§1111 VS HERVATTEN VERKENNINGEN BOVEN CUBA Kritiek op Marcos wordt dreigend Strauss weer naar het Midden- Oosten NORIT't betrouwbare midte1 Ml3Hrte öia',ee Pro-Russisch geluid in Havana Laatste eer Mountbatten Tijdelijk akkoord Sadat - Begin DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1979 BUITENLAND PAGINA 9 Door radicale leiders HAVANA (Reuter/DPA) - Radicale leiders op de conferentie van de beweging van niet-gebonden landen in Havana hebben giste ren een sterk pro-Russisch standpunt ingenomen. Zij onder- streeptsn dat dit verenigbaar is met de beginselen van onafhan kelijkheid die de beweging hul digt. Maar de Tanzaniaanse president, Julius Nyerere, zei in zijn toe spraak, die veel applaus oogstte, dat men onafhankelijk moet blij ven zowel van het westelijk als van het Sowjet-blok. Onze bewe ging heeft geen natuurlijke vrienden. Zij is een progressieve beweging maar geen beweging van progressieve staten, aldus Nyerere. De Afghaanse president, Noor Mo hammed Tarakki, drong er op aan zich nauwer bij Moskou aan te sluiten. "Onze nauwe banden met de Sowjet-Unie zijn het beste ADVERTENTIE WASHINGTON (Reuter) - De rei zende ambassadeur van de Ver enigde Staten voor het Midden- Oosten, Robert Strauss, vertrekt morgen naar het Midden-Oosten, om door bezoeken aan Egypte en Israël opnieuw te proberen een algemene vredesregeling dich terbij te brengen. Strauss reist naar het Midden-Oos ten via Londen. Medewerkers verklaarden dat zij verwachtten dat hij twee dagen in Cairo en daarna twee dagen in Jeruzalem zou doorbrengen. Hij keert op 13 september naar Washington te rug. Strauss, die de Verenigde Staten vertegenwoordigt bij het Israë- lisch-Egyptische overleg over au tonomie voor de Palestijnen in de bezette gebieden, slaagde niet in zijn vorige missie. Hij wist noch Cairo noch Jeruzalem te overre den tot steun aan een Ameri kaanse stap bij de Verenigde Na ties inzake Palestijnse rechten. Minister Vance verklaarde gisteren in Washington dat hij verant woordelijk is voor "alle aspec ten" van de Amerikaanse politiek en dat blijft. Aan Vance was gevraagd of hij af treden overwoog omdat onder meer Strauss onder zijn duiven zou schieten. "Ik dacht wel dat mij die vraag ge steld zou worden", zei Vance. "Dit soort verhalen duikt met zeke re regelmaat op. Het hoort erbij. Ik slaap er niet minder om en ik raad u aan het u ook niet uit de slaap te laten houden. Ik heb on der de president de verantwoor delijkheid voor de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten en dat sluit alle aspecten ervan in. Zo blijft het ook", aldus de minis ter. voorbeeld van vriendschap, sa menwerking en goede nabuur schap in de wereld" Robert Mugabe, een van de leiders van het Patriottisch Front dat de regering van bisschop Abel Mu- zorewa in Salisbury bestrijdt, deelde mee dat het front een groot deel van Zimbabwe onder controle heeft. De macht is gege ven aan de mensen in "de bevrij de zóne". Hij vroeg de conferen tie om voortdurende steun. De president van Peru, Francisco Ten dele dankzij de fotografische gegevens die de verken ningsvliegtuigen verzamelden, kon de aanwezigheid op Cuba van een Sowjet-gevechtsbrigade worden vastgesteld, zo voegde men hieraan toe Kort na zijn intrek in het Witte Huis in 1976 had president Carter op dracht gegeven die vluchten te staken ten teken van goede wil jegens het bewind van Castro teneinde de betrekkingen tussen Washington en Havana te verbe teren. Die vluchten waren vorig jaar herfst voor korte tijd hervat nadat de Sowjet-Unie 15 ultra moderne Mig-25-toestellen aan Cuba zou hebben geleverd. Men wilde toen nagaan of die toestel len met apparatuur voor tacti sche kernwapens waren uitge rust. Na dit onderzoek waren de