Moord op Mountbatten schok
as voor de
Britten
Koerden,Er is een
bestand in de maak'
Toch EG-verklaring over mensenrechten
Mountbatten
onder-koning
van India en
geallieerd
bevelhebber
Bonn en
Damascus
gaan
geregeld
overleggen
DINSDAG 28 AUGUSTUS 1979
BUITENLAND
PAGINA 13
(Van onze correspondent)
DEN HAAG - Minister Van der
Klaauw (buitenlandse zaken)
verwacht dat bij de onderteke
ning van het akkoord tussen de
EG-landen en de geassocieerde
ontwikkelingslanden, het tweede
akkoord van Lomé namens de
negen EG-landen een verklaring
zal worden afgelegd over de men
senrechten. In deze verklaring zal
staan dat de EG zijn ontwikke
lingshulp zal intrekken wanneer
in een bepaald land op grove en
voortdurende wijze de rechten
van de mens worden geschon
den.
De minister vertelde dit gisteren
tijdens de openbare commissie
vergadering in de Tweede Kamer
over het EG-beleid. Eerder had
de minister uiteengezet dat Ne
derland binnen de EG geen steun
meer krijgt bij zijn streven een
dergelijke verklaring over de
mensenrechten in het Lomé-
verdrag zelf op te doen nemen.
De betrokken ontwikkelingslan
den. de zogenaamde ACS-staten,
hebben zich daar met hand en
tand tegen verzet. De overige EG-
landen dringen niet meer aan,
alleen de Nederlandse regering
blijft tot nu toe nog de onderte
kening van Lomé II tegenhou
den, vanwege de kwestie van de
mensenrechten.
Over het Nederlandse ontwikke
lingsbeleid, in relatie tot de men
senrechten, zei minister De Ko
ning: „Bij een flagrante schen
ding van de mensenrechten kun
je moeilijk, door voort te gaan
ontwikkelingshulp te verlenen,
een regime steunen. Aan de an
dere kant wil je ook de mensen in
zo een land niet verstoken laten
zijn van hulp. Die twee elemen
ten moet je afwegen"
In het geval van Vietnam heeft die
afweging, wat Nederland betreft,
ertoe geleid dat, al ten tijde van de
Vietnamese inval in Kampuchea
(Cambodja), alle Nederlandse
hulp werd omgeschakeld naar
humanitaire hulp. Dat wil zeggen
voedselhulp, medische hulp en
bijstand bij irrigatieprojecten.
Deze laatste hulp is, zo meent mi
nister De Koning, ook humani
tair van aard, omdat hij de arme
bevolking ten goede komt.
ziekmakend einde van het leven
en tijdperk van één van de groot
ste mannen van deze eeuw"
De Daily Mirror publiceert een foto
van de vermoorde in het grootte
nue van admiraal met als bij
schrift "Vermoord door de IRA"
In een levensbeschrijving van ze
ven pagina's schrijft het blad on
der meen "Hij werd getorpe
deerd, gebombardeerd, zijn
schepen werden kreupel ge
maakt en een torpedojager zonk
onder hem. Maar hij overleefde
altijd de gevaren van de zee. Tot
gisteren, in een rustige haven in
Ierland"
De Daily Mail noemt de moord "laf
en ongevoelig" en noemt de
vroegere onderkoning "een van
Engelands grootste zonen"
'Dit was inderdaad een trap mid
den in het hart van het Britse
volk, of tenminste zo dichtbij als
lafaard durven mikken" schrijft
de Daily Telegraph.
De Guardian tenslotte spreekt van
"een van de zwartste dagen van
de zovele zwarte dagen in de niet
eindigende tragedie die wij allen
op beide eilanden hebben
geërfd"
Amerika in de
beklaagdenbank
(Van onze correspondent)
GENÈVE - De Verenigde Staten
hebben voor het eerst in de be
klaagdenbank gezeten bij de
commissie van de Verenigde Na
ties voor de rechten van de mens.
De aanklacht luidt dat er in de
Amerika politieke gevangenen
zijn. Deze verklaring werd ge
daan door een vertegenwoordi
ger van de internationale associa
tie van democratische juristen
voor de commissie die zich be
zighoudt met discriminatie van
minderheden.
