Van der KIaauw te liberaal
in rede
voor YN
Yance wil PLO bij vredesplan Libanon
Parijs houdt vinger in de pap
Verbod op politieke actie
vrijgelaten communisten
Mugabe ivil
wel wijken
voor Nkomo
CDA-kritiek op uitspraken over Zuid-Afrika
DONDERDAG 27 SEPTEMBER 1979
BUITENLAND
PAGINA 9
Basis in Centraalafrikaanse Republiek
BANGUI (UPI/Reuter) - Men ver
wacht dat Frankrijk een perma
nente militaire basis in de Cen
traalafrikaanse Republiek zal
krijgen in ruil voor zijn steun bij
de afzetting van dictator Jean
Bedel Bokassa.
In diplomatieke kringen in Bangui
waar dit gisteren werd vernomen,
zei men dat er al Franse troepen,
een soort voorhoede, aangeko
men zijn op de voormalige F ranse
basis in Bouar op rond 370 kilo
meter ten noordwesten van Ban
gui.
De Franse regering heeft inmiddels
bekendgemaakt dat de Centraal
afrikaanse Republiek weer steun
van Frankrijk zal krijgen. Het
gaat om een jaarlijks te verstrek
ken hulp ter waarde van onge
veer 40 miljoen gulden.
President Dacko heeft gisteravond
een kabinet gevormd.
Vrijwel alle leden ervan hebben
deed uitgemaakt van het kabinet
van de een week geleden afgezet
te keizer Bokassa.
Sylvestre Bangui, oud-ambassa
deurvan de republiek in Parijs, is
minister van buitenlandse zaken
geworden. Premier is Bernard
Christian Ajando en vice-presi
dent Henri Maidou.
De meeste ministers hebben meer
dan één portefeuille.
Functionarissen var
gering in Bangui lieten gisteren
weten dat de 37 Libische militaire
adviseurs die bij de machtsover
name werden opgepakt, op een
vliegtuig naar Libië zijn gezet.
Volgens president David Dacko
zijn er in Bangui nog wel zo'n 400
Libische militairen. Zij zouden
zich met hun wapens schuil hou
den. De Libische ambassadeur in
Bangui gaf toe dat er nog steeds
Libische militaire adviseurs in de
Centraalafrikaanse Republiek
zijn, maar onthulde niet hoeveel.
President Dacko heeft de bevol
king van zijn land via de radio er
op gewezen dat er nog steeds
geen betogingen mogen worden
gehouden en dat het nachtelijke
uitgaansverbod van kracht blijft.
De waarschuwing is kennelijk
bedoeld om wanordelijkheden te
voorkomen van de zijde van de
aanhangers van ex-premier Ange
Patasse die nog steeds in Frank
rijk is. Hij zou gisteravond van
Parijs naar Bangui vliegen. Het
Franse ministerie van binnen
landse zaken liet echter weten dat
Patasse niet mag vertrekken om
dat hij een revolver bij zich draagt
en zijn door ex-keizer Bokassa
verstrekt diplomatiek paspoort
niet geldig is.
De Franse oppositie heeft gisteren
felle kritiek geleverd op de hou
ding van de Franse regering te
genover de Centraalafrikaanse
Republiek. Socialistenleider
Francois Mitterrand vroeg om
het ontslag van de Franse minis
ters die 'rechtstreeks betrokken
zijn' bij de gebeurtenissen in de
Centraalafrikaanse Republiek.
Mitterrand protesteerde tegen de
manier waarop de Franse rege
ring 'Bokassa heeft gesteund' en
de wijze waarop president Gis-
card d'Estaing de 'pracht en praal
van Bokassa in stand heeft ge
houden'. Frankrijk vernedert
zich, aldus Mitterrand, die voorts
van mening is dat de Franse rege
ring niet militair mag ingrijpen in
de Centraalafrikaanse Re
publiek.
Georges Marchais, de secretaris-
generaal'van de Franse Commu
nistische Partij, meende dat 'de
kwestie-Bokassa een smet op
Frankrijk heeft geworpen'. Op
een persconferentie in Straats
burg eiste hij de terugtrekking
van de Franse troepen uit de Cen
traalafrikaanse Republiek.
