Call-girls speelden
rol in Belgisch
smeergeld
schandaal
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1979
BRUSSEL - „Smeergeld" is een van de vele sappige bij
dragen die de Vlamingen hebben geleverd aan de Neder
landse taal. Een woord dat beeldend weergeeft wat er
wordt bedoeld: geld dat als een soort smeerolie wordt
gebruikt teneinde een bepaalde transactie soepel te laten
verlopen.
In Nederland haalde het „smeergeld" alle voorpagina's tijdens de beruch
te Lockheed-affaire. De vliegtuigfabriek betaalde commissies aan mensen
van wie men vermoedde dat zij door het gebruiken van hun invloed een
bijdrage zouden kunnen leveren aan de besluitvorming tot aankoop van
Lockheed-vlieg tuigen. Op pijnlijke wijze kwam de naam van prins Bern-
hard hierbij in het geding.
Ook in België zijn Lockheed-smeergelden terecht gekomen. Maar nie
mand weet - niemand durft officieel hardop te zeggen - wie in België heeft
geprofiteerd van de Lockheed-dollars.
Wel worden de stemmen steeds luider, die beweren dat in feite het hele
defensie-aankoopbeleid in België aan elkaar hangt van de smeergelden,
vriendjespolitiek, handel in invloed, met daaromheen de zwoele atmo
sfeer van de luxe internationale prostitutie.
De geruchten over onoirbare praktijken in militaire en andere overheids
bestedingen (vooral in de bouw) gaan al vele jaren. Maar nooit heeft men
echt iets kunnen bewijzen. Plotseling, sinds maart van dit jaar, lijkt het
alsof de beerput wordt geopend. Een van de oorzaken: lagere politieman
nen, met name leden van de BOB (Bijzondere Opsporings Brigade) van de
Rijkswacht, krijgen er genoeg van dat hun rapporten en verbalen verdwij
nen in de bureauladen van hogere functionarissenzonder dat er iets mee
wordt gedaan.
Samenwerking
Zo kan het dat kopieën van bankafschriften, van processen-verbaal in
verband met het Eurosystem-schandaal, opduiken in de handen van jour
nalisten. Er ontstaat zelfs een soort samenwerking tussen de onafhanke
lijke pers en de BOB-mannen, die tien jaar geleden voor heel progressief
België nog golden als de grote vijand. Maar de BOB-mannen kunnen bij
hun speurtochten naar het smeergeld best wat steun gebruiken, al is het
maar morele steun.
„Hoe wil je dat wij penetreren in de milieus waar deze corrupte praktijken
zich afspelen?", vroeg een moedeloze lagere BOB-officier. „Ocharme, van
de 107 frank per dag, die wij als onkostenvergoeding krijgen, kun je in de
bars waar deze mensen komen, nog niet eens een pint kopen..."
In het artikel op deze pagina proberen wij uiteen te zetten wat er in België
aan de hand is. Hoe het Eurosystem-schandaal losbarstte. Waarde dwars
verbindingen liggen tussen dit schandaal (een Belgisch consortium dat
dank zij enorme bedragen aan smeergeld en het inschakelen van konink
lijke pleitbezorgers een miljarden order binnen kreeg voor de bouw van
ziekenhuizen in Saoedi-Arabië, en vervolgens onder de last van de smeer
gelden bezweek) en de door minister van defensie Paul VandenBoeynants
doorgedrukte beslissing over de aankoop van pantserwagens.
BRUSSEL - Prostitutie is, ook in
België, een onuitroeibaar kwaad.
Net zo min als in Nederland, slooft
in België de politie zich erg uit om
de beoefenaarsters van het oudste
beroep ter wereld het leven zuur te
maken. Waar men wel tegen pro
beert op te treden, is de georgani
seerde prostitutie. Het call-girl-
systeem bestaat in België net zo
goed als in Nederland, maar als de
BOB, de Bijzondere Opsporing
Brigade, een „réseau" op het spoor
komt, wordt er wel degelijk opge
treden.
