Volk van
Ethiopië
wacht op
de echte
vrijheid
iÊtè#
EISEVIERS
DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1979
DEN HAAG - Vijf jaar geleden telde de wereld nog
drie heuse keizers. Hirohito van Japan, een consti
tutioneel vorst, die in de praktijk van de regering
van zijn land weinig heeft in te brengen; Moham
med Reza Pahlevi Khan, van Iran, een absoluut
heerser; en Haile Selassie van Ethiopië. De „Leeuw
van Juda", zoals Haile Selassie zich graag liet noe
men, was in februari 1974 zijn klauwen al kwijtge
raakt.
Die Februari-revolutie vooral
veroorzaakt door ontevre
denheid als gevolg van de to
tale onverschilligheid van de
keizer en zijn regering tegen
over de hongersnood in grote
delen van het land, leek te
gaan leiden tot een min of
meer gematigd militair be
wind, met Haile Selassie als
machteloos, maar niettemin
aanwezig keizer.
Maar de militairen die eerst, in
februari, de keizerlijke rege
ring, onder leiding van Akli-
lou Habte Wolde, hadden
verjaagd, gebruikten hun tijd
goed. Binnen een half jaar
slaagden Aman Michael An-
dom en zijn medestanders
erin het Ethiopische volk (de
Ethiopische volkeren, zou
men moeten zeggen) te her
opvoeden van een blinde ver
ering van de oude keizer tot
een houding die uiteenliep
van onverschilligheid tot
minachting of zelfs haat.
Zozeer was het volk ervan over
tuigd geraakt dat de keizer,
met zijn volslagen gebrek aan
interesse voor economie, so
ciale zaken, landbouw en dat
soort trivialiteiten, de grote
schuldige was aan de hon
gersnood, die vele tiendui
zenden Ethiopiers het leven
kostte, dat de definitieve af
zetting van Haile Selassie, op
12 september 1974 nauwelijks
meer opzien baarde. Bijna
een jaar later overleed hij, al
vrijwel vergeten.
Dictatuur
Ethiopië is sinds die twaalfde
september 1974 een re
publiek, een militaire dicta
tuur. De sjah van Iran heeft
het veld geruimd voor een fa
natieke Sjiietenleider, de aja-
tollah Chomeini. wiens naam
een soort handelsmerk is ge
worden voor religieus gemo
tiveerde willekeur en politie
ke razernij. Van de drie is nu
nog maar één keizer over: Hi
rohito van Japan. En er is een
keizer bijgekomen: Bokassa
de Eerste, van het Centraal
Afrikaans Keizerrijk. Zelf be
noemd, maar zo zijn, als je
maar ver genoeg teruggaat in
de historie, alle keizerlijke
dynastieën begonnen.
Net als in Iran is de revolutie in
Ethiopië een lange kater ge
worden. In plaats van beter is
de bevolking, met name in de
steden, er slechter aan toe dan
vroeger. De marxistische af
scheidingsbewegingen,
vooral die in Eritrea, die de
val van Haile Selassie met
vreugde begroetten en meen
den dat het „linkse" bewind
in Addis Abbeba begrip zou
hebben voor nationale aspira
ties, kwamen van een koude
kermis thuis
Wanhoop
Ook in andere delen van Ethio
pië zijn afscheidingsbewe
gingen met de moed der wan
hoop bezig te trachten zich los
te scheuren van het Amha-
renbewind in Addis Abbeba
De bekendste zijn het WSLF
het West-Somalisch Bevrij-
dings Front, dat met hulp
(sommigen zeggen: in op
dracht) van Somalië in 1977
en 1978 de Ogaden-provincie
bijna kon losscheuren van
Ethiopië, het TPLF, dat is het
bevrijdingsfront voor Tigre,
de provincie ten Westen van
Eritrea, en het OPLF, het
Oromo bevrijdingsfront
meer in het zuiden.
Met hulp van Russen, Cubanen,
Oostduitsers en andere Oost
europeanen is het militaire
bewind in Addis Abbeba, de
„Derg" onder luitenant-kolo
nel Menghistoe, erin geslaagd
de troepen van de Eritrese
bevrijdingsbewegingen te
verjagen uit het grootste deel
van hun land, dat ze begin
1978 nog vast in handen leken
te hebben. De centralistische,
meedogenloze revolutie van
Menghistoe is, dankzij de
steun van de „natuurlijke
bondgenoot" in Moskou,
voorlopig sterker dan de
idealistische, nationalistische
revolutionairen in Eritrea, die
hun revolutie vanaf de basis
wilden opbouwen.