Lennox S. Hinds, de zwarte Ameri
kaanse jurist die de rede hield, zei
dat er honderden, misschien wel
duizenden politieke gevangenen
in de Verenigde Staten zijn. Hij
hoopte dat de Verenigde Naties
een onafhankelijke commissie
van onderzoek zouden instellen.
De zwarten in Amerika zouden
deze als het hoogste gerechtshof
beschouwen. Hinds zei dat de
mensenrechten-commissie uit
gebreide informatie over de ras
sendiscriminatie binnen het
Amerikaanse rechtssysteem had
ontvangen, maar dat dit verder in
niet-publieke zittingen zou wor
den besproken.
De Amerikaanse advocaat, die op
het ogenblik uit zijn ambt dreigt
te worden gestoten, omdat hij een
blanke rechter er van beschul
digd heeft racist te zyn, noemde
de manier waarop de jury 's in de
Verenigde Staten worden sa
mengesteld een voorbeeld van
discriminatie en misbruik van de
politieke macht.
Voordat Hinds het woord voerde
had de eveneens zwarte Ameri
kaanse vertegenwoordiger in de
mensenrechtencommissie ge
zegd dat hij er geen enkel be
zwaar tegen had als welk land
dan ook van schendingen van
mensenrechten werd beschul
digd.
De EG. en ook enkele EG-landen,
hebben in verband met de kwes
tie van de bootvluchtelingen hun
hulp aan Vietnam gestaakt, ook
de voedselhulp. Minister De Ko
ning zei dat hij een dergelijke be
slissing niet zou willen nemen.
Zowel de Nederlandse regering
als ook de EG zal nadat in oktober
de secretaris-generaal van de VN,
Kurt Waldheim een rapport zal
hebben uitgebracht over de Viet
namese vluchtelingen, opnieuw
bezien of hulp moet worden ge
geven aan Vietnam.
Tot nu toe heelt Nederland nog
slechts twee maal alle ontwikke
lingshulp aan een land geschrapt
Chili en Oeganda, waarbij het in
het laatste geval trouwens ook
alleen ging om EG-hulp. Minister
De Koning erkende overigens,
dat ook humanitaire hulp op een
bepaalde manier een regime ten
goede kan komen, zodat ook in
het geval van Vietnam niet zon
der meer vaststaat dat deze hulp
altgd gehandhaafd kan blij
ven.
De gisteren bij een aanslag
om het leven gekomen lord
Mountbatten.
Politiefunctionarissen ruimen de wrakstukken op van het vissersbootje, dat gisteren door de IRA werd op
geblazen. Bij de aanslag kwamen graaf Mountbatten, zijn kleinzoon en een bemanningslid om het leven
DAMASCUS (DPA/Reuter) - De
Duitse Bondsrepubliek en Syrië
gaan geregeld politiek overleg
plegen. Dit heeft de Westduitse
minister van buitenlandse zaken,
Hans - Dietrich Gen§cher, met
president Hafez al-Assad afge
sproken. Syrië is het eerste land
dat de liberale bewindsman uit
Bonn op zijn rondreis door het
Midden-Oosten bezoekt. Hij gaat
ook naar Libanon, Jordanië en
Egypte.
Na zijn gesprek met Assad zei Gen-
scher dat nog niet beslist is, hoe
vaak er zal worden overlegd en op
welk niveau. Hij zag in de af
spraak een teken dat de twee lan
den streven naar nauwere be
trekkingen.
Genscher verklaarde voorts dat
president Assad en hij voorstan
der zijn van een versterking van
de dialoog tussen West-Europa
en de Arabische wereld. Hij her
haalde de verzekering van de re
gering in Bonn dat zij het zelfbe-
stemmingsrecht van het Pale
stijnse volk ondersteunt. De Pa-
lestijnen zouden zelf moeten be
slissen over de vorming van een
eigen staatsgezag in de door Is
raël te ontruimen gebieden. De
Westduitse minister was van
oordeel dat Syrië streeft naar een
vreedzame oplossing van het
Midden-Oostenvraagstuk.
