Toppop en
de identiteit
van de AVRO
Geld verdwijnt als
rook van sigaret
Blik ui de weekkladei
HP
ELSEVIERS
DONDERDAG 1 NOVEMBER 1979
DEN HAAG (GPD) - De aan
de achterzijde met globale
programmagegevens be
drukte kleurenposter die
„Toppop" heet en uitge
geven wordt als een spe
ciaal op jongeren gericht
omroepblad van de
AVRO, mag gewoon ver
schijnen. Dat heeft minis
ter Gardeniers van CRM
de Tweede Kamer laten
weten in antwoord op vra
gen van D'66-mediades-
kundige Mertens. Abon
nees van het blad zullen in
„Toppop" de identiteit
van de AVRO herkennen.
En men hoeft er, zo vindt
de minister voorts, niet
bang voor te zijn dat het
uitgeven van het blad leidt
tot oneigenlijke toewijzing
van zendtijd.
Het is nog maar de vraag of de be
windsvrouw dit standpunt zal
kunnen volhouden. In elk geval
is Mertens uitermate ontevreden
met de visie van mevrouw Gar
deniers. Hij vindt dat het ant
woord van de minister een aantal
misleidende elementen bevat.
Bovendien moet naar zijn oor
deel het aantal door een omroep
organisatie uit te geven pro
grammabladen aan een maxi
mum gebonden zijn. Er heerst op
het ogenblik een naar zijn me
ning „verontrustende onduide
lijkheid" over deze kwestie.
Mertens gaat nadere vragen stellen
aan de minister. Als het antwoord
daarop opnieuw onbevredigend
is, zal hij overgaan tot „hardere
polititieke actie" en proberen het
parlementaire front te verbreden,
wat betekent dat hij niet alleen de
Kamer ter linkerzijde maar ook
het CDA zal pogen te mobilise
ren. Een en ander zal zeker ter
sprake komen tijdens de behan
deling van de CRM-begroting in
de Tweede Kamer op 11,12 en 13
december.
In het geweer
Hoewel al jaren lang een tweetal
omroeporganisaties twee pro
grammabladen uitgeeft (de
AVRO met de AVRO-bode en
Televizier; de KRO met Studio en
de Mikrogids), lijkt politiek Den
Haag vooral door de lancering
van het derde AVRO-blad „Top
pop" nu in het geweer te komen.
Bovendien, zo heeft het depar
tement officieel aangekondigd,
ontkomt „Toppop" binnenkort
niet aan toetsing van de voor
schriften door CRM, hoe gerust
stellend het antwoord van Gar
deniers ook mag zijn. Voorschrif
ten die onder meer zijn neerge
legd in artikel 14, lid 3, ten derde
van het Omroepbesluit. Daarin
staat dat de inhoud van een om
roepblad voor niet meer dan 10
procent gewijd mag zijn aan on
derwerpen die geen rechtstreeks
verband hebben met de omroep
of de omroepprogramma's.
Of „Toppop" die toetsing kan door
staan, is zacht gezegd een vraag.
Om te beginnen is het al moeilijk
om „Toppop", dat niet meer is
dan een in elkaar gevouwen, fiks
uit de kluiten gewassen vel pa
pier, een „omroepblad" te noe
men. Als men dan vervolgens de
„inhoud" doorneemt, ziet men
dat de ene kant van het 27-okto-
bemummer uit een reusachtige
kleurenfoto van de popgroep
Massada bestaat en dat de andere
kant de volledige, maar zeer
summiere Nederlandse radio- en
televisiegegevens vermeldt, met
daaraan toegevoegd spaarzame
buitenlandse „kijktips" en een
aantal nieuwsberichten en ru
brieken (Top 30, Spetters en
Druppels). Alles is geheel gericht
op de (pop)behoeften van de
jeugd.
