'Zwemmers zijn stuk weker geworden'
ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1979
EXTRA
PAGINA 19
REGIO - Tien jaar gele
den was de grote rol
waarvan zwembadcais
sières de kaartjes
scheurden constant in
beweging, met name in
de weekends. Weer of
geen weer. Nu doet die
situatie zich nog slechts
voor als de kraaien van
de warmte uit de dak
goot vallen. Is het
weer een slag minder
dan is het zwembad,
met name het onover
dekte, opvallend snel
uit de gratie.
Dit seizoen is het helemaal bar
en boos. De anders zo ge
bronsde badmeesters lopen
rond met lange gezichten.
Vervelen zich of zijn noodge
dwongen aan het schilderen
en tuinieren geslagen, ande
ren ontpopten zich als on
derhoudsmonteur.
Het verhaal is overal hetzelfde.
Het slechtste seizoen tot nu
toe. Een dieptepunt in het be
staan van het zwembad. En de
cijfers spreken wat dat betreft
boekdelen. Een p^ar spre
kende voorbeelden. De Vliet
in Leiden krap 87.000 bezoe
kers tegen 120.000 over de
zelfde periode vorig jaar. De
Zijl, ook in Leiden, ruim
46.000 nu, 71.000 vorig jaar.
De Mierewijde in Katwijk
7000 minder, Poelmeer in
Oegstgeest zelfs 75.000 tegen
148.000 in-1978.
In de Leidse regio is alleen het
Prins Willem Alexanderbad
in Koudekerk een duidelijke
uitzondering op de trieste re
gel. De score daar tot nu toe
ligt 12.000 bezoekers hoger
dan vorig jaar. Al voegt be
drijfsleider v.d. Velde daar
wel aan toe: „Die 75.000 die
we tot nu toe hebben gehad is
goed beschouwd toch een
verrekt klein beetje. Want pas
als we de 150.000 halen zitten
we wat de exploitatie betreft
op de goede lijn"
Armoe
Armoe troef dus. Vorige week
zaterdagmiddag keek ik rond
in een aantal openluchtbaden
in de Leidse regio. Bij niet
eens zó ongunstig zwemweer.
Half bewolkt, de buitentem
peratuur een graad of negen
tien, een koele bries. Ik trof
caissières die zich stierlijk za
ten te vervelen en de tijd
doodden met het invullen van
kruiswoordraadels.
In Poelmeer in Oegstgeest, be
rekend op 8000 bezoekers, no
teerde ik één montere 65-
plusser die niet zwom maar
op het grasveld aan het hard
lopen was, een vader met
zoon in het half diepe, twee
meisjes van een jaar of tien in
het diepe en een handjevol
jongelui op de speelweide.
En de uitkijktoren bemand met
twee zweminstructrices.
Want uitkijk moet er zijn, ook
al ploegt er maar één door het
bassin. "Hoe minder mensen
er in het water zijn, hoe beter
het badpersoneel op moet let
ten", zegt bedrijfsleider v.d.
Bent. „Is het druk dan heb
ben we er lang zo'n omkijken
niet naar. Dan houden de
zwemmers elkaar wel. in de
gaten. De meeste ongelukken
gebeuren juist als het stil is".
In het zwembad in Leimuiden,
De Kleine Öase, was het vori
ge week zaterdag onheilspel
lend stil. Badmeester Van
Dijk had het rijk voor zich al
leen. Een heel andere situatie
Toen het recreatieve zemmen nog hoogtijdagen beleefde. Een kijkje in het voormalige Hillegomse natuurbad
dan twaalf jaar geleden, toen
De Kleine Oase voor het eerst
de poorten opende. Was toen
ook het enige circulatiebad in
de wijde omtrek. Trok een
paar jaar lang drommen
zwemmers (Van Dijk: Er was
nauwelijks ruimte om een
slag te doen) maar de situatie
is nu tegenovergesteld.
