parijs niet om
uitlevering te vragen omdat de
Franse regering hem vijf maan
den lang gastvrijheid verleende
Daarom richt hij zich nu tot de
Engelsen". Een woordvoerder
van de Britse regering verklaarde
maandag dat Bakhtiar op 16 sep
tember één dag in Engeland is
geweest en zich nu niet meer op
Britse bodem bevindt. Ook is te
gengesproken dat Iraanse stu
denten in Engeland gevangenis
straffen uitzitten. Bij demonstra
ties zouden 21 studenten zijn
aangehouden en ondervraagd,
maar daarna weer vrijgelaten
Deze studenten worden op 22 ja
nuari berecht.
"Bezorgd"
De Amerikaanse regering heeft
maandag laten weten dat zij niet
•zal ingaan op de eis tot uitleve
ring van de sjah, die in een New
Yorks ziekenhuis is opgenomen
voor een galsteenoperatie en bo
vendien aan kanker zou lijden
Zondag werd de Amerikaanse
ambassade in Teheran door
Chomeini-aanhangers bezet. On
geveer vijftig personeelsleden
werden in gijzeling genomen. Ik
ben er zeker van dat zij goed wor
den behandeld, zei gisteravond
minister van buitenlandse zaken
Cyrus Vance, die zich „zeer be
zorgd" toonde over de situatie in
de Iraanse hoofdstad.
Volgens het hoofd van de Iraanse
radio en televisie, Sadegh Gotb-
zadeh, heeft Amerika geweigerd
de sjah door Iraanse artsen te la
ten onderzoeken. Wanneer dat
zou gebeuren, kan de situatie een
beetje veranderen, aldus Gotb-
zadeh. Volgens hem is de sjah wel
ziek, maar niet zo erg dat opname
in een Amerikaans ziekenhuis
noodzakelijk was.
De bezetters, ondersteund door
Chomeini, die over de VS spreekt
als de „grote Satan", hebben ver
klaard hun actie niet te zullen
beëindigen voordat hun eisen
zijn ingewilligd. Zij noemden de
ambassade een „broeinest van
spionage en samenzwering" en
hebben Chomeini gevraagd alle
relaties met de VS te verbre
ken.
Volgens de Amerikaanse rege
ringswoordvoerder Hodding
Carter is in Washington geen
formeel verzoek om uitlevering
van de sjah uit Teheran binnen
gekomen. Hij herhaalde dat de
voormalige Iraanse dictator geen
permanente verblijfsvergunning
heeft gekregen en de VS weer zal
moeten verlaten wanneer zijn ge
zondheidstoestand dat mogelijk
maakt. Volgens Carter was al re
kening gehouden met acties, na
dat de sjah toestemming had ge
kregen Amerika binnen te ko
men. De ambassadestaf was te
ruggebracht tot ongeveer 60 man,
het minimum om te kunnen
functioneren, aldus Carter. Hij
ontkende dat de ambassade een
centrum van contra-revolutio
naire activiteit zou zijn, zoals
Chomeini en zijn aanhangers
beweren
Olie-embargo
In regeringskringen verluidde dat
Washington rekening houdt met
de mogelijkheid dat olie-embar
go's zullen worden ingesteld als
aanvullende eis. De Iraanse mi
nister van energie Akbar Moinfar
heeft al voor radio Teheran ver
klaard dat hij de leveranties aan
Amerika (in '78 een kwart van de
VS-olie-import) wil stopzetten
H.
Overzicht van de Amerikaanse ambassade
vastgehouden door Iraanse studenten
sinds zondagochtend r
i 50 personen worden
den gesteld blijven al die tijd
buiten gebruik. Verwacht
wordt dat het rapport begin
volgend jaar klaar zal zijn.
De voorzitter van NRC, Hen
drie, verklaarde tegenover
een subcommissie van het
huis van afgevaardigden dat
het wel eens meer dan twee
jaar zou kunnen gaan duren
voor de behandeling van aan
vragen van vergunningen
wordt hervat. Aanvankelijk
wilde hij geen bepaalde pe
riode noemen waarbinnen
geen vergunningen zouden
worden afgegeven maar later
zei hij: „Ik denk dat het wel
een jaar kan gaan duren en
mogelijk zelfs twee maar het
is niet uitgesloten dat we het
komende voorjaar al weer
kunnen beginnen"
De NRC heeft volgens Hendrie
ook meer tijd nodig om het
rapport over het ongeval met
de kerncentrales bij Harris-
burg te bestuderen. Een door
president Carter ingestelde
commissie van onderzoek is
tot de conclusie gekomen dat
technische en menselijke fou
ten oorzaak zijn geweest van
het ongeval van dit vooijaar,
waarbij een hoeveelheid stra
ling vrij kwam.