Ameri kaanse inlichtingendiensten tot de conclusie gekomen dat de Cu baanse Mig-23-toestellen niet wa ren uitgerust voor het vervoeren van kernbommen. De Amerikaanse verken ningsvluchten werden uitge voerd door SR-71-toestellen die op zeer grote hoogte vliegen en zeer krachtige camera's hebben De SR-71 is de opvolger van de bekende U-2 waarvan een in 1958 boven de Sowjet-Unie werd neergehaald. Ernstig De aanwezigheid van Sowjetrussi- sche gevechtstroepen op Cuba is een zeer ernstige zaak, die onze betrekkingen met de Sowjet- Unie raakt. De Amerikaanse mi nister van buitenlandse zaken, Cyrus Vance, heeft dit gisteren op een persconferentie in Was hington verklaard. Volgens de bewindsman is de lege ring van een Sowjet-gevechtsbri- (Van onze correspondent) MANILA - De kritiek op het regime van president Marcos van de Fi lippijnen neemt toe terwijl de toon dreigender en onheilspel lender wordt. Kardinaal Jaime Sin, de geestelijke leider van de 38 miljoen rooms-katholieken op de Filippijnen, heeft Marcos ge vraagd af te treden. In elk geval, zo verklaarde Sin, dient de presi dent de staat van beleg die al acht jaar duurt, ongedaan te maken. Anders zo waarschuwde Sin, is een bloedige burgeroorlog niette voorkomen. „Het volk is de staat van het beleg moe. Het heeft geen vertrouwen meer in de regering noch in de politici. Het wantrouwt de magi straten en vreest het leger. Het volk heeft niemand meer dan al leen de kerk om op te vertrou wen", zo verklaarde Sin „in alle hoeken en gaten van het land, bij de kappers en in de koffieshop wordt gesproken over een bur geroorlog". Het is voor het eerst dat een kerk leider heftig van leer trekt tegen Morales Bermudez, riep de niet- gebonden landen, vanwege de vergeefse inspanningen in de Noord-Zuid-dialoog, op een nieuwe weg in te slaan en binnen de beweging doelmatige vormen van samenwerking te ontwikke len. Hij zei dat de onproduktivi- teit van de Noord-Zuid-dialoog overwonnen moest worden. Het absolute ontbreken van elke poli tieke wil aan de kant van de in dustrielanden is het enige zicht bare resultaat van de inspannin gen om tot een nieuwe interna- gade van tussen 2000 en 3000 man in strijd met de politiek die de Verenigde Staten in het verleden steeds hebben gevolgd. In antwoord op vragen van journa listen zei Vance dat hij er niet mee akkoord gaat dat deze situatie zo blijft. Hij zei voorts dat hij de Sowjetrussische ambassadeur in Washington, Anatoly Dobrynin, verzocht had met spoed van ver lof naar de Verenigde Staten te rug te keren om deze kwestie te bespreken. Onduidelijk Twee- tot drieduizend leden van de Sowjet-brigade zijn volgens de minister uitgerust met tanks en artillerie. Hun wezenlijke taak is onduidelijk. De eenheid is al sinds het midden van de jaren ze ventig op Cuba, maar haar aan wezigheid kwam pas onlangs aan het licht. Het ministerie van bui tenlandse zaken maakte dat eer der deze week bekend, maar zei toen dat de Russische brigade geen bedreiging vormt voor de Verenigde Staten. Het ministerie toonde zich er wel bezorgd over Gevraagd of hij bij overleg met Sowjetfunctionarissen het Kremlin zal verzoeken de troe pen te verwijderen antwoordde Vance dat die mogelijkheid aan wezig is. De Amerikaanse bewindsman be nadrukte dat de Verenigde Sta ten zich door de aanwezigheid van deze brigade niet onmiddel lijk bedreigd achten. Het verschil met de Amerikaans-Sowjetrussi- sche crisis van 1962, die bijna tot een gewapend conflict tussen de ze twee landen leidde, is dat het ditmaal geen nucleaire aanvals wapens op het eiland aan de zuid flank van Amerika betreft. De brigade beschikt niet over mate rieel als schepen of vliegtuigen voor een directe aanval. het staatshoofd. Marcos en zijn vrouw