De oorzaak is dat het eens zo
exclusieve bad, als enige in de
regio niet beschikt over ver
warmd water. "En dat nekt
ons nu", zegt Van Dijk. "Als
zwemmers ergens anders te
recht kunnen in water van 23
of 24 graden dan kunnen wij
op het dak gaan zitten met die
16 a 17 graden. Wie wil er te
genwoordig nog in een bad
met koud water gaan sparte
len? Niemand toch"
Spartaans
Het "spartaanse" bad in Lei
muiden. dat deze zomer
dagen heeft gedraaid met
1 en 2 bezoekers, wordt nu
met sluiten bedreigd. Alleen
een ingrijpende renovatie
(kosten ruim een half miljoen
gulden) kan De Kleine Oase
nog redden. De gemeente
raad heeft daar deze week
over vergaderd en beslist
dat er toch maar gerenoveerd
móet worden.
In openlucht zwembad num
mer 3, Wasbeek in Sassen-
heim, was de situatie nauwe
lijks beter. Dertig man schat
te ik en dus ontevreden ge
zichten achter de kassa. Was
beek heeft acht vaste krach
ten rond lopen. "Deze zomer
is er voor ons geen lol aan ge
weest", zegt assistent-chef
badmeester Vermeulen. "Al
leen eerste pinksterdag was
het ouderwets druk maar er
zijn ook hele weken voorbij
gegaan dat we duimen heb
ben zitten draaien. Je loopt
dan een beetje rond in de re
gen, kijkt honderd keer per
dag op de klok en je kijkt uit
naar bezoekers die maar niet
willen komen. En je vraagt je
natuurlijk af hoe het volgend
jaar beter kan. Natuurlijk
blijft het weer een erg belang
rijke factor, maar ik maak mij
stug dat er geen mogelijkhe
den zijn om ook bii wat min
der weer tovn publiek te
der weer toch publiek te
Dit zoveelste slechte jaar voor
de openluchtzwembaden
spant waarlijk de kroon. Nog
nimmer heeft het publiek het
zo laten afweten. En er valt
niets meer aan te redden.
Zelfs deze zomerse ween zei
geen zoden meer aan de dijk.
Daar is het seizoen al te
ver voor gevorderd.
De bouwvakkers, altijd een
belangrijke bron van inkom
sten, zijn weer aan de slag, de
schoolvakanties achter de
rug. Voor de buitenbaden,
nog een paar weken open, is
nu de tijd aangebroken de
trieste balans op te maken en
na te gaan waar 'm de schoen
wringt. Het weer natuurlijk
en de enorme toename van
zwembaden waardoor de
spoeling veel dunner is ge
worden, maar dat niet alleen.
Recreatiepatroon
"Wat ons nu vooral tegenzit is
het sterk veranderende re
creatiepatroon," meent be
drijfsleider Kaltenecker van
het Alphense buitenbad De
Hoorn. "Tien of vijftien jaar
geleden was naar een zwem
bad gaan nog vaak de enige
vorm van vermaak. Nu heeft
men een caravan, een boot,
gaat men in het weekend naar
de camping of wordt gekozen
voor een fietstocht. Een paar
jaar terug was de zaterdag
voor ons de beste dag van de
week. Nu is het de slechtste."
"Het recreatieve zwemmen,"
zegt Kaltenecker, "is op het
derde of vierde plan gekomen
en dat tikt nu hard aan. Met
met-zonnig weer scheelt het
bij ons net zo goed tiendui
zenden bezoekers. En wat we
al niet verzinnen om ze bin
nen te halen. We hebben
bijvoorbeeld recreatiesport
leiders in de strijd ge-;
worpen. Zij zijn
maanden in de weer geweest
om in het seizoen badgasten
bezig te kunnen houden. Aan
spelletjes en wedstrijden niet
te kort. En dat loopt ook pri
ma als de zon schijnt. Maar
zodra het weer maar even laat
afweten zijn zij nergens meer.
Ja, wat wel aanslaat dat zijn
die evenementen als de
zwemvierdaagse. Als er maar
een lintje te verdienen valt of
iets anders op het spel staat.
Dan komen ze desnoods met
duizenden tegelijk. Dan doet
het weer er opeens niet toe.
Maar je kunt toch onmogelijk
het hele seizoen door vier-
daagsen organiseren. Daar
heb je toch geen bad voor."
