"In tijd van nood
hebben we altijd
de koster nog"
Afrika bezorgd over houding Nederland
Collectant
Piet van
Dijk zei
A en dus
ook B
Felle reacties deelname
Z.-Afrika aan Paralympics
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1979
VARIA
PAGINA 11
door
Sjak
Jansen
De rk-kerk 'De Engel bewaarders' in buurtschap De Engel her
denkt deze maand haar vijftig-jarig bestaan. Zolang als de
kerk bestaat, zolang gaat Piet van Dijk (82» nit De Engel er met
de collectemand rond. Voordien was bij gedurende zes jaar
collectant in de tlssese Agatbakerk. Daar maakte hij 56 jaar
geleden, op een mooie zonnige dag waarop Kortjakje niet ziek
was. rijn debuut.
Sedertdien is er voor de collectant heel wat In zijn voordeel
veranderd. Lamme armen tengevolge van zwaar met zilver
geld beladen manden bijvoorbeeld zijn er vandaag de dag niet
meer bij. Wat in die jaren wel gehandhaafd bleef is de rijks
daalder boete, die de collectant moet betalen wanneer hij ver
stek iaat gaan en verzuimd heeft af te bellen.
Wat trouwens ook niet veranderde, is de wijze waarop wordt
gecollecteerd. Wordt thans in verreweg de meeste kerken het
mandje doorgegeven, in 'De Engelbewaarders' is het als van
ouds nog gewoonte dat de collectant trouw de banken langs
gaat en de mand niet uit banden beeft.
Over dat en zaken als de lange stok met het zakje, die het veld
beeft moeten ruimen voor bet llcbt-gewieht mandje, vertelt
Piet van Dijk bieronder.
Elke ochtend, steevast om tien uur, ga ik de stad en
regio in, op zoek naar mensen en dingen voor deze
rubriek. Tips en wensen voor "Publiekkunt u tot klok
slag tien aan mij kwijt, tel. 071-144941. toestel 215
Schriftelijke reacties zijn ook zeer welkom.
Piet van Dijk
met zijn
collectebakje in
'De
Engelbewaarders'
"Mensen met
lange vingers
kunnen we
uiteraard niet
gebruiken"
Dat die dan 's zondags zo gul geven, ja daar heb ik altijd erg veel
bewondering voor gehad. Het is wel es gebeurd dat ik een tweede
mand moest pakken. Zo vol zat de eerste. Stopte het papieren
geld maar zolang in mijn zak, anders zou het eraf waaien.
Herrie
Wat dergelijke zaken aangaat hebben de collectanten het de laatste
tijd aanzienlijk makkelijker gekregen. Alleen al het aantal inza
melingen. Vroeger waren er dat er steevast vier. Je had een zakje
voor de armen, een zakje voor studenten, een mand voor de kerk
en een mand voor een bijzondere collecte. „Ja nu gaat alles in een
grote mand Wat je zegt: Of dat veel werk bespaart", zegt de
82-jarige Van Dijk.
Vervolgt „Het legen van de manden hoeft ook niet meer. Dat heeft
weer te maken met het lawaai dat zulks veroorzaakt Die herrie
kun je eigenlijk ook niet hebben, vind ik. Daarom moeten we met
de collecte klaar zijn, wanneer de consecratie begint. En zo niet
dan daarna verder gaan. Maar dat gebeurt hoogst zelden nu."
„Het kerkbezoek is immers sterk gedaald en dat kunnen wij ook
merken. Vroeger deed je de collecte met z'n zessen maar nu kun
je het dikwijls wel in je uppie af. 't Gebeurt wel es dat ik op
zaterdag m'n maat bel of hij denkt het alleen af te kunnen. Dan
kan ik de volgende morgen mooi uitslapen. Anders is het met de
hoogmis gesteld. Dan collecteren we meestal met vier man."
Van Dijk concludeert dat de collectant lang met meer zo gebonden
is. dan vroeger toen er lof werd gehouden. „In die tijd zat je
doordeweeks ook vast. Als je de hele dag gewerkt hebt en 's
avonds ook nog moet collecteren, valt dat om den drommel niet
mee. Dan moet je je haastig opknappen, je eten naar binnen
schrokken, needaar zijn we gelukkig maar gauw van afge
stapt."