Een eenvoudige rekensom leert
kamerlid Mertens dat ten minste
de helft van de inhoud van „Top
pop" (de poster van Massada) is
gewijd aan een „onderwerp" dat
niet rechtstreeks verband houdt
met omroep of omroeppro
gramma's (hoewel er deze week
Minister Gardeniers: 'In Toppop valt de identiteit van de AVRO te herkennen"
i JT* l f
best een plaatje van Massada op
deze of gene zender zal worden
afgespeeld). Volgens Mertens is
„Toppop" dan ook geen om
roepblad in de zin van de wet. Als
het blad wél als zodanig zou wor
den geaccepteerd, dan zijn er
mogelijkheden om morgen een
op sportvissers, bejaarden en an
dere al of niet specifieke bevol
kingsgroepen gerichte om
roepbladen te beginnen. Moge
lijkheden die overigens alleen
zijn voorbehouden aan omroep
organisaties, omdat alleen deze
het auteursrecht op de program
magegevens bezitten.
Niet dat Mertens iets tegen een
programmablad voor sportvis
sers heeft, maar hij maakt er wel
bezwaar tegen dat de abonnees
op dat blad automatisch lid van
de betreffende omroepvereni
ging zijn. In ons omroepbestel
wordt nog steeds de zendtijd ver
deeld op basis van ledentallen.
De omroeporganisatie derhalve
die tijd en geld heeft om in prin
cipe onbeperkt „omroepbladen"
te droppen, beschikt ten slotte
over de meeste zendtijd. Dat acht
Mertens een volstrekt onaan
vaardbare situatie, die leidt tot
vertrossing en vervlakking van
de programma's.
De mededeling van mevrouw Gar
deniers dat men in het „Top-
pop"-affiche de identiteit van de
AVRO kan herkennen en zich
daarmee verwant voelen, is voor
Mertens een lachertje. Het zal de
jongeren, op wie het blad vooral
gericht is, een zorg zijn of in
„Toppop" de AVRO herkend
wordt.
Weliswaar zal de AVRO daartegen
over stellen dat deze jongeren
geen lid van de AVRO kunnen
worden. Maar dat argument js
slechts betrekkelijk, omdat op 1
januari a.s. een wijziging van de
Omroepwet in werking treedt,
die onder meer inhoudt dat niet
alleen meer het hoofd van het ge
zin als betaler van kijk- en luis
tergeld, maar ook de kinderen lid
kunnen worden van een omroep,
ook al moeten die ten minste 18
jaar oud zijn. Achttien jaar zijn de
meeste „Toppop "-abonnees (er
zijn er alweer 11.000 genoteerd)
nog niet, maar ze worden het wel
snel. Een medewerkster van het
blad maakt er geen geheim van
dat daarop in de eerste plaats
wordt ingespeeld. „We hopen na
tuurlijk wel dat we ze te zijner tijd
als lid kunnen werven"
Ledenwinstspel
Na de fusie eindjaren '60 tussen de
AVRO-bode en Televizier, waar
door het aantal AVRO-leden in
één slag meer dan verdubbelde,
heeft deze omroeporganisatie nu
opnieuw een zet in het graag
beoefende ledenwinstspel ge
daan. De grootste omroep met
ruim 800.000 leden kan er blijk
baar niet genoeg van krijgen. Met
behulp van een keurig verzorgde
folder, die niets met identiteit,
verwantschap of andere mooie
woorden te maken heeft, kunnen
de jongeren, zonder dat ze zich
dat zullen realiseren, zich nu in de
AVRO-gelederen aansluiten. Het
is nog slechts een kwestie van
afwachten wat andere, even ini
tiatiefrijke zendgemachtigden de
schare potentiële nieuwe leden
hebben te bieden. De minister
van CRM geeft hen - nog - ruim
baan.
Het als uniek bekend staande om
roepsysteem in ons land hoort
gebaseerd te zijn op een
rechtvaardige verdeling van de
schaarse zendtijd. Omroepver
kiezingen zouden wellicht zo'n
situatie kunnen scheppen, maar
zijn door de bewindsvrouw af
gewezen. De methode van posi
tieve wilsverklaring (alleen een
schriftelijke verklaring maakt
een abonnee van een omroepblad
tot meetellend lid) had misschien
eerlijker proporties tot stand
kunnen brengen. Maar de indie
ner van dit voorstel, ex-CRM-mi-
nister Harry van Doorn, moest
destijds onder druk van de Ka
mer en het Gooi schielijk zijn
goede plan inslikken. Het wordt
hoog tijd dat de verschralende
race naar vergroting van de ach
terban via oneigenlijke middelen
niettemin alsnog een halt wordt
toegeroepen. Mertens heeft ein
delijk de handschoen in de ring
geworpen. Er zal een realistisch
antwoord op moeten volgen, wil
het omroepbestel inderdaad niet
volledig verworden tot een om-
roepbladenbestel.