Imelda zijn al bijna veer tien jaar aan de macht. President Marcos werd in 1965 gekozen tot president, vier jaar later werd hij herkozen. Op 10 januari 1973 proclameerde Marcos een nieu we grondwet op grond waarvan hij voor onbepaalde tijd presi dent en premier blijft met onbe perkte bevoegdheden. Een jaar tevoren had Marcos de staat van beleg afgekondigd, waarbij de strijdkrachten de be voegdheid kregen om alle vor men van onwettig geweld en elke daad van opstand te voorkomen en te bedwingen en gehoorzaam heid af te dwingen aan alle wet ten, bevelen en regelingen die door de president of namens hem zijn afgekondigd. In aansluiting daarop beval de president dat alle personen die al gevangenen zaten en allen die in de gevangenis te recht zouden komen wegens het plegen van rebellie en andere misdrijven zolang in de gevange nis moeten verblijven totdat de president of een door hem af gevaardigde anders beslist. Volgens Amnesty International werden sinds de nieuwe wet van tionale economische orde te ko- Op de conferentie bevond zich gis teravond in een impasse wat be treft de veroordeling van Egypte vanwege zijn akkoorden met Is raël. In de politieke commissie kon geen overeenstemming over een door de Arabische groep voorgestelde tekst worden be reikt. Dat kwam vooral door het verzet van tal van Afrikaanse de legaties. De Afrikanen zouden zich willen houden aan de beslui ten van de top in Monrovia die LONDEN (GPD/Reuter) - Tienduizenden Britten heb ben een zwijgend eerbewijs gebracht aan de vermoorde Lord Louis Mountbatten toen zijn baar, gevolgd door een anderhalve kilometer lange rouwstoet, op weg naar Westminster Abbey door Londen trok. Het was een weergaloos spektakel van plechtige precisie voor de man die nu algemeen wordt aangeduid als „Engelands laatste held". De baar, toegedekt met de „Union Jack" met daarop Mountbattens admiraals- steek, gouden staf en het zwaard van de stad Londen, werd getrokken door 122 ma trozen. Onder hen bevonden zich 12 officieren die erop ge staan hadden hem op deze wijze te eren en die voor deze gelegenheid het matrozenu- niform droegen. Behalve de mannelijke fami lieleden van Lord Mountbat ten liepen ook prins Philip, de echtgenoot van koningin Eli zabeth en prins Charles in de stoet mee. De rouwdienst in de kathedraal, die drie kwartier duurde, werd onder meer bijgewoond door koning Olaf van Noor wegen en de graaf van Bar celona (de vader van de Spaanse koning Juan Carlos), beide neven van Mountbat ten, koning Carl Gustav van Zweden, groothertog Jan van Luxemburg, prins Reinier van Monaco en door prins Bernhard (in vol marinete nue) en prinses Beatrix. Afwezig waren Mountbattens dochter en haar man, Lady en Lord Brabourne, die beiden kracht werd ongeveer 50.000 mensen gearresteerd en gevan gen gezet. Een situatie waarin acht jaar later weinig verandering is gekomen. Marcos felste tegen stander Benigno Acquino, die enkele uren nadat de staat van beleg was afgekondigd, werd gearresteerd, schreef in en brief die uit zijn cel is gesmokkeld dat er in de gevangenissen 100.000 politieke gevangenen zitten die in het begin van de staat van be leg, acht jaar geleden, waren op gepakt. De Filippijnen is één gro te gevangenis, de Filippijnen is een Goelag Archipel, aldus Ac quino. Kritiek op Marcos kwam evenwel niet alleen van zijn vijanden, maar ook van zijn vrienden. Zoals onlangs op een feestelijke bij eenkomst in het prestigieuze ho tel Manila die ook werd bijge woond door Imelda Marcos, de vrouw van de president. In haar aanwezigheid nep ex-senator Jo- vita Salonga uit .,0 heer, red ons van de lust naar rijkdom en macht". Buitenlandse diplomaten toonden zich verrast over de felheid van de kritiek van de sprekers die