'Vreemde' haast rond besluitvorming kernwapens
We hebben geen
dubbele politiek
Hua wil in West
Europa gunstig
klimaat scheppen
PLO-man Sartawi
in Nederland
ZATERDAG 13 OKTOBER 1979
Vorige week was dr. Issam Sartawi in Nederland om hier de zaak van
de PLO bij leden van de vaste kamercommissie voor buitenlandse
zaken onder de aandacht te brengen. Sartawi is lid van de Palestijnse
Nationale Raad (het palesti jnse parlement) en van de Revolutionaire
Raad van El Fatah, de grootste deelorganisatie binnen de PLO, waar
toe ook" Jasser Arafat behoort.
Sartawi, van oorsprong hartchirurg, nam in de beginjaren van de PLO
deel aan de gewapende strijd, waarbij hij enkele keren gewond raak
te „Dat was niets bijzonders", legt Sartawi uit „want in het begin
vocht iedereen. Pas na 1971 werd de organisatie in verschillende
takken opgedeeld. Ik ben toen naar de politieke vleugel overge
gaan".
De laatste jaren heeft hij een belangrijke rol gespeeld bij het leggen van
contacten met Europese politici, onder anderen met Willy Brandt en
Bruno Kreisky. Na afloop van zijn bezoek aan Nederland hadden wij
bijgaand gesprek met deze vooraanstaande PLO-functionaris.
AMSTERDAM - „Dat is niet
waar. Wat wij hier in Europa
zeggen, is hetzelfde als wat
wij in Beiroet of elders ver
tellen. Wij spreken niet met
twee tongen. Trouwens, alles
dat door ons gezegd wordt, is
gebaseerd op resoluties van
de Palestijnse Nationale
Raad. En die zijn overal bin
dend voor ons". Een rustig
formulerende Palestijns di
plomaat dr. Issam Sartawi
reageert ondubbelzinnig op
deze veelgehoorde opmer
king over het Palestijnse di
plomatieke offensief naar Eu
ropa. Sartawi was hier vorige
week om met Nederlandse
parlementariërs te spre
ken.
Toch is dit standpunt niet altijd
even ondubbelzinnig, en er
lijken nogal wat tegenstrij
digheden te zijn. bij voor
beeld tussen resoluties van de
Palestijnse Nationale Raad
(een soort parlement in bal
lingschap) en wat er in het
Handvest van de PLO staat
geschreven. In die laatste
„grondwet" wordt gesproken
over geheel Palestina als een
„ondeelbare eenheid", en
over de gewapende strijd als
„enige manier" om dat Pale
stina te bevrijden.
- Hoe is dat te rijmen met resolu
ties die nadien zijn aangeno
men door de Nationale Raad
waarin de PLO zich tevreden
stelt met een onafhankelijke
staat „in elk deel van Palesti
na, dat wordt bevrijd of
waaruit Israël zich terug
trekt'
Sartawi legt uit: „Het handvest
van de PLO heeft de algeme
ne principes neergelegd,
maar geeft niet de middelen
voor een duidelijk actie-plan.
Het wordt geinterpreteerd
door resoluties en verklarin
gen die plechtig door de Na
tionale Raad worden afge
legd, en daarmee operatio
neel gemaakt"
„Bovendien", vervolgt de PLO-
functionaris, „is het gebrui
kelijk dat een verklaring die
later wordt afgelegd altijd bo
ven een eerdere verklaring
uitgaat. Als er bijvoorbeeld
dit jaar een wet wordt aange
nomen dat drinken van alco
hol beneden de achttien jaar
verboden is, en volgend jaar
een wet dat het beneden de
éénentwintig jaar verboden
is, dan vervalt de eerste van
zelf. Dat gaat ook op voor on
ze resoluties"
Termijn
- Is het dan niet gemakkelijker
om openlijk te verklaren dat
sommige punten van het
Handvest niet meer geldig
zijn? Of geeft het Handvest
dan de politiek voor de lange
re termijn weer
Sartawi: „Nee. Politici praten
niet over een doel voor over
honderd jaar, dat doen de fi
losofen. Politici praten over
een periode van vijf tot tien
jaar. Wij zijn alleen verant
woordelijk voor onze tijd van
leven. Wat toekomstige gene
raties besluiten is hun
probleem, dat recht kunnen
we hen niet ontzeggen"
Palest ij nen
maken
gebruik
wapens
omdat
de vijand
ons geen
andere
middelen
iaat
Heeft uw generatie dan als
vast doel gesteld om een soeve
reine staat op te richten, naast
een staat Israël?
