Schatten uit
het Kremlin
NU IN NEW YORK, STRAKS IN PARIJS
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1979
VARIA
NEW YORK (GPD) - Tot 2
september is er in het Me
tropolitan Museum of Mo
dern Art een letterlijk
„schitterende" tentoon
stelling te zien van schat
ten uit het Kremlin. Vanaf
12 oktober tot 7 januari
(1980) gaat deze zelfde ver
zameling naar het Grand
Palais in Parijs.
De collectie bestaat uit 100 top
stukken uit het arsenaal (het wa
penmuseum), de klokketoren
van Iwan de Grote en zes kerken
in het Kremlin en omvat (13) iko-
nen, Russisch goud en zilver, wa
pens en wapenuitrustingen, ce
remoniële ruiteraccessoires (zo
als zadels), borduur- naaldwer
ken en Westeuropees zilver.
De tentoonstelling trekt enorm veel
belangstelling en is een uitste
kende gelegenheid voor mensen,
die er nog net niet toe kunnen
komen eens in de Sowjet-Unie te
gaan kijken om toch de maliën
kolder van Boris Godoenov, de
met edelstenen, emaille en bont
versierde gouden kroon van Pe
ter de Grote of de elegante stalen
helm van de drie jaar oude zoon
van Iwan de Verschrikkelijke
van dichtbij te zien.
Maar ook voor hen die al wel in de
Sowjet-Unie waren, is dit een
unieke gelegenheid om deze 100
meesterwerken uit het Kremlin
overzichtelijk opgesteld te kun
nen bewonderen, want voor een
bezoek aan het wapenarsenaal te
Moskou moetje elders in de stad
een kaartje kopen en vaak nog
langdurig voor de deur in de rij
staan. Daarbij worden al deze
schatten daar bijna onvindbaar
door de overdaad van duizenden
andere kunstwerken.
Deze schatten werden heus niet
uitsluitend in Moskou geschil
derd, gesmeed, geslepen of ge
borduurd ook al werden de beste
kunstenaars uit het hele land en
uit het buitenland daar naartoe
gehaald om mee te werken aan de
pronkstukken van het Russische
hof. Het zijn vaak gaven van bui
tenlandse ambassadeurs en
kooplieden die hun best deden
elkaar te overtroeven, waarop de
Russische hoogwaardigheidsbe
kleders dankbaar inspeelden
door aan al deze ambassadeurs en
kooplieden toch vooral te laten
zien wat voor schatten en
schoonheden hun concurrenten
wel hadden gegeven.
In dit verband is het misschien aar
dig te vermelden dat Peter de
Grote, in 1676, hij werd toen 4
jaar, van de Nederlandse Staten-
Generaal een wagentje met acht
ponies cadeau kreeg met dwer
gen en palfreniers. Dit wagentje
staat overigens niet op de ten
toonstelling in New York.
Maar ook uit Rusland zelf werden
de fraaie stukken uit kerken en
kloosters in de provincie voort-
durend, je mag wel zeggen, ge
roofd ter meerdere ere en glorie
van de kerken in het Kremlin. En
na de oktoberrevolutie van 1917,
toen veel kerken veranderd wer
den in musea, kwamen er nog
meer prachtwerken uit de pro
vincie, verzameld door kunstge
leerden om de collectie in Mos
kou nog te vervolmaken.
Kremlin betekent-eigenlijk burcht
en er zijn nog een groot aantal an
dere steden in de Sowjet-Unie
die een kremlin hebben. Daar
mee zou het beter zijn in dit geval
van het Kremlin van Moskou te
spreken.
Wie nu dit Kremlin, de zwaar om
muurde vesting met al zijn ker
ken en staatsgebouwen ziet, kan
zich moeilijk voorstellen dat op
deze plek vroeger, zo'n 800 jaar
geleden, alleen maar een zand
heuvel bij het snijpunt van twee
rivieren lag. Op die heuvel woon
den in de Xlde eeuw pottenbak
kers, smeden, schoenmakers en
edelsmeden.