Hoewel het bewind van Bokassa in
financiële moeilijkheden ver
keerde als gevolg van de intrek
king van de Franse steun wegens
het wrede optreden van Bokassa,
schatten diplomaten in Bangui
dat de voormalige keizer in de 13
jaar dat hij aan de macht is ge
weest, een fortuin van wel 2 mil
jard gulden naar het buitenland
heeft weten over te brengen.
Door Bokassa gevangen gezette Centraalafrikanen wachten in de gevangenis van Bangui op hun vrijlating.
President Dacko. opvolger van de verdreven dictator.heeft alle gevangenen die onder Bokassa's bewind achter de
tralies belandden, amnestie beloofd.
(Van onze correspondent)
LON DEN - Robert Mugabe, de militante leider van de ZANU-helft
van het Patriottisch Front, is bereid zich als mogelijke toekom
stige president van Rhodesië-Zimbabwe terug te trekken, wan
neer de verkiezingen uitwijzen dat het volk de voorkeur geeft aan
iemand anders, bijvoorbeeld Joshua Nkomo, de leider van de
andere PF-helft, ZAPU.
Deze uitspraak trekt de aandacht omdat beide leiders niet bekend
staan om hun persoonlijke vriendschappelijke relaties. Mugabe
heeft de afgelopen jaren een min of meer marxistische lijn ge
volgd, terwijl Nkomo zich daar niet mee heeft ingelaten. Nu
mugabe heeft gezegd het oordeel van het Rhodesische volk te
volgen wanneer het Nkomo (of een ander) verkiest, lijkt de on
derhandelingspositie van het Patriottisch Front opnieuw ver
sterkt te zijn, terwijl die van bisschop Muzorewa uit Salisbury
verder schijnt af te kalven.
Uitzondering
Mugabe, die zijn uitspraak deed in een vraaggesprek met de BBC,
gisteravond, zei verder dat een nieuw Rhodesisch leger uit ele
menten zou moeten bestaan van alle troepen - die van Salisbury,
van Nkomo en die van hemzelf. Wat betrof de troepen van Salis
bury maakte hij echter een uitzondering voor officieren en man
schappen die zich ideologisch hadden gebonden aan het in 1965
door de voormalige blanke premier Ian Smith uitgeroepen onaf
hankelijk Rhodesie.
Dat is trouwens de lijn die het PF tot nu toe heeft gevolgd. Nkomo
en Mugabe hebben herhaaldelijk doen blijken dat er ook geen
staatspensioenen uitgekeerd kunnen worden aan ambtenaren
die na 1965 voor het Rhodesie van Smith werkzaam waren, en zij
hebben ook gezegd dat wat hen betreft personen die na 1965
Rhodesisch staatsburger zijn geworden, niet hoeven te rekenen
op het staatsburgerschap van de nieuw te vormen staat.
Op de conferentie in Londen is, zij het alleen in de wandelgangen,
gesproken over de mogelijkheid om Rhodesie wat de nieuw te
vormen strijdkrachten betreft, te verdelen in drie sectoren. In het
Noordwesten de troepen van Nkomo (die vanuit Zambia werk
zaam is), in het Oosten die van Mugabe (die nu vanuit het aan
grenzende Mozambique opereert), en daar tussenin een soort
vredesmacht al dan niet samen te stellen uit Britse manschap
pen. uit troepen van de Verenigde Naitcs of troepen van het
Britse Gemenebest.
Eén leger
Mugabe zag de noodzaak daar niet van in en gaf de voorkeur aan
één leger. Hij stelde wel dat zijn troepen en die van Nkomo de
kern daarvan zouden moeten vormen, wat vermoedelijk bete
kent dat ook de officieren uit hun eigen gelederen zullen worden
aangetrokken.
Over zijn betrekkingen met Nkomo zei hij dat de relaties altijd goed
waren geweest, hoewel er natuurlijk altijd verschillen van me
ning waren. „Maar", zei Mugabe, „in de drie jaar dat wij ons
hebben aaneengesloten tot het Patriottisch Front zijn wij steeds
dichter bij elkaar gekomen". Hij zei verde dat hij optimistisch
was over de tot dusver bereikte resultaten van de conferentie,
maar dat hg nog optimistischer zou zijn wanneer er ook overeen
stemming zou zijn bereikt over de details betreffende de over
gangsperiode die door het PF als nog belangrijker wordt gezien
dan een vergelijk over de Grondwet.