De Bondsrepubliek en de Europese
gemeenschap willen dat steunen,
maar de Arabische wereld moet
echter tot eensgezindheid ko
men, aldus Genscher. In dit ver
band stelde hij dat men begrip
moet hebben voor alle Arabische
staten en hun politiek. Dat gold
ook voor Egypte. De minister
stelde deze mening tegenover het
Syrische standpunt dat het vre
desverdrag van president Sadat
met Israël heeft gesloten, verraad
betekent.
Genscher reageerde ook op de hef
tige kritiek die zijn Syrische col
lega Chaddam zondagavond aan
een diner op de Verenigde Staten
had geuit. Hij zei dat de VS voor
de Bondsrepubliek een garantie
zijn voor onafhankelijkheid.
Slechts omdat de Bondsre
publiek en West-Europa vrije en
onafhankelijke partners van de
VS zijn, konden de volkeren in
het Midden-Oosten een actieve
rol van Europa bij het zoeken
naar vrede verwachten, aldus
Genscher.
TEHERAN (Reuter) - Met leidende moslem-geestelijken m
Iran is overeenstemming bereikt over het uitroepen van
een bestand op alle fronten van de Koerdische revolutie,
maar of dit er zal komen hangt uiteindelijk af van de
goedkeuring door ajatollah Chomeini, die vorige week
het opperbevel van het Iraanse leger overnam om een
grootscheepse militaire campagne tegen de Koerden te
beginnen, zo heeft woordvoerder Rahim Seif Ghazi voor
een Koerdisch onderhandelingsteam in Teheran ver
klaard
Ajatollah Mahmoud Taleghani, de
geestelijke leider van Teheran,
ging gisteren na overleg in de
loop van de dag akkoord met een
bestand en beloofde, dat vanoch
tend opdracht tot een staakt het
vuren zal worden gegeven via de
Iraanse staatsradio, zo zei Ghazi
Daarna zouden officiële vredes
onderhandelingen beginnen
Al enige dagen zijn er vage berich
ten geweest over een uit vijf man
bestaahde delegatie uit het Koer
dische bastion Mahabad, die in
Teheran voornamelijk met Iraan
se geestelijke leiders onderhan
delt, maar drie ministers van de
regering Bazargan zijn ook be
trokken in de besprekingen. Van
de zijde van de regering werd gis
teravond echter niets gemeld
over enige doorbraak in de on
derhandelingen
Twee naaste medewerkers van
Chomeini waren gisteren eerder
naar de heilige stad Qom, 150 ki
lometer ten zuiden van de hoofd
stad, vertrokken om de Koerdi
sche voorstellen aan de geestelij
ke leider van Iran over te bren
gen.
Intussen stond een strijdmacht re
geringstroepen nog steeds zo'n 35
kilometer ten noorden van Ma
habad aan de voet van een berg
weg, die de Koerdische guerrilla
strijders beheersen met hun wa
pens. Deze kolonne met tanks
was al drie dagen actief onder
Mahabad.
Ghazi, die,33 jaar in ballingschap in
de Sowjet-Unie heeft doorge
bracht, verklaarde, dat het Koer
dische onderhandelingsteam
was gevraagd gisteren een bij
eenkomst van de Iraanse raad
voor het opstellen van een nieu
we grondwet bij te wonen. Eerder
deze maand werd de leider van de
inmiddels verboden Koerdische
Democratische Partij uit deze
raad gestoten.
Welke precies de voorstellen van de
Koerden waren werd niet mee
gedeeld, maar Ghazi zei, dat de
onderhandelaars hadden ge
vraagd om de verwijdering uit
Koerdisch gebied van sjeik Sa-
deq Khalkhali, reizend islami
tisch rechter, die door Chomeini
naar Koerdistan was gezonden
om de opstandelingen te berech
ten en die sinds zijn aankomst
tien dagen geleden 50 mensen ter
dood heeft veroordeeld. Volgens
de Iraanse staatsradio veroor
deelde hij gisteren weer negen
Koerden ter dood op beschuldi
ging van gewapende rebellie en
het doden van onschuldige men
sen in Paveh, Saqqez, Naqadeh
en Mahabad. Saqqez zou hij ook
nog bezoeken. Tot gisteren waren
in verband met de gevechten die
twee weken geleden uitbraken in
de stad Paveh aan de grens met
Irak 59 Koerdische rebellen
geëxecuteerd
Ghazi zei ook te hopen, dat het leger
ermee akkoord zou gaan niet op
te rukken naar Mahabad.
