Dirigeren is een
zaak van inzicht
Trijfel
VRIJDAG 26 OKTOBER 1979
In Holland Herald vraagt Bill
Levy, de in Amsterdam wo
nende, voormalige hoofdre
dacteur en uitgever van de
Londense 'underground'
•krant 'International Times',
zich af of het zin heeft Neder
lands te leren lezen en schrij
ven. Hij begint met de ont
moedigende vaststelling dat
er in de wereld meer lepralij
ders zijn dan Nederlanders,
namelijk 16 miljoen tegen 14
miljoen. En vraagt zich ver
volgens af waarom de Ne
derlandse taal, als die zo vi
taal is als zijn Nederlandse
vrienden beweren, dan zo
zwaar gesubsidieerd moet
worden door de staat? Alleen
noodlijdende industrieën die
niet in staat zijn zich op eigen
kracht te handhaven worden
immers door de staat ge
steund? Bill Levy doet dan een
simpel voorstel: verbied de
Nederlandse taal! Maak haar
illegaal! Iedereen weet dat
alle essentiële dingen juist
opbloeien als zij onderdrukt
worden. Laten we het eens
uitproberen. In tien jaar zal
de Nederlandse taal of ver
dwijnen, of een renaissance
ondergaan!
Verloedering
Prins Claus heeft onderlaatst in
een toespraak tot neerlandici
geklaagd over de 'taalverloe
dering' hier te lande. ,Als de
woordenschat van de gemid
delde Nederlander niet twee
tot drieduizend maar tien
duizend woorden omvat, zo
als in een recent uitgebracht
rapport staat, weet hij deze
rijkdom doorgaans aardig te
verbergen", zei de prins.
Maar zelfs woordenrijkdom
biedt geen waarborg tegen de
verloedering van de taal.
,JIet willekeurig overnemen
van woorden en begrippen uit
vreemde talen, wanneer er
een bruikbaar Nederlands
woord voor is, verarmt de
taal. De taalverloedering is
een gevaarlijk verschijnsel,
wanneer nog altijd geldt: de
Door
\ico
Scheepmaker
H
Underground
Heb ik nu prins Claus op zijn
teen getrapt door in het eerste
stukje de woorden 'under
ground' (tussen aanhalings
tekens) en renaissance (zon
der aanhalingstekens) niet te
vervangen door 'ondergrond
se' en wedergeboorte? Me
dunkt van niet. Met 'under
ground' wordt bedoeld: acti
viteiten en strevingen geba
seerd op een alternatieve op
vatting van cultuur en maat
schappij, die min of meer ille
gaal moeten plaatsvinden
omdat de gevestigde orde ze
(nog) niet tolereert. Zo staat
het letterlijk in het Groot
Woordenboek der Nederland
se Taal Van Dale. Onder
gronds is iets anders. En wel
iswaar kan 'renaissance' in
dit geval best met 'wederge
boorte' worden vertaald,
maar juist omdat het om taal
gaat geeft 'renaissance' meer
kleur aan de bewering.
Zwamborn
In het tweede stukje schreef ik
'onderlaatst' in plaats van
'onlangs'. Het eerste woord is
ongebruikelijk, maar u zult
het in elk ordentelijk woor
denboek in de betekenis van
'onlangs' terugvinden. Hoe
meer bruikbare woorden de
schrijver of spreker ter be
schikking staan, hoe rijker
zijn uitdrukkingsvermogen
is. Niet in de eerste plaats om
dat hij zijn woorden kan va
riëren (de ene keer 'onlangs',
de andere maal 'onder
laatst'), maar omdat al die
woorden met een zelfde bete
kenis in werkelijkheid net iets
anders plegen te betekenen,
dankzij een ander timbre, een
andere klankkleur, een ande
re afstamming of een andere
herkomst. Als je een woord uit
een vreemde taal overneemt
terwijl er een bruikbaar Ne
derlands woord voor is, ver
dubbel je dus je uitdruk
kingsvermogen, en kun je de
taal alleen verarmen als je het
Nederlandse woord nooit
meer gebruikt. Penalty en
strafschop. Je kan je overi
gens afvragen of een woord
dat alleen maar 'bruikbaar'
is, daaruit de verwachting
mag putten dat het ook altijd
opgesteld wordt in het taaielf-
tal. Bruikbaar, bruikbaar,
Kees Zwamborn is ook bruik
baar, maar met de Hongaar
Balint in de achterhoede was
Ajax nu minder kwetsbaar
geweest.