Maar de felste strijd voert de
Derg, de revolutionaire raad
Haile Selassie
in Addis Abbeba, tegen een
andere groepering die vijfjaar
geleden ook meende dat haar
dag eindelijk gekomen was
De Ethiopische Revolutio
naire Volks Partij, naar de
Engelse afkorting meestal
genoemd EPRP. Nog in 1976
speculeerde men in Addis
Abbeba, dat de, toen nog als
pro-Moskou bekend staande,
EPRP in het revolutionaire
Ethiopië de overhand zou
krijgen.
Bloedig
Dat ging anders. Begin 977
greep Menghistoe Haile Ma-
riam in een bloedige staats
greep binnen de Derg de
macht in Ethiopië, en een
waar schrikbewind begon.
Tegen de EPRP en haar - al
dan niet vermeende - aan
hangers keerde zich allereerst
de Rode Terreur van Meng-
Zonder medelijden werden vele
duizenden revolutionairen
vermoord door commando's
van de door de Derg ingestel
de wijk- en dorpsraden, de
Kebele, die politie, rechterlij
ke macht en executiepeloton
tegelijk waren. Begin 1978
kon men overal op de straat
hoeken in Addis Abbeba de
lijken zien liggen van man
nen, vrouwen en kinderen
die, op welke manier dan ook,
de aandacht hadden getrok
ken van Menghistoe's „revo
lutionairen"
Terreur
een half miljoen
vermoord. Een paar duizend
van hen waren onze mensen,
aanhangers van de EPRP. Die
periode van de z.g. Rode Ter
reur is nu voorbij. Het lijkt
rustig in het land. Maar sinds
enkele maanden is er weer
een nieuwe terreur aan de
gang, gericht tegen de poli
tieke vijanden van Menghis
toe. Ook onze troepen zijn nog
steeds operationeel. In de
provincie Gondar (ten zuid
westen van Eritrea, red.) heb
ben wij grotendeels de macht
in handen. Het volk is bewa
pend; ondanks hun Migs en
hun Katjoesja-raketten zijn
de troepen van Menghistoe er
niet in geslaagd ons te ver
pletteren".
Hij noemt zich Dilu - ongetwij
feld een schuilnaam. We zit
ten tegenover elkaar in een
café in Amsterdam. Dilu is
een „ambassadeur" van de
EPRP. In opdracht van het
centraal comité heeft hy - il
legaal uiteraard - Ethiopië
verlaten, via de Soedanese
grens, en nu reist hij door
West-Europa en Noord-Ame-
nka, om begrip, sympathie en
steun te zoeken voor de strijd
tegen, wat hij noemt, de mili
tair-burgerlijk, bureaucrati
sche dictatuur van Menghis
toe en zijn Derg, de militaire
raad die het land heet te be
sturen. „Wij willen de mensen
laten weten dat ons land met
geweld wordt geregeerd door
de Derg. in opdracht van de
Sowjet-Unie".
Hoe Dilu aan papieren komt,
paspoort, visa en dergelijke,
voor zo een reis, vermeldt de
historie niet. Geld evenwel
heeft de EPRP voldoende, zo
verzekert hij. „We hebben in
1976 en 1977 banken beroofd,
dat heeft zeker 3 miljoen
Amerikaanse dollars opgele
verd."
De EPRP is, de naam zegt het al,
links-revolutionair. „Wij zijn
echte marxisten," zegt Dilu.
„Wij gaan ervan uit dat onze
revolutionaire strijd nog wel
20 tot 25 jaar kan duren. Maar
onze overwinning is onaf
wendbaar".
Bourgeoisie
In „deze fase van de revolutie"
zoals dat in het jargon heet,
wil de EPRP best samenwer
ken met kapitalisten, de libe
rale bourgeoisie. „Wij geloven
dat de waarheid aan onze kant
staat. Wij willen de politieke
strijd best aangaan met debat
en discussie. Niet door de li
berale bourgeoisie die in
Ethopië zelf zo dicht gezaaid
is. maar men heeft Dilu naar
het Westen gestuurd, omdat
daar nu eenmaal een vrije
pers is. en actiegroepen, die
wellicht iets zien in steun aan
de strijd tegen de onderdruk
king."