Ghazi deelde voorts mee, dat de
naar autonomie strevende Koer
den van oordeel zijn, dat de basis
voor een permanente oplossing
van hun probleem langs de weg
van onderhandleingen kan wor
den gelegd, maar voegde daaraan
toe, dat een brede vertegenwoor
diging van Koerden zal moeten
worden uitgenodigd voor defini
tieve onderhandelingen
Een van de onderdelen van het vre
desplan is, zo zei hij, dat de Koer
den het leger zullen toestaan een
nieuw garnizoen te bouwen bui
ten Mahabad en daar voor de tijd
van de bouw een kamp op te
slaan. De kazerne van Mahabad
werd tijdens de revolutie van fe
bruari overgenomen door de
Koerden en de guerrillastrijders
hebben de zware wapens uit de
opslag van de kazerne nu in ge
bruik om in de opstand die aan de
gang is het regeringsleger van
zich af te houden.
Treinongeluk
bij Lissabon
LISSABON (DPA) - Bij een onge
luk op de drukke spoorlijn tussen
de Portugese hoofdstad Lissabon
en Cascais zijn gisteren ruim 150
passagiers gewond. Twintig van
hen moesten met ernstig letsel in
een ziekenhuis worden opgeno-
Een buurtverkeertrein uit Cascais
reed in volle vaart op een andere
stoptrein in die stilstond op het
station van Paco dos Arcos. Ver
scheidene wagons vlogen uit de
rails en de lijn was vele uren ver
sperd.
DUBLIN (Reuter/DPA/UPI) - Graaf Mountbatten, opper
bevelhebber van de geallieerde strijdkrachten in Zuid-
oost-Azië tijdens de Tweede Wereldoorlog en laatste
onderkoning van India, is gisteren bij een explosie op
zijn schip om het leven gekomen. Ook zijn 14-jarige
kleinzoon Nicholas en een Iers bemanningslid vonden
de dood. Zijn dochter Patricia, haar man Lord Brabour-
ne, hun zoon Timothy en Lady Brabourne werden ge
wond. Nicholas en Timothy zijn tweelingen. Patricia
Mountbatten, Timothy en Lady Brabourne zijn er erg
aan toe, lord Brabourne's verwondingen zijn niet ern
stig.
De ontploffing aan boord van de
negen meter lange 'Shadow Five'
deed zich voor toen het schip uit
de haven van Mullaghmore in
Ierland was vertrokken. Lord
Mountbatten, een oom van prins
Philip, de man van koningin Eli
zabeth van Engeland, heeft in de
buurt van die plaats een vakan
tiewoning waar hij al drie weken
verbleef.
Twee groepen hebben verklaard
verantwoordelijk te zijn voor de
explosie. Het Ierse Republikein
se Leger (IRA) liet dit weten via
een nieuwsbrief Republican
News' en het Ierse Nationale Be
vrijdingsleger (INLA) via een te
lefoontje naar een krant in
Dublin. De INLA is een splinter
groep van de provisionele IRA
de INLA wordt beschouwd als
een betrekkelijk jonge, maar ui
terst gevaarlijk terreurorganisa
tie
Inmiddels heeft de INLA ontkend
verantwoordelijk te zijn voor de
bomaanslag. In een in Dublin
verspreid communiqué van dit
bevrijdingsleger wordt gezegd
dat het anonieme telefoontje
"een flauwe grap is geweest of
een poging van de Britse inlich
tingendienst om verwarring te
De provisionele IRA liet voorts nog
weten dat de Britse publieke opi
nie zich door deze 'executie' be
wust moet worden van de maar
'voortdurende bezetting' van
Noord-Ierland door de Britten.
De in de boot verborgen bom be
vatte 25 kilo springstof, aldus de
IRA
De bom ir<-het kajuit vacht van Lord
Mountbatten, aldus de IRA, is op
grote afstand tot ontploffing ge
bracht.
