Britten (50) weer vrij in Teheran "MOORD PARK WAS BERAAMD Ongeregeldheden in Bolivia duren nog voort „Wij moeten heel volk gaan redden" Voorlopig nog geen nieuwe kerncentrales in Verenigde Staten Bezetting ambassade opgeheven - Nieuwe machthebber kolonel Natuseh wil niet aftreden DINSDAG 6 NOVEMBER 1979 Chef KCIA wilde zelf president worden 99 SEOEL (ANP) - De chef van de Zuidkore- aanse inlichtingendienst die 26 oktober president Park Tsjoeng Hee doodschoot, pleegde de moord omdat hij zelf staats hoofd wilde worden. Dit staat in een van daag gepubliceerd definitief onderzoeks verslag naar de toedracht van de moord aanslag op de Zuidkoreaanse president, waarbij in totaal zes personen omkwa- Kim Jae-Kyu had de aanslag al sinds juni dit jaar beraamd, omdat hij in de „van grootheidswaan blijk gevende overtui ging" verkeerde dat hijzelf de meest ge schikte persoon was voor het president schap. Het verslag concludeert dat Kim „gewantrouwd werd door president Park, en bang was zijn baan te verliezen plus last had van een onbeperkte eerzucht. Als hij zich van de president en diens lijfwacht kon ontdoen en de militaire leiders naar zijn hand kon zetten, zou het hem lukken aan de macht te komen" Het Zuidkoreaanse staatshoofd werd samen met zijn belangrijkste lijfwacht Tsja Ji- Tsjoel en vier leden van de presidentiële veiligheidsdienst op 26 oktober doodge schoten tijdens een door het hoofd van de Zuidkoreaanse inlichtingendienst (KCIA) aangericht diner. Tijdens het diner, waaraan vier personen deelnamen, president Park, de KCIA- chef, een hoge KCIA-functionaris en Parks eerste lijfwacht, gaf de president de KCIA-chef een reprimande omdat het de ze niet gelukt was de tegen de regering gerichte relletjes in de zuidelijke haven stad Pusan-op 16 en 17 oktober-te voor komen. Dit stemde Kim droef, aldus het rapport. Kort daarop verweet de eerste lijfwacht van Park aan Kim, de toestand in Pusan verkeerd behandeld te hebben. Hierna stond Kim op van de tafel, begaf zich naar zijn privé-vertrek (het diner was aangericht in een restaurant-annex KCI A-kazerne) en stak een .32 revolver in zijn broekzak. Daarop gaf hij zijn adjudan ten te verstaan, dat „hij ze vandaag van kant zou maken. Als jullie schoten horen, maak dan de lijfwacht van Park af', aldus Kim volgens het verslag. Kort nadien schikte Kim weer aan aan het1 diner en vroeg hij aan de president, wij zend op diens eerste lijfwacht: „Meneerde president, hoe kunt u verwachten juist te handelen als u de politiek bespreekt met een insect als dit sujet?". Nadat hij was gaan zitten, trok Kim zijn wapen, schoot op de lijfwacht, stond daarna op en richtte op de president, aldus het verslag. Park werd in de borst geraakt. De trawanten van Kim schakelden de overi ge leden van de presidentiële garde uit en Kim doodde, aldus het verslag, uiteinde lijk Park nadat hij een revolver van een van zijn ondergeschikten gekregen had. WASHINGTON (ANP) - In de Verenigde Staten zullen geen vergunningen voor de bouw van kerncentrales worden af gegeven tot het rapport over het veiligheidsonderzoek klaar is, zo hebben ambtena ren van de commissie van toezicht op de nucleaire in dustrie (NRC) gisteren mee gedeeld. De vier kerncentra les die voor het einde van het jaar in werking zouden wor LONDEN (ANP, GPD) - De studenten, die gisteren de Engelse ambassade in Teheran hadden bezet, hebben hun bezetting 's avonds weer opgeheven. Het Engelse ministerie van buitenlandse zaken in Londen heeft dit bekendgemaakt. Volgens het ministerie werden er in de ambassade ongeveer 50 Engelsen vastgehouden. Niemand is bij de actie van de studenten gewond. De Engelse regering had scherp geprotesteerd tegen de aanval op de ambassade. De bezetting volgde op een aan het adres van Londen gerichte eis van de Iraanse leider Chomeini om oud-premier Bakhtiar uit te leveren en Iraanse studenten die zich in Britse gevangenissen zouden bevinden vrij te laten. Bakhtiar zelf zei gisteravond voor de Franse radio dat hij