Zo verging het ook „Madame Clau
de", zoals Lydia Montaricourt zich
noemde. Vanuit haar flat in de
Brusselse gemeente Schaarbeek
leidde zij een bemiddelingsbureau
voor luxe prostitutie. In februari
van dit jaar werd zij aangehouden.
Zij vertelde de BOB dat zij de
„praktijk" had overgenomen van
een collega, die bekend stond on
der de naam „Tuna X". De flat,
inclusief het in cliêntenkringen
bekende telefoonnummer 2419984
(het is intussen afgesloten - red.)
had Lydia overgenomen van Tu
na.
Deze verklaring van „Madame
Claude" leidde, zoals dat in België
heet, tot een „afstapping" van het
parket bij Tuna X. Mevrouw Israel
Fortunato, zoals zij voluit heet,
heeft de Nederlandse nationaliteit
en is geboren in het Egyptische
Alexandrië. Tuna vroeg de opspo
ringsambtenaren of het goed was
dat zij haar beschermer aanwezig
liet zijn bij het gesprek. De naam
van die beschermer: Roger Boas.
Dat werd goed gevonden.
Hoerenmadam
Waarschijnlijk op aanwijzing van Boas
trachtte Tuna zichzelf zoveel mogelijk vrij
te pleiten van beschuldigingen als zou zij
zijn opgetreden als een soort hoerenma
dam, in de Schaarbeekse flat. Ja, ze had die
flat inderdaad overgedaan aan Lydia Mon
taricourt, eind 1976, toen ze zich zelf terug
trok uit „het milieu van de luxe prostitutie".
Op verzoek van Lydia had ze de telefoon
ook achtergelaten, inclusief het bekende
Maar Tuna was, zo hield ze vol, helemaal geen
hoerenmadam. Ze pleegde zelf, zoals dat
heet, luxe prostitutie. Sinds ze in 970 haar
baantje als secretaresse bij Alitalia opgaf
was ze zelfs full-time prostituée geweest.
Maar bemiddelen? Ja, alleen als er heren
waren die meer dan één meisje wilden, of
die speciale wensen hadden, dan haalde ze
wel eens vriendinnen erbij, maar dat was
alles.
In dat verband was ze ook opgetreden voor
dat bekende grote bedrijf, dat ziekenhuizen
bouwt in Saoedi-Arabië, Eurosystem. Dat
bedrijf had haar begin 1976 zelf officieel in
dienst genomen als p.r.-adviseur, omdat zij
een mondje Arabisch sprak en dus goed de
speciale wensen kon begrijpen - en vervul
len - van Saoedi-Arabische prinsen. Die
prinsen immers moesten een voor Eurosys
tem gunstige beslissing nemen over de op
dracht tot de bouw van militaire ziekenhui
zen in Saoedi-Arabië.
Prins
Met name prins Abd Allah, de leider van de
Nationale Wacht (waarvoor de ziekenhui
zen bedoeld zijn) moest „platgemaakt"
worden. Hij en verschillende van zijn (ko
ninklijke) familieleden, moesten niet alleen
financieel worden „gesmeerd", maar ook
op andere manieren moest hen het leven
worden veraangenaamd. Drie of vier ver
schillende meisjes per dag moesten er soms
ontboden worden, als de Arabische prins er
weer eens zin in had. Maar Tuna had carte
blanche - voor 700 gulden per dag, plus
reiskosten, haalde ze de dames naar Zwit
serland, België of Zuid-Frankrijk, waar de
prins zijn tenten maar had opgeslagen.