Rouw
In verband met de dood van graaf
Mountbatten heeft de regering
van India een rouwperiode van
zeven dagen afgekondigd. Alle
regeringsbureaus en kantoren in
het hele land zullen vandaag ge
sloten zijn en de vlaggen zullen
een weeklang halfstok hangen
Ex-premier Indira Gandhi van In
dia en de Amerikaanse regering
roemden Mountbatten als mili
tair bevelhebber en bestuurder
Premier Thatcher van Engeland
noemde hem "een man die meer
dan zijn plicht deed in tijden van
oorlog en vrede"
Verwacht wordt dat men nu in bre
de lagen van de Britse bevolking
zal aandringen op strengere
maatregelen ter bescherming van
koningin Elizabeth en haar ver
wanten. Ook een felle reactie van
Noord-Ierlands miljoen protes
tanten van Britse afkomst is mo
gelijk.
De IRA die twee jaar geleden bijna
uitgeschakeld leek, heeft inmid
dels zijn 600 leden in groepen van
zes verdeeld. De Britse militaire
leiders vrezen een langdurige en
steeds meer geperfectioneerde
campagne van de provisionals.
Lafaards
Met zwart omrande voorpagina's
brengt de Britse pers vandaag het
nieuws van de moord op Lord
Mountbatten terwijl de betiteling
van de daders varieert van "laf
aards" tot "euvele bastaards".
De Daily Express die de moord
brengt onder de kop "Euvele bas
taards" en spreekt van "een
LONDEN (Reuter/AFP/ANP) - De gisteren op 79-jarige leeftijd
overleden graaf Mountbatten van Birma heeft vooral bekendheid
gekregen als een der belangrijkste geallieerde bevelhebbers in de
Tweede-Wereldoorlog, en als laatste onder-koning van India. In
die laatste functie werkte h*j mee aan het onafhankelijkheids
proces in dit gebied, dat een eeuw lang het meest gekoesterde
deel van het Britse imperium was geweest. Toen Bnts-Indie als
India en Pakistan de onafhankelijkheid had verworven, bleef
Mountbatten nog enige tijd als gouverneur-generaal, waarna hij
in 1948 zijn marine-carrière hervatte.
Het leven van lord Louis Mountbatten, kleinzoon van koningin
Victoria, heeft zich goeddeels afgespeeld in de Britse marine,
hoewel hij ook faam verwierf als uitvinder. Op zijn naam staan
onder meer een middel tegen kreupelheid bij paarden, nieuwe
technieken voor telecommunicatie op zee, een betere polohamer,
een torpedovizier en zelfs elastische schoenveters.
Zijn vader, prins Louis de Battenberg, vlootadmiraal en 'first sea
lord' (chef van de marinestaf) moest vanwege zijn Duitse afkomst
bij het begin van de Eerste-Wereldoorlog in 1914 zijn functie
neerleggen. De achternaam "Battenberg" werd in 1917 in het
Engels vertaald als Mountbatten. Terzelfdertijd veranderde de
Britse koninklijke familie, eveneens van Duitse afkomst, (Han
nover) haar achternaam in Windsor. De Mountbattens zijn ver
want aan tal van Europese vorstenhuizen.
In 1937 werd Louis Mountbatten Engelands jongste kapitein-ter-
zee. Bij het uitbreken van de Tweede-Wereldoorlog had hg het
bevel over de vijfde vlooteenheid torpedobootjagers, samenge
steld uit de modernste schepen van deze klasse. Zijn eigen schip
de 'Kelly' liep schade op bij de campagne voor de Noorse kust,
werd op de Noordzee getorpedeerd en ging uiteindelgk ten onder
in de slag bij Kreta. Getroffen door Duitse bommen bleef de Kelly
tot op het laatste ogenblik doorvuren, terwijl 'Lord Louis' op de
commandobrug de strijd leidde. Het verhaal van de slag bij Kreta
wordt door de Britse toneelschrijver-acteur Noel Coward verteld
in de film 'In which we serve'
In oktober 1941 werd Mountbatten door Churchill naar Engeland
geroepen, waar hij de leiding kreeg van de 'gecombineerde ope
raties': het samenstellen van een sterke amfibie-strgdmacht van
leger, marine en luchtmacht waarmee de Europese kusten moes
ten worden bestookt. In die periode viel onder meer de (mislukte)
invasie bij Dieppe, die snel door de Duitsers werd afgeslagen.
