Zestig jaar radio NOS overweegt een eis tot schadevergoeding toegelicht r/MÏ\Rfögmmma] Dankzij omroeppionier Idzerda Filmheld Nazzari overleden VOETBAL OP TV Staking BRT harder DINSDAG 6 NOVEMBER 1979 RADIO - TV - KUNST PAGINA 5 HILVERSUM (GPD) - Om acht uur 's avonds op die gedenkwaardige 6e november 1919 was dan eindelijk het grote ogenblik aangebroken. Het "Turf in je ransel" klonk ramme lend en krakend in diverse huiskamers. De eerste echte radio-uitzending was een feit. Het "Soirée Musicale", dat in totaal twee uur duurde, werd een wereldprimeur in Nederland. De verantwoordelijke man: omroeppionier ir. Hanso Henricus Schotanus a Steringa Id zerda (1885-1944). Ir. Hanso Henricus Schotanus a Steringa Idzerda,een vergeten pio nier op radiogebied. Inmiddels is er wel in zijn geboortedorp Weidum een monument voor hem opgericht en is er in de Haagse woning, van waar hij uitzond een gedenkplaat aangebracht. Bravonrnit Azerbeidzjan LEIDEN - Het schijnt datje als in woner van de Sowjetrussische republiek Azerbeidzjan een goe de kans maakt om honderd vijftig jaar te worden. Niet dat de leden van het Nationaal Folkloristisch Danstheater uit die streek al zo oud zijn, maar een zeer gezonde indruk maken ze wel. Dat geldt zowel voor de sierlijk dansende vrouwen als voor de zich spectaculair voortbewegen de mannen, die van het gister avond in de Leidse Schouwburg optredende gezelschap deel uit maken. Het uithoudingsvermo gen van met name de dansers, die opmerkelijk veel bravour op het toneel ten toon spreiden, is zon der meer verbluffend. Wat een beheersing van de techniek! Ge voel voor effect kan deze dansers ook niet worden ontzegd, hoewel het ook wel een tikkeltje minder ijdeltuiterig kan. Eén van de sterdansers, die een opmerkelijke gelijkenis met Da vid Niven vertoont, maakt het wat dat laatste betreft soms wel erg bont. Vallen de dansers voor al op door hun fenomenale sprongen, de danseressen dwin gen in de eerste plaats bewonde ring af met hun mooi uitgevoerde armbewegingen. De ingetogen heid van de dames vormt een sterk contrast met de bravour van de heren, maar ook zij baseren hun podium optreden voor een niet onbelanrijk deel op een te veel aan stereotiepe gebaartjes en maniertjes. Wat de Azerbeidzja- nen presenteren is tot theater kunst verheven folklore en dus niet helemaal puur natuur. Daar is geen bezwaar tegen wanneer het maar geen al te gekunstelde vertoning wordt. Men herkent overigens in dit kleur rijke, folkloristische spektakel uit de Kaukasus veel Perzische en Turkse invloeden. Een woord van lof voor de begeleidende mu zikanten, van wie sommigen met zeer veel succes solistisch naar voren traden, is hier zeker op zijn plaats. De zangeres Nazaket Ma- medowax tenslotte blijkt in staat om scheuren in schouwburgmu ren te zingen. Adembenemend! P.R. Vóór die 6e november waren er na tuurlijk ook al radio-uitzendin gen geweest, maar Idzerda (zoals hij doorgaans werd genoemd) voldeed aan een belangrijk as pect. Op 5 november 1919 plaat ste hij in de Nieuwe Rotterdam- sche Courant een advertentie waarin hij zijn uitzending bekend maakte, en daarmee voldeed hij aan een belangrijke voorwaarde om een werkelijke radio-uitzen ding te maken: er was iemand die zond, er waren ontvangers en er was bekend gemaakt wanneer en wat er uitgezonden zou worden. Idzerda was al in 1913 in aanraking gekomen met de radio-telegrafie. Hij studeerde in Duitsland aan de universiteit van Berlijn en expe rimenteerde in het laboratorium. Na zijn studie wilde Idzerda zich aan de radio wijden, maar hij kon geen werk vinden en besloot toen maar sterkstroominstallaties te gaan maken, waarvan hij later zeer veel profijt zou hebben toen hij zich toch met de radio ging