zich in Frankrijk bevindt en van plan is zo spoedig mogelijk weer naar Iran terug te keren. „Chomeini weet zeer goed dat ik in Frankrijk ben, maar durft Parijs niet om uitlevering te vragen omdat de Franse regering hem vijf maan den lang gastvrijheid verleende Daarom richt hij zich nu tot de Engelsen". Een woordvoerder van de Britse regering verklaarde maandag dat Bakhtiar op 16 sep tember één dag in Engeland is geweest en zich nu niet meer op Britse bodem bevindt. Ook is te gengesproken dat Iraanse stu denten in Engeland gevangenis straffen uitzitten. Bij demonstra ties zouden 21 studenten zijn aangehouden en ondervraagd, maar daarna weer vrijgelaten Deze studenten worden op 22 ja nuari berecht. "Bezorgd" De Amerikaanse regering heeft maandag laten weten dat zij niet •zal ingaan op de eis tot uitleve ring van de sjah, die in een New Yorks ziekenhuis is opgenomen voor een galsteenoperatie en bo vendien aan kanker zou lijden Zondag werd de Amerikaanse ambassade in Teheran door Chomeini-aanhangers bezet. On geveer vijftig personeelsleden werden in gijzeling genomen. Ik ben er zeker van dat zij goed wor den behandeld, zei gisteravond minister van buitenlandse zaken Cyrus Vance, die zich „zeer be zorgd" toonde over de situatie in de Iraanse hoofdstad. Volgens het hoofd van de Iraanse radio en televisie, Sadegh Gotb- zadeh, heeft Amerika geweigerd de sjah door Iraanse artsen te la ten onderzoeken. Wanneer dat zou gebeuren, kan de situatie een beetje veranderen, aldus Gotb- zadeh. Volgens hem is de sjah wel ziek, maar niet zo erg dat opname in een Amerikaans ziekenhuis noodzakelijk was. De bezetters, ondersteund door Chomeini, die over de VS spreekt als de „grote Satan", hebben ver klaard hun actie niet te zullen beëindigen voordat hun eisen zijn ingewilligd. Zij noemden de ambassade een „broeinest van spionage en samenzwering" en hebben Chomeini gevraagd alle relaties met de VS te verbre ken. Volgens de Amerikaanse rege ringswoordvoerder Hodding Carter is in Washington geen formeel verzoek om uitlevering van de sjah uit Teheran binnen gekomen. Hij herhaalde dat de voormalige Iraanse dictator geen permanente verblijfsvergunning heeft gekregen en de VS weer zal moeten verlaten wanneer zijn ge zondheidstoestand dat mogelijk maakt. Volgens Carter was al re kening gehouden met acties, na dat de sjah toestemming had ge kregen Amerika binnen te ko men. De ambassadestaf was te ruggebracht tot ongeveer 60 man, het minimum om te kunnen functioneren, aldus Carter. Hij ontkende dat de ambassade een centrum van contra-revolutio naire activiteit zou zijn, zoals Chomeini en zijn aanhangers beweren Olie-embargo In regeringskringen verluidde dat Washington rekening houdt met de mogelijkheid dat olie-embar go's zullen worden ingesteld als aanvullende eis. De Iraanse mi nister van energie Akbar Moinfar heeft al voor radio Teheran ver klaard dat hij de leveranties aan Amerika (in '78 een kwart van de VS-olie-import) wil stopzetten H. Overzicht van de Amerikaanse ambassade vastgehouden door Iraanse studenten sinds zondagochtend r i 50 personen worden den gesteld blijven al die tijd buiten gebruik. Verwacht wordt dat het rapport begin volgend jaar klaar zal zijn. De voorzitter van NRC, Hen drie, verklaarde tegenover een subcommissie van het huis van afgevaardigden dat het wel eens meer dan twee jaar zou kunnen gaan duren voor de behandeling van aan vragen van vergunningen wordt hervat. Aanvankelijk wilde hij geen bepaalde pe riode noemen waarbinnen geen vergunningen zouden worden afgegeven maar later zei hij: „Ik denk dat het wel een jaar kan gaan duren en mogelijk zelfs twee maar het is niet uitgesloten dat we het komende voorjaar al weer kunnen beginnen" De NRC heeft volgens Hendrie ook meer tijd nodig om het rapport over het ongeval met de kerncentrales bij Harris- burg te bestuderen. Een door president Carter ingestelde commissie van onderzoek is tot de conclusie gekomen dat technische en menselijke fou ten oorzaak zijn