Sterke band tussen jongens
mmmtm
Capri-Sonne
Knusse christelijkheid
PROFRONDE
VAN LEIDEN
Wij met elkaar
Onderzoek bij
Endegeest
wellicht te
duur bevonden
■irmviiiv
Legerpredikant Stam terug uit Libanon
VenhoJk
Kneuzingen aan benen
LEIDSCH
DAGBLAD
PROVESTE MODE
WOENSDAG 22 AUGUSTUS 1979
eBüVPPPHi
(Van een medewerker)
De eerste dagen was hij ijverig bezig zijn onderkomen
schoon te maken. Een villa-achtig pand aan de rand van
Haris. De eens riante woning was door zijn Franse voor
gangers als een modderpoel achtergelaten. Op dat mo
ment waren dweil en schrobber voor de dominee belang
rijker dan bijbel en kansel. Eind vorige week is hij na een
verblijf van bijna vijf maanden in Zuid-Libanon terugge
keerd in Nederland. In zijn nieuwbouwwoning in Hooge-
zand zegt hij: „Ik ben nog steeds een beetje aan het af
scheid nemen"
Ds. Henk Stam, legerpredikant,
ging op 10 maart met „zijn" jon
gens mee naar Zuid-Libanon
Hoewel hij aanvankelijk andere
plannen had - naar een ontwik
kelingsland - wilde hij de solda
ten van het eerste Nederlandse
Unifilbataljon uit Zuidlaren niet
in de steek laten. Hij heeft er geen
spijt van gehad. „Ik heb het er
druk gehad. Ik heb goed werk
kunnen doen. Ik denk er nog veel
aan terug. Het zal me moeite kos
ten het oude werk hier weer op te
vatten"
,Ik heb een soort conclusie getrok
ken", zegt hij, voorzichtig for
mulerend. „Het hele geestelijk
evenwicht waarin de Nederland
se soldaten in Zuid-Libanon ver
keren, is toch een betrekkelijk
wankel evenwicht. Er hoeft maar
weinig te gebeuren, thuis of daar
- dat doet er niet zo zeer toe - of ze
zijn volledig uit het lood gesla
gen. Als het even niet meer nor
maal loopt, dan zullen velen vol
ledig van de kaart zijn. Daarom is
het groepsleven dat daar is ont
staan, zo belangrijk. In groepen
met spanning heb je wat dat be
treft een verhoogd risico"
commandopost is gevestigd)
terwijl je in Haris ook al voldoen
de andere ontspanningsmoge
lijkheden had", verklaart hij
„Maar de belangrijkste reden was
toch wel dat de mensen niet zo
gauw naar een vreemdsoortig iets
gingen, maar liever in hun eigen
groep bleven". Hoewel hij dus de
ontwikkeling in de groepen posi
tief beoordeelt, wil ds. Stam er
wel aan toevoegen: „De keerzijde
van dat groepsleven was natuur
lijk, dat het uit nood geboren
werd"
De enige overeenkomst die hij
heeft kunnen maken tussen het
kazerneleven in Nederland en het
leven in Zuid-Libanon is, „datje
tussen militairen zit" .Ds. Stam.
„Hier op de kazerne in Zuidlaren
bestond je werk uit het houden
van je uren geestelijke verzorging
en de persoonlijke pastorale con
tacten die je had. In Libanon
draaide je je lesjes niet, het enige
herkenningsmoment was de we
kelijkse kerkdienst. Je had er
ook. ingegeven door de situatie
natuurlijk, veel meer persoonlij
ke contacten. Je praatte er meer
over de persoonlijke, de psychi
sche situatie"
Legerpredikant Stam. "Het zal me moeite kosten het werk hier i
Gezinnetjes
,Na anderhalf, twee maanden"
vervolgt hij, „ontwikkelde zich in
Zuid-Libanon een soort van
groepsleven. In de tenten, op de
verschillende posten in het ge
bied, kreeg je, ja, hoe moetje dat
zeggen, een soort van kleine ge
zinnetjes, iets dat op een home
leek. Het waren groepjes van
mensen die dag en nacht bij el
kaar waren. Dat groepsleven
werd heel sterk, ongekend voor
een kazernesituatie. Ik vond dat
veel belangrijker dan mijn werk.
dat daar maar een beetje tussen
door speelde. Ik heb de band tus
sen de jongens onderling ontzet
tend waardevol gevonden"
In die periode besloot ds. Stam dan
ook om zijn PMT (Protestants
Militair Tehuis), ondergebracht
in een degelijke tent, op te heffen.
