Werkgelegenheid
in detailhandel
mag
niet afnemen
Macht consument moet worden gemobiliseerd
Ralph Nader trekt ten strijde tegen olieconcerns en kernenergie
Actieprogramma Dienstenbonden FNV
Markt
berichten
Olievondst
bij Ierland
PAGINA 22
ECONOMIE
MAANDAG 3 SEPTEMBER 1979
ROTTERDAM - Ralph Nader, spil van de Amerikaanse
consumentenbeweging, is ten strijde getrokken tegen de
olieconcerns en tegen kernenergie. De energieproblema-
tiek en een gebeuren als het ongeluk met de kerncentrale
Harrisburg, waren daartoe mede aanleiding. In het alge
meen trouwens het feit dat de consument te weinig in
vloed heeft.
Volgens Nader zal er veel in de
machtsverhoudingen moeten
veranderen. Nu controleren de
producenten vrijwel alles, de
verbruiker heeft nauwelijks iets
te vertellen.
Het gevecht dat een groeiende
groep Amerikanen op allerlei
manieren tegen toepassing van
kernenergie levert is sedert „Har
risburg" versterkt. Nader, die
weet dat de consumentenbewe
ging in Nederland flink groot is,
heeft felle kritiek op president
Carter, die het programma voor
de ontwikkeling van meer kern
energie steunt. Hij raadt Neder
land aan een voorbeeld te stellen
en niet te besluiten voor meer
kernenergie. „U kunt zich in uw
dichtbevolkte land zulke risico's
niet veroorloven"
Nader: „Als er een ramp gebeurt
wordt Nederland grotendeels
onbewoonbaar. Een land dat zijn
energietoekomst zoekt in de
kernenergie stelt zich bloot aan
grote bedreigingen. Ik weet wel
dat uw land onder grote druk
staat van West-Duitsland en
Frankrijk. Maar als Denemarken
- waar nu een volksraadpleging
zal worden gehouden - die druk
kan weerstaan, Zweden zich be
denkt over zijn energiekoers, dan
kan Nederland ook een andere
kant op. Het is ook voor ons in de
VS van groot belang dat andere
industrielanden een voorbeeld
geven"
- Wat denkt hij van de visie dat
kernenergie nodig is omdat an
dere alternatieven te lang op zich
laten wachten? Kunnen we zon
der kernenergie?
Nader: „Dat is onzin, het verhaal
dat kernenergie een brug tussen
de fossiele brandstoffen en de
zonneënergie is. Er is wel een an
dere weg, ook voor Nederland: in
de eerste plaats kunnen enorme
besparingen worden bereikt, als
men maar wil. Ten tweede kun
nen bronnen als zon en wind
worden benut. Maar het gaat er
om een bepaalde koers in te
slaan, die kunnen we van de grote
maatschappijen niet verwachten-
Daarom moet de consument er
zich mee bemoeien"
,De grote multinationale concerns
hebben alleen belang bij meer
produktie. Daarom moeten de
consumenten zich ook multina
tionaal organiseren, opdat do po
litici beter naar hen gaan luiste-
Ralph Nader (45) verwierf in de
afgelopen tientallen jaren
bekendheid door zijn strijd
tegen de producenten ten ba
te van de consument. Zijn
eerste grote campagne was
gericht tegen de autofabri
kanten. In zijn boek „Onvei
lig bij elke snelheid" hekelde
hij hun gebrek aan verant
woordelijkheid. Naders
streven had succes: de fabri
kanten werd voorgeschre
ven auto's aanzienlijk veili
ger te bouwen. Nader, die
van oorsprong jurist is, ging
ook de onveilige elektrische
apparaten te lijf. De bewe
ging, waarvan hij de spil is,
telt al miljoenen leden in de
VS. Volgens hem is dit nog
maar een begin, er is veel
meer te doen om de stem van
de consument meer invloed
in de maatschappij te geven.
ren. Een begin daarmee is al ge
maakt. Bovendien hebben on
derzoeken in Amerika het gelijk
van ons energiescenario bewe
zen. Het gaat nu om politieke
macht om ons streven uit te voe
ren. Daarvoor is onder andere
nodig dat we toegang hebben tot
media als tv en radio, dat we zelf
gaan uitzenden. We werken er-
- Hoe ziet in grote lijnen zijn ener
gieplan eruit?
Nader: „Er kan zodanig worden be
spaard, o.a. door isolatie van ge
bouwen en veel doelmatiger ge
bruik van installaties, dat het
energieverbruik per inwoner in
2025 nog hetzelfde kan zijn als nu
We zouden nu al met de helft van
het huidige verbruik toe kunnen
als we niet zo verkwistend waren.