Abiguiteit
Toegegeven, de taal is gans het
volk (gans?, ja natuurlijk,
gans is voor het gehoor toch
meer dan heel?), maar de
maag is ook gans het volk, en
niemand zal toch willen be
weren dat er van eetverloede-
ring sprake is als we niet al
leen meer boerenkool, hutspot,
andijvie, gestoofde runder
lapjes, appelmoes, bintjes,
griesmeelpudding en erwten
soep eten, maar ons af en toe
ook vergrijpen aan gevulde
paprika, broccoli, bami ex
tra, ijsbergsla, vleestomaten,
kiwi's, mais, tsatsiki, Chevro
let chevaux of plumpudding.
Wie ons taalvermogen op een
strikt vaderlands dieet wil
zetten, en ondertussen zonder
blikken of blozen Eisbein, Gu-
gelhupf en Kaiser-Schmarrn
aan zijn kinderen voorzet,
voert een tweeslachtige poli
tiek die onherroepelijk tot
ambiguiteit leidt. Tot
maagklachten dus.
Bellitoni-dirigent Peter Greve:
Chemicus Peter Greve is dirigent
van "Bellitoni"het kortgeleden
1 opgerichte orkest van afgestu
deerde academici, die de vlag nog
hoog houden van een verleden uit
de gelederen van "Sempre Cres
cendo", van "Collegium Musi-
cum" en van het Nationaal Stu
denten Orkest. "Bellitoni" geeft
zondag as.een koffieconcert in de
foyer van de stadsgehoorzaal.
1 Peter Greve: beweeglijk, energiek,
met drukke gebaren zijn woor
den onderstrepend. "Ik ben geen
beroepsdirigent, maar ik weet na
tuurlijk wel wat ik doe. Het is ooit
eens begonnen achter de piano,
waar ik toen gewoon een begelei
dende taak had in een wat groter
ensemble. Ik geloof dat er iets
mis ging, als ik mij goed herinner.
Ik stond er in elk geval op een
gegeven ogenblik vóór te zwaai-
Ik voelde heel goed, dat het nauwe
lijks iets had te maken met diri
geren, want daar komt meer voor
kijken. Daarom ben ik directie-
lessen gaan nemen bij Willem
Frederik Bon. Van de technische
vakken als vorm-analyse en har
monieleer wist ik wel het een en
ander, want dirigeren is niet een
kwestie van "slaan", maar vooral
van inzicht. Natuurlijk, ik weet
wel datje een partituur op zeven
manieren kunt benaderen, maar
ik doe het gewoon op mijn ma-
Eigenlijk wordt het ons eerste offi
ciële concert, want de vorige keer
hebben we alleen begeleid. We
willen het met elkaar zo goed
mogelijk doen, stellen daarom
toch wel hoge eisen aan ons zelf
maar ook aan een ieder die bij ons
komt spelen. Overigens zijn we
amateurs, die het gewoon fijn
vinden om muziek te maken.
Ik weet, dat het aantal amateur-or
kesten steeds groeiende is. En ik
moet zeggen, dat er heel wat aan
de kwaliteit is verbeterd in de
laatste vijfentwintig jaar. Het peil
van de gemiddelde amateur-mu
sicus is hoger geworden. Hoe dat
komt? Ik geloof dat daarin een
Peter Greve: "We durven best wel i
heleboel factoren meespreken.
Het begrip musiceren is veel
meer verbreid; er zijn betere mo
gelijkheden gekomen vóór ieder
een om les te nemen, en er zijn
daarom ook veel meer mensen
die kijk hebben gekregen op mu
ziek. Je ziet het aan de concertbe
zoekers. En ook de sociale functie
van een musicus is veranderd.
Het gevolg is een grotere toene
ming van de beroepsopleiding.
Daarvan profiteren weer de leer
lingen, en zo is het kringetje weer
rond.
oor de dag te komen".
De verbreiding via radio, televisie
en grammofoonplaten heeft in
vloed gehad op ons kritisch in
zicht. En we durven eigenlijk
best wel voor de dag te komen,
dacht ik zo.
We
ait van Mozart een ou
verture en een fluitconcert met
Henriëtte Hornstra als soliste. En
verder de Petite Suite van De
bussy. We hebben er hard aan
gewerkt en ik hoop dat er velen
naar komen luisteren!"