In 1147 werd Moskou voor het eerst
genoemd in een kroniek in ver
band met Joeri Dolgaroeki (lan
garm). In 1263 werd het een zelf
standig vorstendom. In 1326
maakte de uit Kiev verdreven
metropoliet het tot zijn hoofdstad
en twee jaar later werd het een
grootvorstendom omdat groot
vorst Johan Danilovitsj er zijn re
sidentie vestigde. In 1368 door
stond de stad ene langdurig beleg
van de Litauers, in 1312 werd hij
door de Mongolen verwoest, in
1493 en 1547 ging de hele stad in
vlammen op en in 1571 brandde
de Chan van de Krimtartaren de
stad plat. Iedere keer weer werd
hij opnieuw opgebouwd, wat ta
melijk snel ging omdat de meeste
bouwwerken van hout waren.
Al dit soort gegevens staan op grote
borden overzichtelijk vermeld in
de brede gang die men door moet
voor men de tentoonstelling be
reikt, plus nog een groot aantal
situatieschetsen en plattegron
den van alle kerken en andere
gebouwen in het Kremlin waar
de kunstwerken oorspronkelijk
vandaan komen. w
Dat is allemaal erg interessant, Verder kunnen
maar verzinkt toch in het niet bij maliënkolder'
het zien van de kunstwerken zelf.
De eerste ikoon waar je als het
ware door een magneet naar toe
getrokken wordt, is de ontroe
rend mooie Madonna van de Te
derheid. Zij werd al in de Xllde
eeuw geschilderd, vermoedelijk
in Novgorod en door de eeuwen
heen heeft vrijwel niemand haar
gezien, want de verf was vervuild
en meerdere keren overgeschil
derd en er zat ook nog een zilve
ren sierplaat op. Pas in 1966 is zij
gereinigd en veijongd tevoor
schijn gekomen.
Een tweede zeer opvallende ikoon
is Onze Redder met het Vlam
mende Oog. Hij werd omstreeks
1340 geschilderd en is het oudste
hier vertoonde werk, dat in Mos
kou zelf werd gemaakt.
In de meeste middeleeuwse schil
derijen wordt het volk vertoond
in grote groepen, waarin iedereen
even groot wordt afgebeeld.
Vanuit dit gevoel moetje de ver
kondiging van de geboorte van
Jezus aan Maria eigenlijk zien.
Maria was aanvankelijk ook één
van die in de massa ondergedo
ken mensen en treedt op de voor
grond door de boodschap van de
engel. Iets vergelijkbaars ge
beurde met de mensen in de re
naissance: men trad opeens uit de
massa naar voren. Vandaar dat de
verkondiging in de renaissance
zo vaak geschilderd is, ook het
bijna dramatische schilderij, dat
op de tentoonstelling te zien is.
Op de tweede afdeling van de ten
toonstelling vinden we een aar
dige, smakelijke beschrijving
van rijkversierde knotsen met
scherpe punten en hoe die wer
ken. Hoe je er bijvoorbeeld
Maliënkolder van Boris Gqdo>
helm mee kunt verbrijzelen en tot
hoe ver je ermee in de schedel
kunt doordringen, dingen die je
met het zwaard nooit zou kunnen
bereiken. Of een gevechtshamer
met een vlijmscherpe punt, ook
al zeer goed te gebruiken tegen
gehelmde personen.
jr leren dat de
Rusland veel
langer is gehandhaafd dan in het
Westen, waar het harnas in zwang
kwam. Te zien is de maliënkolder
die Boris Godoenov op het slag
veld heeft gedragen. Hij bestaat
uit 5000 stalen ringen met op ie
dere ring: "Als God mét ons is,
wie kan ons dan nog weerstaan".