aangemoedigd door eikaars toe spraken fel van leer trokken te gen Marcos en de door hem afge kondigde staat van beleg. Mevrouw Marcos bleef er al die tijd onbewogen bij. Van Imelda, mi nister voor volkshuisvesting, is bekend dat zij het president schap dan wel het premierschap zich beperkt had tot het veroor delen van het afzonderlijk sluiten van akkoorden. Er is een werk groep gevormd die moet trachten de impasse te doorbreken. De ministers van buitenlandse za ken van de niet-gebonden landen hebben een aanbeveling aan vaard tot uitbreiding van het aan tal leden van het coördinatie-bu reau van de beweging van 25 tot 36. Op een persconferentie werd meegedeeld dat men nu 17 zetels heeft voorgesteld voor Afrika, 12 gewond raakten bij de aan slag en nog in een Iers zie kenhuis worden verpleegd. Zij kunnen ook de begrafenis van hun eigen zoon Nicholas niet bijwonen. Deze werd ge dood bij de ontploffing op het motorjacht en wordt vandaag begraven. Donald Coggan, de aartsbis schop van Canterbury, roem de Mountbattens integriteit en moed en zijn groot talent voor leiderschap en bracht dank voor „een zo zeldzaam man". In de banken van de kathedraal zaten premier Margareth Thatcher en haar conservatieve voorganger Edward Heath naast elkaar. Alle andere ex-eerste-minis- ters waren eveneens aanwe zig. Onder hen de ruim 80-ja- rige Harold MacMillan, wiens uitgeverij juist over twee we ken een plaat en boek over het Samenwerking Engeland en Noord-Ierland leven van Mountbatten op een feestelijke receptie ten doop zou houden. De premiers van Groot-Brit- tannië en Ierland, Margaret Thatcher en Jack Lynch, hebben verklaard vastbeslo ten te zijn het soort terreur dat graaf Mountbatten het leven kostte, uit te roeien. Zij waren ambieert. Vorig jaar verklaarde zij nog dat als „het land haar no dig heeft zij te vinden zal zijn in de voorste gelederen, op de post van vice-premier". De groeiende invloed en macht van Imelda was merkbaar tijdens de recente kabinetswijziging. Van deze zeven nieuw benoemde mi nisters stonden er ten minste drie bekend als aanhangers van Imel da. Vorig jaar leek het er even op dat president Marcos via een consti tutionele manoeuvre zijn vrouw op zijn stoel zou zetten. Er was sprake dat hij zichzelf zou be noemen tot president, een positie waarin hij het kalm kan aandoen, terwijl zijn vrouw premier zou worden. Maar geschrokken van de reactie zag Marcos er voorlo pig van af. In elk geval, zo menen politici, heeft de president al voor zichzelf uitgemaakt wie hem zal opvolgen. Hij zou daartoe een ge heim decreet hebben ontworpen waarin de opvolging tot in de fi nesses is geregeld. Veel hangt echter af van de hou ding van de strijdkrachten waar Imelda geen aanhang heeft en wellicht haar belangrijkste han dicap is voor het presidentschap. Het leger is loyaal aan Marcos en heeft een discreet stilzwijgen bewaard over de ambities van mevrouw Marcos. Maar zij doet intussen "erwoede pogingen om de steun van de militairen te win nen. Toen onlangs Marcos 27 nieuwe generaals bevorderde nodigde mevrouw Marcos hen voor Azië, vijf voor Amerika en één voor Europa. De 36ste zetel zou worden gedeeld tussen Afri ka en Europa. Cuba toont bij de discussies over de slotverklaring van Havana be reidheid tot compromissen, zo wordt in welingelichte kring ver nomen. Het heeft naar verluidt in beginsel al ingestemd met twaalf amendementen die op de politie ke richting van de organisatie be trekking hebben. Fidel Castro's openingstoespraak van maandag heeft vooral de Joegoslaven geschokt. Hij ver dedigde zijn banden met de Rus sen. vroeg sancties tegen Egypte, hekelde Amerika en China en schaarde zich achter de rol van Rusland in Vietnam. De politieke commissie van de con