bezighouden. Na enige tijd richtte Idzerda de ra- diofabriek "Wireless" op en testte veel radio-apparatuur voor het leger. Daarnaast maakte hij toe stellen voor verschillende instan ties, hij kreeg octrooien en verbe terde de apparatuur. Hij nam contact op met "De heeren Phi lips te Eindhoven en heb daar getracht om betere radio lampen te doen vervaardigen. Doch de heeren Philips vonden dit geen artikel de moeite waard om er veel aandacht aan te beste den". Uiteindelijk zou het toch tot een samenwerking met het bedrijf en de pionier komen. "Wireless" verdween en werd de Nederlandse Radio Industrie. En tijdens de Utrechtse Jaarbeurs 1919, die van 24 februari tot 8 maart werd gehouden, gaven Philips en de NRI voor het eerst een openbare demonstratie met een zendmachtiging van de toenmalige minister van water staat. De zendmachtiging gold alleen voor de dagen die de beurs duur de, maar al gauw kreeg Idzerda een "fabrikantenmachtiging" waarmee hij zijn apparaten kon uittesten, hetgeen de beroemde uitzending van 6 november tot gevolg had. Zijn zender PCGG werd wijd en zijd beroemd. Ook in Engeland kon men hem ont vangen. In 1929 schreef Idzerda: "Als men de Engelsche tijd schriften van dien tijd doorbla dert, bemerkt men hoeveel be langstelling mijn telefonie-sta- tion PCGG toen reeds had. Gel delijke bijdragen voor PCGG, uit Engeland ongevraagd toegezon den, waren geen zeldzaamheid" Geld was overigens toch een heel probleem voor Idzerda. Hij bracht dan ook, waarschijnlijk als eerste, een gesponsorde uit zending. De Londense krant Daily Mail financierde indertijd de Kurhaus-concerten. Toch bleef geldgebrek een grote zorg voor de radiofanaat. Hij meende zelfs: "Ieder die van de radio- muziek geniet, is dus de NRI niet alleen dank verschuldigd, doch is tevens zedelijk verplicht deze proefnemingen en daarmee de Nederlandse industrie te steu nen". Idzerda wilde geld voor zijn uitzendingen, maar was er ook niet vies van zijn apparaten aan de man te brengen. Hij ging nog verder "Toont u goeden wil, an ders wordt de aether stil" Ondanks het Engelse contract, dat overigens maar één jaar duurde, het bijspringen van de NWR en Tegen Jumping Amsterdam de bedelbrieven, moest Idzerda in 1924 zijn uitzendingen staken. De NRI werd failliet verklaard en de zendmachtiging werd inge trokken. Later kwam hij nog wel terug, maar het werd hem verbo den de uitzendingen bekend te maken, en van een "omroep" was dus geen sprake meer. Andere, waaronder ook enkele nu nog be staande omroepverenigingen, zetten zijn werk voort. Noodlottig HILVERSUM (GPD) - De NOS onderzoekt de mogelijkheid om bij het bestuur van de stichting Jumping Amsterdam een scha declaim in te dienen wegens het niet doorgaan van de voor afge lopen zondagmiddag vastgestel de reportage van het paarde- sportevenement. Zondag gelast te de programmaleiding van de NOS de reportage af, omdat op het springterrein in de RAI in Amsterdam reclame werd aan gebracht die buiten de overeen komst tussen de NOS en Jum ping Amsterdam viel. „Tot vlak voor de reportage is er gesproken over wat wel en niet aan reclameborden mocht wor den aangebracht. Toen bleek dat zondag toch nieuw materiaal werd aangedragen. Dat was in strijd met de afspraak, die voor ons de basis was om de reportage te maken", aldus NOS-pro- grammaleider Carel Enke laar. De schadeclaim, zo daar al sprake van is, heeft overigens een bij zondere kant. In de omroepwe reld wordt er met belangstelling op gewacht, want dan zal einde lijk blijken wat de NOS berekent voor het ter beschikking stellen van een reportagetrein. Tot nu toe is het voor omroepen onmo gelijk een inzicht te krijgen in de totale kosten van hun program ma's, want op de rekening ont breekt