.,De resoluties van de Nationale
Raad zijn duidelijk daarover,
en die zijn bindend voor ons
Daarin is langs democrati
sche weg ons doel vastge
steld, dat wij uit vrije wil heb
ben gekozen. Als iemand erop
staat dat wij de grenzen rui
mer trekken voor een grotere
staat, dan zeggen wij, dank u,
maar wij zijn heel tevreden op
deze manier"
Terreur
- Een recente enquête heeft uit
gewezen dat de Nederlandse
bevolking in overgrote meer
derheid de Palestijnen het
recht op een eigen staat toe
kent, maar tegelijk dat de
sympathie voor de PLO erg
gering blijkt te zijn. Bijna de
helft van de Nederlanders ziet
de PLO uitsluitend als een
terreurorganisatie. Hoe rea
geert Sartawi op de beschul
diging van terreur
„Dat is propaganda. De Pale
stijnen maken gebruik van
wapens omdat de vijand ons
geen andere middelen
laat"
Dan maakt hij een vergelijking
met de militaire acties van Is
raël: „Israël voert een groot
scheepse campagne van ter
reur en vernietiging. Voor el
ke Israëlische persoon die
door een Palestijnse kogel is
getroffen, zijn er ten minste
225 Palestijnen en Libanezen
gedood of gewond. Dat zijn de
verhoudingen. En dan de per
soon van Menachim Begin,
een van de meest prominente
terroristen. In de strijd voor
afgaande aan de oprichting
van de staat Israel in 1948 was
hij verantwoordelijk voor het
bloedbad van Deir Jassin,
waarbij 250 burgerslachtof
fers vielen. Ook blies hij het
King David-hotel een keer op
ten koste van honderd do
den"
Nederland
Dr. Sartawi toont zich bijzonder
tevreden over de vooruitgang
die de PLO diplomatiek heeft
bereikt in Europa, een succes
waaraan hij persoonlijk veel
heeft bijgedragen. „We heb
ben de kans gehad om onze
standpunten zelf over te
brengen. Zo hebben we onze
werkelijke stellingname ge
bracht, in plaats van wat onze
vijanden erover gezegd heb
ben. Dat is goed ontvangen in
Europa. Dit is een erg con
structieve ontwikkeling, een
bijdrage aan de vrede. Het
dwingt Israel de realiteit te
zien dat vrede niet bereikt
kan worden zonder de inwil
liging van de Palestijnse rech-#
ten".
.Nederland neemt hierin een
speciale positie in. We hopen
dat dat zal verbeteren, maar
tot nog toe speelde Nederland
binnen de Europese Ge
meenschap een vertragende
en matigende rol. Ik weet ze
ker dat Nederland vrede wil.
Dicht bij het Israëlische
standpunt blijven helpt de
vrede niet, maar moedigt de
Israëli's aan om te blijven
weigeren hun starre houding
op te geven"
(Door Jaap van Ginneken)
PARIJS - De Chinese premier Hua
Guofeng vertrekt vandaag naar
West-Europa, waar hij bezoeken
van een week zal brengen aan
achtereenvolgens Frankrijk,
West-Duitsland en Groot-Brit-
tannie. De ontmoetingen met
staatshoofden en regeringslei
ders zullen vooral in het teken
staan van de uitbreiding van de
handel en de wens van Peking
om daarin naast civiele ook meer
militaire goederen opgenomen te
zien. Een moeilijkheid daarbij
was tot voor kort dat daarvoor
Amerikaanse toestemming nodig
was. Maar een rapport van het
Pentagon heeft deze week aan
bevolen datde Verenigde Staten
hun terughoudendheid opgeven
en dat het Westen helpt het de-
fensiepotentieel van de Volksre
publiek tegenover de Sowjet-
Unie te versterken.
Aan beide zijden van de Oceaan
vrezen de verantwoordelijke mi
nisters evenwel Russische repre
sailles. Het is mede om deze re
serves te verzachten dat de Chi
nese leiders een grote diploma
tieke activiteit ontplooien.