De commissie van onderzoek
beveelt een grondige herzie
ning van alle veiligheidsas
pecten en -inrichtingen aan
maar voelt niets voor een ver
bod op de bouw van kerncen
trales. De afgifte van bouw
vergunningen was direct na
het ongeval in maart gestaakt.
Tot dusver had de NRC er
zich niet over uitgelaten bin
nen welke termijn de behan
deling van de aanvragen zou
kunnen worden hervat.
Chomeini dat zou vra
gen. Washington zou nog niet
overwegen de gijzelaars met een
militaire actie te bevrijden; afge
zien van de diplomatieke
problemen die dat op kan leve
ren, is het risico voor het leven
van de gijzelaars te groot. Wel
worden helikopters paraat ge
houden om de Amerikanen te
evacueren, wanneer de Iraanse
regering daarvoor toestemming
geeft.
De zoon van Chomeini, de 35-jarige
Achmad, sprak gisteren met de
bezetters in de ambassade en on
derstreepte dat de moslim-lei
ders achter deze actie staan. Hij
waarschuwde echter dat geen
andere ambassades moesten
worden bezet „omdat buiten
landse samenzweerders zullen
proberen het studentenverzet te
infiltreren". De hele dag werd
voor de ambassade gedemon
streerd. Volgens radio Teheran
gebeurde dat ook in andere delen
van het land. De Amerikaanse
consulaten in de steden Tabriz en
Shiraz zouden eveneens door
Chomeini-aanhangers zijn be
zet.
Het is vooralsnog niet duidelijk of
de geestelijke leiders, die Iran in
feite regeren, het studentenpro
test in de hand hebben. Waarne
mers achten het mogelijk dat ra
dicale groeperingen de anti-
Amerikaanse uitlatingen van
Chomeini c.s. hebben aangegre
pen voor deze harde actie, en dat
de moslim-leiding niet meer te
rug kan zonder groot gezichts
verlies. De studenten refereren in
hun communiqués voortdurend
aan de oproepen van Chomeini,
waarin de VS als de goddeloze
veroorzaker van alle Iraanse
problemen wordt afgeschil
derd.
De kritiek op premier Bazargan zelf
groeit met de dag, zeker nadat
vanuit Chomeini's thuisbasis
Qom werd bekendgemaakt dat
de premier vorige week in Algiers
had gesproken met Carters vei
ligheidsadviseur Brzezinski,
zonder toestemming van de aja-
tollah.
Acht Iraanse studenten werden gis
teravond aangehouden door de
Westduitse politie, die een einde
maakte aan een luidruchtige be
toging van ongeveer 50 Iraanse
studenten voor de Amerikaanse
ambassade in Bonn. Ook zij eis
ten uitlevering van de sjah aan
Teheran. De politie greep in, om
dat geen toestemming voor de
demonstratie was gevraagd. De
acht arrestanten werden later
vrijgelaten.
VN-debat over Cambodja
NEW YORK (DPA, UPI) - Op de V.N.-conferentie in New York over hulp
aan het hongerende Cambodja (Kampuchea) heeft de Amerikaanse mi
nister van buitenlandse zaken, Vance, namens de V.S. hulp toegezegd
ter waarde van 69 miljoen dollar (138 miljoen gulden). Namens de negen
landen van de Europese Gemeenschap zegde de Ierse ambassadeur bij
de V.N., Keating, steun toe ter waarde van 55,5 miljoen dollar.
De Sowjet-Unie heeft beloofd voor 85 miljoen dollar hulp te geven. Minis
ter Vance sprak van 'een menselijke tragedie van bijna onpeilbare afme
tingen'. Wij moeten alle mogelijke middelen aangrijpen, aldus de Ame
rikaanse minister, om hulpgoederen te brengen aan mensen die daar zo
'wanhopig' behoefte aan hebben. Vance drong er bij alle landen op aan
politieke argumenten buiten beschouwing te laten. Ook Frankrijks mi
nister van buitenlandse zaken, Frangois-Poncet, deed een beroep op de
deelnemers aan de conferentie alle politieke aspecten te negeren. 'Wij
moeten een heel volk van de ondergang redden', zo riep hij uit.
Secretaris-generaal Waldheim van de V.N., die de conferentie bijeenge
roepen heeft, schatte dat voor de uitvoering van het hulpprogram op
korte termijn 310 miljoen dollar nodig is. Aan de conferentie nemen ook
Polen, Hongarije en Vietnam deel.
LA PAZ (AP/ANP/GPD) - De
nieuwe machthebber in Bolivia,
kolonel Natuseh, heeft gister
avond de berichten als zou hij
spoedig willen aftreden in een
radio-toespraak ten stelligste
ontkend en gezegd dat hij niet
zal toestaan dat het land slaaf
zal worden van "roofzuchtig
terrorisme".