ferentie heeft meer dan 70 amen dementen op de slotverklaring te behandelen en dreigt in tijdnood te komen. het er over eens dat de sa menwerking op het gebied van de veiligheid "aanzienlijk verbeterd moet worden" en dat de bevolking van Noord- Ierland na vijf jaar bestuur vanuit Londen meer controle over eigen zaken moet heb ben. Maar zij schijnen nog ver ver wijderd te zijn van algemene overeenstemming over de belangrijkste kwesties die beide landen verdeeld hou den. Het belangrijkste vraag stuk blijft dat Londen wil dat Ierland veel meer doet bij het helpen vernietigen van het verboden Ierse Republikein se Leger, IRA. Ierland houdt vol dat dit onmogelijk zal zijn zolang er geen nieuwe rege ring in Noord-Ierland is ge vestigd waarbij de macht wordt gedeeld tussen de r.k. minderheid en de protestant se meerderheid. "Eerst moet men de oorzaak aanpakken", aldus Lynch. "Er zal geen voortgang kunnen worden geboekt tenzij vorderingen op politiek gebied worden gemaakt". In Londen heeft Scotland Yard gisteravond meegedeeld dat in de ochtend voor het paleis Buckingham vier mannen zijn gearresteerd die vermoe delijk tot de IRA behoren. Zij werden aangehouden enkele ogenblikken voordat de ko ninklijke familie vertrok voor bijwoning van de begrafenis plechtigheid in de abdij van Westminster. De vier, die allen afkomstig wa ren uit Ulster, werden gear resteerd op grond van de wet ter voorkoming van terroris- allen uit voor een gesprek. Daarin vroeg zij de steun van hen voor „haar werk ten behoeve van het land". Maar politieke waarnemers durven op dit ogenblik geen voorspelling te doen. Het land zit in moeilijk heden. Dat wordt niet ontkend. Marcos' nieuwe maatschappij heeft het volk niet de beloofde eerlijke verdeling van welvaart gebracht integendeel de kloof tussen arm en rijk is er alleen maar door vergroot. Economisch gaat het de Filippijnen niet voor de wind, in het Zuiden is het leger betrokken in een slepende oorlog met opstandelingen, in het Oos ten en Noordoosten wint het communisme onder het volk hoe langer hoe meer terrein. Het nieuwe volksleger, de militaire arm van de communistische par tij van de Filippijnen, in sociaal actief onder het volk, met name op Samar eiland en in de Cagayan vallei. Het volk is ontevreden. De vrees van kardinaal Sm voor het uit breken van een burgeroorlog is volgens politici niet ongegrond. Men vreest ook dat het leger in een onzekere situatie zal ingrij pen en dat zal volgens politici het begin zijn van een militaire dicta tuur. (Van onze correspondent) HAIFA - President Sadat van Egypte en premier Begin van Is rael hebben gisteren in Haifa een tijdelijk akkoord bereikt over het toezicht op de linies welke in de Sinai hun legers scheiden. Op een gemeenschappelijke persconfe rentie zeiden de twee staatslei ders dat zij te zijner tijd een per manent akkoord over de kwestie zouden bereiken. Dit leidde vori ge maand tot wrijving tussen beide landen omdat de Sowjet- Unie vernieuwing van het man daat van de VN-vredesmacht in dat gebied dwarsboomde. Begin noch Sadat trad in bijzonderhe den over het akkoord. Over bran dende kwesties als de Palestijnse autonomie of de status van Jeru zalem is gisteren - op de tweede dag van Sadats driedaags bezoek aan Israël - geen overeenstem ming bereikt. Het zou echter best eens kunnen zijn dat de heren Sadat en Begin op dit moment veel meer belang stelling hebben voor algemeen strategische zaken, zoals de situa tie in de Sinai en hun beider posi tie in het Midden-Oosten dan voor de bijna onoplosbare auto- nomie-kwestie en Jeruzalem, waarover het kibbelen blijft. Dat sluit aan bij Sadats strategische plan voor het Midden-Oosten. Hij is er heilig van overtuigd dat de akkoorden van Camp