Madrid in de ban
van bom-psychose
NAAST HET NIEUWS
Nieuw kabinet in recordtijd
Marcuse: voor velen
Thatcher in Lusaka
Bachtiar
bevindt
zich in
Frankrijk
Moord op PLO-man door
ontevreden Palestijnen?
Nederland
zal meer
hulp aan
Nicaragua
schenken
[DINSDAG 31 JULI 1979
BUITENLAND
PAGINA 9
STARNBERG (GPD) - Na een
kortstondige ziekte is Herbert
Marcuse overleden in Starnberg
in Duitsland, het land dat hij in
1933 ontvluchtte voor het nazi
bewind. Voor velen is de81-jarige
filosoof nog steeds de belangrijk
ste geestelijke leider van de stu
dentenbeweging aan het eind der
jaren '60 en de oorsprong van een
groot aantal links-radicale stro
mingen. Ook in Nederland heeft
hij zijn sporen nagelaten vanaf de
Maagdenhuisbezetting tot aan
het huidige feminisme.
Voor de Mei-revolutie in Parijs in
1968 was Marcuse in ons land
vrijwel onbekend en ongelezen.
Daarna is veel van zijn werk in
het Nederlands vertaald en voor
het publiek bereikbaar geworden
via commentaren en studies.
In de demonstraties van die roerige
jaren voerden studenten foto's
met zijn naam eronder mee, naast
die van Mao, Che Guevara, Regis
Debray en Rudi Dutzschke. Het
geen Marcuse overigens afwees,
omdat hij vond dat deze mensen
hun leven werkelijk hadden ge
riskeerd voor een humanere sa
menleving, terwijl hij alleen met
woorden en ideeën aan de strijd
had deelgenomen. Een beschei
den opstelling van een man, die
in de revolutie van 1918 in Duits
land daadwerkelijk lid van een
soldatenraad was geweest.
Al in het begin van de jaren '50 heeft
Marcuse zich beziggehouden met
de analyse van de moderne, hoog
ontwikkelde industriële samen
leving, en vooral die van de Ver
enigde Staten.
Naar zijn opvatting worden de
mensen in deze maatschappij-
vorm tevreden gehouden door de
produktie van steeds meer en
mooiere consumptiegoederen,
waardoor ze in werkelijkheid
worden afgehouden van hun ech
te behoeften, namelijk meer ge
luk, vrede en vrijheid.
In zijn beroemde rede Das Ende der
Utopie aan de Vrije Universiteit
van Berlijn in 1967, wijst hij erop
dat de mogelijkheden van onze
maatschappij nog nooit zo groot
zijn geweest om een einde te ma
ken aan armoede, ellende en on
menselijke arbeid. Het feit dat dit
nog steeds niet gebeurt, verklaart
Marcuse met zijn begrip „sur-
plusrepressie"
Dit „overschot aan onderdruk
king" is een gevolg van de presta-
tiemoraal van onze samenleving.
Alles lijkt in de ban van dit prin
cipe: er moet steeds meer gepro
duceerd worden: mooiere auto's,
wegwerpgoederen, massalec-
tuur, televisieprodukties, oor
logsmateriaal, etc. Het consume
ren is heilig verklaard!
Zelfs in het privé-leven en de sek
sualiteit overheerst de prestatie
dwang, terwijl juist deze twee de
ruimte zouden kunnen bieden
Herbert Marcuse
om eigen behoeften te bevredi
gen. Ze dienen echter om weer
wat bij te komen van het ver
vreemde produktieproces. Zo
wordt de mens in de consump
tiemaatschappij geestelijk en li
chamelijk helemaal in beslag ge
nomen door werktijdindeling en
voortdurende indoctrinatie van
de massamedia en de amuse
mentsindustrie
Ook voor de rebellen en ontevrede
nen heeft de gevestigde orde een
oplossing gevonden in het prin
cipe van Repressieve Tolerantie.
Marcuse heeft dit begrip ontwik
keld aan de hand van het idee dat
de verdraagzaamheid, zoals die in
onze samenleving wordt gepro
pageerd, het geluk van de men
sen in feite meer in de weg staat
dan het bevordert. De zuivere
tolerantie is repressief (onder
drukkend), omdat ze geen partij
kiest en daarmee alle bestaande
onrecht in stand houdt. Zo wordt
alles geaccepteerd van afstom
pende reclame tot en met demon
straties van onrechtvaardig be
handelde minderheidsgroe
pen.
