Veel onrust bij 30e verjaardag Volksrepubliek Blik in de Animo huurders voor isolatie gering HP deTijd door Jaap van Ginneken Mao Zedong: ook zijn ideeën morsdood? buurt van Sjanghai, die zich wel iswaar naar behoren kwijtte van haar taken binnen de landbouw- commune maar daarnaast het drievoudige bijverdiende met spinnen en weven, kruidenzoe- ken en vissen, fokken en slach ten. Was dat een goede bijdrage tot de economie, of de uiting van een verkeerde mentaliteit, of al lebei, of geen van beiden? Heimwee De terugkeer naar een „ieder voor zich en God voor ons allen" uitte zich ook in andere verschijnse len. Veel van de opgeleide jonge ren die in het verleden naar het platteland waren gestuurd om de onderontwikkelde bevolking daar te helpen, hadden heimwee naar het gemakkelijker leven in de stad. Daar werd inmiddels niet meer op deze tientallen miljoe nen gerekend: er was geen behui zing en geen werk voor hen. Ve len gingen toch vast terug, en zij proberen de eindjes aan elkaar te knopen. Om dit probleem een begin van oplossing te geven worden nu weer veel meer vergunningen uitgegeven voor kleine zelfstan digen. Bijvoorbeeld de straat handel, vooral in etenswaren. Of reparaties, vooral van schoenen en huisraad. In Kanton zijn er in korte tijd tweemaal zoveel men sen tot deze categorie toegelaten als er vóór de Culturele Revolutie bestonden. Tegelijk overweegt men de werkloosheid daar te verminderen door een soort vrije zone voor buitenlandse inves teerders in te stellen langs de spoorweg naar de Britse kroon kolonie Hong Kong. Ook aan de zogenoemde overzeese Chinezen uit Zuidoost-Azië (on der andere Singapore) worden weer veel ruimere mogelijkhe den geboden om hun spaargeld naar het moederland over te ma ken, en er hun oude dag te komen slijten. Zij genieten daarbij aller lei privileges, en kunnen vrijelijk Japanse tv-toestellen voor hun familieleden invoeren. Net zoals diplomaten Zwitserse polshorlo ges mee naar huis nemen. Waar hogere kaderleden vroeger allerlei moeite deden om hun be trekkelijk bevoorrechtte positie te verhullen, is dit nu niet langer het geval. Hun kleding, levens wijze, manier van optreden, brengt weer duidelijk hun rang tot uiting. Toch laat dit niet na veel irritatie bij lager geplaatsten op te roepen. Te meer omdat dit in sommige opzichten het meest zichtbare resultaat is van de nieuwe economische politiek. Terwijl de andere voorlopig nog op zich laten wachten. Deze week is dan ook in Peking een muurkrant verschenen die het lang gerespecteerde taboe van kritiek op de allerhoogste leiding doorbreekt. Ze is onmiddellijk door de autoriteiten verwijderd, maar de tekst is door velen over genomen en circuleert nog steeds. Deze verwijt Hua en voor al Deng dat zij alleen aandacht hebben voor de rehabilitatie van hogere kaderleden, maar niet voor de moeilijkheden van lager geplaatsten. „Alleen omdat er geen muurkranten waren die jul lie bij naam en toenaam noem den, hoeven jullie nog niet te Economische kerngegevens Sinds enkele jaren is de Chinese Volksrepubliek geleidelijk aan terugge keerd tot een orthodoxere aanpak van de economi sche politiek. Dit jaar zijn voor het eerst sinds lange tijd volledige statistieken over de produktie gepubli ceerd. Deze zijn inmiddels door buitenlandse inlich tingendiensten als in grote lijnen juist bestempeld. Enkele kerngegevens: De hoogste produktie vóór 1949 van graan (in miljoe nen tonnen) 138,7; van staal (idem) 0,9; van kolen (idem) 62; van olie (idem) 0,3; van elektra (in miljarden Kilo watt uurj 6,0. In 1957: graan 185; staal 5.4; kolen 131; olie 1,5; elektra 19.3. 