Eigenzinnige voorstelling
'King Lear' bij RO-theater
[/RADIO \Rrogramma 1
Zeg maar jij tegen mij
Dansdemonstratie
in de Leidse Waag
(^V) vandaag
toegeljcht
Ruikhoe dat,mikt,.draai hoe dat
draaitpiTief' hoe dat proeft en...
Johnny Kraayhamp bewonderenswaardig
MAANDAG 5 NOVEMBER
PAGINA 5
LEIDEN - In het kader van de triënnale-evenementen
in 'De Waag', die nog tot en met volgende week zater
dag 10 november zullen duren, was er zaterdagmid
dag een dansdemonstratie van de groep van Marjo
lein Briër. Deze dansdemonstratie werd voorafge
gaan door een concert verzorgd door de leerlingen
van het Blazersensemble van de Streekmuziekschool
Leiden e.o., waarvoor eveneens veel belangstelling
bestond.
Het ensemble voerde muziek uit ol.v.Hans Stoop. Mar
jolein Briër had voor haar demonstratie Jos Hoog-
huis, Tineke de Mik, Beppie Buitelaar en Tatiania
Maschkow uitgenodigd om mee te dansen. Bewust
werden niet te ingewikkelde figuren gedanst met
leerlingen van deze jazzklas omdat de danspassen op
ruwe steen niet geheel van gevaar ontbloot waren.
Wellicht daarom waren de 'kicks' en andere dansbewe
gingen minder hoog dan we van de groep van Mar
jolein gewend zijn.
Elk risico vermijdend, ontstond toch nog een zeer dui
delijk signalement van de dansmotievende expres
sie en de gevoelswaarden, waaruit elke beweging is
opgebouwd.
Marjolein, die op 1 december as. een première in Neu
renberg heeft met de balleten "Berührungen' en
'Catch It'(een herschreven choreografie in drie delen)
en in mei van het volgend jaar in Leiden hoopt op te
treden, met de in Duitsland bekende Ernst Terbrink,
heeft op deze demonstratiemiddag nogmaals duide
lijk gemaakt dat dansen voor haar het leven is.
B.K
NEDERLAND 1
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Kortweg (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - De avonturen van Ivanhoe (KRO)
19.25 - Voor een briefkaart op de eerste rang (KRO)
20.15 - Willeke's filmfestival (KRO)
21.05 - Sanford en Zoon (KRO)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Wat heet beter (KRO)
22.30 - Rondje theater (KRO)
23.25 - Journaal (NOS)
NEDERLAND 2
18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.25 - Lastechniek (TELEAC)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Doctor Snuggles (AVRO)
19.05 - AVRO's toppop (AVRO)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Maria Speermalie (AVRO)
21.30 - Rendez-vous in Holland (AVRO)
22.30 - Televizier Magazine (AVRO)
23.15 - AVRO Academie (AVRO)
23.35 - Journaal (NOS)
DUITSE TV
MAANDAG 5 NOVEMBER
DUITSLAND I
(Regionaal progr. NDR: 18.00 Sport-
overz. 18.30 Actualiteiten. 18.40 Re
gionaal nws. 18.45 Kleuterprogr.
18.55 Kumo Henriette. 19.25 Cultu
reel progr. 19.59 Programmaoverz.
WDR: 18.00 Amusementsprogr.
Aansluitend Viel larm um Sandy, tv-
serie. 18.30 Informatief progr. 18.40
Doe. serie. 19.15 Actualiteiten. 19.45
Trick um 4tel vor 8). 20.00 Journaal.
20.15 Buddenbrooks. 21.15 Reporta
ge. 22.00 Muziekprogr. 22.30 Actuali
teiten. 23.00 Hester Street. 0.30
Journaal.
DUITSLAND II
18.20 Koniglich Bayerisches Amts-
gericht. 19.00 Journaal. 19.30 Licht
muziekprogr. 20.15 Ein schwerer
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 TV-cursus
Duits. 19.00 Informatieve serie. 19.45
Journal 3. 20.00 Journaal. 20.15 Doe.
serie. 21.00 Actueel magazine. 21.15
Kalkutta, speelfilm. 22.35 Filmre
portage. 23.20 Journaal.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.00 Kinderfilmserie. 18.05 Jeugd-
serie. 18.30 Open School. 19.00 In
formatief progr. 19.30 Verkeerstips.
19.35 Liefdadigheidsprogr. 19.40
Morgen. 19.45 Journaal. 20.10 Weer
bericht. 20.15 Spelprogr. 21.00 De
Ceder, tv-serie. 21.50 Reportage.