geweest van het ongeval van dit vooijaar, waarbij een hoeveelheid stra ling vrij kwam. De commissie van onderzoek beveelt een grondige herzie ning van alle veiligheidsas pecten en -inrichtingen aan maar voelt niets voor een ver bod op de bouw van kerncen trales. De afgifte van bouw vergunningen was direct na het ongeval in maart gestaakt. Tot dusver had de NRC er zich niet over uitgelaten bin nen welke termijn de behan deling van de aanvragen zou kunnen worden hervat. Chomeini dat zou vra gen. Washington zou nog niet overwegen de gijzelaars met een militaire actie te bevrijden; afge zien van de diplomatieke problemen die dat op kan leve ren, is het risico voor het leven van de gijzelaars te groot. Wel worden helikopters paraat ge houden om de Amerikanen te evacueren, wanneer de Iraanse regering daarvoor toestemming geeft. De zoon van Chomeini, de 35-jarige Achmad, sprak gisteren met de bezetters in de ambassade en on derstreepte dat de moslim-lei ders achter deze actie staan. Hij waarschuwde echter dat geen andere ambassades moesten worden bezet „omdat buiten landse samenzweerders zullen proberen het studentenverzet te infiltreren". De hele dag werd voor de ambassade gedemon streerd. Volgens radio Teheran gebeurde dat ook in andere delen van het land. De Amerikaanse consulaten in de steden Tabriz en Shiraz zouden eveneens door Chomeini-aanhangers zijn be zet. Het is vooralsnog niet duidelijk of de geestelijke leiders, die Iran in feite regeren, het studentenpro test in de hand hebben. Waarne mers achten het mogelijk dat ra dicale groeperingen de anti- Amerikaanse uitlatingen van Chomeini c.s. hebben aangegre pen voor deze harde actie, en dat de moslim-leiding niet meer te rug kan zonder groot gezichts verlies. De studenten refereren in hun communiqués voortdurend aan de oproepen van Chomeini, waarin de VS als de goddeloze veroorzaker van alle Iraanse problemen wordt afgeschil derd. De kritiek op premier Bazargan zelf groeit met de dag, zeker nadat vanuit Chomeini's thuisbasis Qom werd bekendgemaakt dat de premier vorige week in Algiers had gesproken met Carters vei ligheidsadviseur Brzezinski, zonder toestemming van de aja- tollah. Acht Iraanse studenten werden gis teravond aangehouden door de Westduitse politie, die een einde maakte aan een luidruchtige be toging van ongeveer 50 Iraanse studenten voor de Amerikaanse ambassade in Bonn. Ook zij eis ten uitlevering van de sjah aan Teheran. De politie greep in, om dat geen toestemming voor de demonstratie was gevraagd. De acht arrestanten werden later vrijgelaten. VN-debat over Cambodja NEW YORK (DPA, UPI) - Op de V.N.-conferentie in New York over hulp aan het hongerende Cambodja (Kampuchea) heeft de Amerikaanse mi nister van buitenlandse zaken, Vance, namens de V.S. hulp toegezegd ter waarde van 69 miljoen dollar (138 miljoen gulden). Namens de negen landen van de Europese Gemeenschap zegde de Ierse ambassadeur bij de V.N., Keating, steun toe ter waarde van 55,5 miljoen dollar. De Sowjet-Unie heeft beloofd voor 85 miljoen dollar hulp te geven. Minis ter Vance sprak van 'een menselijke tragedie van bijna onpeilbare afme tingen'. Wij moeten alle mogelijke middelen aangrijpen, aldus de Ame rikaanse minister, om hulpgoederen te brengen aan mensen die daar zo 'wanhopig' behoefte aan hebben. Vance drong er bij alle landen op aan politieke argumenten buiten beschouwing te laten. Ook Frankrijks mi nister van buitenlandse zaken, Frangois-Poncet, deed een beroep op de deelnemers aan de conferentie alle politieke aspecten te negeren. 