Het ging tenslotte om een order van maar
liefst 28,6 miljard frank (2 miljard gulden),
met de mogelijkheid dat het consortium la
ter nog meer, nog grotere opdrachten zou
krijgen. Al snel werd duidelijk, dat van de
28,6 miljard frank meer dan een vierde deel
(27,5 procent) aan „smeergeld" moest wor
den betaald. Aan Arabieren, zo hebben de
bazen van Eurosystem steeds beweerd. De
laatste weken is duidelijk geworden dat ook
een viertal Belgen, via hetzelfde Zwitserse
kanaal als de Arabieren, miljoenen aan
"smeergeld" heeft ontvangen. Gefluis
terd wordt over een lid van de koninklijke
familie, dat ook enkele miljoenen guldens
zou hebben opgestreken.
Recherche
Daarmee komt dan opnieuw de BOB in actie,
evenals de fiscale recherche, want het is
Belgen verboden elkaar smeergeld te ge
ven, terwijl er hier bovendien sprake zou
zijn van belastingontduiking. De namen
van de vier Belgen die Eurosystem-smeer-
geld kregen, zijn bekend bij de BOB. Maar
men vermoedt dat zij slechts tussenpersoon
waren en dat de miljoenen uiteindelijk, via
hun handen, bij anderen terecht zijn geko-
Dit alles speelde zich af begin 1976. Eerder al
hadden ook koning Boudewijn en, vooral,
prins Albert, de broer des Komngs, zich in
gespannen voor de miljardenorder. Zozeer
zelfs dat een verontwaardigde Karei van
Miert, voorzitter van de Belgische Socialis
tische Partij, in het openbaar verklaarde dat
het Hof zich voor het karretje had laten
spannen van een gangster.
Op 14 juni 1976 werd uiteindelijk de overeen
komst gesloten tussen de Saoedische rege
ring en Eurosystem Consortium. Dat con
sortium stond onder leiding van een bedrijf
genaamd Eurosystem Hospitalier, geleid
dooreen zekere Daniel Gauchie. ESH, zoals
dit bedrijf kortweg wordt genoemd, was
voor 51 procent eigendom van een bekende
Belgische fabriek, Poudreries Réunies de
Belgique (PRB), een munitiefabriek waarin
de Société Générale een meerderheid van
de aandelen bezit.
Onder leiding van ESH, waarmee de Société
Générale als grootste holding van België,
zich dus lelijk had laten encanailleren, na
men in het consortium verder enkele ge
specialiseerde bouwers deel, de bedrijven
dus die het eigenlijke werk gingen
doen.
Failliet
De - voorlopige - afloop van het ESH-avon-
tuur is bekend. ESH is onlangs failliet ge
gaan, waarschijnlijk doordat men zich heeft
vertild aan de smeergelden, en geen geld
meer overhield voor het eigenlijke werk, de
bouw van ziekenhuizen en toebehoren.
Aangenomen wordt dat de Belgische fiscus
de smeergelden niet heeft geaccepteerd als
aftrekpost voor de vennootschapsbelas
ting, omdat niet duidelijk was wie ervan
hebben geprofiteerd. Juist vorige week
slaagde een Belgische diplomaat erin de
order zelf, de bouw van de ziekenhuizen, te
redden voor de overige leden van het con
sortium.
De financiële rampen zijn voornamelijk te
recht gekomen in het voortuintje van de
PRB (dus de Société Générale waarvoor,
naar in Brusselse financiële kringen wordt
aangenomen, de kop zal gaan rollen van
topman René Lamy, de man die zich - want
daar komt deze zaak toch wel op neer -
waarschijnlijk door Daniel Gauchie een rad
voor ogen heeft laten draaien.
Wat ging er mis in de zaak Eurosystem? De
gangbare methoden voor het verkrijgen
van orders, smeergeld alsmede het inscha
kelen van lichtzedige dames, werden inge
zet voor een transactie die niet helemaal ge
zond in elkaar zat, die de last van de smeer
gelden niet kon dragen. Voor het overige
speelde deze zaak zich af in een sfeer die,
naar steeds meer blijkt, in het raakvlak van
zakenleven en politiek in België (trouwens,
niet alleen in België...) gebruikelijk schijnt
te zijn.