Het protest dat zich aan regels
houdt, wordt geneutraliseerd en
de gevestigde orde kan zich erop
beroemen, dat ieder zich kan la
ten horen. Aldus kapselt zij elke
tegenstelling in.
Het alternatief voor de moderne
consumptiemaatschappij en de
wijze waarop zij veranderd kan
worden, is in het werk van Mar
cuse rijkelijk vaag gebleven. De
werkelijk humane socialistische
samenleving wordt beschreven
als een gemeenschap, waar de
menselijke liefde in al zijn vrije
mogelijkheden overheerst en
waar onmenselijke arbeid, ziekte
en ellende, ja zelfs de macht van
de dood effectief bestreden kun
nen worden. Men is er bevrijd van
de dwang tot presteren en kan
zich wijden aan echte cultuur en
creativiteit, terwijl wetenschap
en techniek ons van de noodza
kelijke produkten voorzien.
Degenen die onze maatschappij
kunnen veranderen, zijn volgens
Marcuse niet meer de vakbewe
ging of de traditionele socialisti
sche partijen (die al te veel zijn
ingekapseld), maar de intellec
tuelen. de studenten en de uitge
stotenen (de hippies en de pro
vo's; in Amerika de negers).
Over het resultaat van hun acties
was Marcuse pessimistisch ge
stemd. „Er bestaat geen enkele
aanwijzing dat het einde goed zal
zijn", schrijft hij in het laatste
hoofdstuk van zijn boek, De
Ééndimensionale Mens.
„Slechts omwille van hen, die geen
hoop meer hebben, is onze hoop
gegeven".
De grote verdienste van Herbert
Marcuse ligt dan ook niet zozeer
in het ontwerpen van een alterna
tief voor onze maatschappij en
een methode om haar te verande
ren, alswel in de analyse van de
hoogontwikkelde industriële
samenleving.
Dat geeft meteen ook de oorzaak
aan waarom vele activisten zich
in de jaren '70 van hem hebben
afgewend en teruggekeerd zijn
naar de bronnen, waarop ook het
werk van Herbert Marcuse geba
seerd was, namelijk Marx en
Freud.
LUSAKA (Reuter/AFP) - Premier
Margaret Thatcher van Engeland
is gisteren in Lusaka aangeko
men waar zij de conferentie van
de Gemenebest-landen bij zal
wonen, die morgen begint.
Terwijl zij in de Zambiaanse hoofd
stad landde, voerden de vijf
PARIJS (AFP) - Sjapoer Bachtiar,
de voormalige premier van Iran,
bevindt zich op het ogenblik in
Frankrijk, zo heeft gisteren een
woordvoerder van Bachtiar te
kennen gegeven.
Bachtiar, aldus de woordvoerder,
zal weer op het politieke toneel
j verschijnen tegen de tijd dat er
verkiezingen worden gehouden
voor de grondwetgevende verga
dering in Iran.
Op 1 januari werd Bachtiar door de
sjah belast met de vorming van
een regering, die een einde moest
maken aan de chaotische toe
stand in het land.
j Hij verdween op 12 februari uit
Iran, vóór de ineenstorting van
het bewind van de sjah en de te
rugkeer in Iran van ajatollah
Chorneini.
Frontlijnstaten' daar bespre
kingen ten einde hun politiek te
gen de regering van premier Mu-
zorewa van Rhodesië te coördi
neren. Zij willen een actieplan
opstellen om Engeland ervan te
weerhouden de regering van Mu-
zorewa te erkennen.
De Zambiaanse president Kenneth
Kaunda is tegen deze besprekin
gen fel van leer getrokken tegen
Margaret Thatcher. Kaunda
noemde de Britse premier een
"bange vrouw" die bevreesd is
voor de groeiende Russische in
vloed in zuidelijk Afrika.
"Het is treurig", aldus Kaunda,
"omdat mensen die bang worden
de rede uit het oog verliezen. Ik
hoop dat ze die fase nog niet heeft
bereikt".
Thatcher heeft al herhaaldelijk la
ten blijken niet afkerig te zijn van
erkenning van de regering Muzo-
rewa en Zimbabwe-Rhodesië en
opheffing van sancties tegen dit
land.
(Van onze correspondent)
MADRID - Het spook van de bompsychose dwaalde giste
ren door Madrid. Duizenden Madrilenen en toeristen, die
met openbaar vervoer door de Spaanse hoofdstad reis
den, werden door de politie uit busstations, metro en van
het nationale vliegveld gehaald, omdat men vreesde dat er
bommen zouden ontploffen.
