Coppola en het werkelijke
gezicht van de oorlog
„mir
r jét jr
iiiiiiimiiiiimiiiiiimiiiiiiiii
ikk 'Hik. 'ii
iiiiiiiimiiiiiliimiiiiiiiiiiiiiil
UITSTEKEND
KOPPEL FALK
EN ARKIN
VRIJDAG 2 NOVEMBER 1979
FILM
PAGINA 11
1
1
Daar is-ie dan: de film aller films, ofwel de film over de
Vietnamese oorlog die "een eigen Vietnam werd" (aldus
regisseur Francis Coppola). Maar in elk geval een film die
zelfs al voor zijn voltooiing vreselijk veel aandacht kreeg
in de media, Apocalypse Now.
Merkwaardig genoeg draait Coppola's werkstuk voorlopig
alleen nog maar in het Amsterdamse Tuschinski-theater,
maar dat schijnt commercieel het meest aantrekkelijk te
zijn. Zo bleef de film in Frankrijk de eerste tijd ook alleen
in Parijs en dat bleek een uiterst lucratieve zaak. Half
december pas zal de rest van Nederland Apocalypse Now
op het witte doek krijgen. Juist vanwege die lawine van
publiciteit en het gewicht dat aan de film moet worden
toegekend, nu in elk geval alvast een recensie. Voor wie
niet tot december wil wachten.
Lagen
ApocalypseNow ondergraaft heroiek van de oorlog
''ih,. 'iii, 'ii
Apocalypse Now; regie:
Francis Coppola; hoofd
rollen: Martin Sheene en
Marlon Brando; Tu-
schinski, Amsterdam; 16
jaar.
Regisseur Coppola
rivier vordert (die als een rivier,
waarvan geen terugkeer meer
mogelijk is, ook een soort mythi
sche betekenis krijgt). De beel
den en de kleuren krijgen iets
surrealistisch, waarin de climax
wordt bereikt als Willard en de
zijnen bij Kurtz aankomen.
Dan ook staat Willard voor de keuze
die tijdens de reis steeds nijpen
der werd: toch zijn missie vol
brengen en Kurtz vermoorden of
zich misschien Wel bij hem aan
sluiten. Willard doet het eerste,
maar zijn motieven zijn anders
dan hij aan het begin van de reis
naar Cambodja had kunnen ver
moeden.
De film is daarmee zo ongeveer aan
zijn einde gekomen. Dat slot
heeft Coppola overigens in ver
gelijking met de in Cannes ver
toonde (en bekroonde) versie
gewijzigd. Daarin bleef Willard
na Kurtz te hebben omgebracht
voor diens "tempel" staan, terwijl
Kurtz' aanhangers zich rond hem
groepeerden. Nu zien we hem
samen met Lance weer vertrek
ken met de toekijkende sekte-le
den op de achtergrond. De aftite
ling wordt vervolgens begeleid
door elkaar snel opvolgende ont
ploffingen.
Coppola zegt zelf niet zo zwaar te
tillen aan die verandering (op
aandrang van de verhuurkanto
ren die iets spectaculairders wil
den), maar het eerste slot paste
toch veel beter bij de rest van de
film en liet bovendien meer te ra
den.
Maar dat doet natuurlijk in het ge
heel niets af aan de kwaliteiten
van Apocalypse Now. Film aller
films is (uiteraard) sterk overdre
ven, maar als een ander soort
film, waar je als toeschouwer
meer deelnemer dan getuige
bent, is Apocalypse Now een
groot succes.
BART JUNGMAN
maar wanneer de kogels reeds
om z'n oren fluiten, volgt hij hem
blind. Het tweetal volbrengt de
opdracht op wonderbaarlijke
wijze, waarna nog net op tijd
deelgenomen kan worden aan
het bruiloftsfeest, dat ter gele
genheid van de dochter van de
tandarts, en de zoon van de CIA-
man gehouden wordt.