Terug naar Tuna X, de vrouw die in maart van
dit jaar, in gezelschap van haar beschermer
Roger Boas, begon te „zingen" tegenover
de opsporingsambtenaren over haar rol bij
het binnenslepen van de order voor (de in
middels verdwenen) Daniel Gauchie en zijn
Eurosystem.
De BOB'ers die het verslag van hun activitei
ten inzake Tuna enthousiast bij hun supe
rieuren deponeerden, waren niet weinig
verbaasd toen korte tijd later bleek dat het
dossier-Tuna was „geklasseerd". Opgebor
gen, niets meer aan doen, was de bood
schap. Zij waren te meer verbaasd, omdat
zij in de adressenboekjes van Tuna diverse
vooraanstaande landgenoten waren tegen
gekomen, onder wie zelfs hun eigen hoog
ste chef, generaal Beaurire van de Rijks
wacht. Nu staat het iedereen vrij welk tele
foonnummer dan ook uit de gids over te
nemen en in zijn agenda te zetten, maar
toch...
Vragen
Hoe dan ook, op 5 juli 1979 vernam de Belgi
sche openbaarheid voor het eerst iets over
het Eurosystem-schandaal toen het onaf
hankelijke kamerlid Robert Hendrick vra
gen stelde aan minister Gaston Geens (fi
nanciën) naar aanleiding van geruchten
over smeergeldpraktijken van Eurosystem.
Zes dagen later antwoordde de minister dat
er een strafrechtelijk onderzoek aan de
gang is, dat hij dus geen nadere mededelin
gen kan doen. Een dag later wordt het fail
lissement aangevraagd van Eurosystem
Hospitalier.
Min of meer op eigen gelegenheid zetten de
speurders van de BOB hun werk voort. Zo
stuiten zij, by hun onderzoek naar de finan
ciële achtergrond van Tuna X., op bankaf
schriften die erop duiden dat zij, in elk geval
sinds het begin van 1979, regelmatig beta
lingen ontving (ongeveer 2000 gulden per
maand) van een bedrijf genaamd Plexica.
Dat bedrijf is eigendom van Roger Boas,
Tuna's al eerder genoemde bescher-
Deze Roger Boas is tevens eigenaar van de
firma ASCO, een van de drie partners (met
de Bank van Brussel-Lambert en het staal
bedrijf Cockerill) van de Belgian Mechani
cal Fabrication (BMF). Dat bedrijf kreeg na
maanden, zelfs jaren lang touwtrekken
binnen de Belgische regering, op 24 juli de
opdracht binnen voor de levering van 1039
pantserwagens voor de Belgische infante-
Het gaat hier om een Amerikaans ontwerp
pantserwagen, een order van in totaal 24
miljard. De wagens gaan de Belgische be
lastingbetaler 8 miljoen frank (f560.000) per
stuk kosten. Als men deze rupsvoertuigen
rechtstreeks in Amerika had gekocht, bij
FMC, het bedrijf waar BMF de licentie van
heeft moeten kopen, was de prijs ongeveer
een derde geweest. Werkgelegenheid is het
motief dat wordt gehanteerd om de order
aan BMF te rechtvaardigen.
Minister
Tijdens het kabinetsberaad over deze kwestie
rammelde minister Paul VandenBoeynants
met de portefeuille: als er geen beslissing
zou worden genomen ten gunste van BMF,
zou hij, en met hem de Waalse christen-de
mocratische partij, het kabinet-Mariens
verlaten, wat een regeringscrisis tot gevolg
zou hebben gehad. Premier Wilfried Mar
tens en de andere ministers die hun aarze
lingen hadden over de BMF-aanbieding,
zwichtten. Alles liever dan een nieuwe ka
binetscrisis.
