Bemiddelingspoging in
conflict havenslepers
Vijfploegendienst is
beter voor gezondheid
Denllyl: nu
onderzoek
nodig naar
kolenwinning
'Gas wordt
toch
duurder'
Actiecomité houdt vast aan eisen
ECONOMIE
Gezinnen mede slachtoffer van systeem
MAANDAG 8 OKTOBER 1979
MAASTRICHT (ANP) - Minister
van economische zaken Van
Aardenne dient de Nederlandse
Energie-Ontwikkelingsmaat
schappij (NEOM) nu opdracht te
geven voor een onderzoek naar
het ontwikkelen van methodes
om steenkolen mechanisch te
winnen of ondergronds te ver
gassen. Dit zei oppositieleider
drs. J. den Uyl zaterdagavond
voor de microfoon van de regio
nale Omroep Zuid naar aanlei
ding van recente berichten over
de enorme kolenvoorraden in de
Nederlandse bodem.
Volgens Den Uyl, die als minister
van economische zaken de be
slissing nam tot het sluiten van
de eerste Staatsmijn, mag niet
worden verwacht dat de tradi
tionele winning van steenkolen
op dit moment winstgevend zou
zijn. In eerste instantie moet
volgens hem worden gedacht
aan mechanische winning of aan
ondergrondse vergassing.
Bij de vraag of op deze wijze kolen
lonend in exploitatie genomen
kunnen worden, zal, aldus Den
Uyl, nadrukkelijk het gegeven
moeten worden betrokken of
uitbreiding van kernenergie
kan worden voorkomen door
drastische opvoering van de
winning van kolen, dan wel van
aardolie of -gas.
LEERRAPPORTEN 5
'an hedenmorgen 7 uur
'an hedenmorgen 7 uur
c
M
g
Hl
E 5
F c
I
Amsterdam
mist
17
7
01
De Bilt
18
9
01
Deelen
18
9
0
Eelde
16
7
0
Eindhoven
18
11
0
Den Helder
16
7-
02
Rotterdam
18
8
03
Twente
16
9
0
Vlissingen
18
12
02
Zuid Limburg regen
17
12
8
Aberdeen
half bew.
14
11
0
Barcelona
zwaar bew.
25
17
0
onbewolkt
15
7
0
Bordeaux
24
17
0
Brussel
17
Frankfort
16
13
0
Genève
16
9
1
Helsinki
11
2
03
Innsbruck
19
9
0
Klagenfurt
zwaar bew.
12
7
0
Kopenhagen
mist
12
3
0
Lissabon
regen
22
19
23
Locarno
geheel bew.
18
11
0
Londen
20
11
0
Luxemburg
14
Madrid
22
14
0
Malaga
half bew.
24
0
Mallorca
licht bew.
26
16
0
München
17
8
0
Nice
onbewolkt
22
15
02
Oslo
geheel bew.
9
01
Parijs
19
12
0
onbewolkt
23
13
0
Split
onbewolkt
22
11
0
Stockholm
11
-2
0
Wenen
onbewolkt
12
4
0
16
10
01
Casa Blanca
25
16
0
Las Palmas
half bew.
26
20
0
Beiroet
onbewolkt
28
17
0
Tel-Aviv
licht bew.
21
Tunis
licht bew.
26
15
0
DEN HAAG (GPD) - „Zeer geachte
heer Vredeling. Uit kostenoog-
punt zou een overgang van een
vier- naar vijfploegendienst
slechts aanvaardbaar zijn, indien
deze geen stijging van de kosten
per eenheid produkt met zich zou
brengen. Voor de betrokken
werknemer zou dit een inko
mensdaling betekenen van bijna
20 procent. Met name de bedrij
ven in de chemische en petro
chemische industrie zullen de
gevolgen van de overgang op vijf
ploegen ondervinden, te meer,
daar uit internationale vergelij
kingen blijkt, dat de loonkosten
ontwikkeling in deze bedrijfstak
vergeleken met de situatie in een
aantal andere EG-landen reeds
zeer ongunstig is".