altijd de post van de door de NOS ter beschikking gestelde faciliteiten. Ook in het kader van het efficiency-onderzoek en de herstructurering van de dienst televisiefaciliteiten van de NOS, en de wijze waarop de NOS zijn geld besteedt, zou een in te die nen schadeclaim verhelderende neveneffecten hebben. Zijn belangstelling voor techniek werd Idzerda ten slotte noodlot tig. In de winter van 1944 toonde hij, in de ogen van de Duitsers, een meer dan normale belang stelling voor de brokstukken van een verkeerd gelanceerde V-2- raket. Ze concludeerden dat Id zerda een spion was, en nog geen anderhalf uur na zijn aanhouding werd hij in Scheveningen te rechtgesteld. Snel was de naam van de radiopio nier vergeten, en pas de laatste jaren ziet men het belang van zijn werk in. In het pand Beukstraat 8 in Den Haag, vanwaar de uitzen ding op 6 november 1919 ge schiedde, werd een gedenkplaat aangebracht en in zijn geboorte dorp Weidum kwam een monu ment. De NOS stelde samen met het Om roepmuseum en het Postmu- seum een tentoonstelling samen, die vandaag geopend is. Het ligt in de bedoeling dat deze exposi tie (met veel fotomateriaal en ap paratuur van Idzerda) na enige tijd ook in andere omroepge- bouwen te zien zal zijn. Deze tekst werd. hoofdzakelijk ontleend aan de door de NOS uitgebrachte bro chure "Ir. H. H.S. Steringa Idzerda - 60 jaar Nederlandse Radio-omroep" die werd samengesteld door Helecn Hermans. De brochure is bij de NOS verkrijgbaar. ROME (AFP/UPI) - De filmster Amedeo Nazzari, die één van de „versierders" van de Ita liaanse film uit de jaren veer tig was, is op 72-jarige leeftijd in Rome overleden. Amedeo Nazzari die bij de bur gerlijke stand bekend was als Amedeo Buffa was in 1907 in Cagliari op Sardinië geboren. Hij brak een studie tot inge nieur af om zich in het toneel spel en later de film te be kwamen. Met zijn 1 meter 90, blonde gol vende haar, scherpe blik en regelmatige gang werd Naz zari het idool van de Italiaan se vrouwen, temeer daar hij meestal de moedige en inte gere held uitbeeldde CAMBRIDGE (MASSA- CHUSSETTS) - Stripteke naar Al Capp, de geestelijke vader van Lil Abner, Daisy Mae en Dogpatch, is na een langdurige ziekte op 70-jarige leeftijd gestorven. Zijn personages en hun caprio len amuseerden de mensen toen die er het meest verlegen om waren, tijdens de depres sie in de jaren dertig. HILVERSUM (ANP) - De in groep vier van de voorronde van het Euro pees voetbalkampioenschap beslissende wedstrijd tussen de DDR en Nederland, die op 21 november in Leipzig wordt gespeeld, zal door de NOS rechtstreeks via televisie en radio worden uitgezonden. De televisie-uitzending via Nederland 1 begint om 16.55 uur. Het ziet er overigens naar uit dat de NOS morgenavond de voetbalwed strijd St. Etienne-PSV voor de tweede ronde van de UEFA-beker rechtstreeks via de televisie zal kunnen uitzenden. Er worden thans onderhandelingen gevoerd met St. Etienne over de financiën. Mocht de uitzending, die dan om 19.55 uur op Nederland 1 begint, doorgaan dan zal het commentaar worden geleverd door Theo Reitsma. Zoals bekend heeft PSV de thuiswedstrijd met 2-0 gewonnen. BRUSSEL (ANP) - Bij de Nederlandstalige Belgische Radio- en Televisie (BRT) staakt men voort. Dat is gisteren besloten, omdat de regering (de BRT is een staatsomroep) geen nieuwe voorstellen gedaan heeft om de problemen uit de wereld te helpen. Dit hebben de gezamenlijke vak bonden meegedeeld. Bij de BRT was men gistermiddag al 120 uur in staking, toen tot een voortzetting van die actie besloten werd. De nor male programma's zullen nu tot tenminste woensdagavond uit de ether blijven. De vakbonden van het BRT-personeel hebben voorts besloten de sta kingsactie harder te maken. Tot