Vragen rond gesprek Duits kamerlid met PLO NAVO centraal bij bezoek aan Bondsrepubliek Wordt Israel een kwestie van buigen of barsten? Overgelopen Vietnamees beschuldigt leiders Hanoi Minister Genscher distant ieert zich Marokko trekt soldaten uit Mauretanië terug wmmmmmm (Van onze correspondent) JERUZALEM - „Gaat de staat Israël een economische ondergang tegemoet?". Het was deze vraag van de Amerikaan se minister van buitenlandse zaken Vance die voor Dajan de druppel vormde die de emmer deed overlopen. In de vraag zag Dajan geen onschuldi ge bezorgdheid of een naïef teken van medeleven, maar een direct gevaar voor de Israëlische politiek. Al ruim een week geleden, bij zijn bezoek aan Nederland, was Dajan geschokt door de onverwacht felle kritiek van Nederland op sommige aspecten van het Israëlische beleid. Zelfs het altijd vriendelijke Nederland was niet meer zo vriendelijk als men in Israël altijd dacht. De besprekingen over een uit breiding van de landingsrechten van de KLM op Tel Aviv waren reeds een teken aan de wand geweest. De Israë li's hadden staatssecretaris Smit-Kroes vriendelijk proberen uit te leggen dat de Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al het zo moeilijk heeft en dat een extra KLM-vlucht El Al nog meer schade zou berokkenen, maar het kre diet bleek op te zijn. Mevrouw Smit-Kroes antwoordde met een „ik koop niets voor die vriende lijkheid, ik kom hier om zaken te doen". De besprekingen werden afge broken en Nederland dreigt nu met in krimping van de landingsrechten van de El Al op Schiphol. De verslechterde verstandhouding tussen Nederland en Israël is slechts een klein voorbeeld van wat er met Israël en haar positie in de wereld aan de hand is. Kritiek van Nederland op de nederzet tingspolitiek en de bombardementen in Libanon is niet prettig, maar er valt mee te leven zolang het bij kritiek blijft. Een Amerikaans dreigement om onderhandelingen met de PLO te be ginnen, betekent daarentegen een di recte ondermijning van Israëls onder handelingspositie. De meningsverschillen tussen Israël en de Verenigde Staten zijn talrijk. Israël ziet de autonomie voor de Palestijnen op de westoever van de Jordaan en de strook van Gaza als een eindoplossing. Amerika en met haar Egypte zien de Israëlische opvatting van autonomie als een overgangsfase waarbij Israël zich uiteindelijk uit bezet gebied zal te rugtrekken. Amerika is voor deelname van de Palestijnen en zonodig zelfs de PLO aan de onderhandelingen. Israël is onder geen voorwaarde bereid in de ze organisatie een gesprekspartner te zien. Amerika keurt de nederzettings politiek van de regering-Begin af en hiermee is de lijst nog lang niet volle dig. Tot voor kort heeft Amerika altijd een passief stilzwijgen bewaard ten aan zien van deze geschilpunten die voor iedereen duidelijk waren. De koerswij ziging die de afgelopen tijd in de Ame rikaanse politiek is opgetreden, is er dan ook niet een van een verandering van standpunten. Amerika heeft wel haar passieve rol opgegeven en is op actieve wijze bezig haar doeleinden na te streven zonder zich al te veel aan te trekken van de Israëlische protes ten. Deze koerswijziging wijt Dajan aan het beeld van Israël in de wereld, waarin Israël wordt afgeschilderd als een geï soleerde onderling verdeelde en eco nomisch zwakke staat. In Dajans visie zijn het de interne strubbelingen en het gebrek aan een duidelijk economisch beleid die Israël kwetsbaar maken en blootstellen aan een toenemende druk van buitenaf. Dajans kritiek op de regering geldt in eerste instantie de manier waarop de regering de afgelopen maanden heeft gefunctioneerd, waarbij hij vooral de sociaal-economische sector ernstige verwijten