LEIDEN - Wij Nederlanders
zijn stevige rokers. Vorige
week kon men in deze krant
lezen dat we per hoofd van de
bevolking 2500 sigaretten per
jaar roken. Maar wij zijn niet
de enigen. Roken heeft zich
verspreid als een epidemie.
Van land tot land, van conti
nent naar continent.
Nadat Columbus de tabaks
plant uit Amerika in Europa
had geïntroduceerd is de
rookgewoonte lange tijd tot
het westen beperkt gebleven.
De laatste decennia heeft de
sigaret ook de ontwikke
lingslanden bereikt, zodat nu
van een wereldepidemie
sprake is. Jaarlijks boekt de
sigarettenproduktie nieuwe
records en de gevolgen zijn,
vooral in de landen waar al
langer gerookt wordt, niet
mis. Overal gaat roken ge
paard met ziekten van de
luchtwegen en de bloedvaten.
De wereld-tabaksproduktie
haalde in 1976 een nieuw re
cord van 5,5 miljoen ton,
waarvan 3850 miljard sigaret
ten gemaakt werden. Behalve
in enkele noordelijke landen
groeit tabak bijna overal. De
plant wordt commercieel
verbouwd in 120 landen in
Afrika, Amerika, Europa en
Oceanië. China staat boven
aan de lijst van tabaksprodu
centen met meer dan één
miljoen ton, gevolgd door de
Verenigde Staten. Dan ko
men India, Rusland en Tur
kije.
Tabaksplantages verschaffen
werk en regeringen profite
ren van hun rokende burgers
door belastingen en ze ver
dienen soms deviezen met de
export van hun tabakspro-
dukten.
"Toch is tabak verbouwen verre
van gezond als economische
activiteit", aldus een in mei
van dit jaar verschenen rap
port van de Wereldgezond
heids Organisatie (WHO). In
ontwikkelingslanden kan de
grond die nodig is voor de ta
baksverbouwing veel beter
worden gebruikt voor voed
sel produktie. Bovendien ver
eist tabak veel arbeiders ge
durende de korte piek-perio-
de tijdens de oogst. Deze tijd
valt samen met het seizoen
dat er dringend werk gedaan
moet worden om andere pro-
dukten te cultiveren zodat het
een slechte invloed heeft op
de verbouw van voedselge
wassen en andere lands-
bouwprodukten. Ook bevor
deren tabakscultures de ver
breiding van woestijnen om
dat jaarlijks kolossale hoe
veelheden brandhout gekapt
worden in bedreigde bossen
om de tabak te branden.
Slechts enkele ontwikkelings
landen exporteren een be
langrijk deel van hun tabak.
In het merendeel wordt de ta
bak voor de eigen markt ge
bruikt. Daarom zijn de in
komsten door export zelden
belangrijk. Bovendien beïn
vloedt roken de economie
nog nadelig omdat aan de ene
kant de produktiviteit daalt
omdat rokers vaker ziek zijn
en vroeger sterven, aan de
andere kant omdat meer geld
moet worden uitgegeven voor
de gezondheidszorg.
De belastingen die "verdiend"
worden met heffingen op
rookwaren zijn daarnaast
"schijnwinsten".
Op het ogenblik weet iedereen
dat roken longkanker kan
veroorzaken. Nog niet alge
meen bekend is dat ook veel
slachtoffers vallen door hart
en vaatziekten en bronchitis.
Zonder sigaret zou de totale
kankersterfte met een kwart
afnemen.
Sigaret roken is verantwoorde
lijk voor 90 procent van de
gevallen van longkanker. In
alle landen waar roken zijn in
tree doet stijgt het aantal
longkanker-doden. Deze
trend komt voor zowel in
ontwikkelde als in ontwikke
lingslanden.