Arkin en Falk vormen een uitste
kend koppel. Eerstgenoemde
vertolkt de rol van onwennige,
maar naar later blijkt zeer door
tastend optredend hulp-agent op
voortreffelijke wijze. De kroon
spant echter de volledig 'in zijn
sas' acterende Peter Falk, die er,
meer nog dan in zijn televisiese
rie, in slaagt een volkomen
krankzinnig, maar ondanks alles
toch geloofwaardig personage uit
te beelden. En dat is erg leuk om
naar te kijken.
DICK QÜINT
De Nederlandse televisie laat zich
de komende week niet onbetuigd
wat betreft het uitzenden van
speelfilms. Zaterdag heeft de
VARA de tweede film uit de
cyclus met Ingrid Bergman in de
hoofdrol op het programma
staan. Spellbound. Een film die
natuurlijk in de eerste plaats z'n
faam te danken heeft aan de regie
van Alfred Hitchock.
Zondag vertoont de VPRO De
Spiegel, een uit 1975 stammende
film van regisseur Andrej Tar-
kowski die in het alternatieve cir
cuit veel belangstelling trok. In
zijn vaderland (Rusland) is de
film nooit vrij gegeven voor bio
scoopvertoning. Het is een zeer
moeilijke film die weinig ver
wantschap toont met onze wes
terse cultuur. Twee dagen later
schittert Gina Lollobrigida in de
film Heerlijke herfst (Un bellis-
simo novembre) die door België
twee wordt vertoond. Sicilië is de
plaats van handeling.
Woensdag via dezelfde zender een
vroege (1963) film van Lina
Wertmüller, I Basilichi. Een psy
chologisch drama met Toni Pe-
truzzi in de hoofdrol. Vrijdag
heeft Belgie 1 Quiemada op het
programma, een film die be
roemd is dankzij de hoofdrol van
Marlon Brando. Hij is daarin Wil
liam Walker die in opdracht van
Engeland een opstand onder de
Het programma:
ZATERDAG: Spellbound; 20.52
uur: Ned. 2.
MAANDAG: Calcutta; 21.15 uur.
Dtsl. 3 (regie: John Farrow met
Alan Ladd). Hester street; 23.00
uur; Dtsl 1 (regie: Joan Micklin
Silver met Steven Keats).
DINSDAG Heerlijke herfst; 21.05
uur; Bel. 2. Monsieur Verdoux;
22.00 uur; Dtsl. 2 (van en met
Charlie Chaplin).
WOENSDAG I Basilichi;
uur: Bel. 2 Double Indemnity;
.22.10 uur; Dtsl. 3 (regie: Billy Wil
der met Barbara Stanwyck en
Edward G. Robinson).
DONDERDAG In the heat of the
night; 19.40 uur; Ned. 1 (regie:
Norman Jewison met Sidney
Poitier). The glass key; 20.15 uur;
Dtsl. 3 (regie: Stuart Heisier met
Alan Ladd).
VRIJDAG Quiemada; 20.15 uur;
M 1 Souls at sea; 20.15 uur;
Dtsl. 1 (regie: Henry Hathaway
met Gary Cooper). L'aine des
Ferchauv; 23 20 uur; DteL 2 (re
gie: Jean Pierre Melville met
Jean-Paul Belmondo).
iiii'iiiiiiiiii 'iiiuii
Blijvers
"Gejaagd door de wind" - De
perikelen van Scarlet O'Hara
en Rett Butler langdurig op
het doek, Luxor. Leiden.
"Alien" - Monster bedreigt
ruimtevaarders. Lido 1, Lei
den.
"I never promised you a rose-
garden" - Psychologisch
drama. Lido 3, Leiden.
"Kort Amerikaans" - Jan Wol
kers verfilmd, Trianon, Lei
den. Euro 1, Alphen.
"Grijpstra De Gier" - Politie-
avonturen, Lido 2. Leiden.
"Die Ehe der Maria Braun" -
Fassbinder op z'n best, Stu
dio, Leiden.
"Josephine Mutzenbacher 2" -
Porno, Rex, Leiden.
(Op)nieuw
"Bridge over the river Kwai" -
Oorlogsfilm, Camera, Leiden.
"Escape to Athena" - Oorlogs
film, Euro 3, Leiden.
"The main event" - Slap ver
haaltje over dame die kapitaal
wil verkrijgen via een bokser,
Euro 4, Alphen.