Collectant mogen worden, is volgens Van Dijk niet alleen een
kwestie van betrouwbaarheid („Mensen met lange vingers kun
nen we uiteraard niet gebruiken") maar zeer zeker ook een zaak
van in het gezelschap passen.
Koster
..Collecteren is teamwork. Men moet op je kunnen rekenen. Aan
bollenreizigers die zeven maanden van huis zijn, hebben we niks.
Je moet elke zondag beschikbaar zijn. In principe! Tuurlijk ge
beurt het wel es dat je verstek moet laten gaan."
..Maar ach, iedere collectant heeft een maat en in tijd van nood is er
altijd nog de koster, op wie je een beroep kunt doen. Niet te vaak
uiteraard, want die man loopt al een keer met het bakje voor de
kaarsen. Daar moet je wel even rekening mee houden."
Piet van Dijk weet onderhand wel wat er in het collectantenwe
reldje te koop is. Vrijwel alles heeft hij meegemaakt in die 56 jaar.
Van knopen in het mandje tot de boetes van een rijksdaalder.
Geld dat overigens wordt gebruikt voor het jaarlijkse feest-
avondje voor de medewerkers van de kerk.
Van Dijk, van wie overigens twee zoons hem in zijn inzamelspoor
gevolgd zijn (het bloed kruipt dus toch waar het niet gaan kan),
weet maar al te goed dat het niet de collectant is die bepaalt
wanneer hij collecteert („Als we mochten kiezen, namen we al
lemaal de hoogmis").
De krasse bollenkweker („De sport heeft me jong gehouden") heeft
in de loop der jaren ook gemerkt dat een collectant heus geen
streepje voor heeft op de 'gewone' parochiaan. „Dat zijn fabeltjes.
We komen immers gelijk met alle anderen de kerk binnen. Het
enige verschil is dat wij een vaste bank hebben. Maar meer ook
niet hoor. Nee, dat zou me wat moois worden."
Jacquet
De invloed van de collectant valt dus alleszins mee. Behalve dan die
ene keer dat Van Dijk werd verzocht in plaats van zijn nette pak
voor het collecteren een nog netter kostuum aan te trekken: een
jacquet wel te verstaan. Of zoals Van Dyk dat noemt 'een billen-
tikker'
„Aan billentikkers heb ik zo n gloeiende hekel. Voor geen prijs zal
ik zo'n ding aantrekken. 'Dan loop ik maar niet'zei ik. Daar is
men toen kennelijk wel van geschrokken. Ik heb er in elk geval
niets meer over gehoord."
Een mannetjesputter. Dat is-ie die Piet van Dijk. Hij
herinnert zich maar al te goed hoe hij, toen ie net
kwam kijken, meteen met de neus op de keerzijde
van de medaille werd gedrukt. Nauwelijks was de
bollenkweker in de Agathakerk 'ingewerkt' of hij
kreeg reeds de vroegmis op zondagochtend onder
zijn hoede.
Voor drie maanden tegelijk ging dat toentertijd. In zijn geval: ja
nuari, februari en maart. En dat met die strenge winters van toen
Het betekende op zaterdagavond, terwijl anderen het laat kon
den maken, met de kippen op stok gaan. „In die dagen was dat
een heel verband hoor", verklaart Van Dijk.
De volgende morgen om vijf uur uit de veren en dan in je nette pak
een uurtje later al de deur uit want het was vanuit De Engel zeker
25 minuten lopen naar de Agatha. En dat met die ijzige kou. Ik
geef het je te doen. Dertien zondagen achtereen. Voor dag en
dauw je een weg zien te banen door die dikke sneeuw. Voetje
voor voetje en er toch maar voor zorgen op tijd te zijn. „Je moest
maken dat je er was, anders kreeg je een boete."