De Kremlin-collectie geeft een per
fecte indruk van het niveau van
het kunsthandwerk in de loop
van de geschiedenis in Rusland
en in Europa. Genoemd zijn al de
zilveren relatiegeschenken van
ambassadeurs en kooplieden aan
de vorsten. Een grote zilveren
luipaard, een nog grotere zilveren
kruik en een nóg grotere zilveren
fles. Mooi zijn ze niet, maar in
drukwekkend wel, al was het al
leen maar door hun grootte.
Dan is er nog een in 1904 door het
huis Fabergé in Moskou uitge
voerd, gestileerd model van het
Kremlin van Moskou in goud en
zilver op een voetstuk van onyx.
Daar bovenuit steekt een geë
mailleerd ei in de vorm van de
koepel van de Verkondigings-
kerk. De binnenkant van dit
opengewerkte ei, is beschilderd
als het interieur van die Verkon-
digingskerk. Het geheel bevat
ook nog een muziekmechaniek.
De tentoonstelling is zo ruim opge
steld en bevat net zoveel stukken
dat je alles gemakkelijk kunt
overzien en daardoor een goede
indruk krijgt. Voor meer infor
matie is er in het Metropolitan
Museum of Modern Art een zeer
fraaie catalogus te koop waarin
alle kunstwerken staan afge
beeld, deels zelfs in kleur.
CONRAD V.D. WEETERING
de tederheid.
Schepen
(Kleine vaart)
Adara 10 10 w Westhinder nr Bremen,
Anna Broere 10 in Str. vn Messina nr
Livorno,
Arina Holwerda 10 150 zo IJsland,
Breekant 9 thv Straat Flores nr Jakarta,
Cornelis Broere 0 10 Haisborough nr
nr Tees,
r Bilbao,
Terschelling r
werpen,
Dutch Faith p 10 Spi
Fivel 10 te Rotterdar
Haico Holwerda 9 80
Harlingen,
Hoop 9 rede Algiers,
Kirsten Smits 10 300 o New York nr
Montrose,
Kosmos 10 vn Vlaardingen nr Dagen-
Lauriersgracht 10 vn Port Harcourt nr
Dakara,
Lustar 9 t.a. Tartons,
Midsland p 10 Longstones nr Leith,
Pacific Princess 9 150 no p Vilano nr Rot
terdam,
Santa Lucia 9 150 wnw Freetown nr La
gos,
Spiegelgracht 10 48 n Vilano nr Oulu
Oulu,
Stella Nova 9 240 no Minicoy nr Adelai-
Alamak 9 pass Ouessant nr Piraeus,
Aldabi 9 vn Recife nr Santos,
Aludra 9 240 z Jeddah nr Ras al Mishab,
Amsteldreef 9 vn Mombasa nr Australië,
Amstelland 9 vn Bremen nr Rotterdam,
Amstelveen 9 130 no Okinawa nr Tokyo,
Amstelwal 9 120 zzo Menorea nr USA,
Arabian Unity 9 100 o Gibraltar nr Bre-
Begonia 10 te El Guamache verw,
Broere Emerald 10 te Uusikaupunki,
Capiluna 10 te Bander Mahshahr,
Capulonix 10 te Labuan verw,
Chevron Rome 9 310 no Cayenne nr Sin
gapore,
Coral Rubrum 9 380 zw Gayaguil nr
Tampa,
Diloma 9 vn Sealsands nr Hamburg,
Felania 9 vn Singapore nr Chittagong,
Fulgur 10 te Curagao verw,
Geopotes-6 10 vn Londen nr Rotterdam,
Nedlloyd Hoorn 11 te Kobe,
Nedlloyd Kingston 9 vn Kaapstad nr
Durban,
Nedlloyd Leuve 9 te Antwerpen verw,
Nedlloyd Linge 10 vn Panamakanaal nr
Papeete,
Nedlloyd Rhone 9 570 w Bombay nr
Bombay,
Nedlloyd Serooskerk 10 vn Colombo nr
Singapore,
Nedlloyd Waalekerk 10 te Whangarei
Niso 9 v
Leidse bioscopen
LUXOR: "Terug naar het Poseidona-
vontuur", da. 2.30, 7.00 en 9.30 uur, zo.