257. De toeneming ten opzichte van 1977: graan 7,8 procent; staal 33,9 procent; kolen 12,4 procent; olie 11,1 pro cent; elektra 14,8 pro cent. Merkwaardigerwijs blijkt overigens uit deze cijfers dat de belangrijkste bewe ring waarop de opvolgers van Mao zich voor hun in grijpende koerswijziging beroepen onjuist is. Name lijk dat de groei in de pe riode van de onorthodoxe massabewegingen (de gro te sprong voorwaarts van 1958-1959 en de Culturele Revolutie van 1966-1969) veel geringer zou zijn ge weest dan in de acht jaren daarvoor en daarna. denken dat de mensen niets te gen jullie hebben", zo voegt men de twee hoogste figuren toe. En men vervolgt met te zeggen dat sommige indieners van verzoek schriften inmiddels al jaren ver geefs op antwoord wachten, dat enkelen in arren-moede naar de hoofdstad zijn gekomen om een beslissing te forceren, maar daar nu al maanden zonder inkomsten Enkelen zouden zelfs zelfmoord hebben gepleegd. De auteur zegt zelfs dat „het proletariaat dat een werkelijke socialistische maat schappij wil opbouwen" een nieuwe „klassenstrijd" moet voe ren tegen het handjevol „fascis ten" dat aan de macht is, en dat de volksmassa's ondergeschikt maakt aan een kleine onaantast bare elite. Hot is lang geleden dat dergelijke felle taal tegen de zittende top is gebruikt, en dit voorbeeld onder streept dan ook met de andere hier genoemde, dat een kleine minderheid nog steeds ageert te gen het loslaten van de idealen van Mao. Aan de vooravond van de 30e verjaardag van de Chinese Volksrepubliek heeft de regering in Peking een duizend tal ambtenaren moeten inzetten om de klachten af te han delen van tienduizenden mensen die de afgelopen maan den naar de hoofdstad zijn gekomen om te protesteren tegen allerlei onrecht, waarvan zij het slachtoffer menen te zijn. Vermoedelijk zal de regering in de laatste dagen voor 1 oktober een extra inspanning ondernemen om hen te bewegen naar huis terug te keren, ook al omdat derge lijke werklozen en daklozen de harde winter in de noor delijke hoofdstad soms niet overleven. De noodmaatregelen onderstrepen nog eens hoe moeilijk de verhou ding ligt tussen het nieuwe regi me en met name de allerarmsten: die enerzijds goede hoop hebben op een rechtsherstel na een tijd perk van soms aanzienlijke wil lekeur, maar anderzijds somber gestemd zijn over de snelle te rugkeer van grote sociale onge lijkheid. Deze tegenstrijdige ge voelens komen met name tot ui ting in de houding van elite en volksmassa tegenover de overle den partijvoorzitter Mao - wiens Mausoleum op het centrale plein voor de Hemelse Vrede steeds minder een blijvend eerbetoon lijkt aan zijn leven en werken, maar meer een dagelijkse herin nering aan het feit dat ook zijn ideeën morsdood zijn. Toen de derde veijaardag van zijn verscheiden drie weken geleden niet met enige officiële manifes tatie werd herdacht, belegden een paar honderd mensen een demonstratieve bijeenkomst op deze zelfde plaats, alvorens door de politie te worden verspreid. Het Volksdagblad sprak de vol gende dag laatdunkend over de „bijgelovige verering" waarmee sommigen de overledene nog steeds omringden, en drukte daarnaast een aantal foto's af waarop hy met zijn plaatsver vanger en opvolgers stond afge beeld: de vroegere premier Zhou (Tsjoe En-lai), de huidige premier Hua, en vice-premier Deng. Weer enkele dagen later antwoordde een duizendtal lezers echter met een nieuwe samenscholing, waarbij sprekers deze zelfde op volgers ervan beschuldigden hun grote voorganger te onderwaar deren - ook al gaven zij toe dat hij ernstige fouten had begaan. Te vens keerden zij zich tegen hun beleid dat aan sommige groepen opvallende privileges verleent. Ze hielden aan het einde zelfs een inzameling voor bedelaars en minderdraagkrachtigen. Clubs Dit alles werd georganiseerd door de „associatie voor de studie van het wetenschappelijk en demo cratisch socialisme": ondanks de arrestatie en gevangenhouding van enkele aanvoerders worden namelijk steeds meer clubs ter bescherming van de mensen rechten opgericht. Deze erken nen overigens dat in dit opzicht vooruitgang is geboekt, maar vinden die nog steeds onvol doende. Het gestencilde dissidentenblad „Pekingse Lente" waarschuwde zelfs: „Als het zo doorgaat, is over 20 jaar de Bende van Vier weer aan de macht!". Het zinspeelt daarmee op het feit dat de linkse radicalen nu gebruikt worden als zondebok voor alles wat er in het verleden verkeerd is gedaan, ook