Lol
Gezien die omstandigheden kon je dus op je klompen aanvoelen
dat zelfs een kerel als Piet van Dijk zich op één van die barre
voettochten voorzichtigjes zou gaan afvragen waar hij in vredes
naam mee bezig was. „Maar", zette Piet de zaken op een rijtje, „ik
heb A gezegd en dus moet ik nu ook B zeggen."
Aldus beet Piet door de zure appel heen. Begon in het collecteren
allengs meer lol te krijgen. En zou vast en zeker nog jaren in de
Agathakerk hebben gecollecteerd, ware het niet dat in De Engel
een rk-kerk verrees en Piet van Dijk vriendelijk werd verzocht
zijn diensten als collectant voortaan in De Engel te bewijzen.
En Piét stapte over. Zij het na lang dubben. De besparing van de
wandeling naar Lisse gaf de doorslag. „Toch viel de eerste tijd
hier niet mee", zegt Van Dijk. „We hadden hier nog een nood
kerk. Met een verrekt smal middenpad. Dat was uitkijken gebla
zen want we hadden nog die lange stok met dat zakje. En daar
wilde je nog wel es iemand mee stoten. Ja, was wel even wennen
hoor!"
Wennen was het in meerdere opzichten. Zo keek Piet van Dijk wel
even vreemd op toen hij halverwege z'n eerste collecte in 'De
Engelbewaarders' bemerkte dat de stok met het zakje voor zijn
ene arm te zwaar werd en hij met de linker moest bijspringen
w'lde hij de steel horizontaal houden.
„Dat heeft mij altijd verwonderd. De Engel bestaat toch voor 80
procent uit arbeidersgezinnen en die hebben het niet al te breed.
'Goede reputatie bij strijd tegen apartheid wordt in de waagschaal gesteld'
(Van onze correspondent)
NEW YORK (GPD) - De mogelijke deelneming van
Zuid-Afrika aan de Olympische Spelen voor Ge
handicapten, die volgend jaar in Arnhem worden
gehouden, kan voor Nederland zeer onaangename
politieke, economische en sportieve consequenties
krijgen.
woensdagmiddag: „Apart
heid is in Zuid-Afrika de wet
van het land, de VN-resolu-
ties zeggen daar duidelijk
„neen" tegen. De invaliden-
sport is niet geïntegreerd
Nederland heeft vóór de in
ternationale verklaring tegen
apartheid in de sport ge
stemd. Daarin staat dat de
boycot van Zuidafrikaanse
sportploegen niet ^.al worden
toegepast op non-raciale
sportorganisaties die .aan
vaardbaar worden geacht
door de speciale commissie
tegen apartheid van de VN, de
organisatie van Afrikaanse
Eenheid en de Afrikaanse be
vrijdingsbewegingen. Ne
derland", zegt Clark, „heeft
nimmer gevraagd of Zuid
afrikaanse gehandicapten
konden worden toegelaten
tot de Para'ympics"
Met enige schamperheid wordt
in de onmiddellijk omgeving
van ambassadeur Clark en
het VN-centrum tegen apart
heid gelachen om de beteke
nis van het onderzoek dat de
Nederlandse ambassadeur in
Zuid-Afrika naar discrimina
tie in de gehandicaptensport
heeft ingesteld: „Zo'n ambas
sadeur maakt natuurlijk deel
uit van de blanke bovenlaag
in Zuid-Afrika".
Clark beweert nog iets anders:
„Wij hebben Nederland eind
juni via zijn permanente ver
tegenwoordiger bij de VN
schriftelijk benaderd. We
hebben nog steeds geen ant
woord, maar het is geenszins
vergeten
Van Nederlandse zijde verluidt
anders: Nederland heeft wel,
in juni, geinformeerd naar het
standpunt van de VN-com-
missie en heeft een afwijzend
antwoord gekregen.
De speciale VN-ci
gen apartheid, onder voorzit
terschap van de Nigeriaanse
ambassadeur bij de VN, 3.
Akporode Clark (die de orga
nisatie van Afrikaanse Een
heid, de met-gebonden lan
den, de Afrikaanse bevrij
dingsbewegingen en het
oostblok achter zich weet)
blijft ongeacht de uitkomst
van Nederlands onderzoek
naar de vraag of in Zuid-Afri
ka apartheid ook wordt be
tracht bij de invalidensport,
Zuidafrikaanse deelneming
onverkort veroordelen en af
wijzen.