Den Haag
"The wanderers" - Apollo 1
(460340), 16 jr.
"Meatballs" - Apollo 2, al.
"Quadrophenia" - Asta
(463500), 12 jr.
"Une histoire simple" - Bijou
(461177), 16 jr.
"Kort Amerikaans" - Calypso
(463502), 16 jr.
"The Warriors" - Camera
(467200), 16 jr.
"Schiet niet op de tandarts" -
Cineac 1 (630637), al.
"The love bug" - Cineac 2, al.
"Die Ehe der Maria Braun -
Cineac 2, al.
"Oorlog in de ruimte" - Corso
(467200), al.
"Wie dan leeft wie dan zorgt" -
Du Midi (855770), al.
"Hair" - Euro (667066). al.
"Hair" - Metropole 1 (456756),
al.
"A little romance" - Metropole
2. al.
"Grijpstra De Gier" - Metro
pole 3, 12 jr.
"The Deerhunter" - Metropole
4, 12 jr.
"Moonraker" - Metropole 5, 12
jr.
"Alien" -Odeon 1 (462400), 16 jr.
"The main event" - Odeon 2, al.
"Rockers" - Odeon 3, al.
"And now for something com
pletely different" - Odeon 4,
12 jr.
"Body love" - Le Paris 1
(656402), 18 jr.
"Bang bang" - Le Paris 2, 18 jr.
"De verleiding van Lynn Car
ter" - Le Paris 3. 18 jr.
"Alien" - Passage (460977), 16 jr.
"Kort Amerikaans" - Studio
2000 (542288), 16 jr.
"The China Syndrome" - De
Uitkijk (542288), 12 jr.
Amsterdam
"Meatballs" - Alfa 1 (278806), al.
"Une histoire simple" - Alfa 2,
16 jr.
"A little romance" - Alhambra 1
(233192), al.
"Les soeurs Brontë" - Alham
bra 2, 16 jr.
"Kort Amerikaans" - Bellevue
Cinerama (234876), 16 jr.
"The Wanderers" - Calypso 1
(266227), 16 jr.
"Love at first bite" - Calypso 2
(234876), al.
'The China Syndrome" - Ca
lypso 3 (266227), al.
"Een hete familie in Zweden"-
Centraal (248933), 18 jr.
"Alien" - Cineac Damrak 1
(245648). 16 jr.
'The Warriors" - Cineac Dam
rak 2 16 jr.
"The main event" - Cineac
(243639), al.
"Préparez vos mouchoirs" - Ci-
necenter (236615), 16 jr.
"Despair" - Cinecenter, 16 jr.
"Quintet" - Cinecenter. 16 jr.
"Opname" - Cinecenter, 16 jr.
"Where eagles dare" - Cinema
International (151243), 12 jr.
"Hair" - City 1 (234579), ai.
"La Luna" - City 2, 16 jr.
"Rockers" - City 3, al.
"Prophecy" - City 4, 16 jr.
"Kentucky fried movie" - City
5. 16 jr.
"Schiet niet op de tandarts" -
City 6. al.
"Outrageous" - City 7, 16 jr.
"Kiss in attack of the phan
toms" - City 7, al.
"Moonraker" - Corso (234561),
12 jr.
"The Wanderers" - Du Midi
(723653), 16 jr.
"The love bug" - Flora Disney-
theater (230469), al.
Arabische films - Kriterion
(231708).
"Quadrophenia" - Leidseplein-
theater (235909), 12 jr.
"Schiet niet op de tandarts" -
Noggerath (230655), al.
"Body love" - Parisien (248933),
18 jr;
"Alien" - Rembrandtpleinthea-
ter 1 (223542), 16 jr.
"The Warriors" Rembrandt-
pleintheater 2. 16 jr.
"Kort Amerikaans" - Rialto
(723488). 16 jr.
"Quadrophenia'* - Rivoli
(7234H8), 12 jr.
The Wiz" - Roxy (232809), al
Arabische films - Studio K
(231708).
"Les enfants du paradis" - The
Movies (245730), 16 jr.
"Les petites fiigues" - The Mo
vies. 16 jr.
