Strauss wil vaart achter
bespreking
M.-Oosten
Neto: gematigd
politicus
en nationalist
PARTIJEN NOG VER VAN ELKAAR
Geen beslissing noemen
PLO in VN-verklaring
v,
Dajan teleurgesteld weg uit Bonn
Tot en met
15 september a.s. Kuntu
nos die fantastische
KolleKtle echte
MarokKaanse Berbers
komen zien op de
Berbertapljt-markt
bij
WOENSDAG 12 SEPTEMBER 1979
W
wkHI
Agostinho Neto.
(Van c
correspondent)
Angola's gisteren overleden president Agostinho Neto behoorde
zeker tot een van de meest omstreden en raadselachtige politieke
figuren van het moderne Afrika. Hij werd beschouwd als een
naar macht zoekende, „autocratische" despoot die het westen en
de blanken haatte en zijn land tot een Russisch-Cubaanse satel
liet maakte. De elf maanden durende burgeroorlog in Angola in
1975 droeg ertoe bij om dit negatieve imago te onderstrepen.
Hij was gekant tegen een regering van nationale eenheid, waarin de
drie bevrijdingsorganisaties MPLA (Volksbeweging voor de Be
vrijding van Angola), Unita (Unie voor de Totale Onafhankelijk
heid van Angola) en FNLA (Front voor de Bevrijding van Angola)
vertegenwoordigd zouden zijn. In plaats daarvan vroeg hij de
Sowjet-Unie en Cuba om hulp. Hij kwam aan de macht dankzij
een massaal ingrijpen van Cubaanse troepen, dat er onder meer
toe leidde dat Zuidafrikaanse troepen en eenheden van het leger
van Zaire, die kort voor de hoofdstad Luanda stonden, werden
teruggeslagen. Op 11 februari 1976 hadden 25 Afrikaanse staten
de regering-Neto in Angola erkend. Op 25 maart van datzelfde
jaar werden de laatste Zuidafrikaanse militairen over de grens
met Namibiè teruggetrokken.
Gematigd
In tegenstelling tot de verwachting ontwikkelde president Agos
tinho Neto zich als een gematigd politicus. Weliswaar werd de
atmosfeer in Luanda tijdens zijn bewind beheerst door marxisti
sche en radicale ideeën, maar hij zelf was niet geinteresseerd in
een klassenstrijd of in een strijd tussen zwart en blank. In zijn
redevoeringen gebruikte hij nooit het woord „socialistisch" en
herhaaldelijk verklaarde hij tegenover zijn volk: „Niet alle blan
ken in Angola zijn Portugezen en niet alle Portugezen zijn reac
tionairen".
Hij liet er echter geen twijfel over bestaan dat hij van plan was op de
ruines van het Portugees kolonialisme een socialistische staat
met een volkomen nieuwe economische politiek op te bouwen.
De vraag of dit een marxistisch-leninistische staat zou moeten
worden, heeft hij nooit duidelijk beantwoord. Vast staat wel dat
hij droomde van een nieuwe maatschappij, waarin zwarten,
blanken en kleurlingen (mulattos) vreedzaam naast elkaar kon
den leven.
Agostinho Neto werd in 1922 in het gehucht Kaxikane op 35 kilo
meter afstand van Luanda geboren. Zijn vader was een protes
tants geestelijke van de Amerikaanse methodistenkerk, zijn
moeder een onderwijzeres. Hij was geen mulatto (kleurling) zoals
soms werd beweerd. De Amerikaanse methodistenkerk betaalde
zijn studies, die hij in 1947 aan de universiteit van Coimbra begon
en later in Lissabon voltooide. Hij werkte daarna enige tijd als
vrouwenarts aan een ziekenhuis in Lissabon, waar hij kennis
maakte met blanke en zwarte dissidenten tegen het regime-Sala-
Hij werd herhaaldelijk door de Portugese geheime politie (PIDE)
gearresteerd en keerde in 1958 naar Angola terug. Daar werd hij
het middelpunt van een groep intellectuelen en vakbondsleiders,
waaruit uiteindelijk de MPLA gesticht werd. Op 8 juni 1960 werd
hij opnieuw door de politie gearresteerd. De bevolking van zijn
geboortestreek demonstreerde daartegen. De Portugese politie
opende het vuur. Dertig mensen werden gedood, 250 gewond en
het dorpje platgebrand. In de moderne geschiedenis van Angola
wordt de gebeurtenis thans als het „massacer icolo e bengo"
herdacht.
