VRIJDAG 10 AUGUSTUS 1979
DEN HAAG - „Ik heb er geen
rancuneus gevoel aan over
gehouden. Daar heb ik nooit
last van. Die periode met dat
stuk van het CDA is voorbij.
Het gaf veel opwinding. Maar
ik heb er geen moment slecht
van geslapen. Als ik m'n bed
zie, dan slaap ik".
Dr. Neelie Smit-Kroes wekt tijdens het
gesprek dat wij met haar hebben geen
moment de indruk dat haar gerucht
makende aanvaring met de CDA-top
littekens heeft achtergelaten. Eind
mei had zij die partij ervan beschul
digd dat de weg werd geplaveid voor
een breuk met de WD en een nieuw
verbond met de PvdA. De hele CDA-
top ontstak in woede. Steenkamp eis
te en kreeg excuses. Tot twee maal
toe. Later bleken er wel degelijk
stukken te bestaan die voeding zou
den kunnen geven voor de beschul
digingen die Smit-Kroes had
geuit.
Afgesloten
„Die affaire is afgesloten. Ik zeg daar
niks meer over. Nee, niemand heeft
me gezegd dat ik er verder mijn mond
over moet houden. Maar ik ga niet in
discussies treden over data. Ik heb
gezegd dat de stukken die later op
tafel zijn gekomen voor zichzelf spre
ken. En daar laat ik het bij. Ik heb
Steenkamp beloofd dat ik niet meer
zal doorwroeten.
- Dat moet toch onbevredigend zijn.
Veel commentatoren hebben achter
af gezegd: naar de strekking had
Neelie gelijk.
„Onbevredigend is het, natuurlijk.
Maar ik wil geloofwaardig blijven te
genover mensen die mij in vertrou
wen hebben genomen. Ik heb nu
eenmaal de beslissing genomen om
mijn bron niet te noemen. Dat princi
pe hou ik overeind. Ik had dus niet
moeten zeggen dat ik over „tastbare
bewijzen" beschik. Want die tastbare
bewijzen kan ik niet op tafel leggen
zonder mijn bron in moeilijkheden te
brengen".
Eigen land
Het is de dag voordat ze op vakantie
gaat. Ze heeft het advies opgevolgd
van CD A-minister Andriessen om in
eigen land op vakantie te gaan. Een
geplande vakantie in Italië werd ge
schrapt. In plaats daarvan fietste ze
met haar man en zoon de afgelopen
week door Drenthe. Ongetwijfeld
herkend en nagekeken door veel toe
risten.
„Die bekendheid, daar moetje niet tra
gisch over doen". Ze beaamt dat de
affaire van de laatste maanden aan
zienlijk tot haar bekendheid heeft
bijgedragen. Maar ze hoopt aan het
eind van de rit van dit kabinet toch
meer naam gemaakt te hebben door
haar beleid als staatssecretaris van
verkeer en waterstaat, dan door haar
aanvaring met de CDA-top.
Vindt ze achteraf dat ze beter haar
mond dicht had kunnen houden?
Zonder een spoor van aarzeling: „Oh
neen. Het is voor mij een wet datje de
kiezers moet zeggen hoe het er voor
staat. Ik vind dat ik het moest zeggen,
en ook dat ik het mocht zeggen. En
wat dat betreft zal ik me in de toe
komst niet anders opstellen. In mijn
hele dagelijkse functioneren ben ik
gewend om de dingen nogal recht
voor zijn raap te zeggen. En dat zal
niet veranderen".
Waarom?
- Maar waarom dan tot twee maal toe
excuses aangeboden?
„Kennelijk vond men dat nodig. En
nogmaals: ik kon het stuk, het „tast
bare bewijs" waarvan ik sprak, niet
op tafel leggen zonder mijn bron in
verlegenheid te brengen".
- Was u bang a
r politieke c
„Nee, ik geloof trouwens niet dat de
politiek aan geloofwaardigheid zou
winnen als om dit soort zaken poli
tieke carrières in gevaar zouden ko-
- u brengt uw beleid nogal publiciteits-
gevoelig over het voetlicht. Veel van
uw collega's slagen daar niet in. Mis
schien heeft in het CDA enige jaloezie
meegespeeld?