Voordat in Nederland de geslo
ten filter- en chloorbaden hun
intrede deden waren zwem
mers voor het trekken van
een baantje onder toezicht,
aangewezen op zogenaamde
natuurbaden zoals er in de
Leidse regio ook zoveel zijn
geweest. In Alphen werd bij
voorbeeld in een gedeelte van
het Aarkanaal gezwommen,
in Hillegom was een stukje
water in de buurt van de ha
ven gereserveerd, in Oegst
geest deed De Poelmeer goe
de diensten en is Sassenheim
namen zwemmers zonder
morren een duik in het weinig
fris ogende water van de Rijn-
sloot.
En dat allemaal onder verre van
ideale omstandigheden. Men
zwom rond tussen vissen,
kikkers, soms ratten, kroos en
wier. Blubber op de bodem,
gebrekkige verkleedaccom-
modatie, gemengd zwemmen
en een watertemperatuur van
soms 14 of 15 graden. "Ik zeg
niet dat ik daar heimwee naar
heb", zegt Kaltenecker. 'Ver
re van dat. We mogen blij zijn
dat die tijd achter ons ligt
maar op één punt zou ik nog
wel terug willen. De zwem
mers van toen konden een
stootje hebben. Deinsden niet
terug voor een beetje koud
water
Afweten
"Wat dat betreft is de zwemmer
van nu een heel stuk weken
Indirect heeft dat ook te ma
ken met het teruglopende be
zoek. Want schijnt het zonne
tje even niet of is de tempera
tuur van het water niet naar
de zin dan laat men het direct
afweten. Men is teveel ver
wend, denk ik. Eigenlijk is
dat een logisch gevolg van het
feit dat bijna iedereen tegen
woordig CV in huis heeft. Dat
betekent een heel jaar door
een behaaglijke temperatuur
in huis. Mensen weten niet
meer wat koude is. En willen
dat ook niet weten.
Wat die verwarming van water
in buitenbaden betreft (maar
ook overdekte baden); De
(Leidse) Zijl-bedrijfsleider
Caron is er een sterke voor
stander van dat voor de baden
in de hele regio een eenheids-
temperatuur wordt vastge
steld. In onderling overleg.
"Er is een neiging." zegt hij,
"zwembadwater steeds war
mer te maken. De achterlig
gende gedachte is dat hoe be
haaglijker dat water, hoe
meer zwemmers daar op af
komen. Met name bejaarden
zijn op dat punt nogal gevoe
lig. En zij maken tegenwoor
dig een flink percentage van
de zwembadbezoekers uit.
Toch vind ik het opschroeven
van de watertemperatuur een
belachelijke zaak. Er zijn al
baden in de regio die boven
de 26 graden zijn gaan zitten.
Ik zeg: als je hoger komt dan 23
graden is zwemmen eigenlijk
geen verfrissing meer. Dan
wordt het meer een sauna
achtige toestand. Bovendien
slokken die hoge temperatu
ren enorm veel energie op. En
we moeten juist omlaag met
het gasverbruik. Daar moet
iedereen aan meehelpen. Ze
ker de zwembaden. Maar dan
vind ik wel dat we allemaal
aan energiebesparing moeten
doen. En niet één of twee. Dan
krijg je scheve concurrentie
verhoudingen."
Caron wil met zijn collega's ook
van gedachten gaan wisselen
over de openingstijden van de
zwembaden. Ook daar is uni
formiteit noodzakelijk in,
meent hij. Veel zwembaden
draaien nog het lange seizoen,
15 april tot 15 september. Het
voorstel van Caron is om daar
een maand af te knabbelen,
dus 1 mei open en 1 septem
ber weer dicht.
Hoe het overleg ook uitpakt
(vroeger troffen de bedrijfs
leiders van de regio-zwemba
den elkaar regelmatig maar
dat is verwaterd), voor de
Vliet en de Zijl gaat dat korter
seizoen volgend jaar in elk
geval gelden en ook elders in
de regio staat een dergelijke
regeling op stapel.