Bovendien heeft Amerika ge
weldige energiereserves: zonne
ënergie, waterkracht, aardgas
Voor ons zijn zaken als kolenver
gassing en oliewinning uit teer
zand niet nodig"
- Op welke gronden wijst hij kern
energie af?
Nader: „Kernenergie is onveilig
voor de bevolking, schadelijk
voor het milieu, veel te duur, bo
vendien werken de centrales ui
terst ondoelmatig. De ongeluk
ken hebben nu wel bewezen dat
de kerncentrales een potentieel
onheil vertegenwoordigen, dat
niet onder controle is te houden.
Nu zeggen de voorstanders in de
VS: we moeten centrales bouwen
in onherbergzame gebieden.
Maar de 72 werkende centrales
staan in of vlak bij woongebie
den"
,,Er zijn geen evacuatieplannen.
Hoe zou men trouwens binnen
weinig minuten miljoenen men
sen moeten evacueren. Met Har
risburg zijn we aan een ramp ont
snapt. Daar is nu een centrale
voorgoed stuk, de andere geslo
ten. Dat betekent: een investe
ring van 15 miljard dollar vernie
tigd. Er is een macht ontwikkeld
zonder verantwoordelijkheid, de
maatschappijen heben wettelijk
een beperkte schade-aansprake
lijkheid bereikt. Wie is de schul
dige? Er is niemand ontslagen,
terwijl er duidelijk fouten zijn
gemaakt".
- Hij zou dus graag een ommekeer
willen bereiken?
Nader: „Zeker, al was het alleen
maar op economische gronden.
De alternatieven van besparing,
wind- en zonneënergie zijn goed
koper en bedreigen veiligheid en
milieu niet. Ernstig is ook dat we
ons - ook in de VS - nu al geen
raad weten met de kernafval. Die
mag niet meer in zee, geschikte
zoutmijnen voor opslag zijn niet
gevonden. En wat doen we met
de honderden centrales die
straks ontmanteld moeten wor
den, wat kosten die opera
ties?"
- Hoe staat hij tegenover de oliecon
cerns en hun rol in de energiecri-
Nader: „Er is geen energiecrisis,
wereldwijd is er geen olietekort.
Men heeft gemanipuleerd in de
pijplijn, met ongeveer 1 tot 2 pro
cent, gebruik makend van de ge
beurtenissen in Iran. Er ontstond
paniek, wie maar hoog kon bie
den, kon olie kopen. De maat
schappijen profiteren van de
OPEC, als die niet bestond zou
den ze hem wel oprichten. An
dersom hebben de olielanden de
„zeven zusters" (de grote olie
concerns) ook nodig"
LEERRAPPORTEN 5
'an hedenmorgen 7 uur
UTRECHT (ANP) - Behoud van de werkgelegenheid voor
de bijna 300.000 werknemers die momenteel in de de
tailhandel hun dagelijks brood verdienen is één van de
centrale punten in het Actieprogramma voor de Detail
handel van de Dienstenbonden FNV.
ROTTERDAM - Afgelopen zaterdag werd
door het actiecomité van de sleepbootstakers e
de Vervoersbond en Willem de Lange (links)
bonden verbeterd
n Rotterdam op de sleepboot Rusland in het geheim onderhandeld
i de Vervoersbond FNV. Aan de tafel zit Nico Sannes (met snor) van
ian het actiecomité. Door dit gesprek is de sfeer tussen stakers en
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
Barcelona
Berlijn
Frankfort
Genève
Innsbruck
Klagenfurt
Lissabon
Locarno
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
München
Oslo
Parijs
regenbui 20 13
waar bew. 21 12
waar bew. 24 11
zwaar bew. 20 14 3
geheel bew. 25 12 4
regenbui 20 13 06
onbewolkt 24 12 4
licht bew. - 7 1
onbewolkt 28 18 0
zwaar bew. 26 16 0
zwaar bew. 29 17 0
mist 24 12 0
licht bew. 21 12 1
zwaar bew. 29 15 5
regen 27 15 9
bew 22 13
onbewolkt 21 9
licht bew. 33 18
zwaar bew 28 20
licht bew. 29 15
zwaar bew 27 14
zwaar bew. 25 17
regen 14 14
totaÜ
460.000 mensen, van wie bijna
tweederde werknemer is. Van de
300.000 werknemers werken er
100.000 in het grootwinkelbedrijf,
de rest werkt in kleinere bedrij-
Met de ondernemers moeten af- In de detailhandel werken
spraken worden gemaakt voor
het behoud van de werkgelegen
heid, opleiding personeel, verbe
tering van het werkklimaat en de
belangenbehartiging in de on
derneming. Die afspraken moe
ten worden vastgelegd in ar-
beidsplaatsenovereeenkomsten.