„Daar heb ik me niet in verdiept. De
kritiek die ze in deze affaire op me
hadden heb ik op zakelijke basis pro
beren te pareren. Ik geloof niet dat op
de persoon is gespeeld. Iedereen in de
politiek moet zelf uitmaken hoe hij of
zij de zaken over het voetlicht brengt.
Staatssecretaris Neelie Smit-Kroes (VVD)
baarde drie maanden geleden groot opzien
met haar beschuldiging dat het CDA weer
naar de PvdA zou verlangen. De gerucht
makende affaire werd uiteindelijk met de
mantel der liefde bedekt. Een van haar
openhartige uitspraken nu tegenover onze
verslaggever Frans de Lugt: „Ik vind dat ik
het moest zeggen en ook dat ik het mocht
zeggen".
De kleur van je haar mag daarin geen
rol spelen. Ik verwacht niet dat ie
mand onder de indruk komt door een
bericht in de Staatscourant. Als be
windsman of vrouw moet je de poli
tiek onder de mensen brengen. Poli
tiek is van de mensen en voor de
mensen".
Theatraal
„Dat klinkt theatraal, maar zo is het wel
en niet anders. Je moet met de zaken
waar je mee te maken hebt, en dus
ook met je beleid, zeggen waar het op
staat. Je moet duidelijk maken watje
wilt en watje doet, en de mensen voor
je gedachten proberen te winnen. Dat
ik de krant zo vaak haal, daar kan ik
de bezwaren niet van inzien. Je moet
juist oppassen dat je de politiek niet
bedrijft vanuit een ivoren toren. Op
passen dat je niet ondergaat in dat
moeilijke jargon waarin de politiek
en het beleid voor de mensen onbe
grijpelijk worden. Ik zou mezelf niet
- U geniet van uw werk, hè?
„Oh ja, ik vind dit werk zalig. Als ik zou
kunnen uitknippen wat ik in de poli
tiek zou willen doen, dan zou dat he
lemaal zijn wat ik nu onder handen
heb, verkeer en waterstaat".
Sommigen zien in de aanspreicenae,
goedogende Neelie Smit-Kroes een
„nieuwe Haja", maar zijzelf ziet zich
als 38-jarig WD-politicus niet in de
rol van liberale leidsvrouwe. „Ik ben
niet zo door het partijpolitiek gebeu
ren gegrepen dat ik dit nooit meer los
zou kunnen laten. Ik voel dat niet zo.
Ik ambieer geen functie in de partij.
Ik zie in mezelf geen tweede Haja. Het
werk dat ik nu doe, dat boeit me bui
tengewoon".
- Maar dat kan over twee jaar afgelopen
zijn. U moet maar afwachten of u in
een nieuw kabinet op deze post kunt
terugkeren, zoals het ook onzeker is
kabinet
„Dat klopt. Het is helemaal open wat ik
dan, in 1981 zou gaan doen. Je moet
bereid zijn terug te keren in de Twee
de Kamer. In principe moet je daar
voor beschikbaar zijn. Het hangt af
van de omstandigheden. Ik vind het
moeilijk om die nu te overzien. Je zit
natuurlijk ook met de vraag of je par
tij je in de Kamer terug wil. Enige
voorzichtigheid is op z'n plaats. Oud
bewindslieden moeten, als ze in de
Tweede Kamer terugkeren, net zo
gemotiveerd zijn als nieuwe kamer
leden. En ik heb voldoende realiteits
zin om er niet helemaal zeker van te
zijn of dat wel altijd het geval is. Daar
zijn voorbeelden genoeg van. Ik weet
het nog niet. Ik zie het wel wanneer
het zover is".
We maken een sprongetje«naar het be
leid waarvoor drs. Smit-Kroes ver
antwoordelijk is. Nederland kent
haar immers niet alleen van de wor
stelpartij met Steenkamp, maar ook
als de vrouw die de binnenschippers
bedwong, van het wegvervoer, van de
DC-10, van de KLM en van de FIT.
Haar voorganger, de radicale dr. Mi
chel van Huiten, had het zwaar te
verduren onder de ene na de andere
blokkade, Smit-Kroes mag wat dat
betreft niet mopperen. Wat is het we
zenlijke verschil tussen haar beleid
en dat van haar voorganger?