Doordat de bomaanslagen via het
Madrileense dagblad Diario-16
waren aangekondigd op de be
langrijkste verkeersknooppun
ten in Madrid, hadden de mensen
geen andere uitweg dan op straat
te gaan staan. Hierdoor ontston
den enorme verkeersopstoppin
gen, die het autoverkeer in Ma
drid urenlang hebben ont
wricht.
Onmiddellijk na de eerste bom
melding in de metro sloot de poli
tie de drie drukbezette lijnen van
de Madrileense ondergrondse af
en maande alle passagiers naar
buiten te gaan. Zowel treinstellen
als trajecten werden volledig op
bommen onderzocht zonder enig
resultaat. Het busstation in Zuid-
Madrid werd verschillende uren
door de politieagenten van de
mijnopruimingsdienst uitge
kamd. Het nationale vliegveld
werd eveneens op explosieven
onderzocht, maar in alle gevallen
bleek het een vals bomalarm te
zijn.
De Spaanse exprestrein „Talgo"
onderweg van Barcelona naar
Madrid, werd ter hoogte van Le-
rida twee uur door de politie
vastgehouden, omdat men even
eens een anoniem telefoontje had
ontvangen dat er een bom in een
treinstel was geborgen. Na het
onderzoek door de politie van de
trein vertrok de „Talgo" met twee
uur vertraging naar Madrid.
De Baskische sociale pressiegroep
ETA Politico-Militar heeft giste
ren in een communiqué aan de
Baskische pers de verantwoor
delijkheid opgeëist van de drie
bomaanslagen in Madrid die
zondag vijf doden en 113 gewon
den eisten. Deze groep, die zich
aanvankelijk alleen maar bezig
hield met arbeidsconflicten in
het Baskenland, maar sinds kort
zijn arbeidsveld heeft verlegd
naar terreur op onschuldige bur
gers, heeft aangekondigd dat
men net zolang zal doorgaan met
gewelddadige acties tegen
Spaanse burgers en buitenlandse
vakantiegangers in Spanje totdat
alle Baskische politieke gevan
genen vrij zijn.
In dit kader heeft ETA Politico-Mi
litar verklaard dat er binnenkort
weer bommen, zonder waar
schuwing vooraf, zullen ontplof
fen in de toeristische gebieden
aan de Middellandse-Zeekust.
Geschokt
Het Spaanse volk is diep geschokt
door de drie bomaanslagen in
Madrid van ETA Politico-Militar.
Alle politieke partijen, vakbon
den en beroepsorganisaties eisen
een harde aanpak van dit soort
terrorisme, dat geen ander doel
wit heeft dan argeloze bur
gers.
De Baskische socialist, Ramon Ru-
bial, onder de Franco-dictatuur
jarenlang een gevangenp wegens
zijn politieke ideeën en tot voor
kort voorzitter van de algemene
Baskische raad, de hoogste in
stantie in het semi-autonome
Baskenland, heeft gisteren ver
klaard dat hij een oplossing heeft
voor de eliminering van het terro
risme van de ETA.
,Wij moeten de terroristen van de
ETA op dezelfde manier aanpak
ken als Frankrijk destijds de ex
treem-rechtse organisatie OAS
heeft vernietigd", aldus Rubial,
die er onmiddellijk aan toevoeg
de dat hij dit als democraat on
mogelijk mocht zeggen, maar er
voor uitkwam dat hij geen andere
weg zag om de terreur in het Bas
kenland in de kiem te smo-
Waarnemers, die menen dat Ramon
Rubial eigenlijk de laatste Span
jaard is, die staatsterrorisme toe
zal staan, zijn verrast over deze
uitspraak van hem en zien weinig
mogelijkheden in de realiserig
van zijn suggestie. Indertijd wer
den de kopstukken van de OAS,
een organisatie, die zich tegen het
voorstel van generaal Charles de
Gaulle verklaarde om Algerije
onafhankelijkheid te verlenen,
door de Franse geheime dienst
uit de weg geruimd.
Volgens sommige leden van de ra
dicale Baskische afscheidings
beweging ETA Militar hebben de
overgebleven leden van de OAS
contacten met de Spaanse ge
heime dienst en werken zij hier
mee samen. „Het is niet de eerste
keer dat oud-leden van de OAS
door de Spaanse geheime dienst
worden ingeschakeld om iemand
van ETA Militar in Zuid-Frank
rijk naar de andere wereld te hel
pen", aldus een Spaanse Bask die
meer dan thuis is in ETA-krin-
gen.