David de juiste weg aangeven voor een to tale vrede in het Midden-Oosten. „Vroeger of later zullen de ande ren volgen", blijft hij verkondi gen. Om dat te bereiken is zijn eerste doel de eensgezindheid van het Arabische Afwijzingsfront te breken. Daartoe heeft hij volgens Egyptische zegslieden Marokko uitgekozen; een traditionele vriend, die wegens interne zwak te de hoofdstroom moest volgen en daarom eveneens de diploma tieke betrekkingen met Egypte verbrak. Egypte gaat nu Marokko militaire steun verlenen in de strijd tegen Polisario in de omstreden weste lijke Sahara; een strijd die Ma rokko niet alleen afkan. En Ma rokko heeft die hulp in dank aan vaard. Daarmee gaat Egypte niet alleen in het Midden-Oosten op treden als politieagent. Dat kan uiterst vervelende gevolgen heb ben voor een mogelijke confron tatie met Libië, een vriend van Polisario en aartsvijand van Egypte. Sadat wil voor die even tualiteit graag met Begin overleg plegen om - zo nodig - een steun tje in de te rug hebben. Egypte's politietaak blijft niet be perkt tot Marokko. Onlangs is in het diepste geheim een Egypti sche delegatie in Saoedi-Arabië geweest, ondanks de Egyptisch- Saoedische vijandschap. Doel van dat bezoek was het regelen van de financiering van Egypti sche militairen die in Afghanis tan worden ingezet tegen de communisten. Een door Saoedi- Arabiè betaalde Egyptische ope ratie dus. Of deze zaak in Haifa aan de orde is geweest, is niet bekend. Het past wel in Sadats strategisch concept om Begin op de hoogte te hou den, zonder dat overigens direct kan worden gesproken van een militair pact tussen Israël en Egypte. Van een zekere mate van coördinatie lijkt wel degelijk sprake omdat Egypte en Israël er beide belang bij hebben strate gisch één lijn te trekken, met na me ook tegenover de Verenigde Staten. De activiteiten van Egypte vinden plaats om de westerse belangen in dit deel van de wereld te be schermen. Maar het paradoxale is dat Amerika onder olie-pressie helemaal niet zo gediend is van deze Egyptische hulp en geneigd is om meer op de Saoedische toer te gaan dan Begin en Sadat zint. Dat is enige weken geleden dui delijk gebleken toen Sadat zich verzette tegen een Amerikaanse poging de beroemde Resolutie 242 van de Veiligheidsraad ten behoeve van de Saoedische olie te wijzigen. Wil Sadat zijn politietaak naar be horen kunnen uitvoeren, dan is daarvoor in Washington de steun van de joodse lobby een uiterst nuttige zaak en voor dat doel heeft Sadat Begin nodig. Genoeg redenen voor beiden om elkaar Menachem en Anwar te blijven noemen. Elkaar te speren inzake autonomie en Jeruzalem en vooral de nadruk te leggen op technische zaken waarover ze het eens worden, zoals Egyptische olieleveranties aan Israel en het toezicht op de demilitansering van de Sinai; hoe belangrijk dat proces van de normalisering in de betrekkingen tussen Israel en Egypte op zichzelf ook is. Het afgesproken gezamenlijke toe zicht op de uitvoering van het vredesproces, en met name op de demilitansering, betekent dus wel degelijk een nieuw t>r<>k van wederzijds vertrouwen. Deze tussen Sadat en Begin gesloten overeenkomst is slechts van tij delijke aard, totdat samen met de Verenigde Staten een definitieve oplossing is gevonden. ADVERTENTIE PEPERZAK beheerst'tvakt rOntmoet onze kollekties waardeer onze prijzen REPAREREN - MODERNISEREN SPUI 149-151 DEN HAAG-CENTRUM TELEFOON 070-60 40 95 ADVERTENTIE tut» ook in de vakantie! WASHINGTON (AFP) - De Amerikaanse verken ningsvluchten boven Cuba zijn sedert iets meer dan twee maanden hervat. Dit hebben officiële kringen op het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken te kennen gegeven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 9