Dit is een citaat uit een brief, eind
vorig jaar geschreven door de
Raad van Nederlandse Werkge
versverbonden en ondertekend
door VNO-voorzitter mr. Ch. van
Veen aan Europees Commissaris
Vredeling. Vredeling kreeg deze
brief, nadat hij tijdens een bezoek
aan de Nederlandse werkgevers
organisaties zijn voorkeur had la
ten blijken voor de invoering van
de vijfploegendienst als middel
ter bestrijding van de werkloos
heid. Juist de hierboven vermel
de citaten stonden in het conflict
tussen de Industriebond FNV en
de Shell en andere chemische
bedrijven in het Waterweggebied
bij de werkgevers centraal. Bij
Shell was al duidelijk, dat de le
den van de Industriebond FNV
niets voelen voor het inleveren
van een stuk inkomen om de in
voering van de vijfploegendienst
mogelijk te maken.
Enkele weken geleden heeft minis
ter Wiegel (binnenlandse zaken)
het Provinciale Electriciteitsbe-
drijf Noord-Holland in Velsen
toestemming gegeven tot de in
voering van de vij fploegendienst,
nadat een proef van enkele we-
Het actiecomité van de stakende
havenslepers leek er vannacht
echter niet voor te voelen af te
wijken van zijn eisen. Het ver
langt een verhoging van de lonen
met f28,50 per week alsmede
minstens een gedeeltelijke ver
goeding van de gestaakte dagen.
Daar wil Smit echter niet van we
ten. Het bedrijf heeft zich steeds
op het standpunt gesteld dat er
voor de havenslepers een cao is
gesloten.
Bemiddeling
De bemiddeling kwam in het
weekeinde op gang door een ini-
Slechte zomer
stagneerde
omzet van bier
AMSTERDAM (ANP) - De afzet
van de Nederlandse bierindustrie
is in 1978 slechts met 1.7 procent
gestegen. Deze stagnatie was
voornamelijk het gevolg van de
slechte zomer in heel Europa.
Ondanks deze sombere constate
ringen is het produkschap voor
bier niet ontevreden over 1978:
"Hoewel het economische kli
maat in 1978 nauwelijks verbe
terde, was de gang van zaken in
de brouwnijverheid niet ongun
stig".
Dit schrijft het bestuur van het
schap in het jaarverslag over
1978.
ken was afgerond en geslaagd.
Daarbij verordonneerde Wiegel
echter, dat de 40-urige vijfdaagse
werkweek moest worden ge
handhaafd - geen extra werk
weekverkorting door de invoe
ring van de vijfploegendienst dus
- en dat de hogere loonkosten van
twee miljoen per jaar - door het
aantrekken van extra mensen -
niet in de elektriciteitstarieven
mochten worden doorbere
kend.
„Er is maar één conclusie: het wer
ken in een vierploegendienst is in
medisch, sociaal en psycholo
gisch opzicht een negatieve ar
beidsomstandigheid. Op grond
daarvan moet de ploegendienst,
waar mogelijk worden afge
bouwd en in alle andere gevallen
moet er een vijfde ploeg bijko
men en maatregelen worden ge
troffen die die arbeidssituatie
verbeteren". Dat is een conclusie
van het Insituut voor Sociale en
Bedrijfspsychologie van de
Rijksuniversiteit van Groningen
na een onderzoek onder ploe-
genwerkers en hun gezin.
Al in 1966 had het Nederlands Eco
nomisch Instituut in Rotterdam
zich met de ploegendiensten be
moeid. Toen wees uit, dat in de
chemie ten gevolge van werken
in ploegendiensten 466 miljoen
gulden extra winst was gemaakt
en in de metaal 200 miljoen gul
den.
taat van de bemiddeling zou ge
beuren. Afgesproken was dat
over de voorstellen een schrifte
lijke stemming zou worden ge
houden onder alle Varende per
soneelsleden van het havens
leepbedrijf van Smit. De stem
ming zou schriftelijk moeten ge
schieden. Nochtans werd van de
zijde van de gemeente gister
avond meegedeeld dat het actie
comité had laten weten dat het
vasthield aan zijn eisen.