Uit onderzoeken in Engeland,
de Verenigde Staten en Ca
nada blijkt dat de kans om
longkanker te krijgen sterk
afhangt van het aantal siga
retten dat gerookt wordt, de
leeftijd waarop men begint en
de rookgewoonten. Hieron
der valt het aantal trekken per
sigaret, hoe diep men inha
leert en of men de sigaret tus
sen de trekken in de mond
houdt. Het sterkste bewijs dat
roken verantwoordlijk is voor
longkanker is de sterke da
ling van deze ziekte bij men
sen die stoppen met roken: na
tien jaar is het risico bijna net
zo klein als bij de levenslange
niet-roker
Hartinfarcten moeten voor 25
procent op rekening van de
sigaret geschreven worden.
Andere factoren die de kans
op een hartinfarct vergroten
zijn hoge bloeddruk en veel
cholesterol in het bloed. Ro
ken is de enige van de drie die
gemakkelijk tegengegaan
kan worden. Net als bij long
kanker daalt de kans snel zo
dra men met roken stopt en
na tien jaar is deze gelijk aan
de niet-roker. Ook na een
hartinfarct werpt stoppen
met roken vruchten af. Dat
halveert de kans op een twee
de infarct.
Rokers hoesten niet meer dan
met-rokers en zij hebben veel
infecties van luchtwegen.
Ook hun longfunctie gaat
achteruit, zodat sportpresta
ties dalen. Dit gebeurt al snel
nadat men begonnen is met
het "saffie".
Veel mensen beweren dat niet
roken, maar luchtvervuiling
de belangrijkste factor is die
longkanker eiv andere lucht
wegaandoeningen veroor
zaakt. Dat dit nigt waar is
blijkt uit verschillende on
derzoeken. In één onderzoek
werd het koolmonoxide-ge-
halte in het bloed van een Pa-
rijjse taxichauffeur gemeten.
Dit lag vier maal zo hoog bij
degenen die meer dan 15 siga
retten per dag rookten dan bij
degenen die minder dan vijf
sigaretten gebruikten. In een
ander onderzoek werd het
koolmonoxide gehalte geme
ten bij hoogoven-arbeiders
aan het eind van hun werk
dag.
Niet-rokers hadden een twee
maal zo laag gehalte dan men
sen die meer dan 20 sigaretten
gebruikten. "Het is duidelijk
dat als luchtvervuiling een
ziekmakende factor is, zij
klein is in vergelijking met
roken", aldus het rapport van
Wereldgezondheidsorganisa-
Kinderen
Jonge kinderen ondervinden
schade van de sigaretten die
hun ouders roken. In het eer
ste levensjaar hebben zij
tweemaal zoveel kans op een
longontsteking of bronchitis
dan in een gezin waar niet
wordt gerookt. Naast de extra
kans op longkanker, hart- en
vaatziekten en andere met
roken verbonden ziekten die
ook bij mannen voorkomen
veroorzaakt roken bij vrou
wen nog andere problemen.
Een moeder die tijdens de
zwangerschap rookt baart
gemiddeld een 200 gram lich
ter kind. Ook het percentage
miskramen en kinderen die
sterven tijdens de eerste week
na de bevalling ligt hoger 28
procent.
Bovendien blijkt dat roken een
onmiddellijk effect heeft op
de vrucht het hart van de foe
tus gaat sneller kloppen en de
ademhalingsbewegingen in
de baarmoeder verminderen.
HANS VAN DER SLUIJS
ïfc-ï*l i '1111
MAGAZINE
EM bekijkt met zorg de kalender.
Over twee maanden is het 1980.