2.00, 4.30, 7.00 en 9.30 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: Voorpremière
"The China syndrome", vr. en za. 11.30
uur, 16 jr.
CAMERA: "The good, the bad and the
ugly", da. 2.00 en 8.00 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Roma", vr. en za.
ir, 16 jr.
LIDO 2: "The Deerhunter", da. 8.00
uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Martijn en de ma
giër", da. 2.30, zo. ook 4.45 uur.
LIDO 3: "Animal House", da. 7.00 en
9.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Tom en Jerry", da.
2.30, zo. ook 4.45 uur.
STUDIO: "Haastige spoed is zelden
goed", da. 7.00 en 9.15 uur, al.
Kindermatinee: "50 Jaar Mickey
Mouse", da. 2.30 uur, zo. ook 4.45 uur.
TRIANON: "Deense snoepjes ip Ti-
rol", da. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook
4.45 uur, 16 jr.
REX: "Een lange hete zpmer", da.
2.30,7.00 en 9.15 u
ook 4.45 u
Nachtvoorstelling: "Eros-roulette",
Bioscopen Alphen
EURO 1 en 2: "Moonraker", da. 1.30,
6.30 en 9.30 u
4.00 u
12 jr.
Nachtvoorstelling Euro 1: "Moonra
ker", za. 12.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling Euro 2: "De gang
sterkoning". za. 12.15 uur, 16 jr.
EURO 3: "Pas op of we slaan d'r op",
da. 1.45, 6.45 en 9.15 i
Socotra i
Khor al
Gooiland 9 60 zw Canarische Eilanden nr
Port of Koorn,
Maasbracht 9 60 zo Trinidad nr Sao Se-
bastiao,
Marinula 9 850 Midway nr Perz. Golf,
Meta 8 vn Mina al Fahal nr Los Angeles,
Nedlloyd Algoa 9 30 n Mauritius nr
Kaapstad,
Galerie de Pomp, Dorpstraat 38. War
mond. Tentoonstelling Hans Zandvliet -
lito's, aquarellen, kleui potloodtekenin
gen en Au Jordaans - foto's. Geopend tot
31 aug., dag. van 13-17 uur en 19-21 uur,
woe. ook van 10-12 uur.
Brasserie Scarabee, Pieterskerkchoor-
steeg. Tentoonstelling Sutopo - batik-
schilderijen. Geopend tot 31 aug., dag.
Nachtvoorstelling: "Deliverance", za.
12.15 uur, 16 jr.
EURO 4: "Waterschapsheuvel", da.
2.00, 7.00 en 9.30 uur, zo. ook 4.30 uur,
al.
Nachtvoorstelling: "Erotische ca
priolen van een deurwaarder", za.
12.15 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY: "Moord op de Nijl", da.
8.00 uur. za. en zo. ook 4.00 uur, al.
Kindermatinee: "Billie Turf, het dik
ste studentje ter wereld", da. 2.00 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhui^ en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18,30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond-
Kinderafdeling: dag.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn dè bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag tlm vrijdag
Bezoek aan ernstige patiënten.iwanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno-
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000.
td Cïli
leuias
11 augustus 1979
Honderd jaar geleden stond i
de krant:
- Het dagblad "La France"
deelt de volgende eigenaardige
statistiek mede omtrent den in
vloed van de kleur van het haar
op de waarschijnlijkheid van
een huwelijk der Engelsche da
mes. Terwijl er van de blonden
slechts 55 pet. tot een huwelijk
komen, bedraagt dit percentage
bij de zwarten 79. bij de licht-
kastanjebruinen 60 en bij de
donkerkastanjebruinen 69. Hoe
verder de kleur van het haar der
Engelsche dames dus van het
blond verwijderd is en hoe dich
ter die het zwarte nadert, des te
grooter is haar kans op een hu-
welijk
- De door den Turkschen sultan,
na een klacht van de Engelschen
en Franschen afgezetten khedi-
ve (onderkoning, Red.) Ismail
van Egypte heeft, wel begrij
pende dat hij nooit in het land
zou terugkeer enniet alleen de
kroondiamantenmaar ook de
kroonmeubelen en de kroon-
fondsen op zijn vlucht meege
nomen, naar het schijnt ter
waarde van 72 millioen gulden.