De Portugezen brachten Neto naar Lissabon. Hij ontsnapte en
keerde terug naar Angola om systematisch het verzet en de orga
nisatie van de MPLA te beginnen. Het begin van de eigenlijke
opstand in Angola op 4 februar 1961 beleefde hij nog in de gevan
genis. Op die dag probeerden Angolezen de gevangenis in Luan
da te veroveren en de gevangenen te bevrijden. Kort daarna
begon de FN LA van Holden Roberto vanuit de vroegere Belgisch
Congo met de eerste aanvallen op Portugese landbouwbedrijven
en dorpen.
Dr. Agostinho Neto vroeg de Verenigde Staten om hulp. Washing
ton maakte hem echter duidelijk dat Portugal een bondgenoot
van de VS was en dat men weinig sympathie voor zijn marxisti
sche opvattingen had. Neto was zeker tot op dit ogenblik geen
communist volgens Oosteuropese opvattingen. Hij had een zeke
re sympathie voor het marxisme, maar was toch op de eerste
plaats een zwarte nationalist. Ook Moskou had zeker aanvanke
lijk geen al te positieve opvattingen van Neto's leiderschap. Een
tijdlang was Daniel Chipenda Ruslands favoriet en Agostinho
Neto werd beschouwd als de onrealistische dromer die alleen
maar zwaarmoedige gedichten kon schrijven.
Agostinho Neto was zeker geen hartstochtelijk leider. Zijn rede
voeringen waren vermoeiend. Maar hij had een briljant psycho
logisch gevoel om zijn supporters het doel van zijn politiek dui
delijk te maken. Hij was getrouwd piet een blanke en had dus
kleurling-kinderen; een feit dat hem soms in zijn politiek werd
verweten. In Luanda werd gezegd dat hij de voorkeur gaf aan
kleurlingen. Een poging om in 1977 zijn bewind omver te werpen,
mislukte. De laatste maanden werd duidelijk dat dr. Agostin
ho Neto om pragmatische redenen nieuwe contacten met het
westen zocht. Ondanks het feit dat Oost-Duitsland meer dan
2.500 militaire adviseurs van de Volksarmee in Angola gestatio
neerd heeft, werden enkele weken geleden de diplomatieke be
trekkingen tussen Bonn en Luanda hersteld.
Zimbabwe-Rhodesië-conferentië:
(Van onze correspondent)
LONDEN - Minister van buiten
landse zaken Lord Carrington en
zijn Britse delegatie op de Rho-
desische conferentie hebben
voorlopig nul op het request ge
kregen waar het de opzet betrof
om te beginnen met discussies
over een nieuwe grondwet voor
Rhodesië. Eerste-minister Abel
Muzorewa (Salisbury) was van
mening dat er al een nieuwe
grondwet was, die aan alle Britse
eisen voldeed. De leiders van het
Patriottisch Front (PF), Mugabe
en Nkomo, zeiden dat een defini
tieve grondwet pas kon worden
opgesteld nadat er nieuwe ver
kiezingen waren gehouden
Lord Carrington, als voorzitter van
de conferentie, wees erop dat het
de wens was geweest van alle 39
hoofden van landen aangesloten
bij het Gemenebest, om de confe
rentie als eerste prioriteit een
nieuwe grondwet tot stand te
doen brengen. Joshua Nkomo, de
ZAPU-guerrillaleider, maakte er
bezwaar tegen dat Carrington
leek op te treden alsof het zijn
conferentie was. Hij wilde dat alle
partijen gemeenschappelijk zou
den bepalen welke agendapun
ten aan de orde zouden worden
gesteld en in welke volgorde.
Uit deze eerste opstellingen van de
confererende partijen wordt dui
delijk dat de Britten hun handen
vol zullen hebben om het PF en
de Rhodesische regeringsdelega
tie van Muzorewa op een ge
meenschappelijk aanvaardbaar
vlak bijeen te brengen, waar wer
kelijke, constructieve onderhan
delingen kunnen worden ge
voerd.