maakt. De tactiek van Dajan richt zich niet op een poging de Ameri kaanse standpunten te wijzigen, maar heeft tot doel de Verenigde Staten te rug te brengen naar haar rol van pas sieve bemiddelaar die geen eigen ini tiatief ontplooit. Dit, zo meent Dajan, is alleen mogelijk als Israël een standvas tig en duidelijk beleid voert en zich ontdoet van haar image van een zwak ke, verdeelde staat. Als oplossing stelde hij een grote oprui ming voor binnen het kabinet door in terne wisseling van ministersporte feuilles en het vormen van een bredere basis voor de regerende coalitie door deelname van de oppositiepartijen. De oppositiepartijen wijzen het vormen van een regering van nationale eenheid van de hand. De Arbeiderspartij maakt zich reeds op de zaak over te ne- Hoe dichter ze echter bij een macht sovername lijkt te staan, hoe groter ook hier de onderlinge rivaliteit. De aan staande publikatie van het boek van oud-premier Rabin heeft dit nog eens benadrukt. Rabin beschuldigt de hui dige oppositieleider Peres er in zijn boek van - delen ervan zijn uitgelekt - tijdens zijn premierschap de regering van de Arbeiderspartij op alle mogelij ke manieren te hebben ondermijnd en in feite de val van de Arbeiderspartij te hebben veroorzaakt. „Ik zal nooit van mijn leven aan een rege ring willen deelnemen waarvan Peres aan het hoofd staat", aldus Rabin over zijn eigen partijleider. Afgezien van nuanceverschillen is de verdeeldheid binnen de Arbeiderspartij over de ac tuele politieke vraagstukken net zo groot als binnen de regeringspartij, met haast hetzelfde spectrum van ideeën en politieke opvattingen. De crisis in de Israëlische politiek is meer dan een vertrouwenscrisis die door plastische chirurgie verholpen kan worden. Israël staat voor ernstige eco nomische en politieke problemen die meer dan een wisseling van ministers eist. De inflatie zal dit jaar de 80 procent over schrijden. Het terugtrekken van het le ger uit de Sinai en de heropstelling in de Negevwöestijn gaat de Israëlische schatkist de komende jaren astrono mische bedragen kosten. En ook de nederzettingspolitiek van de regering vergt de nodige investeringen. De di recte slachtoffers zijn Begins eigen aanhangers die veelal tot de econo misch zwakkere groepen behoren en het ergst te lijden hebben van de infla tie en de dagelijks stijgende prij- In het politieke vlak zijn er in de nabije toekomst geen grote verrassingen en zegetochten te verwachten die de eco nomische problemen kunnen verdoe zelen, zoals dat de afgelopen twee jaar het geval was. Het tegendeel is waar. Alle vraagstukken die in Camp David onopgelost zijn gebleven en in mooie nietszeggende formules werden ver pakt, moeten nu in de autonomieon- derhandelingen worden uitge werkt. Zowel Egypte als Israël proberen met technische details vooruitgang te boe ken, al zijn ze politiek in een impasse geraakt waar ze alleen door pijnlijke concessies uit kunnen komen. Het be trekken van de Palestijnen bij de on derhandelingen lijkt hierbij haast on vermijdelijk, omdat het uiteindelijk de Palestijnen zijn die door het wel dan niet uitbrengen van hun stem over het lot van de autonomie zullen beschik ken. Israël staat vrijwel alleen in haar felle verzet tegen de erkenning van de PLO, zelfs als deze organisatie het bestaans recht van Israël zou erkennen. De grootste bedreiging vormt nu de actie ve Amerikaanse politiek. In zijn vraag gesprek met de Israëlische pers riep Dcyan waarschuwend uit, dat Israël niet zal buigen onder de Amerikaanse druk. De vraag is of het niet een zaak van buigen of barsten is. PEKING (Reuter) - De naar China overgelopen plaats vervangend voorzitter van de nationale vergadering van