De ondernemers moeten verder
een aandeel leveren in de oplei
ding van de werknemers. Be
langrijk instrument om dit alles
mogelijk te maken is verkorting
van de werkweek of werkdag en
eerder pensioen, aldus de Dien
stenbonden in hun actiepro
gramma.
leiding en vorming te bevorderen
zijn tot nu toe teniet gedaan door
een te grote mate van doorstro
ming van goedkope en onvol
doende geschoolde arbeids
krachten.
Kleine bedrijfjes
bew
28 16
Wenen
Casa Blanca
Istanbul
Las Palmas
Tel-Aviv
regenbui 15
licht bew. 26
regen 26
7'hcht bew. 24
licht bew. 26
zwaar bew.
half bewolkt
Goud- en
zilver
noteringen
Op verzoek van enkele lezers, zijn
vanaf vandaag ook de noterin
gen van het goud en zilver opge
nomen in het beursblok onder
aan de pagina. De prijzen staan
vermeld boven de rubriek bui
tenlands geld.
Volgens de Dienstenbonden FNV
is de werkloosheid in de detail
handel toegenomen tot boven het
landelijk gemiddelde. Drie jaar
geleden was het werkloosheids
percentage er nog slechts de helft
van het landelijk gemiddelde. De
slachtoffers vallen vooral onder
de jongeren en met de automati
sering dreigt de uitstoot van ar
beidskrachten nog groter te wor
den, vrezen de Dienstenbonden.
De Dienstenbonden constateren
dat het veelvuldig aannemen van
laag geschoold en dus „goed
koop" personeel zowel kwantita
tief (de hoeveelheid) als kwalita
tief een nadelig effect heelt op de
werkgelegenheid in de detail
handel. Deze sector dreigt een
vergaarbak te worden van niet en
half geschoolde krachten, vaak
parttimers (deeltijdbanen). Een
derde
Volgens de bonden wringt de
schoen met name bij de kleine
bedrij Ijes met vaak maar een paar
man personeel. Die kleinere be
drijfjes zijn niettemin bij elkaar
van groot belang voor de werk
gelegenheid want tweederde van
de 300.000 werknemers in de de
tailhandel werkt daar. Met name
in dat kleinbedrijf zal de overheid
zonodig moeten inspringen met
financiële steun in de vorm van
huursubsidies, steun bij verbou
wing of (op vrijwillige basis)
overheidsdeelneming.
De concurrentieverhoudingen
moeten worden gesaneerd en
vooral de beunhazerij moet wor
den uitgebannen. Beunhazen zijn
volgens de bonden niet alleen
werknemers die er in hun vrije
tijd een paar centen bij verdie
nen, maar ook ondernemers die
produkten aanbieden beneden
de inkoopprijs via stuntacties.
werken met zogeheten hulp
krachten op wie cao's, mini
mumloon en pensioenregelingen
niet van toepassing zijn.
De bond tekent hierbij aan dat het
overigens niet eenvoudig zal zijn
de beunhazerij uit te bannen.
Vaak gaat het om formeel juist
geregistreerde en opererende
ondernemingen en bovendien
biedt het huidige wettelijke in
strumentarium nauwelijks aan
knopingspunten voor een effec
tieve bestrijding
Koopavond
het totale werkne- De ondernemers lappen ook vaak
mersbestand in de detailhandel
bestaat uit parttimers. Pogingen
van werknemerskant om vakoD-
de arbeidsvoorwaarden aan hun
laars: illegaal maar ook vaak le
gaal door steeds meer te gaan
In het actieprogramma wijzen de
bonden voorts de koopavond na
drukkelijk af zolang de winkels
zaterdagmiddag nog wel voor het
publiek zijn geopend. Daarnaast
moeten prestatiebeloningen
worden afgeschaft en worden
vervangen door vaste lonen en
vaste toeslagen. De arbeidsvoor
waarden van parttimers moeten
worden vastgesteld op basis van
die van werknemers in volledige
dienst.
Verder moeten de winkels en het
personeel beter worden beveiligd
tegen intimidatie, overvallen en
dergelijke. Met name personeel
dat betrokken is bij geldtranspor
ten moet beter worden be
schermd, aldus de Dienstenbon
den FNV
VEILING LEIDEN MAANDAG 3-09
Aardappelen 25-40, Andijvie 34-65,
Spitskool 27-34, Postelein 1.03, Prei
70-79, Spinazie 65-91, Spruiten A
1.20-1.30, Spruiten B 1.75-2.30, Spruiten
C 1.00 Spruiten D 55-90, Uien 49-50,
Witlof 3.10-5.90, Meloenen 2.20-2.75,
Bloemkool 1x6 60-1.02, Bloemkool 8 st
73-80, Bloemkool 10 st 45. Sla zwaar
80-111, Bleekselderij 65-73, Bospeen
85-97, Peterselie 24-36, Radijs 34-36,
Selderie 20-22, Paprika kg 95, st. 23-40.
