Zeldzaam werktuig,
maar wat is het?"
DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1979
VARIA
PAGINA 33
Jarenlang heb ik de Bos Atlas
van mijn vader gebruikt. Alle
bladen waren aan de onder
hoek met een stevig, vierkant
stuk papier beplakt. Daar
had het wiel van de tram over
de leren tas gereden 1
mijn vader de Bos Atlas r
naar school nam. De tram
reed al toen hij missprong,
hijzelf viel naast de rails, de
tas (met de onvergankelijke
Bos Atlas) erop. Het wiel kerf
de door de tas heen in de atlas,
tegenwoordig gooi je in zo'n
geval de atlas weg en koop je
een nieuwe, maar mijn vader
leefde toen, niet tegenwoor
dig. Een atlas was in 1918 een
heel bezit, zoals ook nog na te
lezen valt in „Kees de jon
gen
De atlas, dacht ik altijd te we
ten, is genoemd naar Atlas,
die de wereldbol torst. ,Jn het
Etymologisch woordenboek
van dr. J. de Vries lees ik, dat
Mercator in 1595 de naam
„atlas" gaf aan zijn kaarten-
boek, een naam die hij ont
leende aan de mythische ko
ning Atlas van Mauretanië.
Mauretanië was in de oud
heid de naam van wat nu Ma
rokko heet.
Dat Atlas de wereldbol zou tor
sen is een onuitroeibaar mis
verstand. Han Spaan uit
Huizen ontdekte dat het Koe
nen Handwoordenboek der
Nederlandse Taal, Atlas
aanduidt als (mythologisch)
„titan die de aardbol torst",
en ook in Van Dale, althans de
Van Dales van vroegere da
tum, wordt Atlas nog aange
duid. als „reus, drager van de
wereldbol". In Van Dale i
1976 is dat gerectificeerd tot:
„reus, drager van de hemel-
later wereld)bol"
Hemelgewelf
In werkelijkheid was Atlas de
zoon van de titan lapetos of
Japetus (we hebben ons nu
even in de Griekse mythologie
begeven). Als straf voor zijn
deelneming aan een opstand
van de titanen, moest Atlas op
hoofd en schouders het hemel
gewelf torsen, om zo te beletten
dat de hemel op de aarde zou
vallen. Een zware straf,
voorwaar! Maar wel nuttige
arbeid.
Heracles heeft nog een keertje
als stand-in gefungeerd, toen
Atlas de gouden appels der
Hesperiden voor hem haalde
en Heracles ondertussen even
het hemelgewelf torste. Van
Dale vermeldt nog de uit
drukking: „Wat heb ik een
atlas met die jongen!" voor
„wat een last en drukte be
zorgt die jongen me"
De Atlas in de Burgerzaal van
het Paleis op de Dam torst dan
ook geen aardbol, evenmin als
de Atlas op het dak van het
Paleis, maar een bol met ster
ren. Het aloude probleem
r Atlas zelf op stond als
hij de aardbol op zijn schou
ders torste, is hiermee dus op
gelost.
Standbeeld.
Ik heb de laatste Breznjev-grap
voor u, kersvers en regelrecht
uit de Sowjet-Unie geïmpor
teerd. Er was weer behoefte
aan een Standbeeld voor Vla
dimir Majakovski,de grootste
Russische Sowjet-dichterdie
in 1930 zelfmoord pleegde
Een prijsvraag die werd uit
geschreven leverde drie i
De derde prijs ging naar een
ontwerp met Majakovski, die
een boek van Breznjev zat te
lezen. De tweede prijs ging
i ontwerp met Brezn
jev, die een boek van Maja
kovski zat te lezen. En de eer
ste prijs ging naar een ont
werp met Breznjev, die een
boek van Breznjev zh,t te le-
Fiets
Hoe zou je zo'n grap in Neder
landse verhoudingen kunnen
vertalen? Breznjev wordt na
tuurlijk Van Agt,
moeten we invullen
jakovski? En wat
boek? Breznjev heeft ten slotte
enkele boeken geschreven, hij
kan een boek van zichzelf in
zijn hand houden, wat Van
Agt niet van zichzelf kan zeg
gen. Een fiets wellicht? Dan
zou Majakovski een wielren
ner moeten worden, bijvoor
beeld Piet Moeskops, vijfvou
dig wereldkampioen op de
sprint en net als Majakovski
overleden, want anders krijg
je in dit land geen stand
beeld.
Derde prijs voor een ontwerp
met Piet Moeskops, die de ra
cefiets van Dries van Agt
vasthoudt, de tweede prijs
voor een ontwerp met premier
Van Agt, die de fiets van Piet
Moeskops vasthoudt en de eer
ste prijs voor een ontwerp met
Dries van Agt, die de fiets
Dries van Agt bij het zo
vasthoudt. Nee, dat
matige vertaling zijn, want
zo'n fiets is noch door Van Agt
noch door Moeskops ge
maakt.