"Apocalypse now" - Tuschins-
ki 1 (262633), 16 jr
"Grijpstra De Gier" - Tu-
schinski 2, 12 jr.
"Die Ehe der Maria Braun" -
Tuschinski 3. 16 jr.
"In de ban van de ring" - Tu
schinski 4. al.
'The lady vanishes" - Tu
schinski 5, 16 jr.
"La femme qui p leu re" - De
Uitkijk (237460). 16 jr.
Apocalypse Now is, zoals Coppola
in de vele interviews al meldde,
een film met twee 'lagen'. Aller
eerst het bekende oorlogsver
haal: veel geschiet, veel bloed en
veel bonkige helden. Maar aan de
andere kant is de dieper liggende
bedoeling achter Apocalypse
Now het werkelijke gezicht van
de oorlog tonen. De angst, de
ontberingen en vooral het verva
gen van morele grenzen: wat is
goed en wat is kwaad.
Van de eerstgenoemde plannen (de
spannende oorlogsfilm) komt
niet zoveel terecht en dat is ei
genlijk een rechtstreeks gevolg
van de tweede opzet (die pas tij
dens de opnamen echt ontstond
en gaandeweg steeds belangrij
ker werd) dat dat heroïsche beeld
van de oorlog juist ondergraaft.
Bovendien is het verhaal - ontleend
aan Joseph Conrads Heart of
darkness - op zich ook te mager
om er een film van tweeëneehalf
uur aan te wijden. Daarin krijgt
kapitein Willard (Martin Sheene)
de opdracht de krankzinnig ge
worden kolonel Kurtz die in
Cambodja een eigen, sekte-ach-
tig legertje heeft gesticht, uit de
weg te ruimen. Willard maakt de
reis van Saigon naar Cambodja in
een gepansterdemarinebooten is
onderweg geregeld betrokken bij
botsingen tussen enerzijds de
Viet Cong en anderzijds de Ame
rikanen en het Zuidvietnamese
leger.
Die oorlogshandelingen zijn voor
Coppola natuurlijk een dankbaar
handvat om zijn vraagtekens om
trent de oorlog te plaatsen en
daarmee zijn tweede bedoeling
met Apocalypse Now gestalte te
kunnen geven. Prachtig voor
beeld daarvan is de scène met
kolonel Kilgore (uitstekende rol
van Robert Duvall) Kilgore moet
voor Willard de doorgang vrij
maken door een dorp dat door de
Viet Cong wordt beheerst plat te
bombarderen. Eerst denkt hij er
niet over ("te gevaarlijk"), maar
zijn interesse wordt gewekt als
hij hoort dat een bekend surfer
(Lance) zich aan boord bevindt.
Wanneer hem bovendien ter ore
komt dat de golfslag bij dat dorp
uitermate geschikt is voor surfen,
gaat Kilgore akkoord.
Bij de aanval de volgende dag laat
hij via op de helikopters gemon
teerde luidsprekers Die Walküre
van Wagner door de lucht schal-
naar behoren te vervullen, sleept
hij ongewild de nietsvermoeden
de Newyorkse tandarts mee en
dat leidt uiteraard tot de meest
doldwaze taferelen. In eerste in-
'Schiet niet op de tandarts',
regie: Arthur Hiller;
hoofdrollen: Peter Falk,
Alan Arkin; Eurocinema
2. Alphen: alle leeftijden.
stantie moet de drukbeklante
tandenspecialist niets van de ge
heimzinnige geheimagent weten.