22.40 Journaal.
De tweede aflevering van "Wat heet beter" vanavond KRO-tele-
visie gaat over de grootste alternatieve geneeswijze van ons land
de paranormale geneeskunde met 2.000.000 consulten per jaar
De paranormale geneeskunde helpt met name bij drie soorten
klachten: bestrijding van pijn, chronische aandoeningen en het
bewegingsapparaat en nerveuze en psychosomatische spanningen.
De Wat heet beter'-redaktie koos uit deze laatste categorie één
klacht: maagpijn. Aan de hand van deze concrete kwaal wordt
nagegaan hoe de paranormale geneeskunde werkt. Gezien de opzet
van de hele serie staat ook in deze aflevering het verband tussen
lichaam en geest centraal. (Nederland 1,2155 uur).
■k In KRO's maandelijkse filmprogramma "Vooreen briefkaart op
de eerste rang" ontvangt Bob Bouma vanavond als hoofdgast Rut-
ger Hauer.
Aanleiding hiervoor is het uitbrengen van de Belgische film
"Vrouw tussen schemering en dageraad" ("Femme entre chien et
loup") van André Delvaux, waarin Rutger Hauer een rol speelt.
Verder worden o.m. fragmenten vertoond uit The ln-Laws, The
Wanderers en L'ingorgo (Nederland 1,1925 uur).
Televizier Magazine,de actualiteitenrubriek ran de AVRO-tvis
vanavond voor het grootste deel gewijd aan de gooi die Edward
Kennedy zal doen naar het presidentschap van de Verenigde Sta
ten. In een reportage is veel historisch materiaal over de Kennedy-
familie verwerkt. Televizier heeft ook een interview met de senator.
Ook wordt aandacht besteed aan de economische vooruitzichten
van Europa, in relatie tot de olieproblematiek (2230 uur, Neder
land 2).
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. 18.11 (S) Ak-
tua. 18.25 (S) De verhalen van Virgi-
lius van Tuil. 18.30 (S) De Kinderpla-
tenbak. 18.40 (S) De blauwe zaden.
19.02 (S) Tross-country. 20.00 (S)
het oog op morgen. AVRO 0.0
AVRO's Radiojourn. 0.10 (S) Pla-
tenscala. 1.02 (S) One o'clock jump.
2.02 (S) AVRO's Service Station. 6.02
(S) AVRO; Muz. en verkeersinform.
HILVERSUM II
Ieder heel uur nieuws. NOS 18 03 (S)
De avondspits. met de nationale hit
parade. AVRO 19.02 (S) Franse
nieuwe. 19.30 (S) Folk live. 20.02 (S)
Praatpaal. 21.02 (S) Superclean
dreammachine. 22.02 Radiojour
naal. 22.10 (S) Blues, ballads beat.
23.02 (S) AVRO's Swingtime.
DINSDAG 6 NOVEMBER
HILVERSUM I
(NOS: Ieder heel uur nws.). (7.03
AVRO's Radiojourn. 8.03 AVRO's
Radiojourn.). Vanaf 7.03 AVRO:
Muz. en verkeersinform. 9.03 Tekst
Uitleg. 9.08 (S) Divertimento.
Piekhaar, radio-feuilleton. 11.30 (S)
Rondom twaalf. 12.30 (S) Franse
chansons. 13.03 AVRO's Radio
journ. 13.20 (S) De AVRO Diligence.
13.55 Beursplein 5. 14.02 (S) 'n Mid
dagje AVRO. 16.02 Hersengym.
HILVERSUM II
NOS: 7.00 Nws. KRO 7.10 Ochtend-
gym. 7.20 Het levende woord. 7.30
Nws. 7.36 Echo. (NOS: 8.00 Nws.).
KRO 8.30 Nws. 8.36 Licht orkest.
8.50 Postbus 900. 9.00 Gym.
Ouder worden we allemaal. 11.00 Ik
sta hier niet voor de banken te pra
ten. 11.30 Ratel. OVERHEIDS-
VOORL.: 12.16 Uitz. voor de landb.
KRO 12.26 Meded. t.b.v. land- en
tuinb. 12.30 Nws. 12.36 Echo. 13.00
Nws. 13.11 Goal. 13.30 Lange vin
gers. NOS: 14.30 Open School KRO
15.15 Opvoeden in geloven. 15.30
Geen verboden toegang. 16.30 Het
praatprogr. 17.24 Meded. 17.30 Nws.
17.36 Echo.
HILVERSUM III
(NOS: Ieder heel uur nws.). VARA:
7.02 (S) Gesodemeurders. 8.30 (S)
Holland ze zeggen. 10.30 (S) Typisch
Jansen. 11.30 (S) VARA's zoek-
plaatje 13.30 (S)Spitsbeeld. 15.30(S)
Popkrant 16.30 (S) Beton.