Daarom stel ik dit voor: derde
prijs voor ontwerp met Piet
Moeskops op de fiets, vastge
houden door zijn „helper"
Dries van Agt, tweede prijs
voor ontwerp met Van Agt op
de fiets, vastgehouden door
zijn „helper" Moeskops, en
eerste prijs voor premier Van
Agt op de fiets, vastgehouden
door zijn helper Dries Van
LEEUWARDEN (GPD) - De des
kundigen van de oudheidska
mers in Drachten, Gorredijk en
Heerenveen weten niet wat het is.
In het openluchtmuseum te Arn
hem hebben ze het dagenlang be
studeerd en toen kwam de kenner
van oude ambachten, Bos, tot de
conclusie dat het een stukje ge
reedschap van een hoefsmid moet
zijn geweest. "Voor het bijwerken
(bijsnijden) van paardehoeven"
zo liet hij schriftelijk weten en hij
tekende daarbij aan "fraai
exemplaar, waarschijnlijk ne
gentiende eeuws".
Gevraagd om een toelichting deel
de men mee, dat het stuk gereed
schap een tweedelige functie
heeft gehad: met de beitel aan de
achterzijde konden de paarden
hoeven besneden worden, terwijl
het ook rechtstandig in de grond
werd gezet, zodat de hoef van het
paard er op kon rusten en de
hoefsmid in de gelegenheid a
de proppen in de winterijzers te
draaien.
Iedere praktizere'nde hoefsmid, die
deze oplossing werd voorgelegd,
beweert echter dat zulks niet kan.
Weliswaar past het ronde schijfje
in de voetzool van een paard,
maar daar schiet de hoefsmid
niets mee op. De smid klemt de
hoef tussen de knieën, zodat de
zool omhoog wijst en doet dan
zijn werk. De eigenaar van het
waarschijnlijk zelfzame stukje
gereedschap, Albert Mulder uit
Makkinga, vraagt zich dus nog al
tijd af: wat is dit voor gereed
schap, waartoe werd het gebruikt
en hoe heet het?
Het is een stukje smeedwerk van
een centimeter of dertig lang, aan
één kant uitgerust met een platte
schijf en iets dat als handvat
dienst kan hebben gedaan, aan de
onderzijde een gebogen staaf met
aan het Uiteinde een stalen beitel.
Het is een werktuig, dat kan haast
niet anders, want de beitel is aan
het ijzer gesmeed en de bovenzij
de is duidelijk een handvat. Het is
afkomstig uit de voormalige
smederij van Bethlehem in Mak
kinga, maar de toenmalige smid
Albert Mulder én het raadsel
Albert Mulder
kon niet vertellen
ooit gebruikt is. Toen het sa
met een partij oud ijzer zou wor
den opgeruimd, kreeg Albert het
ten geschenke van de weduwe.
Sindsdien stelt hij alles in het
werk om aan de weet te komen
wat het is. Het zit hem dwars dat
hij het raadsel tot nu toe niet heeft
opgelost.
LIDO 2: "In de ban van de ring", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. al.
LIDO 3: "C' Eravamo tanto Amati", da.
7.00 en 9.15 uur, ma., di., do. en vr. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Woody Woodpecker",
woe. en za. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur.
STUDIO: "I never promised you a rose-
garden", da. 7.00 en 9.15 uur, ma., di., do.
en vr. ook 2.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee. "50 Jaar Mickey Mou
se", woe. en za. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur.
TRIANON: "Uit elkaar", da. 2.30,7.00 en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 16 jr.
REX: "Kom in m'n hokje", da. 2.30, 7.00
en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Pornospionnen",
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
der$
Maandag t/m vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten: Wtnneer
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00. uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
Rijnoord:
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
hul '020-175000.
11.30 u
16 ji
Schepen
(KLEINE VAART)
Adriana 12 90 nw Alexandrie,
Bastiaan Broere 11 te Rotterdam,
Bernisse 11 vn Rotterdam nr Londen,
Birka 12 700 zzw Pitcoirn nr St. John,
Combi Spirit 11 rede Pontadelgada,
Cornells Broere 12 dw Humber nr Dor
drecht.
Dutch Mate 11 te Vlaardingen,
Dutch Spirit 11 vn Rotterdam nr Gran
gemouth,
Elizabeth Broere 11 vn Rotterdam nr
Terneuzen,
Multon 11 in Zwarte Zee nr Trabzon,
Sylvia Gamma 13 te Ivergorden,
Tanja Holwerda 11 30 nw IJmuiden,
Yolanda 11 vn Rotterdam nr Tilbury.