Het decennium dat dan een aan
vang neemt, inspireert het blad
tot een somber gestemd omslag
verhaal. Weldra gaat het IK-tijd-
perk beginnen, zo vindt EM en
Narcissus staat er model voor
Maar was het niet zo dat deze
schone jongeling de liefde van
een nymf versmaadde en toen
pas - als straf - verliefd werd op
zijn eigen spiegelbeeld? Waar, o
waar, hebben wij met z'n allen de
nymf verstoten? Was dat mis
schien al in de jaren zestig of toch
later, toen de schaduwen van de
oliesjeiks zich steeds zwarter te
gen het behang aftekenden? EM
gaat vooral af op de bestseller van
de Amerikaanse historicus
Christopher Lasch, getiteld "De
cultuur van het Narcisme". Het
egoïsme naar de top. Ieder voor
zich en sinds de jongste enquête
van De Tijd weten we maar heel
mondjesmaat God voor ons allen
(De Tijd was overigens weer eens
een keertje om tien voor vijf
woensdagmiddag niet aan de
kiosk van het Leidse station ver
krijgbaar).
EM is weten door te dringen tot de
acht Nederlanders die in Thai
land astronomisch lange gevan
genisstraffen uitzitten wegens
smokkel in heroïne. Er staan fei-
ten in die tot nu toe hier nauwe
lijks bekend waren. Zo schijnt er
bij gelegenheid royaal amnestie
te worden verleend. De gedeti
neerden leven naar dergelijke
momenten van barmhartigheid
toe in een grauw leven van isole
ment. Het merendeel blijkt er
ooit door de grote jongens van de
heroïnehandel te zijn ingeluisd.
Zelf blijft het „weerzinwekkend
janhagel buiten schot. Dat
spreekt.
Ook aandacht voor het janhagel
binnen onze landsgrenzen: EM
staat uitgebre'id stil bij het zich
weer presenterende neo-fascis-
me van clubjes als dat van Glim
merveen en diens verwante jeug
dige bleekscheten. EM is be
ducht en legt ook hier een lijn uit
naar de aanstaande sobere jaren
tachtig, "waarin nieuwe hoofd
schuldigen voor de malaise in de
maatschappij zullen worden
aangewezen".
hervormd
nederland
Veel buitenland in HN. Veel le
zenswaardigs ook. Zo is er een
verhaal van de Noorse anthro-
poloog Thor Heyerdahl, de man
die ooit op zijn vlot de Kon Tiki
de Stille Oceaan overstak. Hij
waarschuwt voor de consequen
ties die een cultuur bedreigen die
er zich op toelegt, van het een
voudige iets ingewikkelds te ma
ken. Zo'n cultuur is de onze. Zijn
stuk is een noodkreet om einde
lijk eens ernst ermee te maken
om - uit eigen lijfsbehoud - het
evenwicht in de natuur te hand
haven: "Want elke stap die wij
zetten in de vooruitgang wordt
gevolgd .door een verdere die no
dig is om de problemen, die de
voorgaande opgeroepen heeft, op
te lossen".
Het IJsselmeer, dat is om zo te zeg
gen helemaal in het ecologische
vaarwater van Heyerdahl. Maar
hoe lang nog? Als de inpolderaars
hun zin krijgen, dan verdwijnt
opnieuw een stuk IJsselmeer en
komt er een Markerwaard bij. HN
gaat grondig in op de belangen
tegenstellingen en lijkt één van
de uitspraken van de milieube
schermers tot de eigen conclusie
te maken: "inwisseling van water
voor land schept geen ruimte.
Het gaat om herverdeling".
Voorts in HN een diepgravend
vraaggesprek met filmer Roeland
Kerbosch. Hij verstout zich, kri
tiek te hebben op de alom tot
heerlijkheid en eeuwigheid ver
heven film 'Apocalyps Now":
"heel knap, maar toch heb ik het
gevoel dat Coppola tie boot ge
mist heeft. Hij zegt dat het een
film over oorlog is, maar daar
heeft het niets mee te maken. Het
gaat alleen over persoonlijke re
laties. De Amerikanen vreten dié
film en dat is niet voor niets. Het
is een ballet van de oorlog, prach
tig gemaakt, maar er zit geen en
kele analyse in. Zo'n film had je
ook in Hitler-Duitsland kunnen
maken".