De waarde van de totale produktie
in de Volksrepubliek wordt voor
1979 geschat op 600 miljard yuan.
Aan het eind van het lopende
meerjarenplan in 1985 zou de bui
tenlandse handel moeten zijn
verveelvoudigd. Inmiddels is
echter gebleken dat veel doelen
te hoog zijn en moeten worden
uitgesteld tot 1990.
Het gaat hierbij vooral om bepaalde
sectoren. Allereerst die van mi
nerale grondstoffen. Enerzijds
energie: in ruil voor kolen en olie
wil men mijnbouwinstallaties en
offshore-technologie hebben.
Anderzijds non-ferrometalen: in
ruil voor een grote verscheiden
heid wil men hulp hebben bij de
eerste bewerkingen daarvan.
Ten tweede gaat het om lichte in
dustrie. met name voedselcon-
serven en textiel. In grote lijnen
maakt men de machines daar
voor zelf, maar men heeft vaak
aanvullende apparatuur nodig.
Ten derde is er de zware indus
trie. Wat dat betreft heeft men
belangstelling voor zowel de
produkten zelf (kunstmest en
bepaalde staalsoorten bijvoor
beeld) alsook voor complete fa
brieken (petrochemische com
plexen en hoogovens).
Ten vierde zijn er de uitrustings
goederen voor transport en ver
bindingen. Aan de ene kant dus
beperkte series speciale motoren,
trucks, locomotieven, schepen en
vliegtuigen. En aan de andere
kant satellieten, telecommunica
tiesystemen, computers en der
gelijke.
Op deze laatste gebieden is er ech
ter een aanzienlijke mededinging
van de Japanners, die vaak goed
koper zijn, en de Amerikanen, die
vaak beter zijn. Dat geldt echter
minder voor de laatste categorie,
die van de wapens welke de een
nog niet kan en de ander nog niet
wil leveren. Vandaar de grote na
druk die daarop steeds meer
komt te liggen in de Chinese be
trekkingen met West-Euro
pa.
Frankrijk is naar verhouding de
grootste wapenhandelaar ter we
reld met schijnbaar de meest on
afhankelijke buitenlandse poli
tiek. maar toch is Giscard bang
zijn relatie van Brezjnjev op het
spel te zetten.
Ten tweede zou de mogelijke op
volging van Schmidt door
Strauss alles veranderen. Deze
laatste is veel anti-russischer en
in dat opzicht zeer gezien in Chi
na. Hij onderhoudt nauwe be
trekkingen met Messerschmidt,
een bedrijf dat voor de levering
van civiele helikopters en televi-
siesatellieten onlangs al voor
honderden miljoenen een eerste
contract met de Volksrepubliek
heeft ondertekend.
Maar voorlopig ligt de nadruk nog
op overeenkomsten van een an
der type: de ruil van grondstoffen
tegen kant-en-klare fabrieken.
De grootste bereidheid tot levering
van desnoods offensieve wapens
bestaat nog bij Engeland, dat nog
het minste bijzondere banden
met Moskou onderhoudt maar
wel speciale betrekkingen heeft
met Peking; zowel historisch als
geografisch (de Britse kroonko
lonie Hongkong is nog steeds een
van de belangrijkste doorvoer
centra voor de Volksrepubliek).
Deze bereidheid zou zelfs nog
groter kunnen worden nu de so
cialist Callaghan is opgevolgd
door de conservatieve That
cher.
Het is opvallend dat na Hua's eer
dere rondreis door landen als
Joegoslavië, Roemenië en Perzie
ook deze tournee door de grote
Europese landen in het teken
staat van de nieuwe machtspoli
tiek. Men heeft niet zoveel be
langstelling voor de kleinere Eu
ropese landen, waarmee men
handelsbetrekkingen onder
houdt binnen het kader van de
EG. Wel is het volume van de
handel met de Negen als geheel
opgelopen van 80 miljoen reke-
neenheden in 1970 tot 2500 mil
joen vorig jaar. Tot 1985 zal dit
volume vermoedelijk verder ver
drievoudigen.
Hoeveel waarde de Commissie
hecht aan deze contacten, heeft
zij onderstreept door in februari
het bezoek van de Brit Jenkins
aan de Volksrepubliek gewoon
door te laten gaan - ondanks de
inval in Vietnam.