„Het was eigenlijk overbodig
geworden. De meesten zaten in
het veld en niet in Haris (het
plaatsje waar de Nederlandse
•jDe kerkdiensten die ik hield, wa
ren voor mij vrij gemakkelijk. Je
had altijd wel iets om op in te
spelen. Je had altijd wel een on
derwerp waar iedereen zich bij
betrokken voelde"
Behalve praten, schreef ds Stam
ook veel. In de eerste plaats via
het „Info-Bulletin" voor de fami
lieleden en vrienden van de Ne
derlandse Unifilmilitairen. In
zijn laatste bulletin heeft hij het
over Libanon: „Een wereld vol
godsdienstige, maatschappelijke
en politieke tegenstellingen. Die
tegenstellingen lijken ons vaak
zo onoverbrugbaar, dat er bij ve
len iets van moedeloosheid aan
het groeien is. Een echte vrede
lijkt nog zo ontzettend ver weg"
Over degenen die weer naar huis
gaan: „Ongetwijfeld zult u ook
weer aan elkaar moeten wennen,
want het kan niet anders, dan dat
je in een paar maanden veran
dert. Zeker tijdens een verblijf in
Libanon onder deze omstandig
heden"
Gewenning
Hij heeft de verandering bij „de
jongens" opgemerkt: ,In de
voorbereidingsperiode dacht
men dat men veel problemen zou
hebben met het lang van huis zijn
en de angst voor het geweld. Die
problemen zijn ontzettend mee
gevallen. Hoe langer je in Zuid-
Libanon zit, hoe meer je eraan
went. Je went aan het klimaat,
het land, de bevolking. Je went
aan beschietingen op afstand. Als
de dingen echter dichtbij gaan
gebeuren, als granaten inslaan in
Haris zelf bijvoorbeeld, of als de
kogels door je tent gaan, maakt
dat wel erg veel indruk. Dan
merkje ook dat het goed is dat er
buitenstaanders zijn als wij. Dat
er een dominee is, of een aalmoe
zenier of raadsman, aan wie de
jongens iets kwijt kunnen"
Ds. Stam heeft bij het Nederlandse
Unifilbataljon geconstateerd
„dat veel meer mensen dan ik
alleen om kerkelijke en vrome
mensen ging: „Jongens die een
hele tijd met een groepje op een
eenzame, verlaten post ver in het
gebied zitten, gaan diep naden
ken. Dat merk je als je er komt.
Bij deze groepen kwam je werk
als geestelijk verzorger wel het
meest tot zijn recht. Als je in het
veld was, als je een patrouille
meeliep, of ook aan een
roadblock (een controlepost aan
een weg) stond en je daarna met
de jongens ging praten, 's nachts
meestal, dan begonnen ze haast
vanzelf over heel wezenlijke din
gen"
Hij drukt zijn sigaret uit, het lijkt of
zijn gedachten even wegdwa-
len.
Deze foto van een biddende vrouw in de Indiase deelstaat Naga-
land is een van de dertien uit de zojuist verschenen zendingska
lender 1980, een uitgave van de Nederlandse Zendingsraad in
Amsterdam (Prins Hendriklaan 37, 1075 BA Amsterdam).
Uit oosterse. Afrikaanse en Latijnsamerikaanse landen zijn voor
deze kleurrijke maandkalender (titel: "Wij met elkaar") foto's
gehaald, die bekende Nederlandse sprekers en schrijvers van
commentaar en van citaten uit de bijbel hebben voorzien.