door de gematigde rechtsen. Maar dat de onwil van deze laat- sten om hun eigen fouten te er kennen weieens een omgekeerde beweging op gang zou kunnen brengen. Terwijl het theoretisch partijor gaan Rode Vlag onlangs zin speelde op een spoedig eerherstel van de laatste grote tegenspeler van Mao uit het verleden, liet een regeringswoordvoerder tegen overjournalisten doorschemeren dat Mao's weduwe en haar mede standers in de nabije toekomst in het openbaar zouden kunnen worden berecht. Het is echter zeer de vraag of men werkelijk zo ver zal durven gaan: want zijzelf en een of meer anderen zouden weieens op hoofdpunten kunnen vasthouden aan hun goede trouw en slechts op bijzaken spijt be tuigen. Dat is althans de mening van som mige aanhangers die nog op vrije voeten zijn. Hun aantal zou nog aanzienlijk zijn in bepaalde pro vincies. Zij zouden hebben ge zegd: over 15 jaar spreken we el kaar nader! Kennelijk hopen ze dat Deng en de oudere rechtsen dan zgn uitgestorven, en dat de top dan nog slechts uit Hua en de jongere centrumfiguren be staat. Weerstanden Ook binnen het leger schijnen er nog sterke weerstanden tegen de heroriëntatie te bestaan, zelfs in de vitale regio van Peking zelf. Veel soldaten zijn namelijk af komstig uit kleine boerencom- munes op het platteland, en to nen zich gereserveerd tegenover de nieuwe economische politiek die de industrie-arbeiders in de steden bevoordeelt, en vooral de intellectuelen, technici en mana gers. Ook staan ze vaak wan trouwend tegenover de groot scheepse samenwerking met het buitenland, en willen vasthouden aan het aloude „vertrouwen op eigen kracht". Vandaar dat het dagblad van het volksbevrijdingsleger het on langs nog eens nodig vond uit voerig bij de voordelen van deze handel en hulp stil te staan. On dertussen begint de terugslag van de overhaaste modernise- DSN HAAG GPD) - De Nederland se woning is in het algemeen zo lek als een mandje. Deze opmerkelij ke uitspraak is van ir. H. M. Roos van de Gasunie. Roos voorspelt dat een woning over niet al te lange tijd niet meer te verkopen is wanneer zij niet is geïsoleerd. Het vraagstuk van isolatie en ener giebesparing is nog nooit zo actu eel geweest als nu. Het beheerst ons woon- en werkmilieu. Steeds meer mensen geven gehoor aan overheidskreten als „isolatie: na tionale noodzaak" Maandelijks komen bij het ministe rie van volkshuisvesting meer dan 25.000 aanvragen binnen voor isolatiesubsidie. Tot 1990 moeten in het kader van het Nationaal Isolatie Program ma bijna 3 miljoen bestaande woningen zijn geïsoleerd. Op het eerste oog lijkt het isolatieplan gesmeerd te lopen. Maar dat heeft dan vooral betrekking op de iso latie van eigen woningen. Huur ders lopen veel minder warm voor de isolatie van hun woning. De regering mikt erop jaarlijks 200.000 woningen te isoleren. Voorlopig gebeurt alles op vrij willige basis, maar wanneer blijkt dat de huursector wat al te erg achterblijft, zal een verplich ting tot isolatie worden opge legd. Het overgrote deel van de aanvra gen om subsidie circa 70 procent) komt van mensen met een eigen huis. Ongeveer 42 procent van alle huizen zijn eigen woningen. Huurders blijken, zoals gezegd, minder snel geneigd om extra kosten te maken. Woningbouw verenigingen en woningcorpora ties gaan wel steeds meer over tot de isolatie van hun huurwonin gen. Ongeveer 6 procent van de kosten mogen in de huur worden doorberekend. Meestal komt het neer op een huurverhoging van een a twee tientjes per maand. In 1980 is 340 miljoen voor isolatie beschikbaar. De overheidssubsi die bedraagt 30 procent van maximaal 4000 gulden aan isola- tiekosten Het hoogste uit te keren subsidiebedrag is derhalve 1200 gulden. De voorwaarde dat een woning die met subsidie wordt geïsoleerd, voorzien moet zijn van centrale verwarming, werd me dio 1978 afgeschaft. Bij de isolatie gaat het om dubbele ramen, het vullen van spouwmuren en het aanbrengen van dakisolatie. Met ingang van 1981'zal vlocrisolatie onder de regeling vallen. De rege ring heeft al