De Brit Denman ruimde in juli bij
de eerste bijeenkomst van de
gemengde commissie in Peking
het laatste obstakel uit de weg
door akkoord te gaan met een
verdubbeling van de Chinese
textielexport naar de EG tot
4P.000 ton per jaar (waartegen de
Fransen inmiddels protest heb
ben aangetekend).
De rondreis van Hua is dan ook
vooral bedoeld om voor al deze
groeiende handelsbetrekkingen
een gunstig politiek klimaat te
scheppen.
DEN HAAG - Dagelijks bijna
staan de kranten vol over
kern- en andere wapens en
afgelopen zondag was er weer
eens sprake van een specta
culair aanbod van de zijde van
Brezjnjev om tot verminde
ring daarvan te komen. Ook
in de nationale politiek begint
dit onderwerp in toenemende
mate een belangrijke rol te
spelen. Immers, in december
moet ook onze regering in
NAVO-bondgenootschappe-
lijk verband mee beslissen
over het vraagstuk van de
modernisering van de NAVO-
middenlange afstand
nucleaire wapens in West-Eu
ropa.
In eerste instantie lijkt het
daarbij alleen te gaan om de
vraag of er van NAVO-zijde
iets terug gedaan moet wor
den tegen de invoering aan
Sowjet-zijde van nucleaire
raketten en vliegtuigen van
de typen SS-20 respectieve
lijk Backfire, waarmee vanuit
de Sowjet-Unie West-Europa
onder schot gehouden kan
worden.
In werkelijkheid ligt het wat
gecompliceerder. Immers de
SS-20 en Backfire zijn be
paald niet de eerste nucleaire
systemen waarmee de Sow
jet-Unie West-Europa kan be
reiken. En evenmin is het zo,
dat de Sowjet-Unie op het ge
bied van de middenlange af
stand-wapensystemen, waar
het hier om gaat, het mono
polie heeft.
Immers, de NAVO heeft ze ook
en eveneens sedert jaar en
dag. Weliswaar andere en
kleiner in aantal, maar ze zijn
er en in ruim voldoende aan
tal voor de rol waarvoor ze
oorspronkelijk bestemd zijn,
namelijk de demonstratie van
de solidariteit van het bond
genootschap ook op het ter
rein van de nucleaire strate
gie.
als er dus alleen door
invoering van de SS-20 en de
Backfire nog niet een geheel
wezenlijk nieuwe situatie is
geschapen, welke om militai
In
re tegenmaatregelen vraagt,
wordt dan ook om dat laatste
aan te tonen meestal als aan
vullend argument aange
voerd, dat de afsluiting van
het SALT-II-akkoord tot een
vermindering van de effecti
viteit van de Amerikaanse
nucleaire veiligheidsgarantie
voor Europa zou kunnen lei
den.
En voor wie daar dan weer niet
door tevreden gesteld wordt,
bijvoorbeeld omdat hij zich in
dat geval de zin van het bond
genootschap niet langer voor
kan stellen, wordt de argu
mentatie nog verder verfijnd
door eraan toe te voegen, dat
het ook eigenlijk niet zozeer
gaat om het risico van een fei
telijk wegvallen van de Ame
rikaanse garantie, als wel om
te voorkomen dat de Westeu
ropeanen dat zouden kunnen
gaan denken.
En het zou er dan ook eigenlijk
alleen om gaan. te voorko
men, dat de NAVO-ministers
in december ook tot invoe
ring van eigen nieuwe mid
denlange afstand nucleaire
wapensystemen in Europa
zouden moeten besluiten.
En dat alles uiteraard onder het
aanroepen van het onder an
dere ip de Nederlandse poli
tiek sinds jaar en dag hoog
gehuldigde beginsel, dat er
geen Europese kermacht zij,
en dat West-Duitsland binnen
het bondgenootschap geen te
grote broek mag worden toe
gestaan.
Reden waarom dan maar aan de
Amerikanen gevraagd om
voor de nieuwe gewenste
kernbewapening te zorgen en
die ook zoveel mogelijk zelf te
bemannen, en reden waarom
met name ook Nederland'aan
dat project mee zou moeten
doen om het maar een zo
breed mogelijk karakter te
geven.