In zijn inleiding typeert de zendingspublicist Jan Filius de kalen
der als een "familie-album" "Over verre verwanten uit alle delen
van de wereld". "De groeten van deze mensen, die u niet kent en
die toch behoren tot diezelfde mensenfamilie waartoe ook wij
behoren"
Op de achterkant van elke foto wordt verteld hoe het met die leden
van de familie gaat. "Niet altijd even best, dat zal u duidelijk
worden. En daar moeten we ons zorgen over maken. Wij met
elkaar"
Ook het centraal Missiecommissariaat in Den Haag (Van Alkema-
delaan 1, 2597 AA Den Haag) heeft deze uitgave voor zgn reke
ning genomen. Voor het bijbehorende bij belrooster zorgden de
Bijbelkioskvereniging, de Internationale Bijbelbond, de Katho
lieke Bijbelstichting en het Nederlands Bijbelgenootschap.
Dat de NCRV en de Evangeli
sche Omroep er beide een pro
gramma op na houden waar
in jarige bejaarden enjubile-
rende echtparen een stichte
lijk grammofoonplaatje krij
gen opgedragen, vindt de
Kollumer gereformeerde pre
dikant LH. Kwast tot daar
aan toe. Maar er zijn handige
luisteraars die het bestaan
van twee protestants-christe
lijke omroepen uitbuiten door
én de NCRV én de EO aan te
schrijven voor één en dezelfde
jarige of jubilaris En dat
Zo kan het gebeuren dat opa
Dijkman in Siddeburen op
donderdagavond via de
NCRV zijn lievelingsgezang
krijgt te horen ('k Wil U,oGod,
mijn dank betalenen op
vrijdagmorgen via de EO zijn
lievelingspsalm (Geloofd zij
God met diepst ontzag)
In beide programma's worden
de gulle en attente familiele
den, zonen, dochters, klein
kinderen, neven en nichten,
met name opgesomd. "Zoiets
kan alleen in Nederland",
constateert ds. Kwast in de
Friese Kerkbode
De opdrachtgevers maken zo
misbruik van de situatie,
meent hij. Ze zetten zichzelf te
kijk als profiteurs. Het is een
knusse christelijkheid die mij
weinig kan bekoren"
ADVERTENTIE
Capri-Sonne,
een heerlijke,zuivere sinaasappellimonade
In het handige éénpersoons-pakje met de
vele gebruiksmomenten.
Zuiver fris in 't onderwegkoffertje
IJzeren balk op voet
LEIDEN - Het is nog niet zeker of
het onderzoek naar de organisa
tie van psychiatrisch ziekenhuis
Endegeest doorgang zal kunnen
vinden. De besturen van Ende
geest en het COZ, Centraal Or
gaan Ziekenfondsen, moeten
daar eind van deze maand nog
overleg over plegen. Het onder
zoek zou een slordige 800.000
gulden gaan kosten. Het COZ is
vooralsnog niet bereid dat bedrag
op tafel te leggen. Het wil tot
150.000 gulden (inclusief de kos
ten van het vooronderzoek,
50.000 gulden) gaan.
Uit het vooronderzoek van het bu
reau NOK, Nederlandse Organi
satie Kring, is gebleken dat een
ongeveer twee jaar durend voort
gezet onderzoek noodzakelijk is.
Idee
Het idee om een nader onderzoek
naar de structuur van Endegeest
te plegen was destijds afkomstig
van een commissie, bestaande uit
gemeenteraadsleden en ambte
naren. De commissie werd vorig
jaar ingesteld naar aanleiding van
een reeks klachten over het psy
chiatrisch ziekenhuis. Klachten
die uiteen liepen van ontevreden
geluiden over de huisvesting tot
klachten over de slechte com
municatie tussen de medewer
kers onderling. Ook waren er
klachten over de leiding en over
het bestuur, dat uiteindelijk
wordt gevormd door het gemeen
tebestuur van Leiden.
Meisje (15)
gewond
LEIDEN - Een 15-jarig meisje uit
Leiden is gisteren met hoofdlet
sel, schaafwonden en vermoede
lijk een gebroken been naar het
Academisch Ziekenhuis in Lei
den gebracht. Zij liep die ver
wondingen op bij een botsing op
de Brahmslaan in Leiden-Zuid-
West. Het meisje verzuimde op de
kruising voorrang te gev
een auto, bestuurd door een 4(
jarige inwoner van Nieuwkoop
ADVERTENTIE
OM DE GROTE PRIJS VAN HET
LEIDSCH DAGBLAD
Parcours: Herenstraat-Koninginnelaan
Aanvang: 18.30 uur
Toegang: GRATIS!