'Wij moeten een heel volk van de ondergang redden', zo riep hij uit. Secretaris-generaal Waldheim van de V.N., die de conferentie bijeenge roepen heeft, schatte dat voor de uitvoering van het hulpprogram op korte termijn 310 miljoen dollar nodig is. Aan de conferentie nemen ook Polen, Hongarije en Vietnam deel. LA PAZ (AP/ANP/GPD) - De nieuwe machthebber in Bolivia, kolonel Natuseh, heeft gister avond de berichten als zou hij spoedig willen aftreden in een radio-toespraak ten stelligste ontkend en gezegd dat hij niet zal toestaan dat het land slaaf zal worden van "roofzuchtig terrorisme". Congresleden waren gistermiddag bijeengekomen in de overtuiging dat Natuseh zou aftreden. De voorzitter van het congres, San chez, had immers eerder op de dag na een onderhoud met Na tuseh gezegd, dat "de politiek- militaire crisis waarin we ons nu bevinden, binnen een paar uur zal zijn opgelost". Natuseh zou hebben aangeboden af te treden. Zijn ontkenning van dit bericht boort alle hoop op een spoedige oplossing van de crisis de grond in. Uit betrouwbare bron in La Paz is vernomen dat bij ongeregeldhe den in de Boliviaanse hoofdstad gisteren 46 mensen om het leven zijn gekomen en 167 gewond ge raakt. Het leger patrouilleert in de hoofdstad en de toestand blijft gespannen. ADVERTENTIE Lunch Menu 49,50 RESTAURANT DE BEUKENHOF De strijdkrachten hebben gisteren alle telegraaf- en telefoonverbin dingen van Bolivia met het bui tenland verbroken. Het militaire opperbevel heeft zware straffen in het vooruitzicht gesteld aan de stakende arbeiders die niet on middellijk het werk hervatten. In een door de staatsradio "Illima- ni" voorgelezen communiqué, dat men in Lima (Peru) opving, verzekerde de Boliviaanse le gerleiding gelijktijdig de werk willigen dat ze hen zou bescher men tegen "de extremistische groepen die chaos veroorzaken" Sinds donderdag verlamt een al gemene staking het economische en sociale leven van Bolivia. Deze is uitgeroepen door de Boliviaan se vakbeweging. Alle vliegver keer van en naar La Paz is opge schort. Achtergronden Onze correspondent Rob Spren kels schrijft over Bolivia: Het is een land van inmense bergen, koude verlaten vlaktes en tropi sche valleien. Bolivia is twee keer zo groot als Spanje, er leven bijna 6 miljoen mensen. Driekwart van de bevolking woont op de Alti- plano, een reuzachtig bergpla teau van meer dan 100.000 vier kante kilometer. Ongeveer 70 procent van de Boli viaanse bevolking is van indiaan se origine. De meeste indianen zijn vertegenwoordigers van de Aymara-Quechua, een pre-Co- lumbiaanse cultuur waar ge schiedvorsers nog maar weinig van weten. De Aymara-Quechuas hebben een gelaat dat Aziatisch bloed verraadt. Eeuwige steun De indianen vormen een naief, apa thisch en goedgelovig volk. Elke letter die in de krant wordt gele zen, is een vrijwel niet meer te wijzigen feit. Als een politicus of een vakbondsleider een gevoeli ge snaar weet te raken, kan hij tot in de eeuwigheid rekenen op steun en solidariteit. Vandaar dat Victor Paz Estenzorro, Hernan Siles Zuazo en Juan Lechin al ja ren lang een belangrijke rol spe len in de Boliviaanse politiek. Geïnspireerd door de successen van Hitier werd in 1941 de Movi- miento Nacional Revolucionario opgericht, een verbond van jonge officieren, advocaten en intellec tuelen. Een van hen, Victor Paz Estenzorro, predikte na de val van Hitier samenwerking met de arbeiders in de tinmijnen. In 1946 leidde dat tot bloedige rellen, en Paz Estenzorro werd verbannen. Vanuit Argentinië voerde Paz Es tenzorro zijn campagne voor de presidentsverkiezingen van mei 1951. Paz Estenzorro won de verkiezin gen met een ruime meerderheid, maar door middel van een mili taire staatsgreep werd voorko men dat de MNR aan het bewind kwam. In de tinmijnen werden knokploegen gevormd en in juni 1952 werd Paz Estenzorro alsnog president, na drie dagen vechten en 1500 doden. Hernan Siles Zua zo werd tot vice-president be noemd en zou na het verlopen van de termijn van Paz Estenzor ro (vier jaar) diens opvolger zijn. Het bewind van Paz en Siles was zonder meer revolutionair te noemen. Er werd een eind ge maakt aan het grootgrondbezit (tot 1953 was vrijwel alle land bouwgrond in handen geweest van de blanke minderheid, 5 pro cent van de totale bevolking) en de mijnen, in handen van Noord- amerikaanse bedrijveq en natio nale kapitaalbezitters,'** werden genationaliseerd. Spoedig kwam er een reactie op