Een aantal sleepbootmannen zou
op grond van het bemiddelings
resultaat voorlopig, met behoud
van salaris, op non-actief worden
gesteld. Het gaat daarbij om
mensen die door hun gedrag tij
dens de staking in een omstreden
positie terecht zijn gekomen. Zij
zouden zich gedurende de non-
actieve periode moeten onthou
den van daden die een normaal
functioneren van het sleepbedrijf
zouden kunnen verhinderen.
!en commissie van goede diensten
zou tot taak krijgen te onderzoe
ken welke stappen moeten wor
den genomen voor het waarbor
gen van het normaal functione
ren van het bedrijf in de toe
komst. Tevens zou zij het func
tioneren van de ondernemings
raad moeten bestuderen. Ten
slotte zou de commissie aanbe
velingen moeten doen met be
trekking tot de personen op de
lijst van op non-actief gestel
den.
Eind vorig jaar publiceerde de Me
dische Faculteit in Rotterdam
een studie van het werken in
ploegendiensten bij Shell Pernis.
„Als er een lekkage is geweest op
het bedrijf, ruikt mijn man een
week lang naar carbid. Zijn adem
ruik je op twee meter afstand, de
urine stinkt. Als hij nachtdienst
heeft, slaapt hij met open raam en
deur, of anders op zolder. Praten
doe ik er niet veel over, want dat
vind ik kwetsend. De kinderen
ontwijken hem". Dat is een uit
spraak van een echtgenote van
een Shell-arbeider.
Uit het onderzoek blijkt, dat de zo
genaamde vierploegendienst niet
alleen onaangenaam is voor veel
ploegenwerkers, maar dat ook
gezinnen veelal lijden onder het
systeem. „Het bestaan van huis
vrouwen wordt ook bepaald door
het sociaal en biologisch onna
tuurlijk ritme van het wisselende
werk", aldus prof. dr. C. J. Trim
bos, die het onderzoek leidde.
Het onderzoek toont aan, dat ook
de echtgenotes van Shell-arbei-
ders problemen hebben met bij
voorbeeld slapen, eetlust, nervo
siteit. De klachten nemen toe zo
dra de echtgenoot een onaange
namere dienst draait. Andere
klachten: echtparen waarvan de
man in contenudienst werkt zijn
meestal niet in staat samen naar
VEEMARKT LEIDEN - Op de markt
van vandaag werden in totaal 2099 die
ren aangevoerd, waarvan 1726 slach-
trunderen en 373 schapen of lammeren.
Prijsnoteringen slachtvee: stieren eerste
aliteit van 7,25 tot 7,95 per kg. ge-
:ht gewicht. Stieren tweede kwaliteit
16,80 tot 7,15. Vaarzen eerste kwaliteit
van 7,25 tot 7,85. Vaarzen tweede kwali
teitvan 6,70 tot 6,20. Koeien eerste kwali
teit van 6,80 tot 7,80. Koeien tweede
kwaliteit van 5,90 tot 6,15. Koeien derde
kwaliteit van 5,50 tot 5,70. Worstkoeien
van 4,50 tot 5,50 en extra kwaliteit dik-
billen van 9 tot 14 gulden per kg. geslacht
gewicht
Prijsnoteringen gebruiksvee: schapen
van 150 tot 190 gulden per stuk en lam
meren van 160 tot 210 gulden per stuk.
Toelichtingen: slachtrunderen: aanvoer,
ruim, handel redelijk en prijzen lager.
Stieren: stabiel. Schapen en lammeren:
redelijk, matig, stabiel.
LEIDEN, groenteveiling. Andijvie
32-69. pronkbonen 1,09-2,45, snijbonen
3,15-4,85, stambonen 2,55-2,65, kroten
gek. 1,00, boerenkool 64-68, rode kool 22,
spitskool 19-25, postelein 1,18-1,30, prei
50-76, spinazie 86-93, spruiten A
1,00-1,16, spruiten B 95-98, spruiten C
39-92, D 1,07-1,10, uien 40-45, witlof
1,70-5,20, meloenen 1,40-1,90, bloemkool
1x6 98-1,11, bloemkool 8 st. 40-65,
bloemkool 10 st. 0,47, sla zwaar 30-37,
licht 25-29, bleekselderij 37-41, bospeen
'8-92, peterselie 27-28, radijs 26-28, sel-
rie 26-39, paprika kg. 80-90, st. 53-65.
verjaardagen te gaan, bijeen
komsten te bezoeken enz.