Toch werd de zaak er door al
deze toevoegingen in de loop
van de tijd bepaald niet dui
delijker door. Dat begint al
met de aanduiding van het
program, als modernise-
nngsprogram, terwijl, zoals ik
al zei, er inderdaad in de NA
VO reeds bestaande mid
denlange afstand nucleaire
wapensystemen zijn.
Als het er alleen om zou gaan
om die reeds aanwezige NA-
VO-bewapening, voor zover
technisch en-of tactisch niet
meer aan zijn taak beant
woordend, door een moder
nere versie daarvan te ver
vangen. echter zonder dat er
daarmee aan de huidige NA-
VO-nucleaire wapencapaci
teit als het ware een nieuwe
dimensie zou worden toege
voegd, dan vraag ik mij af
waar al die heisa over de SS-
20 en over de noodzaak tot
collectieve antwoorden daar
op eigenlijk voor nodig is.
Dat is toch in wezen een dood
eenvoudig materieel-vervan-
gingsprobleem, waar. naast
de VS als de eigenaar van het
betreffende materieel, alleen
het aan die wapens onderdak
verlenende Europese land
over te beslissen heeft, en
waar, voor wat de rest betreft,
met een simpele kennisge
ving kan worden vol
staan.
Laat staan dat je over zo n on
derwerp zelfs aan de grond
vesten van het bondgenoot
schap begint te morrelen,
door de hele geloofwaardig
heid van de Amerikaanse
nucleaire garantie achteloos
op de tocht te zetten. Even
eens onverklaarbaar als het
alleen om de vervanging van
bestaande verouderde sys
temen zou gaan, is de giganti
sche kippedrift, waarmee de
hele besluitvorming kenne
lijk moet worden voltrok
ken.
Bij de behandeling van het
NAVO-deel van de begrotin
gen van buitenlandse zaken
en defensie in januari j.l.
bleek bijvoorbeeld de Ne
derlandse regering nog nau
welijks stilgestaan te hebben
bij de problematiek van de
wederzijdse middenlange af
stand nucleaire wapens in
Warschau-Pact en NAVO, en
wat men daarmee na de slui
ting van het SALT-II-ak
koord zou moeten aanvan
gen. En in het buitenland en
in de publieke opinie was het
al niet anders.
Het was pas in de voorjaarszit
ting van de NAVO-minister-
raad van dit jaar, minder dan
een half jaar geleden, dat het
probleem voor het eerst for
meel op tafel kwam en inder
daad vanaf dat moment, via
de afspraak om voor het eind
van dit jaar tot daadwerkelij
ke beslissingen ten aanzien
van de invoering van eigen
nieuwe wapens te komen, in
een gigantische stroomver
snelling terecht kwam.
En dat zonder een voorafgaan
de ratificatie van SALT-II
door de Senaat af te wachten.
Door
1 J. P. de Boer,
lid CDA-fractie
Tweede Kamer
terwijl het toch in belangrijke
mate zou gaan om een
probleem, dat uit de loop van
de SALT-II-onder handelin
gen naar boven is gekomen en
waarvoor de logische oplos
sing dan ook duidelijk in het
vervolg van die onderhande
lingen gevonden zou moeten
kunnen worden. Al was het
maar omdat aan de betreffen
de Russische wapens SS-20
en Backfire door toevoeging
van een extra aandrijftrap of
door middel van tankvlieg
tuigen hetzelfde bereik kan
worden gegeven, dat de wel
onder SALT-II vallende wa
pensystemen hebben.
Zat het er dan werkelijk niet in
om bijvoorbeeld doodge
woon die SALT-II-ratificatie
af te wachten om daarmee
eerst zicht te kunnen krijgen
op de wezenlijke bereidheid,
of niet, van de USSR om in
voortgezette onderhandelin
gen ook tot afspraken over de
nog niet onder het dwangla-
ken van SALT gevangen
nucleaire wapensystemen te
komen?