(Van onze correspondent)
NEW YORK - Minister van buitenlandse zaken Van der
Klaauw heeft in zijn rede tot de Algemene Vergadering
van de VN gesignaleerd, dat „recentelijk nieuwe stem
men van redelijkheid en verandering zijn beluisterd in
Zuid-Afrika"
Met deze uitlating heeft hij, in
weerwil van het feit dat Neder
land apartheid „veroordeelt en
verwerpt", enige beroering ge
wekt in de massieve volkerenor
ganisatie en niet in het minst bij
het CDA-kamerlid mr. Hans
Gualtherie van Weezei, die als
enig lid van de kamercommissie
voor buitenlandse zaken aan de
delegatie is toegevoegd als „spe
ciaal adviseur"
„De hele passage", aldus Van Wee
zei, „ademt een 'liberale' sfeer,
waarin de lijn-Bolkestein (WD-
woordvoerder voor buitenlandse
zaken in de Tweede Kamer) te
herkennen valt. Door expliciet in
zijn rede gewag te maken van po
sitieve geluiden uit Zuid-Afrika,
wekt Van der Klaauw de indruk
een nieuwe koers te zijn ingesla
gen in vergelijking tot zijn rede
van vorig jaar"
„Zonder bij voorbaat elke poging
tot verbetering in Zuid-Afrika te
willen uitsluiten, lijkt het te
voorbarig om alleen op basis van
uitspraken van de Zuidafrikaan-
se premier, zonder dat die in con
crete maatregelen zijn vertaald,
er nu al van uit te gaan dat de
toestand in Zuid-Afrika zich aan
het veranderen is".
„Je kunt je de vraag stellen", aldus
het kamerlid, „ook al gezien de
memorie van toelichting, of het
tactisch verstandig is de Neder
landse voorhoedepositie in de
westerse werëld ten aanzien van
Zuid-Afrika prijs te geven, met
name op een ogenblik dat de lan
den van de Derde Wereld op
krachtiger druk aandrin
gen."
„In Nederland speelt dit ook een
rol, omdat bijvoorbeeld de sanc
tiewetgeving tussen de coalitie
partners in de regering con
troversieel en onopgelost is. Ne
derland geeft zodoende voedsel
aan een hardere gedragslijn van
landen die onder leiding van Ni
geria pogen te voorkomen dat
een Zuidafrikaanse ploeg deel
neemt aan de Olympische Spelen
voor Gehandicapten, die volgend
jaar in Nederland op het pro
gramma staan".
CAÏRO - Mevrouw Sadat en mevrouw Sinatra (rechts) amuseren zich bij een modeshow van de Franse
ontwerper Pierre Balmain. Het echtpaar Sinatra brengt op het ogenblik een bezoek aan Egypte, waar de
Amerikaanse zanger een aantal optredens zal maken ten behoeve een centrum voor gehandicapten
correspondent)
JAKARTA - Vrijgelaten
nistische gevangenen die probe
ren de verboden Indonesische
communistische partij (PKI) te
doen herleven, zullen ter plekke
worden doodgeschoten.
Deze waarschuwing is gedaan door
de militaire bevelhebber van
Oost-Java, generaal-majoor Wi-
tarmin, in een rede ter gelegen
heid van de vrijlating van 2000
communistisceh gevangen die
behoren tot de zogenaamde b-ca-
tegorie. Tot deze groep rekent de
Indonesische regering de men
sen die zouden hebben behoord
tot de harde kern van de PKI
maar wier betrokkenheid in de
mislukte staatsgreep van 1965
niet kon worden bewezen. De ge
vangenen hebben veertien jaar
op het Molukse eiland Boeroe
gevangen gezeten.
Volgens de Indonesische binnen
landse veiligheidsdienst (Kop-
kamtib) zitten op Boeroe nog
4000 gevangenen. Het zou in de
bedoeling liggen om ze, uitge
zonderd de a-categorie gevange
nen, voor het einde van dit jaar
(november of december) vrij te
laten. De 475 gevangenen van de
a-categorie, van wie de regering
zegt dat zij daadwerkelijk hebben
meegedaan aan de mislukte
coup, zullen voor het gerecht
worden gebracht.