De Industriebond erkent, erken
nen, dat de invoering van de vijf
ploegendiensten veel meer geld
kost, maar menen dat het de con-
tinuarbeider meer vrije tijd ople
vert, die hij hard nodig heeft om
zijn biologische klok weer bij te
stellen.
De Shell-directie vond dit onder
zoek bepaald onaangenaam.
„Wetenschappelijk onverant
woord. De vragen van dit onder
zoek zijn te suggestief, want er zit
maar één antwoord ingebouwd:
dat wat de industriebond horen
wil", was eind vorig jaar de reac
tie. De Industriebond FNV: „De
Shell heeft niets nagelaten om de
wetenschappelijke waarde van
het onderzoek in twijfel te trek
ken, de onderzoekers verdacht te
maken en de deelnemers - ruim
1100 - te intimideren".
De ploegenarbeid bestaat in feite al
zolang er industrieel wordt ge
werkt. Maar pas na de laatste we
reldoorlog is er echt schot in ge
komen, vooral met de groei van
de chemische industrie. Onge
veer 20 procent van alle indus
triewerknemers in ons land
werkt in ploegendienst, met als
gevolg, dat ongeveer een miljoen
Nederlanders direct of indirect
met de gevolgen ervan wordt ge
confronteerd. Bij de werknemers
en hun organisaties ging de dis
cussie over de ploegenarbeid in
eerste instantie vrijwel alleen
over de hoogte van de toeslag als
compensatie van de onregelma
tige werktijden.
„Naarmate er meer onderzoek
werd gedaan naar de sociale en
medische gevolgen van de vol-
continuarbeid, groeide het besef
dat de kwaliteit van het leven
maar tot een bepaalde grens met
geld valt te beïnvloeden. Ge
zondheid, een geregeld gezinsle
ven en de mogelijkheid aan het
maatschappelijk leven deel te
nemen kunnen niet worden ge
kocht", aldus de Industriebond.
Om deze reden herzagen de bon
den het beleid. Daarbij komt nu
nog het argument voor een
rechtvaardiger verdeling van ar
beid.
,Dus een vijfde ploeg erbij. En je
zou de mensen tijdens de nacht
dienst bijvoorbeeld de gelegen
heid moeten geven om een poosje
te slapen. Onderzoek heeft uit
gewezen, dat er dan minder li
chamelijke klachten zijn. En aan
de voeding zou veel meer aan
dacht moeten worden besteed.
En wat de mensen boven de vijf
tig jaar betreft: die horen hele
maal niet meer thuis in de ploe
gendienst", zo meent de
FNV.
,De overgang van een vierploegen-
systeem met een werktijd van
gemiddeld 40 uur per week naar
een vijfploegensysteem met ge
middeld 33,6 uur per week bete
kent een werktijdverkorting van
16 procent voor volcontinuwer
kers. Indien de beloning van de
werknemers hieraan niet wordt
aangepast, betekent dit een stij
ging van de totale loonkosten van
volcontinuwerkers met 19 pro
cent. Hiertegenover staat in prin
cipe geen toename van de pro-
duktie of verlaging van andere
kosten", aldus de Nederlandse
werkgevers.
PAGINA 11
DEN HAAG (GPD) - De re
gering is vast van plan de
aangekondigde prijsver
hoging voor aardgas met 8
cent per m3 door te voe
ren, ook als de Gasunie bij
de contractbesprekingen
daarover geen overeen
stemming kan bereiken
met de gasbedrijven.
Minister Van Aardenne (economi
sche zaken) zal in dat geval van
zijn wettelijke bevoegdheden
gebruik maken en de Gasunie de
hogere prijs dwingend voor
schrijven.