BEP RIJNDERS
(Kleine vaart)
Aardenburgh 24 vn Rotterdam nr Vent-
spils,
Adara 24 300 ozo Cayenne nr Philadel
phia,
Almenum 24 vn Rotterdam nr Exmouth,
Altair 24 40 no Bomholm nr Pietarsaari,
Atlantic Horizon 24 100 o Las Palmas nr
Marseille,
Atlantic Progress 24 rede Trinidad.
Atlantic wave pass 25 Vigo nr Olden
burg,
Borax Trader 25 vn Rotterdam nr Lon
den,
Breehoek 24 180 zo New Orleans nr New
Orleans,
Breehom pass 24 Trinidad nr Puerto Or-
Breeveertien 23 110 z Dakar,
Calandplein 24 t.a. Piraeus.
Caravelle 25 50 n Terschelling nr Ham
burg.
Cold Express pass 24 Bishoprocks nr
Mallaig,
Cornelis Broere pass 25 Dover nr Le Ha-
Dutch Spirit 25 vn Rotterdam nr Gran
gemouth,
Edgerma 24 vn Rotterdam nr Duinker
ken,
Enak 24 t.a. rede Karachi,
Flevo pass 24 Bellroek nr Immingham,
Gerda Smits pass 25 Colombi nr Algiers.
(Grote vaart)
Alkmaar 24 v Alicante nr Cadiz.
Amstelland 24 v Hamburg nr Bremen,
Antilla Cape 25 te La Salina,
Barendrecht 24 v Le Havre nr Avon-
mouth,
Chevron The Hague 24 v Rotterdam nr
Kopenhagen.
Delfborg 25 te Utansjo verw.
Incotrans Spirit 24 v Christobal nr Co-
Nedlloyd Chatham 25 te Abidjan verw,
Nedlloyd Dejima 24 v Singapore nr Jed-
dah,
Nedlloyd Delft 25 v Le Havre nr Fos sur
Nedlloyd Frazer 25 v Whangarei nr Ti-
NedUoyd Freetown 26 te Whangarei.
Nedlloyd Fresco 24 370 o Tokio nr Man-
zanillo.
Agenda
Nedlloyd Hongkong 25 v Fortaleza nr
Nedlloyd Kembla 25 te Port Elizabeth
Nedlloyd Kingston 24 v Los Ageles nr
Pan. Kan.,
Nedlloyd Leuve 24 v Mombasa nr Tanga,
Nedlloyd Linge 24 te Palembang
Nedlloyd Madison 25 te Tanga verw
Nedlloyd Nagasaki 26 te Keelung verw
Nedlloyd Napier 25 te Port Elizabeth,
Nedlloyd Nassau 24 v Rio de Janeiro nr
Paranague,
Nedlloyd Nile 25 te Le Havre verw,
Nedlloyd Rosario 26 te Barcelona verw,
Nedlloyd Rotterdam 24 v Marseille nr
Nedlloyd Seine 25 v Kaapstad nr Abid-
Nedlloyd Talbot 25 te Boma verw.
Nedlloyd Tauranga 25 te Monrovia verw,
Nedlloyd Westerkerk 24 v Malta nr El
Ferrol.
Nedlloyd Wissekerk 24 v Dadiangas nr
Penang.
Niso 24 te Lymebay.
Onoba 24 v Christobal nr Curacao,
Rijnborg 24 v Walkom nr Zaandam,
Scheldeborg 24 te La Pallice verw,
Scherpendrecht 24 720 zw Flores nr Port
Alfred,
Viana 25 te Punta Cardon,
Waterland 25 v Hamburg nr Antwerpen,
Winsum 24 te Tampa.
Leidse bioscopen
CAMERA: "Chinatown", da. 7.00 en 9.30
uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Kuifje en de blauwe
sinaasappel", za. en woe. 2.30 uur, zo.
2.00 uur
Nachtvoorstelling: "Midnight Express"
vr en za. 12.00 uur, 16 jr
LUXOR: "Gejaagd door de wind", da.
1.45 en 7.45 uur, 12 jr.
LIDO 1 Alien", da. 2.30, 7.00 en 9.15
uur, zo. ook 4.45 uur, 16 jr.
LIDO 2: "Grijpstra De Gier", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 12 jr.
LIDO 3: "I never promised you a rose-
garden", da. 7.00 en 915 uur, do., vr., ma.
en di. ook 2.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Woody Woodpecker",
za. en woe. 2.30 uur. zo ook 4.45 uur.