(GROTE VAART)
Abida 11 te Las Palmas,
Alamak 11 160 o Sicilië nr Rotterdam,
Amstelburcht 11 ten anker Hoek var
Holland,
Amstelsluis 12 vn Balboa nr Sydney,
Amstelstad 12 te Jeddah,
Amstelwal 12 te New Orleans,
Antilla 11 vn Boston nr La Salina,
Chrevron Kentucky 11 140
stad nr Ras Tanura,
Chevron Naples 12 te St. John,
Coral Isis 10 in Havanna Roads r
Dallia 12 200 zw New Orleans nr New
Docklift-2 11 vn Warri nr Rotterdam,
Dosina 11 vn Anacortes nr Los Angeles,
Eemhaven 11 vn Ilheus nr Antwerpen,
Fossarus 11 550 wnw Managua nr Cura-
Hollandib 11 vn Bremerhaven nr Tilbu
ry,
Incotrans Spirit 11 160 w Acapulco nr
Acajutla,
Latirus 11 15 z Willemstad,
Nedlloyd Ebro 12 te Madras verw,
Nedlloyd Forcados 12 te Valparaiso,
Nedlloyd Fremantle 12 vn Wellington nr
Auckland.
Nedlloyd Fushimi 12 te Beira nr Beira,
Nedlloyd Kimberley 11 vn Kaapstad nr
Durban,
Nedlloyd Kyoto 12 25 w Portland nr Port
Kembla,
Nedlloyd Nagoya 11 240 zo Pretoria nr
Kaapstad.
Nedlloyd Willemskerk 12 te Jeddah,
Ondina 12 te Ardjuna verw,
Onoba 11 ten anker Piney verw,
Salland 11 1300 o Puerto Rico nr Par.
Tagelus 11 10 z Port Elizabeth nr Ri-
chardsbay,
Vitrea 12 530 ono Darwin nr Singapore,
Zaria 11 te Teesport.
Bioscopen Alphen
EURO 1: "Terug naar het Poseidonavon-
tuur", da. 1.30, 6.30 en 9.00 uur, zo. ook
4.00 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: "Per(s)vers", za.
12.15 uur, 16 jr.
EURO 2: "De vier vuisten van de dui
vel", da. 1.45,6.45 en 9.15 uur, zo. ook 4.15
uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: Dezelfde als in Euro
EURO 3: "Stunts", da. 2.00, 7.00 en 9.30
uur, zo. ook 4.30 uur, 16 jr.
Nachtvaorstelling: "Thunder and
Lightning", za. 12.15 uur, 16 jr.
voorstelling: The Graduate",
"Last tango in Paris", zo. en ma. 8.45 uur,
di. 8.15 uur, 12 jr. Kindermatinee: "Het
raadsel van de spookplaneet", za. 2.15,
c(0iid C) Lieuius
13 september 1979
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
-Bij besluit van den prefect van
politie te Parijs is aan de
schouwburgen vergunning
verleend hunne vertooningen
tot des nachts te halfeen te doen
duren en, op bijzonder verzoek,
nog langer. Het leven te Parijs
wordt hoe langer hoe later. Wie
om zeven uren of half acht het
middagmaal gebruikt, kan na
tuurlijk niet voor negenen in
den schouwburg zijn. Reeds den
vorigen winter riep een
schouwburgdirecteur in wan
hoop uit: "Het diner doodt den
schouwburg! Men zal moeten te-
rugkeeren tot de zeden der va
deren, die te twee uren aten".
-In de maand Februari van dit
jaar verliet een karavaan de
Arabische havenstad Hamim,
ten einde "waren" te verkoopen
Onder "waren" verstonden de
kooplieden slaven, allen in den
ouderdom van 10 tot 15 jaren. In
de Sahara zijn nu eenige dagen
geleden de lijken gevonden van
al de personen, die deel uit
maakten van de erpedttie. Men
vermoedt dat zij, na verdwaald
te zijn, ten gevolge van gebrek
aan water het leven hebben
verloren.
Vij/itip jaar geleden:
- In de Italiaansche stad Parma
is een enorm gebouw, toebehoor-
ende aan den groot-industrieel
Munici, door een ontploffing
vernield. Tot nu toe zijn er ze-
ventien dooden - onder wie Mu
nici zelf- en twintig ernstig ge
wonden. Men vreest, dat er nog
meer lijken onder de puinhoo-
pen liggen. Men neemt aan, dat
kortsluiting of een op onvoor
zichtige wijze Weggeworpen lu
cifer de oorzaak van de explosie
is geweest.
- Te Naval Moral in Spanje
werd een groep vrouwen door
een hevig onweer verrast. Zij
vluchtten naar een naburigen
watermolen en dachten daar
veilig te zijn. Maar het riviertje
waaraan de molen stond zwol
in zeer korten tijd tot een woes-
ten stroom, waardoor de molen
instortte. Drie vrouwen zijn
verdronken, twaalf werden ern
stig gewond.