Vietnam, Hoang Van Hoan, heeft gisteren tijdens een persconferentie in Peking de leiders in Hanoi beschuldigd van verraad aan het commu nisme en hun verweten dat zij het Vietnamese volk een le ven van vernedering en on derdrukking doen lijden. In een nauwelijks verholen aanval op de invloed van de Sowjet-Unie zei hij dat Viet nam „economisch, politiek, militair en diplomatiek on derworpen is aan een buiten landse mogendheid." Toen hem gevraagd werd, welk land hij bedoelde, zei Van Hoan: „Een naam hoef ik niet te noemen, ied.ereen weet wie ik bedoel". Begin juli liep de 74-jarige Vietnamees over naar China, nadat hij zich onttrokken had aan een gezelschap dat met een Oostduits vliegtuig van Karachi naar Oost-Berlijn zou vliegen. Hoan verkeert in slechte ge zondheid en staat xn Peking onder medische behandeling. Hij betoonde zich bitter ge stemd over de ontwikkelin gen in Vietnam. Toen het Vietnamese volk de militaire overwinning had behaald op Frankrijk (1954 - Dien Bien Phoe) en de Verenigde Staten (1974 - president Nixon trekt Amerikaanse militairen uit Zuid-Vietnam terug), had het behoefte aan een leven in rust, opdat het kon werken aan een betere toekomst, al dus Van Hoan die ervoor waarschuwde dat „het niet lang zal duren of Vietnam wordt grondstoffenleveran- cier, proeftuin en militaire basis ten dienste van een bui tenlandse mogendheid", hij zei dat de eerste secretaris van de communistische partij van Vietnam, Le Duan, en de ove rige leiders nog slechts in naam socialisten zijn. Op een vraag naar oppositie te gen de regering binnen Viet nam, zei van Hoan: „Niemand in Vietnam durft in het open baar voor zyn mening uit te komen. Ik weet dan ook niet precies hoeveel mensen het met mij eens zijn". Wel zijn er veel mensen gekant tegen het beleid van Le Duan maar er zal tijd over heen gaan voor dat een oppositiebeweging van de grond kan komen, al dus Van Hoan, die het lot van bootvluchtelingen (onder hen zijn vele Hoa's - Vietnamezen van Chinese afkomst) tragi scher noemde dan de behan deling die Hitier de joden gaf. Hij wees er op, dat iedereen het lot van de bootvluchtelingen kent, maar verzocht met klem niet uit het oog te verliezen dat de Hoa's die in het land zijn gebleven, er allerbe roerdst aan toe zijn. Zij zijn naar nieuwe economische zónes gestuurd, aldus Van Hoan, maar hebben geen ma teriële steun gekregen om zich aldaar in te richten. Kort na een persconferentie gaf de Vietnamese ambassade in Peking een verklaring uit, waarin van Hoan werd ge kwalificeerd als „verrader van het vaderland en het volk". Volgens de verklaring was hij al lang agent van de Chinese leiders en gebruikten zij hem nu als instrument voor een tegen Vietnam ge richt beleid. Het persbureau van Vietnam verklaarde gisteren dat het centraal comité van het front van het Vietnamese vader land, een lichaam waarin af gevaardigden van alle Viet namese organisaties zijn op genomen, eenstemmig heeft besloten Van Hoan te ontzet ten uit diens positie in zijn presidium. Tijdens een twee daagse bijeenkomst van het centrale comité van het front verzocht men de nationale vergadering om Van Hoan af te zetten als ondervoorzitter. Ook riep het op, de overloper „overeenkomstig de wet" te straffen. (Van onze correspondenten) BONN-BEIROET - Het bezoek van de liberale Bondsda gafgevaardigde Jürgen Möllemann aan PLO-chef Arafat heeft in West-Duitsland voor grote verwarring gezorgd. gelukkige manier waarop Möl lemann in het Midden-Oosten heeft gemanoeuvreerd, moet in derdaad worden vastgesteld dat zijn acht punten noch geheim waren, noch een plan vormen. Ze zijn al sinds jaar en dag in allerlei resoluties van de Europese Ge meenschap neergelegd en vor men