Ook in de volgende fase, wan
neer de Derg zal zijn verjaagd,
zullen, zo verzekert Dilu, de
kapitalisten heus niet over de
kling worden gejaagd. „De
revolutie is in eerste instantie
burgerlijk-nationalistisch.
Onze vijanden zijn de monar
chisten en de bureaucraten
van de Derg. Wanneer wij aan
de macht zijn zal er wel dege
lijk plaats zijn voor een bur
gerlijk kapitalisme en voor
een vrije pers. Pas later zal de
revolutie socialistisch
zijn".
Wat dergelijke redeneringen
aangaat lijkt de EPRP nauw
verwant met de ideologische
wirwar van de Eritrese be
vrijdingsbewegingen, die in
hun dialectiek ook vaak de
theorie voorrang geven boven
de praktijk. Zoals Dilu het
uitdrukt: „Voor ons, marxis
ten, is dictatuur geen tegen
stelling van democratie. Wij
streven naar de dictatuur van
het volk - dat is voor ons de
mocratie".
Vijf jaar na de militaire staats
greep, die werd gerechtvaar
digd door de passiviteit van
het keizerlijke bewind tegen
over de hongersnood, heerst
er in grote delen van Ethiopië
nog steeds honger. In de pro
vincie Wollo, in het centrum
van het land. waar in 1973 en
1974 duizenden doden vielen,
sterven de mensen nog steeds
van de honger. „Als er in
Wollo niet op grote schaal ir-
rigatiewerken worden uitge
voerd, zal de hongersnood
daar blijven voortduren"
zegt Dilu.
Bij die al bestaande voedselte
korten heeft zich, na de revo
lutie van 1974, een sterke eco
nomische achteruitgang ge
voegd, plus een hevige infla
tie. Die hebben gemaakt dat
de gewone man in de steden
niet meer in staat is voedsel te
kopen voor zijn gezin. Ge
volg: een trek naar het plat
teland, dat echter ook niet in
Wapens
Daarom schijnt Menghistoe nu
weer heel voorzichtig toena
dering te zoeken tot het Wes
ten. Van de Sowjet-Unie
krijgt hy wel wapens, in ruil
voor faciliteiten voor de
Sowjet-vloot in de Eritrese
Rode-Zeehavens, maar geen
economische hulp. Integen
deel. volgens de EPRP laten
de Russen hun wapens beta
len met koffie, die ze van de
Ethiopiërs kopen voor een
prijs die ligt op 85 procent van
de wereldmarktpijs.
Deze toenadering tot het Wes
ten
i de
V*
waarlangs de EPRP hoopt
Menghistoe en zyn Derg nog
eens te zien verdwijnen. Dilu:
„Menghistoe wil wel steun
van de Russen, maar hij wil
niet door hen worden gedic
teerd. Bovendien is hy niet,
zoals sommige andere leden
van de Derg, in Oost-Europa
opgeleid. Wy sluiten niet uit
dat, met steun van de Sowjet-
Unie, Menghistoe binnenkort
opzy wordt gezet door een
voor Moskou betrouwbaar
der lid van de Derg. zoals Le-
gesse Asfau".
,Aan de andere kant heerst er
bij de bureaucratie grote
angst en haat voor de Russen,
die zich overal mee bemoeien,
alles willen controleren.
Wanneer dat nog verder gaat,
zou er best eens een opstand
kunnen komen".
Een ander niveau waarop
Menghistoe en zyn Derg in de
problemen kunnen raken, is
volgens de EPRP de eigen
politieke partijvorming. Me
de op aandrang van de Sow
jet-Unie, die immers haar
steun aan de Derg een kleur
tje van „internationale prole
tarische solidariteit" wilde
geven, heeft Menghistoe in
1975 getracht een soort poli
tieke eenheidspartij op te
richten.