STUDIO: "Die Ehe der Maria Braun",
da. 7.00 en 9.15 uur, do., vr.. ma. en di. ook
2.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Peter Pan", za. en woe.
2.30 uur, zo. ook 4.45 uur.
TRIANON: "Kort Amerikaans",da. 2 30,
7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 16 jr.
REX: "Josephine Mutzenbacher 2", da.
2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. 16
jr.
'de
Bioscopen Alphen
EURO 1: "Kort Amerikaans", da. 1.30,
6.30 en 9.00 uur, zo. ook 4.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Histoire dO". da 1 45. 6 45 en
9.15 uur, zo. 4.15. 6.45 en 9.15 uur, za. en
woe. 6.45 en 9.15 uur, 16 jr
Kindermatinee Euro 2: "De slagroom-
taartengooiers", za., zo. en woe. .45 uur.
Nachtvoorstelling EURO 1 en 2: "Pussy
talk", za. 12.15 uur. 16 jr.
EURO 3: "Grijpstra De Gier", da. 2.00,
7.00 en 9.30 uur, zo. ook 4.30 uur. 12 jr.
Nachtvoorstelling: "The Enforcer", za.
12.15 uur. 16 jr.
EURO4: "The Warriors",da. 2.00,7.15en
9 45 uur. zo. ook 4.30 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Het monster", za.
12 15 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: Passage", vr. 7.00 en 9 15
uur, za. 4.00, 7.00 en 9 15 uur, zo. 4.00 en
6 15 uur. woe. 8.15 uur. 16 jr.
"Bonnie and Clyde", zo. en ma. 8.45 uur,
di. 8.15 uur, 16 jr
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en de
gorilla", za. 2.15, zo. 2.00 uur, woe. 2.15 en
4.00 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
ungcvallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Eüsabeth-ziekenhuis)
Bezoekuren
ziekenhuizen
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.OOuur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond-
Kinderafdeling: dag.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15 00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
der^
Maandag t/m vrijdag
Bezoek aan ernstige patièi
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: lc en 2e klas 11-1130;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14 15 en 18 30-19 30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
%ol (020-175000.
^■ud^^ieuius
26 oktober 1979
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Het is bekend dat koning Leo
pold II van Belgie de planten
der serres van Enghten heeft
aangekocht. Onder deze plan
ten bevindt zich een reusachtige
palmboom, een Sabal Umbra-
culisera, van dertien meter
hoog. De voet van den stam meet
1.90 meteren de kruin heeft niet
minder dan 8 meter middellijn.
Dezer dagen is die wonderbare
plant van Enghien (is Edingen,
in de provincie Hegnegouwen,
Red.) naar den wintertuin van
het kasteel van Laeken overge
bracht. Het vervoer is zeer
moeilijk geweest. Het totaal ge
wicht beliep namelijk niet min
der dan 24200 kilo. Uit dien
hoofde heeft men de stads- en
staatsbruggen moeten vermij
den, want geen hunner kon zul-
ken zwaren last verdragen. Van
Enghien naar Brussel werd de
wagen, waarop de boom ge
plaatst was, door zeventien
paarden getrokken en van de
brug van Laeken tot op zijn be
stemming door 21 paarden. Het
is zeker wel de grootste boom,
welke ooit op het vasteland ver
voerd werd.
- De Indianen,aldus een bericht
uit de Vereenigde Staten, blij
ven in Nieuw-Mexico rooven en
plunderen Zi j hebben twee
treinen met landverhuizers
aangehouden en dertien perso
nen gedood. Later werden zij
echter met een verlies van zes
dooden teruggeslagen.
Vijftig jaar geleden:
-Uit Meknes in Marokko ivordt
gemeld, dat aldaar een acht me
ter hooge vestingmuur uit de
17de eeuw over een lengte van
100 meter is ingestort. Acht hui
zen werden door het vallende
gesteente bedolven. Tot nog toe
zijn van onder de puinhoopen
elf lijken geboren, terwijl twee
zwaargewonde Europeanen in
een ziekenhuis moesten worden
opgenomen.
- In Rusland zijn vier oud-ge
neraals ter dood veroordeeld en
onmiddellijk terecht gesteld op
de beschuldigingen, dat zij be
trokken waren bij een contra
revolutionaire organisatie,
welke ontdekt is bij de Russiche
munitie-industrie Anderen
Zijn i oor tijdperken van ver
schillenden duur veroordeeld
tot een verblijf in een concentra
tiekamp.