HILVERSUM IV
NOS 7 00 Nws. TROS: 7 02 (S) Ca
priccio. 9.00 Nws. 9 02 (S) Kerkor
gelconcert. 9.30 (S) Van heinde en
verre. 10.00 (S) Opus tien tot twaalf.
12.00 Nws. 12.02 (S) Specialiteiten a
la carte veizoekplatenprogr. 13 00
(S) De meest verkochte Klassieke
Tien. 13.30 (S) Koren - Korpsen.
14.00 Nws. 14.02 (S) De hoge C: cul
tureel progr. 14.30 (S) Guitariteiten.
15.00-17.00 (S) Belcantonum.
(ANP.31.10.-nm-)
Voorstelling Koning Lear van William Shakespeare. Regie: Man
fred Karge en Matthias Langhof. Vertaling-dramaturgie Jan
Dekorte. Muziek Nard Rijnders. Belangrijkste spelers: Johnny
Kraaykamp sr., Lou Landré, Bert André, Canci Gereadts, Eva-
Iieze Geerlings, Greta van Langendonck, Theo Pont, Roelant
Radier en Paul Rottger. Gezelschap RO-Theater. Première in
de Rotterdamse schouwburg.
Lear door Johnny Kraaykamp be
wonderenswaardig en menselijk
gespeeld, is hier een dwingeland
die later als kindse oude man tot
inzicht en verdraagzaamheid
komt. Een man die zijn eigenge
reidheid niet zo maar kwijtraakt.
Hij moet daarvoor eerst door een
hel gaan. Over zijn clownspak
draagt Lear een Duits-achtige
uniformjas uit het begin van deze
eeuw. Hij stapt rond als een kapi
tein waarvan alleen het omhulsel
macht suggereert. Kraaykamps
hoofd ziet er mummieachtig uit.
Lear's dochters kregen elk een
uiterlijk dat bij hun karakter
past.
Cordelia (Evalieze Geerlings), de
jongste en aanvankelijke lieve
lingsdochter, is kinderlijk en on
bevangen stuntelig in haar op
treden. Aan het slot bij de hereni
ging met haar vader is ze bang
voor hem. Goneril is een vla-
machtige intrigante. Canci Ge
readts speelt haar resoluut en
trillend van woede sigaretten ro
kend. Regan bezit een door bur
gelij kheid gecamoufleerde wel
lust, vol oppertunisme gespeeld
door de Belgische actrice Greta
van Langendonck. Bert André
lijkt aanvankelijk een absurde
nar, maar zijn (in het licht van
modelvoorstellingen gezien) ex
travagante gedrag staat in mooi
schril contrast met zijn uitge
sproken gedachten.
Deze verhevigde Koning Lear is in
zijn karikaturale vorm een uit
zonderlijke toneelervaring ge
worden, zeker voor ons land waar
de meeste ensceneringen van
Shakespeare's stukken tegen het
geconditioneerde Engelse model
aanleunen. Er zijn tal van beden
kingen tegen zo'n geavanceerde
produktie te noemen, die boven
alles vooral een regisseursavon-
tuur is. Zo'n nauwelijks aan ge
groeide theaternormen beant
woordende enscenering bete
kent vanzelfsprekend niet dat
Koning Lear alleen op deze ma
nier dient te worden opgevoerd.
Het betreft slechts één visie tus
sen de vele, maar wel een hoogst
interessante.
De lange duur van de voorstelling
heeft ook te maken met de nieu
we vertaling van Jan Dekorte,
een soms merkwaardig gebruik
van niet werkelijk bestaande
woorden sluit aan bij de heersen
de opvatting, dat Shakespeare in
zijn Engelse dichtregels zelf ook
nieuwe taal schiep.
KO VAN LEEUWEN
LEIDEN - Er bestond zaterdagmiddag grote belangstelling vanuit de
Nederlandse literaire en de Leidse universitaire wereld voor de uitreiking
van de prijs voor Meesterschap 1979 aan dr. Ida G.M. Gerhardt.De dichte-
res(links) ontving de prijs tijdens een bijeenkomst in het Leidse Academie
gebouw uit handen van de voorzitter van de Maatschappij der Nederland
se Letterkundedr. MA. Schenkeveld- Van der Dussen.
Ida Gerhardt kreeg de prijs voor haar gehele oeuvre, waaronder begrepen
worden haar dichtbundels, vertalingen en dissertatie.