Dilu: „Menghistoe wilde zijn
eigen partij, de Seded (dat be
tekent: prairiebrand), samen
voegen met enkele andere re
formistische groepen, in een
„breed front". Maar in de zo
mer van 1977 splitste een van
die groepen, de Meisone, zich
af, waarna Menghistoe een
groot aantal leiders van die
partij liet ombrengen. Een
jaar geleden werden de beide
andere partijen ook verwij
derd uit het „breed front", zo
dat nu alleen nog de Seded
over is. Dat is de party van de
rechtse bureaucraten en mili
tairen. Door de macht van
Menghistoe lijkt het nu rustig
in de partij, maar als hij ver
dwijnt, of wordt vermoord,
dan kan er van alles gebeu-
De derde ontwikkeling waar de
EPRP haar hoop op heeft ge
vestigd - en haar tactiek op
richt - is de groeiende onvre
de onder het volk, de haat te
gen de Derg. die ondanks de
mooie beloften, ondanks de
socialistische leuzen, nog
mets anders heeft gebracht
dan een armoede en ellende
die volgens sommigen erger
zyn dan onder Haile Selas-
Stijgende pryzen, steeds meer
aanhang voor de afschei
dingsbewegingen. onvrede
alom. De EPRP, en vele ande
ren, staan, vijf jaar na de re
volutie die het gevfeesde be
wind van de autocratische
keizer ten val bracht, klaar
voor de revolutie die nu dan
echt de bevrijding zal moeten
brengen.
Met de stakingen in de Rotterdam
se en Amsterdamse havens is de
vroegere fractieleider van het
CDA, Aantjes het meest geliefde
onderwerp van de opiniebladen
deze week. Vrij Nederland laat
hem als enige aan het woord. Hij
zegt af te zien van verdere pogin
gen naar volledig eerherstel.
"Waar ik naar zoek is een zinvolle
besteding van de rest van mijn
tijd vanuit dezelfde idealen als
van waaruit ik de politiek bedre
ven heb".
Wel moet Aantjes zijn teleurstelling
over het Kamerdebat nog even
kwijt "Het was erger dan in no
vember. Toen was men in de
Tweede Kamer loyaal met het
honoreren van de twijfels die er
na het RIOD-rapport waren
overgebleven", maar nu de voor
naamste beschuldigingen van
het Rijksinstituut volgens Aan
tjes zijn ontzenuwd, wordt daar
(weer volgens Aantjes) praktisch
aan voorbij gegaan. "Tussen neus
en lippen was er wel sprake van
enig eerherstel. Men vond dat
voor mij wel een aardige bijkom
stigheid".
Verder in VN een interview van Bi-
beb met schrijver Maarten 'tHart,
bekend van zijn gigantische pro-
duktie. Maar dat wordt nu wel
licht minder, want "Ik heb in de
vakantie gemerkt dat ik geeste
lijk vermoeid was. M n brein
werkte niet meer zo goed. Hoe
kom ik er ooit weer af, dacht ik.
Nou, gewoon stoppen".
't Hart praat ook erg openhartig
over zijn houding ten opzichte
van travestie. "Ik zou dolgraag
vrouwenkleren dragen, maar
juist omdat ik zo graag wil doe ik
het niet".
Piet Piryns schrijft in de VN-bijlage
over revolutionair Ho Chi Minh,
volgens Edgar Snow "de George
Washington van de linkerzijde"
voor de Amerikaanse i
"een rijstkakker".
Haagse Post verbaast zich over het
zwijgen van de Tweede Kamer
over de havenstakingen. Een
rondvraag onder de fractieleiders
levert nogal formele antwoorden
op, zoals Rietkerk: "Het parle
ment houdt ten opzichte van deze
zaken altijd enige afstand". Den
Uyl had contact met Wim Kok en
zegt: "De vakbeweging zit nu niet
te springen om grote woorden uit
de politiek".
Eens in de zoveel weken doet HP
flink aan literatuur en dat is ook
dit keer het geval. De Franse
schrijver Albert Camus siert de
omslag. Jan Brokken portretteert
hem en refereert onder meer aan
het conflict tussen Camus en Sar
tre over de kampen in Rusland,
die door Camus fel werden gehe
keld. Sartre: "Uw moraal is eerst
veranderd in moralisme, vandaag
is zij niet meer dan literatuur en
morgen is zij misschien immora
liteit". Brokken vraag zich nu -
zevenentwintig jaar later - af of
Camus geen gelijk had. Maar
Camus "formuleerde zijn aanval
op het marxisme zo gebrekkig
dat het zijn tegenstanders geen
moeite kostte er een paar gewel
dige gaten in te schieten".