„Ik heb al mijn mannen opdracht
gegeven om iedere vrijgelaten
gevangene ter plekke neer te
schieten wanneer hij of zij pro
beert de PKI nieuw leven in te
blazen", verklaarde generaal Wi-
tarmin. Naar zijn mening dienen
de vrijgelaten gevangenen hele
maal te breken met het commu
nisme.
De waarschuwing van de militaire
bevelhebber van Oost-Java komt
terwijl de juist aangenomen werd
dat de regering-Soeharto het
straffe anti-communistische be
leid zou hebben laten varen in
verband met de groeiende oppo
sitie van de islam. Ernstige zor
gen maakt de regering zich over
de activiteiten van een klein maar
sterk groeiende islamitische sek
te die zich in de Islam Jama'ah
noemt, waarvan de leden actief
zijn in de artiestenwereld en in de
regeringspartij Golkar.
De islamitische politieke partijen
en de islamitische raad hebben
de regering gevraagd de sekte te
verbieden omdat haar leer in de
strijd is met de islam. De Islam
Jama'ah zou in haar bestaande
structuur een staat binnen de
staat zijn, en dat is volgens hen
„onaanvaardbaar".
De onverwachte opkomst van deze
verboden sekte is echter ook
aanleiding tot speculaties. Een
veel gehoorde theorie is dat de
sekte bewust in het leven is ge
roepen door een wat genoemd
wordt, "uitstekend geleide orga
nisatie" om de groeiende eenheid
van de islam in Indonesië op te
blazen en daardoor een ontwik
keling te voorkomen zoals de is
lamitische revolutie in Iran die
leidde tot de val van de sjah.
dien een Zuidafrikaans team
wordt toegelaten in Arnhem.
Van der Klaauw zegt dat de rege
ring Zuidafrikanen de toegang
tot het land niet kan ontzeggen,
en hij verwijst naar de adviezen
die vanuit Den Haag naar de
sportbonden zijn gegaan. Die
sportbonden, zegt hij, zijn auto
noom. Het besluit om Zuidafri
kanen tot de Spelen toe te laten,
was een kabinetsbesluit. Na een
nieuw debat in de Kamer (die een
brief krijgt van Van der Klaauw
over zijn gezichtspunten na het
bezoek aan New York) zal weder
om een kabinetsbesluit worden
genomen. Hij wilde gisteren niet
vooruitlopen op de vraag welke
wegen de regering overblijven als
de Kamer Zuidafrikaanse deel
neming van de hand wijst.
Chris van der Klaauw.
Deur open
Van der Klaauws redevoering is in
de afgelopen dagen zoals gebrui
kelijk binnen de delegatie uitvoe
rig besproken. Naar verluidt zou
hij aanvankelijk in nog veel ster
kere bewoordingen hebben wil
len duidelijk maken dat Neder
land voor Zuid-Afrika een deur
open wil houden naar de interna
tionale gemeenschap.
De bewindsman bevindt zich te
New York in een politiek gevoe
lige positie, omdat de Nigeriaan-
se voorzitter van de speciale
commissie tegen apartheid,
Clark, onverkort heeft gedreigd
met economische sancties tegen
Nederland door Nigeria, boycot
van de Paralympics door Afri
kaanse staten en zelfs uitsluiting
van Nederland van de Olympi
sche Spelen in Moskou ofwel ook
daar een boycot van Afrika als
ons land toch zou deelnemen, in-
NEW YORK (UPI/AFP) - De Ame
rikaanse minister van buiten
landse zaken Cyrus Vance wil in
een "breed opgezet"-vredesplan
voor Libanon, waaraan de Ver
enigde Staten werken, van "alle
oorlogvoerende partijen" ook Is
rael en de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie PLO betrekken.
Vance liet maandag in zijn rede
voor de algemene vergadering
van de VN alleen nog maar even
doorschemeren, dat er aan zo een
plan gewerkt wordt, maar giste
ren zeiden Amerikaanse rege
ringsfunctionarissen, die er na
der over waren geïnformeerd, dat
dit de grote lijn was.
Onder het plan zou er onder meer
een eventueel in Libanon te hou
den conferentie moeten komen,
waaraan "alle oorlogvoerende
partijen zouden moeten deelne
men evenals die die direct be
trokken zijn bij het conflict". Dit
zouden dan volgens de functio
narissen niet alleen de PLO, maar
ook Israël, Syrië, Jordanië en Li
banon zijn zowel als landen die in
het bijzonder betrokken zijn bij
het vredesproces, zoals de Ver
enigde Staten.