Congresleden waren gistermiddag
bijeengekomen in de overtuiging
dat Natuseh zou aftreden. De
voorzitter van het congres, San
chez, had immers eerder op de
dag na een onderhoud met Na
tuseh gezegd, dat "de politiek-
militaire crisis waarin we ons nu
bevinden, binnen een paar uur
zal zijn opgelost".
Natuseh zou hebben aangeboden af
te treden. Zijn ontkenning van dit
bericht boort alle hoop op een
spoedige oplossing van de crisis
de grond in.
Uit betrouwbare bron in La Paz is
vernomen dat bij ongeregeldhe
den in de Boliviaanse hoofdstad
gisteren 46 mensen om het leven
zijn gekomen en 167 gewond ge
raakt. Het leger patrouilleert in
de hoofdstad en de toestand blijft
gespannen.
ADVERTENTIE
Lunch Menu
49,50
RESTAURANT
DE BEUKENHOF
De strijdkrachten hebben gisteren
alle telegraaf- en telefoonverbin
dingen van Bolivia met het bui
tenland verbroken. Het militaire
opperbevel heeft zware straffen
in het vooruitzicht gesteld aan de
stakende arbeiders die niet on
middellijk het werk hervatten.
In een door de staatsradio "Illima-
ni" voorgelezen communiqué,
dat men in Lima (Peru) opving,
verzekerde de Boliviaanse le
gerleiding gelijktijdig de werk
willigen dat ze hen zou bescher
men tegen "de extremistische
groepen die chaos veroorzaken"
Sinds donderdag verlamt een al
gemene staking het economische
en sociale leven van Bolivia. Deze
is uitgeroepen door de Boliviaan
se vakbeweging. Alle vliegver
keer van en naar La Paz is opge
schort.
Achtergronden
Onze correspondent Rob Spren
kels schrijft over Bolivia: Het is
een land van inmense bergen,
koude verlaten vlaktes en tropi
sche valleien. Bolivia is twee keer
zo groot als Spanje, er leven bijna
6 miljoen mensen. Driekwart van
de bevolking woont op de Alti-
plano, een reuzachtig bergpla
teau van meer dan 100.000 vier
kante kilometer.
Ongeveer 70 procent van de Boli
viaanse bevolking is van indiaan
se origine. De meeste indianen
zijn vertegenwoordigers van de
Aymara-Quechua, een pre-Co-
lumbiaanse cultuur waar ge
schiedvorsers nog maar weinig
van weten. De Aymara-Quechuas
hebben een gelaat dat Aziatisch
bloed verraadt.
Eeuwige steun
De indianen vormen een naief, apa
thisch en goedgelovig volk. Elke
letter die in de krant wordt gele
zen, is een vrijwel niet meer te
wijzigen feit. Als een politicus of
een vakbondsleider een gevoeli
ge snaar weet te raken, kan hij tot
in de eeuwigheid rekenen op
steun en solidariteit. Vandaar dat
Victor Paz Estenzorro, Hernan
Siles Zuazo en Juan Lechin al ja
ren lang een belangrijke rol spe
len in de Boliviaanse politiek.
Geïnspireerd door de successen
van Hitier werd in 1941 de Movi-
miento Nacional Revolucionario
opgericht, een verbond van jonge
officieren, advocaten en intellec
tuelen. Een van hen, Victor Paz
Estenzorro, predikte na de val
van Hitier samenwerking met de
arbeiders in de tinmijnen. In 1946
leidde dat tot bloedige rellen, en
Paz Estenzorro werd verbannen.
Vanuit Argentinië voerde Paz Es
tenzorro zijn campagne voor de
presidentsverkiezingen van mei
1951.
Paz Estenzorro won de verkiezin
gen met een ruime meerderheid,
maar door middel van een mili
taire staatsgreep werd voorko
men dat de MNR aan het bewind
kwam. In de tinmijnen werden
knokploegen gevormd en in juni
1952 werd Paz Estenzorro alsnog
president, na drie dagen vechten
en 1500 doden. Hernan Siles Zua
zo werd tot vice-president be
noemd en zou na het verlopen
van de termijn van Paz Estenzor
ro (vier jaar) diens opvolger
zijn.
Het bewind van Paz en Siles was
zonder meer revolutionair te
noemen. Er werd een eind ge
maakt aan het grootgrondbezit
(tot 1953 was vrijwel alle land
bouwgrond in handen geweest
van de blanke minderheid, 5 pro
cent van de totale bevolking) en
de mijnen, in handen van Noord-
amerikaanse bedrijveq en natio
nale kapitaalbezitters,'** werden
genationaliseerd. Spoedig kwam
er een reactie op gang, de MNR-
knokploegen (in totaal zo'n
fc'W v#»
Boliviaanse studenten en arbeidei
een van de straten van de hoofdstad
100.000 man) moesten afrekenen
met tal van rechtse samenzwe
ringen.