Mocht Nederland de Zuidafri
kanen toelaten, dan komen
niet alleen belangrijke zake
lijke belangen in Afrika, en
met name in Nigeria, in het
geding, maar ook de Neder
landse deelneming aan de
Olympische Spelen te Mos
kou. Als Nederland daar toch
jzou deelnemen, dreigt een
boycot van die Spelen door de
Afrikaanse landen, die ook te
Montreal destijds zijn weg
gebleven, nadat Nieuw-Zee-
land een Zuidafrikaans rug-
byteam had toegelaten.
Deze boodschap heeft ook het
CDA-kamerlid mr. J. S. L.
Gualtherie van Weezei
woensdagmiddag te horen
gekregen tijdens een gesprek
van twee uur met ambassa
deur Clark. Van Weezei was
de indiener van de motie, die
ertoe heeft geleid dat de Ne
derlandse regering werd ge
dwongen een nieuw onder
zoek te beginnen naar de
vraag of in Zuid-Afrika bij de
gehandicaptensport wordt
gediscrimineerd, nadat de
Nederlandse ambassadeur
zijn minister reeds van het te
gendeel had overtuigd.
In een exclusief interview ver
klaarde ambassadeur Clark
Hoe het ook zij: het lijkt voor de
hand te liggen dat wanneer de
Nederlandse overheid wordt
betrokken bij een toch grote
organisatie als die van de
Olympische Spelen voor Ge
handicapten, een eventuele
Zuidafrikaanse deelneming
in een vroeg stadium wordt
onderzocht en niet wanneer
de voorbereidingen al zo'n 2,5
jaar onderweg zijn. En de ar
tikelen van de verklaring te
gen apartheid in de sport lie
gen er niet om: sportcontac-
ten met landen die apartheid
onderschrijven, betekent er
kenning van apartheid - de
landen die de verklaring heb
ben gesteund, moeten toe
passelijke actie ondernemen
om zulke sportcontacten
volledig stil te leggen. Zij
zullen zich ook niet ophouden
met steun aan de organisatie
van zulke ontmoetingen - de
landen die zich tegen de
apartheid in de sport keren,
zullen ook visa en-of toegang
weigeren aan vertegenwoor
digers van sportorganisaties,
sportploegen of individuele
sportlieden uit enig land waar
apartheid wordt nage
streefd.
Clark: „Hopelijk zal ik minister
van buitenlandse zaken Van
der Klaauw hier bij de VN
de commissie tegen apartheid
op de hoogte te stellen van
onze bezorgdheid, verontrus
ting en ontsteltenis. Ik kom in
de herfst naar Europa en zo
nodig naar Nederland om
daar, op een basis van vrien
delijke overreding, van ons
standpunt blijk te ge-
Hoe vriendelijk die overreding
is, valt te betwijfelen in het
licht van andere feiten die
Clark noemt:
„Iedereen die in Nigeria zaken
wil doen, zal tenminste de Ni
geriaanse beginselen moeten
respecteren. Ons beginsel is
gericht tegen apartheid. Ni
geria doet belangrijke zaken
met Nederland op het gebied
van olie, textiel, scheepvaart,
landbouwprodukten en elek
tronica" (Hij voegt er voor
alle zekerheid aan toe: „We
grondvesten ons buitenlands
beleid niet op afpersing of
bedreiging, maar..."). „Als we
onze onderlinge betrckkin-
jerï ons op alle eventualitei
ten voorbereid wat dat be
treft".
Hij zegt ook: „We hopen dat in
de komende dagen de rede de
ïverhand zal krijgen en dat
we met dit soort maatregelen
niet verder behoeven te
gaan". Want als dat wel zou
gebeuren, zou het de Neder
landse deelneming aan de
Olympische Spelen van Mos
kou in gevaar kunnen bren
gen. Die beslissing moet dan
door het Internationaal
Olympisch Comité worden
genomen.