ROTTERDAM - Toen Franz Marijnen, artistiek leider bij het RO-Theater, zijn Oostduitse
collega's Manfred Karge en Matthias Langhoff voor de regie van Shakespeare's King
Lear naar Nederland haalde, deed hij dat met de bedoeling dit koningsdrama over de
heerser die zijn macht uit handen geeft, met heel andere uitgangspunten te spelen dan
gewoonlijk gebeurt.
Marijnen kende immers het Oost
duitse regiseursduo dat al voor
dat Peter Zadek dat met de acteur
Otto Wildgruber deed, Othello als
monster op het toneel had gezet. In
Koning Lear zit een dwaasheid,
gek worden, een waanzin tot in
alle gradaties door het hele stuk
verweven. De voorstelling van het
Ro-theater laat dat zien en werkt
vanuit die constatering. Daarom
is het niet vreemd dat Marijnen
de als komiek bekend staande
Johnny Kraaykamp aanzocht om
Koning Lear te spelen.
King Lear gaat in feite over twee
tragedies die in het stuk parallel
lopen. De eerste en meest over
weldigende is die van de koning
zelf die, wanneer hij zich ouder
voelt worden, zijn land onder zijn
dochters verdeelt en daarmee
zijn macht en bezit geheel uit
handen geeft. Zijn dochters Go
neril en Regan krijgen zijn rijk.
Zijn jongste dochter Cordelia
wordt door Lear verstoten omdat
zij in kinderlijke onbevangen
heid de waarheid over haar ge
voelens vertelt. Het lot van de
graaf van Gloucester is een ver
kleinde afspiegeling van Lear's
eigen tragiek. Gloucester ziet de
werkelijkheid even slecht als
Lear. Ook hij schenkt zijn ver
trouwen aan de verkeerde, zijn
aangenomen zoon Edmund, ter
wijl hij verblind door hst zijn ei
gen zoon Edgar verstoot. De twee
essenties komen samen als de
krankzinnig geworden Lear in
het vrije veld de blind gemaakte
Gloucester ontmoet. Allebei zijn
zij op een bepaalde manier tot een
helder inzicht gekomen. Merk
waardig genoeg ziet' Gloucester
de dingen helder nu hij blind is,
terwijl de waanzinnige Lear tot
wijze uitspraken komt en de
naakte, als arme Tom levende
Edgar een filosoof noemt.
Manfred Karge en Matthias Lang
hof, die al vanaf 1961 een onaf-
Johnny Kraaykamp rechtsin 'King Lear'.
kleed, met daarboven een po
dium. Als de storm woedt, waarin
Lear en zijn nar rondwaren, dan
krijgt deze gestalte in drie lieflij
ke trapezemeisjes, die met hun
instrumenten het noodweer op
roepen. Wanneer Edgar als gekke
Tom de blinde Gloucester sugge
reert dat deze voor een afgrond
staat, dan heeft hij de graaf aan
een lang touw en hanteert hij een
dressuurachtige stokkencon-
structie.
Koning Lear is bij het RO-Theater
in alle opzichten een eigenzinni
ge voorstelling. Op een bepaald
helder moment zegt de waanzin
nige Lear. Als we geboren wor
den, dan huilen wij omdat we ge
komen zijn naar het grote toneel
van de narren. Zo ziet deze Rot
terdamse Koning Lear er als op
voering ook uit. Maar in een gede
tailleerd doordachte regie is een
overmaat aan vondsten ontstaan.
Voortdurend blijven je gedach
ten in werking. Rustpunten zijn
er alleen in de twee pauzes van
deze ruim vier uur durende voor
stelling. De regie heeft knap de
nadruk gelegd op de verschillen
de karakters.
scheidelijk regie-duo vormen,
hebben de faam dat zij diep en
uitputtend graven in een stuk dat
zij onderhanden hebben. De ge
dachte achter de inhoud van een
stuk zijn bij hen bepalend voor de
vorm. Die vorm ziet er, evenals
bij regisseurs als Peter Zadek en
Peter Stein, uit als in beeld ge
brachte parabels. Het thema
dwaasheid heeft Karge en Lang
hof in Koning Lear dus vooral
aangesproken. Lear draagt ook
een clownskostuum, een narren-
pak. De nar draagt meer gewone
kleding.
In een bepaalde scène in het stuk
vraagt Lear zich ook af wie ei
genlijk de koning en wie de nar is.
De trouwe Kent draagt eveneens
een clownspak, ook dat van de
witte clown in een circus. Het to
neelbeeld wijst ook weer in de
richting van een circus of variété.
Bloedrode gordijnen, gedrapeerd
als bij een reizend theater, met
centraal een circusachtige op
komst door rood velours om-