In juni 1960 werd Paz Estenzorro
gekozen voor een tweede ambts
termijn en hij benoemde ditmaal
Juan Lichin tot vice-president.
De MNR had 75 procent van de
stemmen gekregen, hetgeen
wees op een grote politieke eens
gezindheid.
Om Bolivia van een bankroet te
redden, was Paz Estenzorro ge
dwongen op goede voet te blijven
s bezig met het maken van barrières in
La Paz.
met de Verenigde Staten. In 1960
wees hij een lening van 150 mil
joen dollar af die was aangeboden
door de Sowjet-Unie. Een jaar la
ter, in februari 1961, moest hij de
staat van beleg afkondigen na een
linkse samenzwering. Langzaam
maar zeker verloor Paz Estenzor
ro al zijn vroegere bondgenoten
uit het linkse kamp: eerst de
communisten, toen de trotzkis-
ten, daarna Lechin en zijn mijn-
werkersbond, en uit eindelijk
ook de trouwe Siles Zuazo, zijn
wapenbroeder van het eerste uur,
die eveneens begon te verlangen
naar een echte revolutie.
Barrientos
In oktober 1964 braken er opnieuw
onlusten uit. Het leger arresteer
de honderden studenten en
mijnwerkers, totdat de opvolger
van Lechin als vice-president,
generaal Rene Barrientos, zich
openlijk uitsprak tegen de poli
tiek van Paz Estenzorro. Het le
ger schaarde zich aan de kant van
de rebellen en leverde korte ge
vechten met volhardende MNR-
knokploegen, waarbij enkele
honderden doden vielen. Paz Es
tenzorro moest op 1 november
het hazepad kiezen en twee da
gen later droeg een voorlopige
militaire junta de macht over aan
generaal Rene Barrientos.
Barrientos kon geen goed doen bij
de linkse vakbonden. In mei en
september 1965 leidde dat op
nieuw tot bloedvergieten. Maar
de nieuwe president had wel de
zegen van de indiaanse landar
beiders, de 'campesinos', en won
zo de verkiezingen van mei 1966.
Drie jaar later kwam Barrientos
om bij een vliegtuigongeluk en
werd vervangen door Siles Sah-
De onlusten hielden aan en Siles
Salines werd afgezet door gene
raal Ovando Candia, die op zijn
beurt, in oktober 1970. het veld
moest ruimen voor de linkse ge
neraal Torres. In augustus 1971
kwam het leger onder leiding van
Hugo Banzer Suarez in opstand
tegen het progressieve beleid van
Torres. Banzer maakte korte met
ten met de milities van mijnwer
kers die Torres probeerden te
steunen. Paz Estenzorro. Siles
Zuazo en Lechin verdwenen op
nieuw naar het buitenland.
Banzer regeerde Bolivia op een
strakke, dictatoriale manier. Op
standen werden in de kiem ge
smoord, maar de komst van
Jimmy Carter.in het Witte Huis
dwong hem een democratisering
in te luiden. Paz Siles en Lechin
mochten weer terugkomen. De
verkiezingen van juli 1978 lever
den een overwinning op voor ge
neraal Pereda, maar werden on
geldig verklaard wegens een
grootscheepse fraude. Pereda
nam dat niet en zette Banzer
af.
Felle strijd
Korte tijd later moest Pereda op
zijn beurt het veld ruimen voor
generaal David Padilla. De ver
kiezingen die Padilla op 1 juli van
dit jaar organiseerde, resulteer
den in een felle strijd tussen de
Movimiento Nacional Revolu
cionario met Paz Estenzorro aan
het hoofd en de Umdad Demo-
cratica y Popular (UDP), geleid
door Siles Zuazo en gesteund
door Lechin, nu het hoofd van de
overkoepelende vakorganisatie
COB. Volgens de eerste telling
had Siles Zuazo met 15.000
stemmen verschil gewonnen van
Paz Estenzorro, maar na een her
telling werd dit verschil terug ge
bracht tot iets minder dan 1500
stemmen.
De recente staatsgreep van kolo
nel Alberto Natuseh Busch heeft
Paz, Siles en Lechin weer in een
kamp bijeengebracht. Alle drie
hebben verklaard tot het einde te
zullen vechten om Guevara Arze
terug in het zadel te brengen. Zij
weten zich daarbij gesteund door
de Verenigde Staten, die alle
economische en militaire hulp
aan Natuseh hebben gestaakt, en
de meeste Zuidamerikaanse lan
den.