In augustus 1943 werd Mountbatten benoemd tot geallieerd opper
bevelhebber van het pas gevormde commando voor Zuidoost-
Azië, een post die hij tot 1946 zou houden. Hg wist de Japanse
troepen uit Brits-Indië te houden. Aan zgn overwinning in de
'Birma-campagne' dankt hij zijn adelstitel 'lord Mountbatten of
Burma'. Hier dwong hij de Japanners de strijd voort te zetten in
de regentijd, in gebieden waar de malariamug veel slachtoffers
maakte. Hij rekende er op dat zijn eigen mannen dankzij een
betere medische verzorging een grotere immuniteit zouden heb
ben.
Ook de bevrijding van Nederlands Indié in 1945 had onder opper
bevel van Mountbatten plaats. Op 2 september 1945 kon hg in
Singapore officieel de overgave van het Japanse leger aanvaar
den, nadat de«atoombommen op Nagasaki en Hirosjima de Ja
panse weerstand hadden gebroken. De militaire verantwoorde
lijkheid voor Nederlands-Indië werd op de conferentie van Pots
dam in 1945 aan Mountbatten overgedragen. Voordien viel het
gebied onder commando van de Amerikaanse generaal McAr-
thur.
Op verzoek van Clement Attlee, leider van de na-oorlógse Labour-
regenng, en op aandringen van koning George de zesde, volgde
hij in 1947 Lord Wavell op als onderkoning van India. Mountbat
ten stond op goede voet met de voormannen in de Indiase onaf
hankelijkheidsbeweging, Mahatma Gandhi en Jawaharlal Neh
ru. 145 Dagen na zijn benoeming was, mede op zgn aandringen,
de verdeling van Brits-Indie in India en Pakistan een feit, en
kregen beide landen de status van Dominion in het Gemenebest.
Na zijn terugkeer m Engeland, zomer 1948, herkreeg de inmiddels
tot graaf verheven Mountbatten weer zijn geliefde post: bevel
hebbervan een eskader kruisers in de Middellandse Zee. Hg was
55 jaar toen hij 'first sea lord' werd, de post die zgn vader bg het
begin van de Eerste-Wereldoorlog had moeten opgeven. Het ver
haal wil - en Mountbatten heeft het nooit tegengesproken dat de
zoon had gezworen het onrecht, zijn vader aangedaan, te herstel
len door zelf deze meest eervolle post in de Britse marine te
verwerven. Anderhalfjaar later volgde zgn benoeming tot 'admi
ral of the fleet'.
Onder zijn leiding begaf de Britse marine zich in het atoomtijdperk
met de bouw van de door kernenergie aangedreven onderzee
boot 'Dreadnought'
Toen hij in 1959 chef van de defensiefstaf werd kreeg hij tot taak de
verschillende diensten in één administratieve organisatie onder
te brengen, hetgeen ironisch genoeg tot resultaat had dat de
eeuwenoude titel van de admiraliteit als hoofdkwartier van de
vloot kwam te vervallen. Kort voor hg in 1965 zgn functie als chef
van de defensiefstaf neerlegde, leidde Mountbatten nog een
commissie voor de regeling van de immigratie uit het Gemene
best naar Engeland.
Ook na zijn pensionering deed de Britse regering nog herhaaldelijk
een beroep op de onuitputtelgke energie van Mountbatten. Zo
had hij in 1966 de leiding van een onderzoek naar de beveiliging
van de gevangenissen, na de ontsnapping van de Russische spion
George Blake. Ook de wetenschappelijke ontwikkelingen, met
name op het gebied van de elektronica, bleef hij op de voet
volgen.
Mountbatten, aan wie een aanzienlijke invloed op Buckingham
Palace werd toegeschreven, onderhield tegelgkertgd nauwe be
trekkingen met de Labour-partij, waarvan hg de modernisering
van Groot-Bnttannie verwachtte.
Zijn vrouw Edwina Ashley, die zich op sociaal gebied zeer verdien
stelijk heeft gemaakt, overleed in 1960 tijdens een bezoek aan
Noord-Borneo. In 1967 maakte de Britse televisie een twaalfdeli
ge serie over 'leven en werken van Lord Mountbatten', waarbij
hijzelf het commentaar leverde.