Waarmee, zou men zeggen, voor Roger Boas
de zon ging schijnen. Nu had hij blijkbaar
toch al niet veel redenen om zich zorgen te
maken. Zonder aarzelen had hij al in sep
tember 1977 aan FMC een waarborgsom be
taald van zo'n anderhalf miljoen gulden, om
er zeker van te zijn dat FMC de licentie niet
aan een ander zou verkopen. Wanneer de
Belgische order niet zou zijn doorgegaan,
was ASCO (het consortium BMF bestond
toen nog niet) zijn geld kwijt geweest.
Maar, zo zou hij tegen een kennis hebben ge
zegd: ik heb genoeg troeven in handen. Die
troeven waren dan de voormalige directeur-
generaal van het ministerie van economi
sche zaken, André Coesens (werknemer bij
ASCO), Henri Tricot, een topman van de
Bank van Brussel-Lambert, VandenBoey
nants zelf en... Tuna X. Want we vermeld
den het al, tijdens de cruciale periode voor
het pantserwagencontract stond Tuna op
de loonlijst van Boas' bedryf Plexica, zoals
zij drie jaar eerder figureerde als perso
neelslid van Eurosystem.
De kennis tegenover wie Boas zijn opmerking
maakte - de cirkels worden steeds wijder -
was een zekere Guy Detrilles. Dat is (of was,
dat is niet duidelijk) de vertegenwoordiger
in Brussel van de befaamde Saoedi-Arabi
sche zakenman Adnan Kashoggi, genoemd
als een van de grootste profiteurs van
Lockheed-smeergelden.
VandenBoeynants zelf ontkent ui
teraard dat hij een vriend zou zijn van Roger
Boas, al gaf hij onlangs toe dat hij wel eens
met Boas had gejaagd, en dat hij wel eens
bij de familie Boas had gedineerd. Zeker is
in elk geval dat er sinds VandenBoeynants
in januari 1972 voor het eerst zijn intrek
nam op het ministerie van defensie, nog
maar weinigBelgische defensieorders zijn
geweest waar ASCO niet hetzij recht
streeks, hetzij als subcontractor, bij be
trokken was.
De temperatuur rond VandenBoey
nants de laatste maanden zelfs zo zeer ge
stegen, dat de minister een proces heeft
aangespannen tegen het Vlaamse weekblad
Knack. Dit weekblad heeft uitgebreide re
portages gewijd aan de zaak van de defen-
sieaankopen en aan de rol van
VandenBoeynants en zijn vrienden. VDB
maakte gebruik van het in België wettelijk
vastgelegde „recht van antwoord" en eiste
publikatie in Knack van een zeer lang, om
slachtig geschreven, hier en daar beledi
gend gesteld verweer. Knack bekortte dit
„recht van antwoord", gaf er zelf het nodige
commentaar op, waarna VDB een klacht
indiende bij het gerecht in Brussel. Uit
spraak op 24 augustus.
Vakantie
Intussen vieren alle betrokkenen een welver
diende vakantie Mougins in Zuid-Frank-
ryk is een geliefd oord. Daar staan de vil
la's van verschillende Saoedi-Arabische
prinsen, van de al genoemde Kashoggi, van
een voormalig luitenant van Kashoggi.
Akram Ojjeh (een belangrijk bemiddelaar
bij grote zaken tussen België en de Ara
bische wereld). Ojjeh kreeg op 16 juni 1978
1978 een Belgisch lintje, de Leopold-ll-or-
de. Tot veler verbazing werd de medaille
hem niet omgehangen door de minister van
buitenlandse zaken, of van buitenlandse
handel, maar door defensieminister Van
denBoeynants. VandenBoeynants is trou
wens ook met vakantie. In Mougins.
Na de vakantie zullen de politieke stormen
over Eurosystem en alles wat eraan vast zit
ongetwijfeld weer oplaaien. Terwijl, vakan
tie of niet, de opsporingsdiensten voort
gaan met graven. En niet zullen toestaan dat
de zoveelste Belgische doofpot gesloten
gaat worden.
_l
ue minister van aejensie, faul
VandenBoeynants rammelde met zijn portefeuille.
PAGINA 23