Ook had hij den minister van
financiën gedwongen hem al het
geld, in de schatkist voorhan
den, zijnde bijna drie millioen
guldente overhandigenzoodat
Egypte op het oogenblik nau
welijks over contanten kan be
schikken.
Vijftig jaar geleden
- In een eenzaam gelegen boer
derij bij het dorpje Faye in de
Vogezen hebben twee i
van 55 en 60 jaar, een gewapen-
den inbreker op de vlucht weten
te jagen. Midden in den nacht
werd een der zusters wakker
door lawaai in haar slaapka
mer. Voor haar stond een man
met een electrische zaklantaarn
in de eene hand en een revolver
in de andere. Toen zij
schreeuwde dreigde hij haar
dood te schieten. Plotseling
vloog de deur open en kwam de
andere zuster, met een lamp in
de hand, binnen. Onmiddellijk
maakte de eerste vrouw van een
beweging van den indringer om
zich tegen haar zuster te keeren
gebruik om een stoel te grijpen
en den bezoeker er mede op het
hoofd te slaan. Hij vuurde her
haaldelijk op de vrouwen, die
dan ook gewond werden, maar
zij wisten den man met stoelen
duchtig toe te takelen.Nadat hij
de lamp had stukgeslagenwist
hij in de duisternis te ontkomen
UW W£«K IM
MOÉSffUIN)
0tsJ
HUlSHOUP£U)K W#?K
VC&UJK VCOR ftO-
ecrC/W.^ W^HCHfKAM HO
U HÉUP^NJ ftJ UW
KOM N\&£-
jü/
WAf
UOUH POP
OP MET JE
J< tA OHTEM ALLE.
■SÖöRTÊAJ P-LACH
TEN haktellk
WBLPöt] l
noq
PLACHTBA
KtACffTEAj
ICóUniiHE
KLACHTE/sl
6RUTUS Ekl FEED KiAJWEU
'T SAMEN SOED VIWDEJJ
VIND JE NIET?
ZJN 2E NIET LEUK AAN 'T
SPELEN?
FRED BASSET
GOED V/MDEK/lj
LAMSBOUT
Geef rondom
kleine, maar wel
diepe insnijdin
gen in een lams
bout van onge
veer 1 kg en stop
hierin smalle
reepjes knoflook.
Wrijf het vlees in
met olijfolie of
zonnebloemolie
en een mengsel
van 1 eetlepel grof
zeezout, 2 volle
theelepels rosma
rijn (gedroogde)
en 1 theelepel
fijngestampte je
neverbessen.
Braad het stuk
vlees in een voor
verwarmde, zeer
hete oven even
snel aan alle kan
ten aan, temper de
oventemperatuur
en laat de bout zo
in 45 minuten
goudbruin bra
den. Bedruip
vooral veelvuldig
met het braad
vocht en keer re
gelmatig. Het
vlees zal van bin
nen nog roze en
sappig zijn. Blus
het braadvocht al
met enkele eetle
pels zoete sherry
De avonturen van Jommeke
EN W5 ZAL ER VOOR M/JN POEZEN ZORC6V
ALS IK IN De HEMEL ZAL Z/JN?/ -c
Nee Ik ben Wat Negentig jsar!
al negentig! C Maar dan ziet u er nog
jr"i formidabel fluks uit
eetlepel gesmol
ten bessegelei
doorheen.
WINA BORN