De tweede dag van de conferentie
begon opnieuw met een door het
PF opgestelde hindernis, waar
door de ochtendzitting niet plaats
kon vinden. De PF-leiders lieten
op het allerlaatste ogenblik we
ten dat zij meer tijd nodig hadden
om hun reactie te formuleren op
de openingstoespraak van Lord
Carrington. Verschillende dele
gatieleden waren toen al in Lan
caster House, het conferentiecen
trum. De Rhodesische ex-pre
mier Ian Smith kon onderweg
radiofonisch nog tijdig in zijn au
to worden bereikt, zodat hem de
vergeefse tocht naar Lancaster
House werd bespaard.
Premier Muzorewa zei in zijn ver
klaring dat Londen niet anders
kon doen dan de nieuwe realiteit
van de bestaande situatie in Rho
desië te erkennen. Maar, zei hij,
„ik vrees dat de Britse regering
het accent heeft verlegd en dat,
onder pressies die tijdens de Ge
menebestconferentie in Lusaka
op de regering zijn uitgeoefend,
de oorspronkelijke plannen zijn
gewijzigd".
Hij wilde weten wat Londen nu nog
meer verlangde voordat het han
delsembargo werd opgegeven en
de onafhankelijkheid van Rho-
desië-Zimbabwe zou worden er
kend, en eiste volledige steun van
Londen. Hij bood ook een wa
penstilstand aan in de nog steeds
voortgaande strijd tegen de guer
rillatroepen van het PF, maar dan
moest het front daar ook aan
meewerken.
ZAPU-leider Nkomo, die namens
het PF het woord voerde, legde
een strijdbare verklaring df,
waarin het front op één lijn werd
gesteld met Engeland als een
„dekoloniserende macht". Dit
was geen grondwetsvergadering,
zei hij, maar een vredesbijeen
komst en hij stelde twee grond
wetten voor. Eén voor de over
gangsperiode, en één voor na de
officieel erkende onafhankelijk
heid van Rhodesië.
Het huidige leger van Rhodesië was
volgens Nkomo in feite „een le
ger van huursoldaten en andere
buitenlandse avonturiers en
agenten". De Britse voorstellen
voor de conferentie waren vaag
en hij vroeg Lord Carrington het
PF in vertrouwen te nemen en te
vertellen wat de werkelijke Brit-'
se voorstellen nu eigenlijk wa-
Lord Carrington zal vandaag op
beide verklaringen antwoorden,
waama de eerste discussies zul
len beginnen. Hij was echter van
mening dat beide partijen, Salis
bury en het PF, zich bereid had
den getoond om te onderhande
len, maar hij maakte zich geen
illusies over de omvang van de
taak van deze conferentie.
(Van onze correspondenten)
JERUZALEM - De speciale afgezant van president Carter
voor het Midden-Oosten, Robert Strauss, heeft er bij de
Israëlische regering op aangedrongen het tempo van de
besprekingen te verhogen. Strauss kwam gisteren uit
Egypte voor een kort bezoek naar Israël ter voorbereiding
van de derde ronde van de autonomiebesprekingen, die
over twee weken in Alexandrië zal plaats vinden.
In een gesprek met de Israëlische
delegatieleider, de minister van
binnenlandse zaken Burg, ver
klaarde Strauss dat hij in zijn be
sprekingen in Egypte overeen
gekomen was de onderhandelin
gen in versneld tempo voort te
zetten. Strauss verzekerde de Is
raëlische minister dat de Ameri
kanen niet van plan zijn op welke
wijze dan ook onderhandelingen
met de PLO te beginnen.
Bij zijn laatste bezoek aan Israël,
drie weken geleden, was Strauss
op grote tegenstand en onvrede
van de kant van Israël gestuit ten
aanzien van de Amerikaanse po
gingen om via een nieuwe resolu
tie van de Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties zekere rechten
aan de Palestijnen toe te kennen.