L/n
VRU NEDERLAND
Hans van den Doel slaakt alarme
rende en - alweer - sombere ge
luiden over het reilen en zeilen
van zijn partij, de PvdA. Citaat
"De Partij van de Arbeid telt in
haar kader vele liberale kleinge-
kwigen die bij de eerste de beste
afrtie in de haven en een verlies
van zes zetels in een opiniepeiling
direct hun beginselen overboord
zetten. Ze geloven niet werkelijk
in socialistische oplossingen.
Een groot deel van dat partijka
der is socialist zolang het niks
kost". Van den Doels kritiek
geldt ook oppositieleider Den
Uyl die teveel in de oude kaders
van besluitvorming zou blijven
meehobbelen. Juist dat zou moe
ten worden aangepakt. Van den
Doel dus hoog hoog op zijn stok
paard, geleide loonpolitiek. Lie
veling van de vakbonden zal hij
met dit VN-interview niet wor
den.
Nog maar weer eens een speciale
kanttekening voor dat onvolpre
zen kleurendeel van VN. Het
woord "bijlage" zou ongepast
zijn, want het is in korte tijd een
wezenlijk segment in het totale
journalistiek produkt geworden.
Ditmaal gaat het over de huis
vrouw. Er komen er een aantal
aan het woord. Er is een aantal
gefotografeerd. Niet allemaal on
tevreden. Zeker niet. Maar zelfs
de meest zonnige karakters stel
len zich tussen de regels de vraag,
waar ze het eigenlijk voor doen.
En dan te weten dat er tussen de
verhalen door, uitgerekend een
advertentie in vele kleuren staat
met een dame helemaal alleen op
een stretcher. Geen kinderen,
geen man. Alleen een tafeltje met
daarop een fles wodka. Het merk
wodka van de advertentie.
In de Achterop-pagina melding
van de opwinding die zich van
het Amsterdamse studenten-
korps heeft meester gemaakt bij
kennisneming van de VN-publi-
katies over hun ballenbroedcrs in
Leiden. Horst Wessellied kan
niet, jodenmoppen wel, vindt
men: "Ja natuurlijk. Iedereen
vertelt ze. Net als Belgenmoppen,
over spastische kinderen die na
gedaan worden"
De HP mint documentaires over
recente geschiedenis. Ditmaal
een reconstructie van en terug
blik op de acties die tien jaar te
rug het Nederlandse toneelbe
stand deden schudden en wan
kelen. Werd die Tomaat toen te
vergeefs gegooid? Dramatoloog
Paul Binnerts lijkt die vraag be
vestigend te beantwoorden. Het
is nog altijd het Wederzijds Hu
welijksbedrog hoera en het
Kommunistisch Manifest van
Bertold Brecht liever niet. De
pijn en het heimwee van een
nieuwe vrijgestelde onder de
nieuwe vrijgestelden. En het
gaan afdrinken in de kroeg "bij
Joop en Betty op de hoek".
Jan Timman zelf aan het woord
over de kortstondige wanhoop
direct na dat halve puntje adem te
kort in Rio: "even speelde ik met
de gedachte op dit eiland te blij
ven. Mijn gezinnetje in de steek te
laten, elke dag in de zee zwem
men en uit jonge kokosnoten te
drinken." Maar Willem Elschot
sprak al over de conventies en de
practische bezwaren. Jan deed
het hem na. Drie dagen later
stond hij op een winderig en
koud Schiphol met vrouw en
kind.
Polemoloog Röling opent een serie
over de nieuwe kernwapens en
oud-minister Van Kemenade
gaat diep in op de middenschool,
die opnieuw op de tocht staat,
maar die de socialist onmisbaar
acht bij het streven naar gelijk
heid bij de intellectuele ont
plooiing.
Johnny Rep kan prima met Franse
scheidsrechters overweg: "Je
moet wel een beetje oppassen
met wat je zegt. Maar, merde, dat
gaat nogal. Dat kan nog wel door
de beugel. Je kan beter niet met
pédé (is flikker, red.) beginnen
Ischa Meijer spreekt met de hoofd
redacteur van deze krant. De
schrijver van dit weekblad-over
zicht beperkt zich louter tot deze
constatering. De beginselverkla
ring van het Leidsch Dagblad
rept van onbevangen berichtge
ving als een groot goed. Vandaar.
HAN MULDER