Bert Jansen maakt zich boos over
de nieuwste elpee van zijn oude
idool Bob Dylan waarop de reli
gie de kop opsteekt. Janssen is
"godverdomde kwaad. Simonis
en Gijsen krijgen een sterke troef
in handen gespeeld. Zouden de
kerken onder aanvoering van
Dylan toch weer volstromen".
Rob Vermaas zegt in De Tijd het
onjuist te vinden als Aantjes zijn
rentree in de Nederlandse poli
tiek maakt. Hij mag dan mis
schien enigszins gerehabiliteerd
zijn, maar "misstappen en ver
zwijgen van die misstappen bly-
ven". En dat verhindert volgens
hem een terugkeren in de poli
tiek.
Ton Crijnen ging voor De Tijd kij
ken hoezeer de havenstakingen
door de communisten is opgezet.
Na ternauwernood harde klap
pen te hebben ontlopen, hoort hy
van OVB-er Van der Graaf, "na
tuurlijk broeide er lang iets, maar
om die onrust te kanaliseren heb
je leiders nodig".
KEN-bestuurder Buys meent ech
ter dat "bonden en werkgevers
proberen hun bankroet te maske-
Wat luchtiger is het relaas van Piet
Bakker over zijn ervaringen by
een James Last-concert in Zwol
le. "Elk nummer wordt begeleid
door handgeklap. Elke kwink
slag van James wordt gehono
reerd met vriendelijk gelach en
elke solo op het verkeerde mo
ment door applaus onderbro
ken".
barende verhaal. In opdracht van
het weekblad deed het NIPO een
enquête over onze houding t.o.v
de PLO. En wat blijkt? 91 procent
van de Nederlanders vindt dat de
Palestijnen recht hebben op een
eigen staat. Twee jaar geleden
was dat nog maar 43 procent. Aan
de andere kant meent 55 procent
van de ondervraagden dat Ne
derland geen betrekkingen met
de PLO moet aanknopen, terwijl
38 procent daar wel voor voelt
Tenslotte ziet 43 procent de PLO
als terreurorganisatie en slechts
18 procent als bevrijdingsorgani
satie.
Een vroegere topman van de IRA,
Peter McMullen, vertelt in Else
vier over de nieuwe tactiek van
het verboden Ierse Republikein
se Leger. De IRA is omgesmeed
in kleinere cellen, zegt hij. Verder
was de moord op de Britse am
bassadeur in ons land. Sykes een
gecombineerde IRA-PLO actie.
Tenslotte in EM aandacht voor Han
Ebbelaar en Alexander Radius,
die hun 20-jang balletjubileum
vieren. Choreograaf en artistiek
leider van het Nationaal Ballet,
Rudi van Dantzig: "Han en Lex
zijn de steunpilaren waarop onze
groep steunt. Heel Europa kan
wat dat betreft jaloers op ons
zyn".
hervormd
nederiand
Behalve Bob Dylan heeft ook
Zuidmolukker Etty Aponno het
Licht gezien. Gelukkig kan hy
zyn oude idealen ook nog in dit
nieuwe kader plaatsen, want "Wy
Zuid-Molukkers behoren met de
Joden tot het uitverkoren volk",
zegt hij in Hervormd Nederland.
Een dame in Schevenings gewaad
blikt ons van de voorpagina van
HN toe. Het verhaal gaat over de
boosheid van de Scheveningers
op het Haags gemeentebestuur
én projectontwikkelaar Bredero.
De residentie zou zich met huid
en haar aan Bredero hebben ver
kocht. PPR-raadslid Verduyn
Lunel zegt "Als ik op het stad
huis kom. hoor ik ambtenaren
zeggen; wij doen dit en wij doen
dat. terwijl /e het eigenlyk over
Bredero hebben".
Cabaretier Frits Lambrechts praat
in HN voor de zoveelste keer over
zyn CPN-lidmaatschap. "Dat ik
kunstenaar ben en communist
kun je niet van elkaar scheiden.
Het publiek is heel gevoelig op
dit punt. Een artiest kan geen
tweeslachtige houding aanne
men". Waarvan akte.
BART JUNGMAN