dusverre was de radio, ondanks de staking, de gehele dag in de lucht met een noodprogramma (bestaande uit muziek) dat alleen 's ochtendsom acht uuren 's avonds om zeven uur onderbroken werd vooreen korte nieuwsuitzending. Maar van maandag af zal ook dat noodprogramma bekort worden. De radio zal niet meer tot kwart voor twaalf 's avonds in de lucht blijven, maar slechts tot tien uur in de avond. De televisie zal geen beelden meer uitzenden. Met de stakingsactie wil het BRT-personeel bereiken dat de laagstbetaal den in het bedrijf een inkomensverbetering krijgen. De regering is daar tegen, zij vreest dat zo'n verbetering in andere overheidsdiensten een sneeuwbaleffect zal krijgen. ln de Royal Albert Hall in Londen worden op 15 no vember de Miss World ver kiezingen gehouden. De 18- jarige Fatiana Capote uit Venezuela (links) en de twee jaar oudere Violet Lee uit Singapore, die mee zullen dingen naar de titelzijn al in de Engelse hoofdstad aangekomen. NEDERLAND 1 18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 18.30 - Sesamstraat (NOS) 18.45 - Paspoort, voor Joegoslaven en Italianen (NOS) 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - EO-kinderkrant (EO) 19.30 - Het kleine huis, tv-serie (EO) 20.15 - Zomaar een vrouw (EO) 20.30 - Gesprek (EO) 20.50 - Tijdsein (EO) 21.37 - Journaal (NOS) 21.55 - Panoramiek (NOS) 22.15 - Relache, (heden geen voorstelling), ballet (NOS) 23.05 - Journaal (NOS) NEDERLAND 2 18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 18.25 - Microprocessor II, le cyclus (2), (TELEAC) 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - Sinbad de Zeeman (KRO) 19.25 - Duel in de diepte, tv-serie (KRO) 20.00 - Journaal (NOS) 20.27 - Het ongeluk, tv-serie (KRO) 21.20 - Alle zegen komt van boven, tv-serie (KRO) 21.45 - Filmportret (KRO) 22.45 - Dagboek 42-43, documentaire film (KRO) 23.30 - Journaal (NOS) TV-WOENSDAG 10.00-11.30 - Schooltelevisie (NOS-NOT) 13.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 15.30 - Jan de muzikant (NCRV) 15.35 - De oma van Sebastiaan (NCRC) 15.50 - De grote klok, kindermagazine (NCRV) 16.40 - Jongens bij meisjes en meisjes bij meisjes, als je dat soms nog niet dacht (NCRV) 17.00 - Theelepelvrouwtje (NCRV) 17.20 - NCRV's Pop-Show (NCRV). DUITSE TV DINSDAG 6 NOVEMBER DUITSLAND I WDR: 18.00 Untemehmen Rentner- kommune. tv-sene. 18.30 Informa tief progr. 18.40 Zimmer frei - UNO- Nahe. tv-serie. 19.15 Actual. 19 45 Documentaire serie). 20.00 Joum. 20.15 Filmreportage. 21.00 Actueel magaz. 21.45 Delvecchio, tv-serie. 22.30 Actual. 23.00 Showprogr. 0.00 DUITSLAND II 1Ö.2U 'leKenlum. 18.45 Tekenfilm. 19.00 Journ. 19.30 Die Hochzeit ïm Haifisch, toneelstuk, aansl.: inform, progr. 21.00 Actual. 21.20 Inform, progr. 22.00 Monsieur Verdoux - Der Heiratsschwindler von Paris (Mon sieur Verdoux)l speelfilm. 23.50 Joum. DUITSLAND III WDR 18.00 Kleuterprogr. 18.30 Tv-cursus wiskunde-algebra. 19.00 Reportage. 19.45 Journal 3. 20.00 Joum. 20.15 Filmreportage. 21.00 Actueel magaz. 21.15 Spelprogr. 22.00 Sportprogr. 22.30 Inform, progr. ca. 23.15 BELGISCHE TV BELGIË VLAAMS 18.00 Kinderfilmserie. 18.05 Kleu terserie. 18.30 O oen School. 19.00 Licht muziekprogr. 19.40 Morgen. 19.45 Joum. 20.10 Showprogr. 20.35 Inform, progr. 21.25 Spelprogr. 21.50 Gastprogr. 22.20 Liefdadigheids- progr. 22.25 Joum. NET 2 18.00-20.10 Zie NET 1 20.10 Docu mentaire serie. 