gezegd dat de subsi diebedragen tot eind 1980 onge wijzigd blijven. FRED KLAVER ringsplannen namelijk duidelijk zichtbaar te worden. De finan ciële deskundigen hebben een half jaar geleden keihard aan de noodrem moeten trekken, omdat allerlei vakministeries dure in stallaties in het Westen bestelden - die het land niet allemaal tege lijk kan betalen en trouwens ook niet meteen kan gebruiken. Men heeft zijn te hoog gestelde doelen dan ook sindsdien drastisch moe ten verlagen. De investeringen van honderden miljarden dollars, die men vóór 1985 wilde doen (onder meer in 120 „speciale projecten"), worden nu uitge smeerd tot 1990, en misschien zelfs wel tot het einde van deze Lange baan Maar ook in andere opzichten heeft men een flinke scheut water bij de wijn moeten doen. De spoedi ge mechanisering van de land bouw die het zware werk in de buitengebieden moest verlichten is weer op de lange baan gescho ven. Daarentegen werden de boe ren geconfronteerd met prijsstij gingen voor industrieprodukten, die het gevolg waren van de plot selinge loonsverhogingen voor geschoold personeel en een ver ruiming van de marges yoor herinvestering. Het gevolg was een begin van terugloop in hun afdracht van voedsel en grond stoffen aan de staat, gekoppeld aan overconsumptie, hamsteren en zwartemarkt-vorming. De overheid kondigde daarop ook prijsverhogingen voor land- bouwprodukten aan, maar dit droeg verder bij tot het opgang komen Van een binnenlandse inflatie. Ook op andere manieren probeerde men een produktiviteitsverho- ging op het platteland te bevor deren. Bijvoorbeeld door neven activiteiten weer toe te staan en een beperkte mate van vrije han del. In sommige gevallen kregen deze echter al spoedig de over hand. Zo ontstond er een hele discussie over een familie in de hervormd nederland De schrijfster van het gisteren in deze krant gerecenseerde boek "Alleen en alleen is twee" wordt in Hervormd Nederland van deze week geïnterviewd. Joke Force- ville-Van Rossum is tien jaar be zig geweest met een onderzoek naar de man-vrouw-relaties bin nen het celibaat. In haar boek doet ze daar verslag van. In het gesprek met HN vertelt ze over relaties en huwelijken. Naast in teressante uitspraken komt ze onder meer tot deze in mijn ogen wat erg algemene uitspraak: "Het kind wordt per definitie te vroeg geboren. Na negen maan den moet het geboren worden, anders kan het er niet meer uit, maar het is het eerste jaar volsla gen afhankelijk van de moeder. Het dier kan al na een paar uur op eigen benen staan". Dat laatste is natuurlijk volslagen larie. Lang niet alle dieren kun nen dat en zo ze het al kunnen zijn ze vaak ook de eerste jaren van de moeder afhankelijk. Hopelijk is het onderzoek van mevrouw For- ceville niet gebaseerd op dit soort veralgemeniseerde observaties en foute uitgangspunten. Het omslagverhaal gaat over een denkbeeldige gebeurtenis in het jaar 1984. In het Kremlin beraden de leiders van de Sowjet-Unie zich op een verrassingsaanval met kernwapens op de Verenigde Staten. Aansluitend daarop een artikel over het pas gepubliceer de en voor de leden van de Her vormde Kerk bedoelde discus siestuk over kernwapens. iyn VRIJ NEDERLAND Uitgebreid aandacht in Vrij Ne derland voor de olieboycot van Zuid-Afrika. PvdA is voorstan der van zo'n boycot, de WD lijkt tegen te zijn, dus als zo vaak geeft het CDA de doorslag. Vrij Ne derland hield daarom een onder zoek onder de 49 leden die deel uitmaken van de CDA-fractie in de Tweede Kamer. Het onder zoek levert geen duidelijke standpunten en wie had dat ook verwacht. Er wordt binnen bet CDA nog volop over de kwestie nagedacht, men wil niet op het fractiestandpunt vooruit lopen, men twijfelt aan het nut van een dergelijke boycot en zo voort. Wellicht kunnen de CDA'ers zich laten informeren door dit num mer van Vrij Nederland, dat na melijk verderop nog dieper in gaat op mogelijkheden, conse quenties en noodzaak van het boycotten van het blanke apart heidsregime in Zuid-Afrika en op de rol van onze olie-multinational