gang, de MNR- knokploegen (in totaal zo'n fc'W v#» Boliviaanse studenten en arbeidei een van de straten van de hoofdstad 100.000 man) moesten afrekenen met tal van rechtse samenzwe ringen. In juni 1960 werd Paz Estenzorro gekozen voor een tweede ambts termijn en hij benoemde ditmaal Juan Lichin tot vice-president. De MNR had 75 procent van de stemmen gekregen, hetgeen wees op een grote politieke eens gezindheid. Om Bolivia van een bankroet te redden, was Paz Estenzorro ge dwongen op goede voet te blijven s bezig met het maken van barrières in La Paz. met de Verenigde Staten. In 1960 wees hij een lening van 150 mil joen dollar af die was aangeboden door de Sowjet-Unie. Een jaar la ter, in februari 1961, moest hij de staat van beleg afkondigen na een linkse samenzwering. Langzaam maar zeker verloor Paz Estenzor ro al zijn vroegere bondgenoten uit het linkse kamp: eerst de communisten, toen de trotzkis- ten, daarna Lechin en zijn mijn- werkersbond, en uit eindelijk ook de trouwe Siles Zuazo, zijn wapenbroeder van het eerste uur, die eveneens begon te verlangen naar een echte revolutie. Barrientos In oktober 1964 braken er opnieuw onlusten uit. Het leger arresteer de honderden studenten en mijnwerkers, totdat de opvolger van Lechin als vice-president, generaal Rene Barrientos, zich openlijk uitsprak tegen de poli tiek van Paz Estenzorro. Het le ger schaarde zich aan de kant van de rebellen en leverde korte ge vechten met volhardende MNR- knokploegen, waarbij enkele honderden doden vielen. Paz Es tenzorro moest op 1 november het hazepad kiezen en twee da gen later droeg een voorlopige militaire junta de macht over aan generaal Rene Barrientos. Barrientos kon geen goed doen bij de linkse vakbonden. In mei en september 1965 leidde dat op nieuw tot bloedvergieten. Maar de nieuwe president had wel de zegen van de indiaanse landar beiders, de 'campesinos', en won zo de verkiezingen van mei 1966. Drie jaar later kwam Barrientos om bij een vliegtuigongeluk en werd vervangen door Siles Sah- De onlusten hielden aan en Siles Salines werd afgezet door gene raal Ovando Candia, die op zijn beurt, in oktober 1970. het veld moest ruimen voor de linkse ge neraal Torres. In augustus 1971 kwam het leger onder leiding van Hugo Banzer Suarez in opstand tegen het progressieve beleid van Torres. Banzer maakte korte met ten met de milities van mijnwer kers die Torres probeerden te steunen. Paz Estenzorro. Siles Zuazo en Lechin verdwenen op nieuw naar het buitenland. Banzer regeerde Bolivia op een strakke, dictatoriale manier. Op standen werden in de kiem ge smoord, maar de komst van Jimmy Carter.in het Witte Huis dwong hem een democratisering in te luiden. Paz Siles en Lechin mochten weer terugkomen. De verkiezingen van juli 1978 lever den een overwinning op voor ge neraal Pereda, maar werden on geldig verklaard wegens een grootscheepse fraude. Pereda nam dat niet en zette Banzer af. Felle strijd Korte tijd later moest Pereda op zijn beurt het veld ruimen voor generaal David Padilla. De ver kiezingen die Padilla op 1 juli van dit jaar organiseerde, resulteer den in een felle strijd tussen de Movimiento Nacional Revolu cionario met Paz Estenzorro aan het hoofd en de Umdad Demo- cratica y Popular (UDP), geleid door Siles Zuazo en gesteund door Lechin, nu het hoofd van de overkoepelende vakorganisatie COB. Volgens de eerste telling had Siles Zuazo met 15.000 stemmen verschil gewonnen van Paz Estenzorro, maar na een her telling werd dit verschil terug ge bracht tot iets minder dan 1500 stemmen. De recente staatsgreep van kolo nel Alberto Natuseh Busch heeft Paz, Siles en Lechin weer in een kamp bijeengebracht. Alle drie hebben verklaard tot het einde te zullen vechten om Guevara Arze terug in het zadel te brengen. Zij weten zich daarbij gesteund door de Verenigde Staten, die alle economische en militaire hulp aan Natuseh hebben gestaakt, en de meeste Zuidamerikaanse lan den.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 9