de officiëls houding van de Bondsregering met betrekking tot de strijd tussen Israël en de Palestijnen. Israël heeft met wantrouwen ken nisgenomen. van Möllemanns uitlatingen. Ze worden be schouwd als een verder bewijs voor de stelling dat er een ge coördineerde Duits-Amerikaan se campagne bestaat om de PLO politieke concessies te doen. De betrekkingen tussen Israël en de Bondsrepubliek zijn dienten gevolge de laatste maanden snel verslechterd. Aan Israëlische kant bestaat heftige irritatie over het feit dat bondskanselier Schmidt duidelijke kritiek heeft uitgeoefend op uitbreiding van de Israëlische nederzettingen op de westelijke Jordaan-oever. Ook het feit dat Schmidt nog steeds geen bezoek aan Israël heeft ge bracht is onderwerp van kritiek, net als het gesprek dat de voorzit ter van de Socialistische Interna tionale en SPD-voorzitter Willy Brandt onlangs met Arafat in Wenen voerde. Bonn op zijn beurt is zeer ontstemd over het optreden van de Israëli sche ambassadeur in de Bonds republiek, Yohanan Meroz, die Genscher er openlijk van ver denkt dat hij met zijn korte be zoeken aan de Arabische vijan den van Israël het vredesproces in het Midden-Oosten - tegen zijn Minister van buitenlandse zaken Genscher verklaarde in Washin- ton dat Möllemann geheel op ei gen verantwoording was gereisd en dat zijn uitlatingen in het Mid den-Oosten niet worden gedekt door de Bondsregering. Opposi tiewoordvoerder Henrich ver langde van Genscher dat hij „een einde maakt aan de escapades van deze aankomende politi- De verwarring is ontstaan omdat de internationale persbureaus meldden dat Möllemann een zo genaamd geheim Midden-Oos- ten-plan aan Arafat had voorge legd. Kern van dit acht punten omvattende plan is dat zowel het bestaansrecht van Israël als het recht van de Palestijnen op een eigen staat worden erkend. Ver der zou Möllemann zich ervoor hebben ingezet dat alle bij het Midden-Oosten-conflict betrok ken partijen directe onderhan delingen met elkaar beginnen en dat terreur en geweld moeten worden afgezworen. Volgens hem is West-Duitsland voorstan der van een herziening van de re solutie 242 van de Veiligheids raad als dat nodig is om de Pale stijnse bevrijdingsorganisatie in te schakelen bij het proces dat tot een regeling van het conflict moet leiden. Inmiddels heeft Möllemann telefo nisch aan zijn partij laten weten dat hij helemaal geen geheim plan heeft voorgelegd. Het ging uitsluitend om een discussiestuk dat toevallig acht punten bevat te. Geen geheim Afgezien van de misschien wat on- De Westduitse minister van buitenlayidse zaken Hans-Dietrich Genscher is op het ogenblik op bezoek in Washingtonwaar hij een ontmoeting had met president CarterCarter heeft het gesprek dat Jurgen Molleman met Jasser Arafat heeft gevoerd geheel voor rekening van Molleman verklaard. bedoelingen in - niet bevordert maar belemmert. Volgens de Israëli's hebben de Duitsers, vanwege de behoefte aan Arabische olie, hun houding tegenover de joodse staat veran derd. Dat zit Israël buitengewoon hoog omdat juist de Bondsre publiek als „opvolger van het Derde Rijk" een grote morele schuld tegenover Israël heeft. Tegen de Berlijnse burgemeester Stobbe zou premier Menachim Begin hebben gesproken over het joodse bloed waarin Europa door de Duitsers was gedrenkt en over het joodse bloed waarmee nu Arabische olie wordt gekocht. In deze sfeer voelt Helmut Schmidt, die volgens ingewijden een duidelijke afkeer van Begin heeft, er niets voor om naar Jeru zalem te reizen. Regerings woordvoerder Bolling zei on langs dat er nooit een vaste af spraak voor een dergelijk bezoek is gemaakt. In Bonn gaat men er van uit dat daar in elk geval dit jaar niets meer