Waarom zou Nederland het ri
sico nemen de goede reputa
tie van het Nederlandse volk
jij de strijd tegen apartheid in
de waagschaal te stellen Als
de Zuidafrikanen naar Ne
derland komen, dan blijven
Afrikaanse landen zoals Ni-
gen willen bestendigen, kan
dit alleen op basis van weder
zijds respect".
- „Als Zuid-Afrika deelneemt
aan de Paralympics, zullen
daar demonstraties worden
gehouden, zal een boycot
worden georganiseerd", zegt
een vertegenwoordiger van
het centrum tegen apartheid.
..Wij hebben contacten in Ne
derland. met vakbewegingen,
met de kerken, met de bewe
ging tegen apartheid" Het
woord opstootjes valt
zelfs...
Clark „Natuurlijk, als Neder
land de Zuidafrikaanse deel
nemers toch toelaat en de VN
openlijk trotseert, dan komt
er natuurlijk een resolutie
waarin Nederland wordt ver
oordeeld. zo goed als in ver
klaringen van individuele
delegaties als in een verkla
ring van de speciale commis
sie tegen apartheid. We heb-
geria weg". Het argument dat
het toch wel tragisch is dat
gehandicapten die toch al
veel ontberen het slachtoffer
dreigen te worden van deze
controverse, maakt op Clark
geen enkele indruk, noch bij
het centrum tegen apartheid
„Het is vervelend, maar het
moet".
Clark betwijfelt ten sterkste of
Groot-Brittannie wel als ver
vangend organisator van de
Paralympics zal kunnen of
willen optreden, wanneer
daarvan in Nederland wordt
•(jgnten Wanneer ó.- Nedei
land se regering zou beslissen
om in overeenstemming met
de VN-bepalingen geen steun
aan de organisatie te verle
nen, dan rijzen vermoedelijk
onoverkomelijke financiële
problemen. Want er zullen
geen kazernes beschikbaar
zijn. geen militaire vervoer
middelen, geen soldaten
Nederland, dat gelooft in het
vrije verkeer van mensen en
bovendien heeft te maken
met enkele autonome sport
bonden. zal niet zo ver willen
gaan de Zuidafrikanen, die
geen visum nodig hebben, de
toegang tot het land te ont
zeggen. Een ander over
heidsingrijpen is niet moge
lijk, omdat Nederland niet,
zoals Frankrijk, ter vermij
ding van moeilijkheden haas
tig een visumplicht voor
Zuidafrikanen heeft inge
voerd. Frankrijk kon op die
manier een Zuidafrikaans
rugbyteam buiten de deur
houden en wilde dat ook om
zijn deelneming in Moskou
niet in gevaar te brengen.
Dank zij het kwakkelige beleid
in deze affaire dreigt Neder
land nu bekendheid te krij-
gen in VN-kiing« n inwege
een voornamelijk verbaal
beleid tegen de Zuidafrikaan
se apartheid, te meer omdat in
deze hele discussie ook over
tredingen van het wapenem
bargo tegen Zuid-Afrika door
Philips ter sprake zullen ko-
Van der Klaauw. komt zodoen
de volgende week naar New
York ais een politiek gehan
dicapte, die in een uiterst
moeilijke situatie een beleid
moet vinden, dal hel Nedi i
lands gezicht nog enigszins
kan redden. Hij krijgt te ma
ken met tegenstrevers die het
zogenaamd „genuanceerd
denken" over een immens
vraagstuk als apartheid al
lang op goede gronden heb
ben afgeleerd.
„Over onze opvattingen", /egt
Clark, „valt niet te onderhan
delen. „Een groot aantal Afri
kaanse ambassadeurs heeft
i hun
bezorgdheid over de Neder
landse houding uitdrukking
gegeven". Hij hanteert een
rechtlijnig standpunt. ..Met
een land als Zuid-Afrika be
hoort, zolang er apartheid be
staat. geen enkel contact
plaats te hebben van deze
aard Sport en politiek heb
ben wel degelijk met elkaar te
maken in de wereld van van
daag".