Smit-Kroes: „Ik stel het onderne
mingsgewijze karakter van de be
drijfstakken centraal. Ik probeer het
kader te scheppen voor een zo gezond
mogelijke bedrijfsvoering. Het ver
voer is een zelfstandige economische
activiteit. Het is gigantisch wat het
Nederlandse vervoer presteert. Als je
ziet hoeveel bedrijfstakken bij de
overheid aankloppen voor steun. In
het vervoer zie je dat niet. Daar hoe
ven ze niet de hand op te houden, daar
bedruipen ze zichzelf. We moeten
proberen om het klimaat zo te hou
den, dat ze het zelf kunnen blijven
doen, dat ze niet afhankelijk worden
van de overheid".
- De energiecrisis?
„De hemel is niet wolkenloos. Maar
daar hoeven we niet zwartgallig over
te doen. De vervoerssector is sterk
afhankelijk van een voldoende ener
gievoorziening. Besparingen zullen
we niet in de eerste plaats in die sec
tor moeten zoeken. Een bijdrage aan
de bezuinigingen? Dat wel, iedereen
moet zijn aandeel leveren.
Maar de misvatting moet met de kop op
steken dat het vervoer wel even de
problemen kan oplossen. Als men
denkt de kraan in deze sector wel
even dicht te kunnen draaien, dan
vindt men mij vierkant tegenover
zich. Het vervoer is wezenlijk voor de
samenleving. Je kunt niet zonder. Er
komt geen boterham op je bord zon
der dat er vervoer aan te pas is geko-
- De krapte in dieselolie?
„Dat is een tijdelijk probleem. Er is
geen reden voor dieselangst. In elk
geval niet meer of minder dan voor
andere brandstoffen".
- Het front van de binnenschippers, het
lijkt rustig daar.
„We hebben afgelopen winter een actie
gehad. Ik ben niet tegen acties, als ze
maar constructief zijn. We trekken er
nu hard aan om gestalte te geven aan
wat we toen afgesproken hebben. We
proberen in de binnenvaart tot een
gezonde bedrijfstak te komen. Of het
rustig zal blijven in die tak durf ik niet
te zeggen. We verkeren in een sfeer
waarin we goed met elkaar praten.
Wezenlijk is dat ik niet over het hoofd
van de schippers heen een beleid
voer, maar in samenspraak met hen.
Ik heb niet de houding dat ik het be
ter weet dan zijzelf. Dat is tevens het
verschil met mijn voorganger".
- De DC-10 vliegt weer. Welke conclu
sies zijn er getrokken?
„Dat ongeluk in Chicago was een af
schuwelijke zaak. Nu we alle feiten
kennen, durf ik te zeggen: het had
niet hoeven te gebeuren. Het onder
houd in de VS is met dit toestel niet
goed geweest. Er is afgeweken van de
voorgeschreven onderhoudssche-
ma's. 't Is net als met een veilige auto,
bij slecht onderhoud kunnen er on
gelukken gebeuren. De DC-10 is één
van de veiligste vliegmachines. Er is
hier een extra inspectie geweest.
Maar wij hebben ons aan de onder
houdsvoorschriften gehouden. We
kijken met nog meer aandacht naar
de veiligheidsvoorschriften, maar di
recte gevolgen voor de DC-10-toe-
stellen die bij Nederlandse maat-
schappije n in gebruik zijn, heeft het
ongeluk in de VS verder niet".
zo?
„Het is met ons beleid dat ze absoluut
nooit verhoogd zullen worden. We
hebben in dat tarievenbeleid een zeer
grote matiging weten te\ betrachten.
Dat die tarieven, zij het zeer matig,
nog eens worden verhoogd, sluit ik
niet uit. De einddiscussie over de
PTT-begroting is nog niet in het ka
binet geweest. Over een eventuele
verhoging staat dus nog niets
vast".
Tot slot u hebt uw voorkeur uitge
sproken voor Hans Wiegel als WD-
leider. Dat is u. nu Rietkerk de poli
tiek leider is, niet in dank afgenomen.
U blijft een fan van Wiegel?
„Het heeft weinig te maken met fan-zijn
of niet. Rietkerk mag ik ook bijzonder
graag. Maar we moeten wel zo reeel
zijn om te erkennen dat de WD van
nu voor een groot deel te danken is
aan het leiderschap van Hans".