Met o.a. Joop Zoetemelk.
Hennie Kuiper, Gerben Karstens. Fons van Katwijk.
'n aktieve
krant!
HAARLEMMERSTRAAT - LEIDEN
LEIDEN - Kneuzingen aan beide
benen heeft een 39-jarige Leide-
naar gisteren opgelopen toen een
waarschijnlijk 300 kilo zware
stalen balk tegen zijn benen aan
viel. Dat gebeurde in een werk
plaats van de Hollandse Con
structie Groep aan de Zoeter-
woudseweg. De 13 meter iange
balk hing in een strop aan een
kraan, en ging glijden toen hij na
plaatsing op een frame uit die
strop werd losgemaakt. De Lei-
denaar kon na behandeling in het
Academisch Ziekenhuis naar
huis
Oefenduels
LEIDEN - Hoewel de 2-5 overwin
ning op Die Haghe anders doet
vermoeden, liet het spel van
Rijnsburgse Boys gisteravond in
Den Haag nog veel te wensen. De
Haagse zaterdagderdeklasser
nam zelfs tot tweemaal toe een
voorsprong, die evenwel in beide
gevallen door Ge Perfors werd
genivelleerd. Ook het derde
doelpunt van RBB schreef de
flankspeler op zijn naam. waarna
Henk v. d. Zwan en Martin Toet
voor 2-5 zorgde
Ook de Sleutels en LDWS oefenden
gisteravond. LDWS bleek ster
ker, wat al bg rust in de 0-1 van
Ger de Roode tot uiting kwam
Na de doelwisseling zorgde Bart
I .1 Wivii11 voor 0 2. waarna
Hans van Eygen tegenscoorde.
Uiteindelijk tekende Ger de
Roode voor 1-3
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Westerhaar
(Ov) J.E.W. Nicolai Zevenhoven,
te Den Haag en te Katwijk aan
Zee H. Visser Nieuwe Tonge; be
roepen voor Al b lasser dam J.
Pronk Rgsoord.
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Hallum (Fr.) W. Wijbenga Kol-
lumerpomp (Fr.). Gereformeerde
Kerken Vrijgemaakt: beroepen
te Brunssum-Treebeek A. de
Snoo Mussel; bedankt voor
Zuidhorn A.N. Hendriks Amers
foort. Christelijke Gerefor
meerde Kerken: bedankt voor
Amsterdam H. van der Schaaf
Dordrecht-Zuid.
Emeritaat. Dr M.J. Arntzen, ge
reformeerd predikant vrijge
maakt te Hattem, gaat deze
maand met emeritaat. Hij was
eerst gewoon gereformeerd pre
dikant te Oegstgeest-Mors-Rgn-
dijk, Anna Jacobapolder en 's
Gravendeel. In 1971 ging hij over
naar de Gereformeerde Kerken
Vrggemaakt Buiten Verband
omdat hg zich niet kon verenigen
met de theologische veranderin
gen in zgn kerk. Hg werd toen
predikant in Breukelen. Vier jaar
later sloot hg zich aan bg de vrij
gemaakte kerken. Sindsdien is
hg predikant te Hattum.
Overleden. In Kollum (Fr is op
69-jarige leeftgd ds. S. Riemens
overleden. Hij was een zoon van
de bekende Leidse ds. J. Rie
mens. Sinds 1965 was ds. Rie
mens met emeritaat.
Intrede. Ds E S Klein Kranen
burg (vlootpredikant in Den Hel
der) hoopt op zondag 14 oktober
zgn intrede te doen als predikant
van de hervormde gemeente in
Ter Aar.
Zang- en orgelavond. Ter gele
genheid van het eerste lustrum
van de bekende zang- en orgel-
avonden in de Laurenskerk te
Rotterdam wordt daar morgen
(donderdag 23 augustus) om 8
uur zo n avond gehouden, waar
aan onder anderen het Katwgkse
mannenkoor "Jubilate", de or
ganist Klaas Jan Mulder en de
predikant J. Overduin uit Vee-
nendaal meewerken.