Veemarkt Leiden
Op de markt van maandag werden in to
taal 1827 dieren aangevoerd, waarvan
1172 slachtrunderen en 655 schapen
lammeren.
Prijsnoteringen per kg. geslacht ge
wicht: Slachtrunderen; Stieren le kwali
teit 7,20 tot 7,90, 2e kwaliteit 6,80 tot
7,50; Vaarzen le kwaliteit 7,35 tot 7,90,
2e kwaliteit 6,00 tot 6,50; Koeien le kwa
liteit 7,50 tot 7,90, 2e kwaliteit 6,25 tot
6,50, 3e kwaliteit 4,50 tot 6,50; Worst
koeien 4,00. tot 5,65; Extra kwal. dikbil-
len 9 tot 14 gulden.
Gebruiksvee; Schapen 150 tot 200 gul
den per stuk en lammeren 160 tot 200.
Toelichtingen: Slachtrunderen; aanvoer
redelijk, handel kalm en prijzen lager;
Schapen en lammeren; aanvoer redelijk,
handel redelijk en prijzen stabiel.
Salarissen
bij Chrysler
gaan omlaag
DETROIT (Reuter) - De salarissen
van 1700 staffunctionarissen bij
Chrysler worden de komende
twee jaar met maximaal tien pro
cent verlaagd, zo heeft het in ern
stige financiële moeilijkheden
verkerende Amerikaanse auto
concern meegedeeld.
De verlaging gaat meteen in. De
voorzitter van de raad van com
missarissen, Lee Lococca, en de
president, John Riccardo, heb
ben besloten de komende twee
jaar genoegen te nemen met een
salaris van één dollar. Nu verdie
nen ze beiden 360.000 dollar.
Er zullen dit jaar geen aanmoedi
gingspremies worden uitge
keerd. De inkomstenderving van
de staffunctionarissen zal in au
gustus 1981 worden goed ge
maakt als de bedrijfsresultaten
dat mogelijk maken. Ze zullen
hun achterstallige salaris ook in
aandelen kunnen opnemen. Niet
alle salarissen gaan evenveel
omlaag: de grootste verlging
geldt echter voor de hoogste in
komens.
In de bekendmaking van Chrysler
staat dat de maatschappij tegen
over de regering en het land dui
delijk wil maken dat de plannen
om het bedrijf nieuw leven in te
blazen serieus zijn
LONDEN (A'FP) - De Britse olie
maatschappij British Petroleum
(BP) heeft bevestigd dat buiten
de kust van Ierland met positief
gevolg naar olie is geboord. De
maatschappij spreekt zich er niet
over uit of rendabele exploitatie
mogelijk is.
Deskundigen die zich slechts base
ren op de uitkomsten van de eer
ste boring, menen dat er geen
sprake kan zijn van een lonende
ontginning van het veld.
2000,00 2000,00
31,00 31,00
311,00 312,50
3985,00 3995.00
830,00 830,00
725,00 725,00
290,00 290,00b
871,00 873.00
100.00 100,00
155,00 156,00
205,00 200.00a
246,00 244,00a
332,00 330.50
49,00
298,50 298,80
84,00e 84,00
182,50 182,50
700,00 700.00
181,00
102,80
80,50
52,60
362,00
GOUD EN ZILVER
AMSTERDAM (ANP) - De Am
sterdamse effectenbeurs opende
de week in een ongeanimeerde
stemming. Wall Street is vandaag
gesloten vanwege Labour Day,
zodat Amsterdam het op eigen
kracht moest doen. De omzetten
waren aan de lage kant en ook het
koerspeil wist zich nauwelijks te
handhaven.
Bij de internationals moest Unile
ver een stap terug doen op f 129.
Ook Kon. Olie verloor in eerste
instantie een halve gulden, maar
wist rond het middaguur iets bij
te trekken op f 150,10. Deli zakte
f2 op f 107,70.
119/75 122/75 De financiële sector was de witte
38 25 41*25 raa^ °P °*e ^eurs- ABN steeg vijf-
36^50 39^50 tig cent op f 334,50 en Amro bank
14,90 15,20 trok dertig cent aan op f73,60.
4/jo A15 In de staatsfondsenmarkt waren
51 54 weinig veranderingen. De markt
4 4^30 was Per saldo fractioneel lager.