De constant met een cavalerie hoed oetooide kolonel Kilgore na de aanval op het Viet-Congdorp.Zijn beschermeling Lance staat er op de
achtergrond wat beduusd bij
'yDeze week een heuse première in
het Alpheuse Euro 2. Een rappe
komedie dit keer, die de Neder-
landse titel 'Schiet niet op de
tandarts' meekreeg. In de hoofd-
Urollen zien we Alan Arkin (de
llif ftl N f! tandarts) en Peter Falk. bij ons
'V "X'lffl bekend als de schlemielige, maar
uiterst slimme inspecteur Co-
lumbo. In deze film zoekt Falk
Br M 9 kJ .jfSS&rfT het nog veel h°ger, hij speelt na-
■3rn i WÊL m i* TlBrl Iwirrirari melijk een CIA agent, belast met
een wel zeer speciale opdracht
PARIJS - Regisseur Roman Polanski poseert in Parijs met de jonge Westduise actrice Natassja Kinski vooreen ^et ste'en van de cliché's van alle
bioscoop in Parijs. Daar ging deze week zijn nieuwe film Tess in première, waarin Natassja de hoofdrol speelt dollarbiljetten.
mIn ziin iiver. de moeilijke opdracht
dat "de manier waarop de film tot
stand kwam te vergelijken was
met de manier waarop de Ameri
kanen de Vietnam-oorlog voer
den" en dat "we in de jungle zaten
en langzaam gek werden".
Ten goede
Dat proces zit ook heel duidelijk in
Apocalypse Now en komt hem -
je zou het tegendeel verwachten -
ook ten goede. Een gevolg van
het feit dat het publiek een soort
gelijke ontwikkeling doormaakt
en daardoor zeer betrokken raakt
bij hetgeen zich op het doek af
speelt. Naarmate de reis over de
Kiss in bios
De bekende popgroep Kiss is nu
ook in Leiden op het witte doek te
zien. "Kiss in attack of the phan
toms" heet de film en hij draait in
de middagvoorstellingen van-
Studio.
Rond het optreden van de bekende
popformatie is een fantasie be
dacht, waarin de robots de be
schilderde heren vervangen. Het
geheel speelt zich af in een amu
sementspark, maar de muziek die
de robots ten gehore brengen is
zo slecht, dat het niet lang duurt
of de echte Kiss-leden nemen het
van hen over.
len om de tegenstander angst aan
te jagen. De combinatie van die
dreunende muziek met de schit
terende, heel suggestieve beel
den (cameraman Vittorio Storaro
die veel met Bertolucci heeft ge
werkt) levert één van de beste
scènes van de film op. Je zit Vol
ledig verstijfd in je stoel.
Als de bombardementen nog in
volle hevigheid aan de gang zijn
en er over en weer nog flink ge
schoten wordt, geeft Kilgore een
paar soldaten opdracht hun kle
ren uit te trekken en, terwijl de
bommen nog links en rechts in
slaan, hun kunsten op de surf
plank te tonen.
Wie is er dan eigenlijk krankzinnig?
Kurtz, Kilgore of mischien juist
wel het Amerikaanse leger dat de
één als een gek verstoot en de an
der in zijn naam de meest idiote
dingen laat uitvreten. Dat is ook
de vraag waar Willard tijdens zijn
bootreis mee worstelt. Bij het le
zen van de informatie die hij over
Kurtz (een man met een impone
rende staat van dienst) heeft ge
kregen, ontdekt Willard veel as
pecten van Willard bij zich zelf.
Ontwikkeling
Eén van de meest fascinerende
kanten van Apocalypse Now is de
ontwikkeling die heel duidelijk
in de film zit. Zoals gezegd, stapte
Coppola gedurende het filmen
van het plan "die grote actie- en
avonturenfilm te maken", maar
daarnaast ook wezenlijker din
gen aan de orde te stellen die
steeds meer de overhand kregen.
Daarnaast liep het verblijf op de
Filipijnen danig uit de hand. De
kosten rezen de pan uit (30 mil
joen dollar kostte de film uitein
delijk), Coppola raakte het over
zicht op zijn gigantische groep
medewerkers kwijt en tot over
maat van ramp brak een tyfoon
complete sets tot de grond toe af.
Bovendien moest Harvey Keitel
die oorspronkelijk de rol van
Willard zou spelen na drie weken
afhaken, kreeg zijn opvolger Mar
tin Sheene een lichte hartaanval
en lag Marlon Brando (kolonel
Kurtz) lange tijd dwars. Kortom
een jaren durende lijdensweg en
het was dan ook eigenlijk een
groot wonder dat de film (grap
penmakers spraken al van Apo
calypse When?) er nog kwam.
Vandaar ook Coppola's uitspraken