20.30 De Collega's, tv-sene. 21.05-22.35 Heerlijke herfst (Un Bellissimo Novembre), speel film. In de televisie-aktualiteitenrubriek Tijdsein van de Evangeli sche Omroep wordt vanavond in verband met plannen in ons land gratis heroïne te verstrekken aan verslaafden een beeld gegeven van de situatie in Engeland, waar men op dit punt al een jarenlan ge ervaring heeft. Er is ook een gesprek met de heer Postmadirec teur van de Jellinek-kliniek in Amsterdam. Tijdsein besteedt voorts aandacht aan de situatie op Oost-Timor, waar volgens de laatste berichten nog steeds zou worden gevochten en hongersnood zou heersen. (Nederland 1, 2050 uur). De KRO-televisie zendt vanai>ond een film uit getiteld "Dagboek 42 - 43" Uitgangspunt voor deze filmwas het oorlogsdagboek vandeAmers- foortse slager Jules Frank, die in de oorlogsjaren bijna nan dag tot dag de gebeurtenissen in de joodse gemeente van Amersfoort in een schoolschrift heeft opgeschreventot hij met zijn vrouw werd gede porteerd en vierdagen later in Sobibor werd vergast. (Nederland 2, 22.45 uur) •k De KRO-televisie brengt vanavond een programma over Neder lands grootste komiek van voor de oorlog Johan Buziau op het scherm. Medewerkenden aan het programma zijn: Toon Hermans, Silvain Poons, familie Buziau.GuusOster.de heer Dekker (oud-be drijfsleider van Carré).de heer Hubbel oud-toneelmeesteri.Simon Carmiggelt. de heer Goinga (al meer dan 50 jaar fan) en Marian Golius beeldhouwster(Nederland 2, 21.45 uur) DINSDAG 6 NOVEMBER HILVERSUM I (NOS. Ieder heel uur nws.). AVRO: 18.11 AVRO' Radiojourn. 18.25 Top pers van toen. 19.02 (S) Natafelen. 20.03 (S) Operette-hoogtepunten. 20.30 (S) Broadway tot Carre. 21 02 Bloesum van vuur, hoorspelsene. 21.46 Lichte grammofoonmuz. 22.02 AVRO's Sportpanorama. 22.45 AVRO-Academie: Cursus Assertivi teit. NOS: 23.02-24.00 (S) Met het oog op morgen. VARA 0 02 (S) Elpee tuin. 1.02 (S) Groot Licht. 5.02 (S) Truck. HILVERSUM II NOS: 18.00 Nws. KRO: 18.10 Ver kenning. HUM. VERBOND: 18.20 Na vijven en zessen. P.P.: 18.50 PSP. KRO: 19.00 Kerk in MEERVOUD (19.00 Liturgie en kerkmuz. 19.20 Nws. uit de kerken. 19.30 Kruis punt). 20.00 (S) Een sehubertiade: tenor en piano. 21.15 Spektakel 22 20 Overweging. 22.30 Nws 22 40 75 jaar Thijmgenootschap. 23.30 (S) Muziek op het spel (52). 23.55 HILVERSUM III (NOS: Ieder heel uur nws.). NOS: 10.03 (S) Nationale Hitparade en Avondspits. VARA: 19 02 (S) Pop- WOENSDAG 7 NOVEMBER HILVERSUM I Ieder heel uur nieuws. VOO 7.03 (S) Ook goeie morgen 9 03 (S) Muziek terwijl u werkt 10 02 (S) Kletskop VPRO 10 45 (S) Villa VPRO (met Bijvoorbeeld; en het Het mes op ta fel: 13.03 Welingelichte kringen 13.30 Spannende Sprookjes). 14.02 Achterwerk. EO: 14.20 (S) Radio- kleuterkrant. 14.45 (S) Open Huis. 16.02 (S) EO-Metterdaad, zending en hulpverlening. 16.15 (S) Licht en uit zicht 16.55 (S) EO-Aktief. 17.02 (S) Tijdsein. NCRV 17.45 (S) Theateror gelbespeling. HILVERSUM II VARA 7 00 Nws. 7.10 Ochtend gymnastiek. 7.20 De Wekkerradio terstanden. 9.15 Werkbank VARA 9 25 Keuren en kiezen. 9 50 Hoor Haar. 11.10 Schoolradio. 11.30 Box tel Centraal OVERHEIDSVOOR LICHTING 12 16 Tekst en uitleg rubriek van het Ministerie van O en W VARA 12 26 Mededelingen t b v land- en tuinbouw. 12 30 Nws 12.36 Dingen van de dag. 13.00 Nws. 13.11 Boxtel - Centraal (verv.) 13.30 Oude Schoolliedjes. 13.50 Kinderen een kwartje. 14.30 Leef-tijd-gcnoeg. 15.30 Operette. 15 55 Botten, hoor spel (2). 17 00 (S) Een blokje Neder lands. 17.24 Mededelingen 17.30 Nws. 17.36 Dingen van de dag. HILVERSUM III Ieder heel uur nieuws KRO 7 02 (S) Des Engels. 9 03 (S) Van negen tot twaalf 12 05 (S) DE Noen Show 14 03 (S) De Theo Stokkink Show. 17.03 (S) Stampij. HILVERSUM IV 7 00 Nws. 7 02 (S) Het levende woord. 7.10 (S) Preludium. 9 02 (S) Uit de Kunst 9 15(S) Onder de hoog- tezon 10 00(S)Orkestpalet II 15 (S) Vroegromantische symfonieën 12 00 Nws 12 02 (S) Tafelmuz 13 55 (S) Zojuist verschenen nieuwe boe ken 14 00 Nws 14 02 (Si Strijkkwar tet moderne mux. 14 30 (S> Kerku

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 5