Welingelichte kringen in Jeru
zalem wisten gisteren te melden
dat Amerikaanse functionarissen
de afgelopen tijd gesprekken met
Palestijnen van de Westoever ge
voerd hebben waarin ze onder
andere de mogelijkheid van een
federatie met Jordanië bespro
ken hebben.
Nu zowel Israël als Egypte deelna
me van de PLO aan de bespre
kingen van de hand hebben ge
wezen, is het niet uitgesloten dat
de Amerikanen vooruitgang in de
autonomie-onderhandelingen
wensen te zoeken door juist de
aanhangers van koning Hoesein
van Jordanië op de Westoever
over te halen aan de besprekin
gen deel te nemen. In het verle
den heeft Israël bij herhaling het
idee van een federatie tussen
Jordanië en de Westoever van de
hand gewezen. Ook nu hebben de
Israëliërs laten weten niet bereid
te zijn over zo'n federatie te pra
ten, mocht Strauss dit in de be
sprekingen aan de orde stellen.
Ruzie
In Israël is een ruzie tussen vice-
premier Jadin en de minister van
landbouw Sharon over het op
richten van nieuwe nederzettin
gen voorlopig beslecht. Jadin
had Sharon ervan beschuldigd
op eigen houtje twee nieuwe ne
derzettingen te hebben opgericht
zonder goedkeuring van de rege
ring. Volgens Sharon had de re
gering wel haar toestemming ge
geven, in een kabinetszitting
waarbij Jadin niet aanwezig was
geweest. Jadin heeft intussen
premier Begin gevraagd het
vraagstuk van deze nederzettin
gen opnieuw te bespreken in de
eerstvolgende kabinetszitting.
Begin heeft daarin toegestemd
zonder echter de bouw van de
nederzettingen te laten stopzet
ten.
Controverse
Het bezoek van de Israëlische mi
nister van buitenlandse zaken
Dajan aan de Bondsrepubliek is,
ondanks de verzekering van op
rechte vriendschap, met een con
troverse geëindigd. D^jan zelf
beklemtoonde na afloop van ge
sprekken met zijn Westduitse
ambtsgenoot Genscher en
bondskanselier Schmidt dat de
betrekkingen tussen Israël en de
Bondsrepubliek een slechte
wending hebben genomen door
de nieuwe formule van de bonds
regering, die uitgaat van het recht
van de Palestijnen op zelfbe
stuur.
Het begrip zelfbestuur voor de Pa
lestijnen, zoals Genscher dat tij
dens zijn reis door het Midden-
Oosten naar voren bracht, is voor
Israël onaanvaardbaar, aldus
Dajan.
Dajan haalde nadrukkelijk de
„diepe, hartelijke en vriend
schappelijke" betrekkingen aan,
die bij zijn tweede ontmoeting
met Schmidt tot uitdrukking wa
ren gekomen. „In de bondskan
selier heeft Israël een van zijn
beste vrienden in Duitsland", al
dus Dajan.
De uitlating van Dajan dat Bonn
een ander standpunt heeft inge
nomen ten opzichte van Pale
stijns zelfbestuur, werd door
Bonn gecorrigeerd: „De door
West-Duitsland gevoerde poli
tiek wat betreft het Midden-Oos
ten berust onveranderd op de
verklaring van de Europese Raad
van juni 1977, waarin zowel het
recht op het bestaan van de staat
Israël als ook het recht van het
Palestijnse volk is vastgelegd.
Voor dit recht is de Bondsre
publiek dan ook sinds 1974 opge
komen. Het recht op zelfbe
schikking is voor de Duitse poli
tiek van elementaire betekenis",
werd verklaard.
op een tweede punt werden de ver
klaringen van Dajan in Bonn
door gezaghebbende kringen
rechtgezet. D^jan had verklaard
dat bij de besprekingen in Bonn
noch de Israëlische kolonisatie
politiek, noch de Israëlische in
terventies in Zuid-Libanon be
sproken waren. In Bonn werd
echter verklaard dat „beide the
ma's uitvoerig zijn behan
deld".