Zou dan werkelijk het totale af-
schrikkingsevenwicht. door
de inmiddels plaats gehad
hebbende toevoeging van
minder dan 150 Sowjet-mid-
denlange afstand
apen
nkel
zijn geworden, dat de NAVO
in wezen geen dag meer zou
kunnen wachten met te be
sluiten tot invoering van
nieuwe systen
Zou er. zonder voorafgaande
principe-besluitvorming van
de NAVO-ministers, nu wer
kelijk geen stap meer gezet
kunnen worden op het gebied
van de research, de ontwik
keling en het produktierijp
maken in Amerika van de
voor het op peil houden van
de NAVO-afschrikkingsstra-
tegie vereiste nieuwe syste-
aarom eigenlijk dat hele
drammerige gedoe, waartoe
in Nederland zelfs de direc
teur van een instituut voor
vredesvraagstuk ken
de
kar van deze bewapeningsin
spanning gespannen moest
worden.
Zelfs de angst, waarop wel eens
gezinspeeld wordt, dat men
door uitstel van de besluit
vorming de indruk zou kun
nen vestigen toch gezwicht te
zijn voor de druk die van
Sowjet-zijde op de NAVO
wordt uitgeoefend om niet tot
de invoering van nieuwe
nucleaire wapensystemen te
besluiten, kan voor deze haast
nauwelijks een verklaring
zijn.
Dat is immers een kuil die de
NAVO-ministers dan eerst
toch voor zichzelf gegraven
hebben, door in dit voorjaar af
te spreken de besluitvorming
nog dit jaar af te ronden. En
ook nu zou uitstel van defini
tieve besluitvorming nog best
mogelijk zijn en heus niet tot
verlies van de geloofwaardig
heid van de eigen collectieve
verdedigingswil van het
bondgenootschap behoeven
te leiden, als men dat echt zou
willen.s
Werkelijke aantasting van de
geloofwaardigheid van het
bondgenootschap na zo n uit
stel zou pas dreigen, als som
mige hoge ambtenaren in
dienst van het bondgenoot
schap, net als in het geval van
het neutronenwapen, na af
loop van de daken gaan roe
pen, dat het de Sowjet-Unie is
geweest, die langs slinkse
wegen deze besluitvorming
heeft bewerkstelligd Maar
daar zijn de NAVO-ministers
dan toch zelf bij om in zo'ro
geval daar wat aan te
doen
Nu terug naar de zaak zelf. Alle
hiervoren genoemde argu
menten, tot voor kort de eni
ge, bleven in wezen geen af
doende verklaring verschaf
fen voor het feit, dat er nu
plotsklaps liefst maar 572, dat
wil zeggen een veelvoud van
de bestaande aantallen,
nieuwe middenlange afstand
nucleaire wapensystemen
zouden moeten worden inge
voerd. Hoe men het ook
wendde of keerde, er was er
gens in de argumentatie een
missing link, maar de vraag
was welke.
En wij zouden met zyn allen
nog steeds wat dat betreft in
het duister zijn blijven tasten,
ware het niet dat de heer
Neuman die vrijdag j.l. in een
vergadering vah de Atlanti
sche Commissie over dit on
derwerp mocht inleiden, bij
die gelegenheid de ontbre
kende schakel uit de hoed
toverde.
En dit sluitstuk van de redene
ring is dan, datde VS dat ge
deelte van hun strategische
nucleaire afschrikkingssys
temen. dat tot nog toe een
tweeledige functie heeft, na
melijk dat het behalve MD
onderdeel te vormen van de
massale vergeldingsmacht
ook gebruikt kan worden
voor de zogenaamde „selecti
ve employment options", aan
die laatste bestemming weer
willen onttrekken om ze weer
uitsluitend voor de massale
vergelding te kunnen be
stemmen.
Dat betekent, dat er behoefte is
aan nieuwe systemen waar
mee die „selective employ
ment options ook in de toe
komst mogelijk blijven, en
dat betekent, dat er in de orde
van 400 tot 500 nieuwe syste
men bij moeten komen, die
geselecteerde doelen in de
Sowjet-Unie moeten kunnen
treffen.
Opstelling van die systemen in
de VS is uitgesloten, omdat
dat een schending van de
SALT li-afspraak .-"ii bete
kenen. Middenlange afstand
je bijvoorbeeld wel vanuit
Europa maar niet vanuit de
VS de Sowjet-Unie kunt be
reiken. vallen nog niet onder
SALT-II. maar komen onher
roepelijk wel in SALT-III op
tafel, en vandaar de behoefte
tot plaatsing in Europa en
liefst zo gauw mogelijk, voor
dat de voortgang van SALT-
III er tussen komt
Trekt u zelf uw conclusies.