Shell in dezen. De aandacht die de oliemaatschappij deze maand ten deel valt leidt soms tot on verwachte problemen. Zo wordt het dochtertje van acteur Kees Brusse die optreedt iri Ster-spots voor de Shell, op school gepest met deze commerciële activitei ten van haar vader. In Terzijde een alternatief voor de bede aan het slot van de Troonre de: "Moge dat werk gedaan worden in het vertrouwen dat velen u gru welijke ziektes toewensen en om hel en verdoemenis voor u bid den". Ter gelegenheid van het feit dat de DDR op zeven oktober van dit jaar haar dertigjarig bestaan viert is de kleurenbijlage van VN gro tendeels aan dit land gewijd. Max van Weezei en fotograaf Bert Nienhuis maakten een prachtig portret van het arbeidersparadijs, waar men 's avonds thuis de gor dijnen sluit om naar de West- Duitse televisie te kijken en zich te vermaken met programma's als de Rudi Carrellshow, Kojak en reclamespots voor de Volks wagen Golf, een onbereikbaar ideaal in het land van de Trabant. EW brengt op de omslag de aan kondiging dat men beslag heeft weten te leggen op de onlangs gepubliceerde memoires van Henry Kissinger. Het blad stelt zich voor in een aantal afleverin gen gedeelten uit dit "document van het jaar" te brengen. Ver plichte lectuur voor eenieder die zich interesseert voor internatio nale diplomatie en politiek. Alvo rens men een glimp van onthul lingen treft is het overigens wel nodig zich door de rijstebrijberg van ijdelheid die Kissinger rond zijn persoon opwerpt heen te eten. 'De frustraties van de VVD" heet een artikel waarin verslag wordt gedaan van de onrust onder de liberalen, die zich keer op keer door het CDA moeten laten rege ren. De PvdA volgt de vete in het regeringskamp met toenemend plezier en verkeert langzamer hand in de comfortabele positie hooghartig en afwijzend te kun nen reageren op VVD-voorstel- len voor de vorming van een na tionaal kabinet. De WD wil het blijkens het artikel overigens niet op een kabinetscrisis laten aan komen, omdat na zo'n crisis de jonge liberale kamerleden ver moedelijk niet zullen terugkeren op het Binnenhof. Het weekblad de Haagse Post maakt deze week de meest geïn spireerde indruk. En dat mag ook wel, want het blad herdenkt in een dik (slechts in de losse ver koop verkrijgbaar) nummer het feit dat het tien jaar geleden in de huidige vorm, als magazine dus, ten doop werd gehouden. De moeite waard, dat nummer. Het geeft behalve een beeld van de typische HP-aanpak van journa listiek ook een aardige schets van wat er het afgelopen decennium in ons land passeerde. "Aha-er- lebnissen" bij het lezen van de namen van Carel Muller (Den nendal) en Piet Bodemeier, be roemd geworden als "de modale werknemer". In de actuele HP: de kernwapenru zies binnen het CDA. waar na de kritische opstelling van specialis ten Frinking en de Boer zich een tegenstroming begint te roeren die onder leiding van Neuman al een krijgshaftig rapport het licht heeft doen zien; een verhaal over de rol van dogmatisch-commu- nistische splinters als De Rode Morgen in de Rotterdamse ha venstaking; het failliet van het emancipatiebeleid van dit kabi net; en voor de liefhebber een in terview met de eerste Nederland se gegadigde voor het wereld kampioenschap schaken: Jan Timman. De op het omslag wat triest de we reld inblikkende Woody Allan typeert het matte en grijze num mer van De Tijd van deze week. Het aardigste is eigenlijk nog een interview met Egbert Otter, die in de laatste aflevering van Vr\j- mans documentaire over Philips ten tonele werd gevoerd als de spreekbuis van de arbeiders en het symbool van medezeggen schap. Verder in het blad een al op de radio gevoerde discussie tussen twee redacteuren van De Tijd over het onderwerp kernwapens; de rol van de Ierse katholieke kerk in het Noordierse conflict; en een interview van genoemde Woody Allen naar aanleiding van diens nieuwste film, handelend over de enige stad waar regisseur Allen kan leven: New York. BAS VAN KLEEF

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 11