De minister zei dit zaterdag tijdens
een discussie met voorzitter A. J.
Kaland van de gasbedrijven, in
het VAR A-radioprogramma „In
de Rooie Haan".
De gasbedrijven zijn niet van plan
een dergelijke stap van de minis
ter te accepteren. Voorzitter Ka-
land van de Vereniging van Ex
ploitanten van Gasbedrijven in
Nederland (VEGIN) zei dat zijn
organisatie desnoods de beslis
sing van de minister zal aanvech
ten bij de Europese Commissie in
Brussel. Ook wordt gedacht aan
administratieve rechtspraak. De
VEGIN kan de Raad van State
verzoeken het besluit van Van
Aardenne te vernietigen.
De regering wil het aardgas duur
der maken, aldus Van Aardenne,
omdat de prijs ervan achter loopt
bij andere grondstoffen die voor
verwarming worden gebruikt:
huisbrandolie en zware stooko
lie. Het gaat echter vooral om het
prijsverschil tussen gas en huis
brandolie, dat door de stijging
van de olieprijs inmiddels is op
gelopen tot 16 cent.
Op Prinsjesdag heeft de regering
aangekondigd dat de aardgas-
prijs met 8 cent per m3 (exclusief
btw) omhoog gaat, wat neerkomt
op een verhoging met 33 procent.
De prijs van aardgas is nu 25 cent
per m3.
De prijs van aardgas is al enige tijd
gekoppeld aan die van olie. Als de
olieprodukten duurder worden,
werkt dat na enige tijd door in de
gasprijs. Hierbovenop wil de mi
nister nu een extra verhoging
leggen, omdat hij vindt dat duur
der gas de mensen er sneller toe
zal bewegen zuiniger om te
springen met energie. Daar is alle
reden toe, aldus Van Aarden-
De gasbedrijven, aldus Kaland za
terdag, erkennen en steunen dit
streven, maar vinden dat dat op
andere wijze moet worden gere
geld dan via verhoging van de
prijs. Volgens de VEGIN wordt
gas al naar gelang de behoefte af
genomen. Dat moet niet via de
prijs worden teruggedrongen.
Deze oneigenlijke gang van za
ken kwalificeerde Kaland als
„een drogreden".
De gasbedrijven vinden dat ook op
andere gronden een extra prijs
verhoging moet worden afgewe
zen. Het leidt tot onnodige kos
tenverhogingen, het bevordert de
inflatie en het verzwakt de con
currentiepositie ten opzichte van
het buitenland. Bovendien vindt
Kaland het te gek dat de buiten
landse gascontracten op 14 cent
per m3 zitten, terwijl straks de
VEGIN in Nederland gas zal
moeten inkopen, als Van Aar
denne zijn zin krijgt, tegen 29
cent per m3.
Van Aardenne verklaarde verder
dat de regering tegen het eind van
hel jaar haar standpunt bekend
zal maken inzake de bouw van
nieuwe kerncentrales. Het
standpunt, dat bij moet dragen
aan de aangekondigde „brede
maatschappelijke discussie" op
dit punt, zal worden neergelegd
in het laatste deel van de energie
nota.
Van Aardenne wilde niet zeggen of
de regering voor kernenergie
kiest in de nota. Wel verwerpt de
regering de mogelijkheid uitslui
tend via nieuwe kolencentrales
de energieproduktie op te voe
ren. Van Aardenne liet door
schemeren dat het welllicht een
combinatie wordt van nieuwe
kolencentrales én nieuwe kern
centrales.
AMSTERDAM - De markt had
vandaag een vriendelijk aanzien,
wat verband hield met het flinke
herstel van de dollar met ruim
twee-en-eenhalve cent. Dit her
stel was het gevolg van de Ame
rikaanse maatregelen om deze
munt te steunen. In Amsterdam
toonde men zich voorzichtig op
timistisch, maar men wilde toch
eerst even de kat uit de boom kij
ken. Een uitzondering werd ge
vormd door Kon. Olie, want hier
was de stemming ronduit vast.