Dubbel
Het snertweer deze zomer heeft
de buitenbaden dubbel ver
lies opgeleverd. Want naast
de treurige bezoekersaantal
len zit men nu ook met enorm
hoge stookkosten. In een
normale zomer is het gebrui
kelijk dat de gaskraan af en
toe op de laagste stand wordt
gezet maar dit seizoen hebben
de branders overuren ge
maakt. De zwembaden in Ne
derland zullen dit jaar naar
schatting 17 miljoen kubieke
meter gas verstoken. Er
wordt dan ook naarstig ge
zocht naar energiebesparen
de maatregelen.
Redelijke resultaten worden
momenteel bereikt met de
zogenaamde afdekfolies, een
soort deken, die 's nachts over
de baden wordt gespreid.
Goed toegepast kan er op zo'n
manier 40 procent op de
stookkosten worden be
spaard en zijn de aanschaf-
fingskosten van de folie er in
een paar jaar uit. De Leidse
baden gaan er waarschijnlijk
volgend jaar buiten mee wer
ken en ook het nieuwe zwem
bad in Rijnsburg wordt er nu
mee uitgerust.
Volgend jaar gaan in Nederland
proeven van start met een
permanente overkapping
voor buitenbaden, waarbij
het dak bij zomers weer open
geschoven kan worden. Een
bouwbedrijf uit Kedichem
komt er mee op de markt en
heeft berekend dat de over
kapping het gasverbruik met
60 procent terugdringt. De
aanschaf is vrij duur maar, zo
is het tegenargument, na zes
jaar zijn de kosten er uit en
begint de overkapping winst
op te leveren. Maar men heeft
dan wel zonder meer aange
nomen dat het overdekte bui
tenbad aanzienlijk meer be
zoekers trekt dan nu en dat er
ook in de wintermaanden in
gezwommen wordt, want dat
is dan mogelijk. Amsterdam
heeft volgend jaar de pri
meur. Dan krijgt het nieuwe
vijftigmeterbad in de Bijl
mermeer een dergelijke
overkapping. Er komt er
waarschijnlijk ook een over
het buitenbad van Nieuw
koop.
Toch is het nog maar de vraag of
dit soort oplossingen de loop
naar het Openlucht zwembad
een nieuwe impuls zal geven.
Het recreatieve zwemmen is
over zijn hoogtepunt heen. En
dat blijkt niet alleen uit de
opkomstcijfers van de bui
tenbaden. Een teken aan de
wand is bijvoorbeeld ook dat
de overdekte baden dit sei
zoen nauwelijks beter hebben
gedraaid dan in voorgaande
jaren. Dan zou toch in de lijn
der verwachtingen hebben
gelegen riu het buiten zwem
men volledig in het water is
gevallen.
Piekeren
Bij de Nederlandse Bond van
Bad- en Zweminrichtingen
(NBBZ), waar bijna alle
zwembaden in Nederland bij
zijn aangesloten, spreekt
voorzitter Van Wieringen
over "het slechtste jaar aller
tijden". Van hem en zijn me
debestuursleden wordt ver
wacht dat ze frisse ideeën
aandragen ter verbetering
van de huidige trieste situatie.
"Wist ik het maar", zegt hij,
"maar wij piekeren ons ook
tevergeefs suf. We zijn nu wel
druk bezig met het opstellen
van een enquête voor onze le
den. mogelijk dat die wat licht
in de duisternis brengt".
"Eén conclusie kunnen we al
vast trekken", zegt Van Wie-
ringen. „Willen buitenbaden
nog niet verder in de misère
raken dan zullen bedrijfslei
ders c.q. gemeentebesturen
attent moeten zijn op nieuwe
ontwikkelingen binnen het
zwembadgebeuren. De tijd is
voorbij dat je ergens een bak
met water kon neergooien en
dat het publiek dan vanzelf
wel kwam opdagen. Op het
recreatieve element zal meer
en meer de nadruk komen te
liggen. Met een grasveldje al
leen redt je het niet meer. Net
zo goed als het recht-toe-
recht-aan-bad m.i. zijn lang
ste tijd heeft gehad. Ik denk
dat het zwembad van de toe
komst een veel speelser vorm
zal hebben en dat rondom het
bad meer en meer het pret
park-idee gestalte zal krijgen.
Maar dat alles neemt niet weg
dat het weer de doorslagge
vende factor zal blijven".