Vance is volgens diplomaten in
New York besprekingen begon
nen met alle betrokken landen,
maar zonder ook maar een bij
zonderheid te geven. VN-woord-
voerders van Libanon, Jordanië.
Israël en PLO verklaarden dat zij
geen enkele bijzonderheid over
het Amerikaanse plan hadden
vernomen, ook niet over het ka
der waarin de conferentie zou
moeten worden gehouden.
Maar volgens Amerikaanse func
tionarissen is het Amerikaanse
plan een "verstrekkende", dat ie
dereen wat te bieden heeft, ook
de leiders van de PLO, maar met
uitzondering van de paar havi
ken, die geen belang hebben bg
het eindigen van de strijd". Syrië
zou bijvoorbeeld onder het plan
de gelegenheid krijgen eindelijk
eens wat troepen uit Libanon te
kunnen terugtrekken en zijn
aandacht meer kunnen gaan rich
ten op dringende binnenlandse
politieke problemen, zo zeiden
zij.
Onderhandelingen?
Op de vraag of het Amerikaanse
plan ook directe onderhandelin
gen met de PLO zou inhouden
van hetzij de VS, hetzij Israël,
antwoordde een regeringsfunc
tionaris, dat "dat niet de wijze is
waarop de zaak wordt benaderd"
en herhaalde hij, dat "het gericht
is op deelneming door alle oor
logvoerende partijenHet doel
is, zo zei de woordvoerder, uit
eindelijk te komen tot een "duur
zame wapenstilstand, die in de
plaats zou moeten komen, van de
overeenkomsten tot staken van
het vuren, die steeds op niets
uitlopen".
"Bemoedigend maar onvoldoen
de", zo heeft de vertegenwoordi
ger van de PLO in Frankrijk,
Ibrahim Souss, het standpunt
beoordeeld dat de negen EG-
landen bij monde van de Ierse
minister van buitenlandse zaken,
Michael O'Kennedy, dinsdag in
de algemene Vergadering van de
VN hebben ingenomen.
In deze redevoering werd voor het
eerst de Palestijnse bevrijdings
organisatie PLO, evenals de
kwestie-Jeruzalem, met name
genoemd. Ook werd er, in ver
hulde termen, over een Palestijns
recht op zelfbeschikking gespro
ken. Tot nu toe hadden de negen
nooit de PLO met name ge
noemd, maar slechts gesproken
over de noodzaak dat "alle be
trokken partijen" deelnemen aan
de onderhandelingen over een
vredesregeling.
"Het is noodzakelijk dat de EG",
aldus Souss, "erkent dat de PLO
de enige wettige vertegenwoor
diger van het Palestijnse volk is
en dat zij als enige bevoegd is om
uit zijn naam te spreken". Vol
gens hem toonde de nieuwe hou
ding van de EG dat de Palestijnse
zaak vooruitgang boekt in de Eu
ropese publieke opinie. Ook, zo
voegde hij eraan toe, maakt de
rede duidelijk dat Israël steeds
geïsoleerder komt te staan.
Weinig schot
Er zit overigens weinig schot in de
Egyptisch-Israelische onder
handelingen over een zelfbe
stuursplan voorde Palestijnen op
de westelijke Jordaanoever en in
Gaza. De jongste ronde van be
sprekingen - die vandaag in
Alexandrie werd afgerond - werd
ontsierd door woordenwisselin
gen tussen beide partijen achter
gesloten deuren en daarbuiten
Het enige concrete resultaat dat de
delegatieleiders hebben kunnen
meedelen is te verwaarlozen: op
richting van een subcommisne
voor het coördineren van het
werk van twee andere subcom-
Toen de jongste ronde gistermor
gen begon werd de aandacht van
de onderhandelingen meteen af
getrokken door een ruzie in het
openbaar over een recent Israë
lisch besluit hetjodentoete staan
Arabische grond te kopen op de
westelijke jordaanoever en in
Gaza. De Egyptenaren waren er
gebelgd over bij monde van dele
gatieleider premier Moestafa
Chalil en de Israëliërs bij monde
van minister van binnenlandse
zaken Josef Burg en minister van
justitie Sjmuel Tamir, verdedig
den het.