van komt. Overi gens bestaat de uitnodiging aan Schmidt al driejaar. In de Bondsrepubliek wordt ge hoopt dat het bezoek van de Is raëlische minister van buiten landse zaken. Mosje Dajan, op zijn minst verhelderend zal wer ken. Hij komt in september, na dat Genscher eind van deze maand naar Syrië, Jordanië, Li banon en Egypte is geweest. BONN - Tussen de Bondsre publiek Duitsland en Nederland bestaan bijna geen bilaterale problemen meer. Hier en daar zijn wat „bobbels", maar dat is niet meer dan normaal. Zo was er destijds nogal wat opwinding in Duitsland vanwege de houding van de Tweede Kamer met be trekking tot de levering van ver rijkt uranium uit Almelo aan Bra zilië. Dat gold ook voor de uitla tingen van de toenmalige CDA- fractieleider Aantjes, dat Neder land eventueel zou moeten over wegen uit de NAVO te stappen als de Amerikanen het neutro nenwapen zouden invoeren. Maar in het algemeen zijn Duits land en Nederland het volledig met elkaar eens over principiële vraagstukken in de wereldpoli tiek. Het officiële bezoek dat de Neder landse minister van buitenlandse zaken, Van der Klaauw, van 12 tot 15 augustus aan de Bondsre publiek brengt, dient er dan ook geenszins toe om specifieke Duits-Nederlandse problemen te behandelen. Het is veeleer be doeld als een „tour d'horizon", zoals Van der Klaauw dat altijd noemt, waarbij uiteraard - zoals een woordvoerder van de Ne derlandse ambassade in Bonn zegt - actuele politieke vraag stukken aan de orde komen. Hiertoe behoren ongetwijfeld de si tuatie in het Midden-Oosten en het antwoord van de NAVO op de nieuwe Russische strategische atoomwapens. In de herfst moet daarover een besluit vallen. De beslissing over de ontwikkeling van nucleaire middellange af standsraketten met een groot be reik en hun stationering in Mid den-Europa wordt daarom in de komende maanden, waarschijn lijk een van de meest bediscus sieerde thema's in de binnen- en buitenlandse politiek van de Bondsrepubliek. Te meer ook omdat deze beslissing in nauwe samenhang staat met de vooruit gang van de ontwapeningsdis cussie tussen Oost en West. Mi nister van buitenlandse zaken Genscher zal de komende tijd heel wat uren kwijt zijn aan dit vraagstuk. In dit verband is het bezoek van Van der Klaauw belangrijk. De bereidheid van Duitslands buurlanden om ook op hun bo dem moderne Amerikaanse af- weerraketten toe te laten is voor de Duitse beslissing en het ver loop van de binnenlandse poli tieke discussie van beslissende betekenis. De Bondsdagregering en de poli tieke partijen hebben er namelijk nooit twijfel over laten bestaan dat de Bondsrepubliek daarbij niet geïsoleerd wil worden en al leen met de stationering van der gelijke wapens opgezadeld. Een even belangrijk onderwerp in de besprekingen tussen Genscher en Van der Klaauw zijn waar schijnlijk de pogingen om de mi litaire beslissingen ter veiligstel ling van een bewapenigseven- wicht in Europa te combineren met een onderhandelingsaanbod aan de Sowjet-Unie om te berei ken dat de Russen hun overwicht in de middellange afstands-„grij- ze zone" verkleinen. Nadat de Westduitse minister van economische zaken, Otto Graf Lambsdorff, begin deze maand een bezoek aan Den Haag had gebracht, zei h(j dat de samen werking tussen de Bondsre publiek en Nederland op bij voorbeeld het gebied van de energiepolitiek, de staalpolitiek en in het bijzonder de Europese politiek „zonder wrijvingen" verloopt. Dat is geen wonder als wordt bedacht dat beide landen in feite zijn samengesmolten tot een soort economische gemeen schap. Er is nauwelijks een grote Duitse onderneming die niet een „volle dochter" in Nederland heeft en omgekeerd geldt dat zelfs nog sterker. De waarde van