De obligatiemarkt gaf een licht
teruglopende tendens t° zien
Aandelen Kon. Olie werden bij
opening 1,80 hoger verhandeld
op 157.60. waarna 157.90
werd gedaan. KLM verbeterde
2,50 tot 94,70 en Unilever was
vijftig cent beter op 130.30. Ak-
zo steeg twee dubbeltjes. Hoogo
vens tien cent en Philips bleef
prijshoudend. In de andere sec
toren van de actieve markt bleef
men dicht bij huis.
ROTTERDAM (GPD) - Ondanks een intensieve bemidde
lingspoging was vannacht nog geen uitweg gevonden
uit het stakingsconflict in het Rotterdamse havens
leepbedrijf. De staking is inmiddels haar zevende week
ingegaan.
Het Gemeentelijk Havenbedrijf van Rotterdam bood de
stakende sleepbootbemanningen van Smit Internatio
nale dit weekeinde een uitkering-ineens van om en na
bij f 550 aan op voorwaarde dat het werk blijvend zou
worden hervat. Het bedrijf hoopt het geld terug te kun
nen krijgen van bedrijven die er baat bij hebben dat aan
de staking een einde komt.
tiatief van sleepbootmannen die
het werk vorige week hervatten.
Zij kregen de adjunct-directeur
van het gemeentelijke havenbe
drijf, het hoofd van de haven-
loodsdienst, stakers en Smit-di
rectie mee. Stakers en vertegen
woordigers van de directie van
Smit ontmoetten elkaar overi
gens niet lijfelijk. Men zat in ver
schillende kamers, waartussen
bemiddelaars pendelden.
De commissie zou onder voorzit
terschap moeten staan van ie
mand die het vertrouwen geniet
van alle betrokkenen. Een ander
lid moet worden geacht het ver
trouwen te genieten van het per
soneel en zou moeten worden
aangewezen door de Vervoers-
bonden van FNV en CNV; het
derde lid moet geacht worden het
vertrouwen te hebben van Smit
en zou moeten worden aangewe
zen door de gezamenlijke Rotter
damse sleepdienstondernemers.
590.00b
89.00
58,50
169,00e 169,40
2120.00b 2120.00b
715,00 715.00
19,80 20.00
81,00e 85,00b
DEVENTER (ANP) - De onderwater sportvereniging Jacques Yves
Cousteau in Deventer heeft zaterdag in de recreatiepias Bussloo
een geheel zelf gemaakt onderwaterhuis te water gelalen. De ver
eniging heeft twee jaren aan dit zes meter hoge en vijftien ton
zware gevaarte gewerkt.
Het onderwaterhuis werd afgezonken in eenvijftig meter diepe, met
zandzakken verstevigde put in de bodem van het recreatiemeer.
Het geval zal deze winter voorgoed worden vastgezet door middel
van 400 betonblokjes van 30 kilo elk. De blokjes worden één voor
één naar beneden gezwommen.
Het onderwaterhuis van de 60 leden tellende Deventer duikvereni-
ging is zodoende volgend voorjaar pas definitief klaar. Alle on
geveer 8.000 Nederlandse sportduikers kunnen er dan ik principe
gebruik van maken voor trainingen, aldus Henk Kloosterhuis
van de vereniging CousteauHet huis een drie meter hoge klok op
een evenhoog frame) kostte de vereniging slechts enige duizenden
guldens. De klok bijvoorbeeld is een van de sloop afkomstige oude
industrieketel.
De duikers kunnen het onderwaterhuis aan de onderzijde binnen
zwemmen. De lucht in de klok kan er dus niet uit. Het huis wordt
deze winter overigens hermetisch afgesloten.
Voor zover de Deventer duikvereniging bekend, is hun onderwater
huis uniek voor Nederland. In de Amsterdamse Eloterplas is ooit
een soortgelijk huis geplaatst, maar dat wordt niet meer gebruikt.
GOUD EN ZILVER Per
GoucL 23000/23600 Zilver 8
240,00 240,50
109,50 112.50
45.75 48,75
15.30 15.60
50.50 53.50