Het bezoek van D^jan aan de
Bondsrepubliek werd in Bonn
als volgt gekenschetst „Het is
duidelijk geworden dat de
bondsregering niet meer van
plan is om de Israëli's door dik en
dun bij te staan", of zoals een
Westduitse krant het stelde: „De
verklaring van Genscher dat het
gesprek tussen hem en Dógan
goed en constructief is geweest,
spreekt boekdelen. Geen woord
over eensgezindheid. Het is al
lang niet meer zoals vroeger".
EG-ministers in Dublin bijeen
ADVERTENTIE
DUBLIN (ANP) - De ministers
buitenlandse zaken van de negen
EG-landen hebben gisteren in
Dublin tijdens hun driemaande
lijks overleg over coördinatie van
hun buitenlandse politiek geen
beslissing genomen over het
noemen van de Palestijnse be
vrijdingsorganisatie PLO in de
tekst van de rede d ie de voorzitter
van de ministerraad, de Ierse mi
nister van buitenlandse zaken
Patrick Hillery, namens hem
over veertien dagen zal uitspre
ken in de algemene vergadering
van de Verenigde Naties in New
York. De uiteindelijke tekst,
waarvoor in Dublin diverse ont
werpen circuleerden, zal woens
dag 26 september in New York
wanneer de negen ministers van
buitenlandse zaken van de EG-
landen elkaar voor de bewuste
vergadering opnieuw treffen de
finitief worden vastgesteld.
De Nederlandse minister van bui
tenlandse zaken. Van der
Klaauw, verklaarde na afloop van
de bijeenkomst in Dublin dat tij
dens de officiële vergadering en
tijdens de informele lunch de di
verse ontwerpen geen onderwerp
van gesprek hebben gevormd. De
negen ministers legden wel een
verklaring af over de situatie in
Libanon. In deze verklaring be
vestigden de negen "hun volledi
ge en complete solidariteit met
een bevriend land waarvan de
bevolking lichamelijk en econo
misch wreed heeft geleden en
waarvan de kwetsbare stabiliteit
gevaarlijk wordt bedreigd".
Ook deden de ministers van bui
tenlandse zaken een beroep op
alle betrokken partijen en landen
om zich te onthouden van alle
daden die de integriteit van Li
banon en de autoriteit van de re
gering van dat land kunnen be
dreigen. De ministers zijn bereid,
elke actie te ondersteunen die
een terugkeer naar vrede en sta
biliteit in Libanon bevordert.
De negen ministers van buiten
landse zaken verwelkomden in
een verklaring het begrip van re
geringsleiders van het Britse
Gemenebest over de Rhodesi
sche kwestie. Ze toonden zich
verheugd over de conferentie van
de partijen die maandag in Lon
den is begonnen en drongen er bij
hen op aan deze gelegenheid aan
te grijpen om een politieke oplos
sing te bereiken op basis van een
werkelijk meerderheidsbewind.
Tevens benadrukten de negen mi
nisters van de EG-landen het be
lang dat zij hechten aan de Euro-
Arabische dialoog. Zij spraken de
hoop uit dat spoedig omstandig
heden zullen ontstaan waarin de
ze gesprekken tussen de negen
EG-landen en Arabische staten
kunnen worden hervat.
De ministers besloten gisteren
stappen te ondernemen bij de
Chileense regering ten behoeve
van een aantal Chileense jonge
ren die in de hoofdstad van dat
land de Deense ambassade bezet
houden om zo aandacht te vragen
voor het lot van verdwenen per
sonen daar. Deze stappen zouden
moeten verzekeren dat de jonge
ren geen kwalijke gevolgen van
hun actie ondervinden en dat op
heldering wordt verschaft over
het lot van de verdwenen perso-
ADVERTENTIE
Stichting Schouwburg Complex
vrijdag 14 september van 14-22 uur
zaterdag 15 september van 11 -18 uu
zondag 16 september van 11-18 uui
3-daagse
antiekbeurs
gouda-boelekade
TREINOVERVAL - Bij de grens
tussen Ierland en Ulster is een
goederentrein overvallen.
De daders dwongen eerst de con
ducteurs uit te stappen en lieten
de trein daarna ontsporen. Er zijn
geen slachtoffers.
ADVERTENTIE
VROOM DREESM ANN
Leiden
VS-afgezant Robert Strauss in gesprek met de Israëlische premier Begu