de Nederlandse investeringen in de Bondsrepubliek bedraagt meer dan 6 miljard mark. Duitsland importeerde voor 30,7 miljard mark Nederlandse goe deren. Dat is circa éën derde van de totale Nederlandse uitvoer. In Nederland werd vorig jaar voor 28,4 miljard mark aan Duitse goederen gekocht. West-Duitsland is dan ook verre weg de belangrijkste importeur van Nederland. Het totale han delsvolume is dubbel zo hoog als dat met België en Luxem burg. Soedan zou aanhangers Idi Amin opleiden voor aanval op Oeganda KAMPALA (AFP/UPI) - Presi dent Godfrey Binaisa van Oe ganda heeft gisteren Soedan ervan beschuldigd 30.000 aanhangers van oud-presi dent Idi Amin te hebben ont vangen voor het ondergaan van een militaire opleiding. Op een persconferentie in En tebbe, bij Kampala, zei hij na zijn terugkeer van de Geme nebest-conferentie in Lusaka dat hij de deelnemers aan die conferentie had gewaar schuwd dat "Oeganda elk ogenblik van Soedan uit zou kunnen worden binnenge vallen". "De meerderheid van de zoge naamde Oegandese vluchte lingen die zich in Soedan be vinden. betreft geen Oegan- dezen. Het zijn zwarte huur lingen die door Idi Amin in Zuid-Soedan zijn gerecru- teerd". O (Van c correspondent) MADRID - In het conflict om de westelijke Sahara houdt Marok ko er een grillige politiek op na. Marokko zond als gevolg van de recente ondertekening van het vredesverdrag tussen Maureta nië en het Frente Polisario extra troepenversterkingen naar de zuidelijke Sahara om te voorko men dat Mauretanië zijn deel van de Sahara aan het Polisario zal overdragen. De Marokkaanse vorst Hassan II gaf gisteren ech ter persoonlijk het bevel om de 6000 Marokkaanse soldaten uit Mauretanië terug te trekken. Volgens politieke waarnemers uit Rabat is deze tegenstrijdige reac tie van koning Hassan te wijten aan het bezoek van de Senegalese premier Abdu Diuf, die de Ma- lokkaanse vorst woensdag een persoonlijke boodschap over handigde van zijn staatshoofd, president Leopold Senghor. De president van Senegal, voorstan der van het Marokkaanse streven om de Sahara niet aan het Polisa rio af te staan, is zowel vnend van Marokko als van Mauretanië. Leopold Senghor. die een sleu telrol in het conflict om de Sahara kan spelen, stuurt aan op recht streekse onderhandelingen over dit probleem tussen Hassan en de Algerijnse president Chadli Benjedid. die meent dat de oor spronkelijke bewoners van de voormalige Spaanse woestijn kolonie Sahara hun grondgebied dat in februari 1976 werd bezet door Marokko en Mauretanië, weer terug moeten krijgen De ondertekening van het vredes verdrag tussen het Polisario en Mauretanië, alsmede het besluit in juli van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid dat de Saha- ranen het recht hebben om zelf over hun toekomst te beslissen, lokte de laatste tijd grote protes ten en dreigementen van Marok ko uit. De absolute meerderheid van de Afrikaanse staten sprak zich op deze topconferentie posi tief uit over de teruggave van de Sahara aan de oorspronkelijke bewoners en het houden van een volksstemming over de toekomst van deze nieuwe staat onder aus piciën van de Verenigde Na ties. Hoe langer hoe meer bestaat de in druk in Noord west-Afrika dat Marokko in de Sahara-kwestie uiteindelijk niet op een gewa pend conflict uit is In tegenstel ling tot alle Marokkaanse politie ke partijen heeft koning Hassen II de neiging zich soepeler op te stellen tegenover een eventuele overdracht van grondgebied aan het Polisario zolang de terreinen, die hij onlangs voor mijnbouw en het zoeken naar olie in concessie gaf aan het Franse chemische be drijf Elf-Auitaine, niet in het ge ding zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 9