De aanslagen van ETA Politico-
Militar van zondag in Madrid en
de bommenpsychose van giste
ren in de Spaanse hoofdstad
hebben onder de bevolking een
anti-Baskisch gevoel teweegge
bracht. Volgens diverse Span
jaarden in Madrid is ETA Politi
co-Militar er alleen maar op uit
om door middel van terreuraan
slagen in Spanje de Baskische
nationaliteit tot iets exclusiefs te
verheffen. De secretaris-generaal
van de Baskische communisti
sche partij Robert Lertxundi
heeft gisteren alle politieke par
tijen aangeraden het contact met
de extreem-linkse Baskische
coalitie uit Euskadiko Eskerra te
verbreken als de daarin opgeno
men partij EIA, de partij van de
Baskische revolutie, die onder
leiding staat van Mario Onaindia,
zich niet uitdrukkelijk distan
tieert van zijn gewapende vleugel
ETA Politico-Militar.
MOND-OP-BEK
Brandweerman Alf Walsh geeft een kat mond-op-mond-beade
ming. Het dier had het bewustzijn verloren door de rookont
wikkeling bij een brand in het Nieuw-Zeelandse Wellington.
De spuitgast gaf het dier ook een hartmassage, waarna het bij
bewustzijn kwam. Als dank kreeg de man een krabbel over
zijn voorhoofd.
HISTORISCH MAXIM S
Maxim's, het bekende sterrenrestaurant in Parijs, is door de
Franse regering tot historisch monument verklaard. Dit bete
kent dat het gebouw niet mag worden veranderd of verbouwd
zonder toestemming van de regering. Maxim's is ingencht in
art nouveau-stijl, een stijlvernieuwing die tussen 1890 en 1910
in Europa opkwam. Het besluit van de regering werd bekend
gemaakt in de staatscourant.
LIEVER DE ROZENKRANS
In de Ierse hoofdstad Dublin verluidde gisteren dat het Ierse
episcopaat een herderlijke brief over het aanstaande bezoek
van paus Johannes Paulus aan de Ierse republiek opstelt,
waarin het er bij de gelovigen op zal aandringen dat zij zich
meer zullen beperken tot zaken van de geest dan tot geestrijk
vocht tijdens het bezoek.
Paus Johannes Paulus wordt op 29 september, op weg naar de
Verenigde Naties in New York, in Dublin verwacht.
De bisschoppen zullen de gelovigen vragen minder naar de fles
dan naar de rozenkrans te grijpen, aldus religieuze kringen
Zij zullen erop wijzen dat meditatie en het gebed moeilijk te
verenigen zijn met het gebrek van genereuze hoeveelheden
drank.
FLAUW
Het blad van de Sowjetrussische communistische partij, Praw-
da, heeft zich beklaagd over het soort grappen dat komieken
hun publiek vertellen: oud, flauw en twiifelachtig.
Het blad haalt een schoolvoorbeeld aan: Twee dronken mannen
zwaaien over spoorwegrails. "Wat een lange rottrap", zegt de
een. "Stil maar", zegt de ander, "daar komt de lift"
De Prawda raadt de komieken aan de ochtendkranten te lezen,
zich te verdiepen in de actualiteit en daaruit een spirituele
monoloog voor de voorstelling van 's avonds te halen.
Russische komieken als Arkadi Raikin hebben het niet gemak
kelijk: grappen over het Kremlin en zijn politiek, seks. ras en
nationale gevoeligheden zijn verboden. Wat overblijft zijn
grappen op nationale tekortkomingen, zoals slechte dienst
verlening in eethuizen.
Portugal heeft regering
'voor honderd dagen
GENÈVE (Reuter) - Ontevreden
leden van de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie PLO hebben de
militaire leider van de PLO Zu-
heir Mohsen gedood, zo staat in
een brief die gisteren aan een
krant in Genève is gezonden.
Het dagblad La Suisse schreef drip
kopieën te hebben ontvangen
van een getypte brief die in slecht
Frans gesteld was en die geda
teerd was op 27 juli. Daarin stond
dat Mohsen woensdag in Cannes,
Frankrijk, gedood werd omdat
hij "in koelen bloede het leven
van alle andere Palestijnen in de
waagschaal stelde" zonder zich
zorgen te maken om hun lot. "Wij
besloten onder elkaar, de PLO.
hem uit de weg te ruimen.
In de brief "van PLO-leden die op
doorreis in Zwitserland waren",
stond dat Mohsen een aanval te
gen de Egyptische ambassade
eerder deze maand, op touw had
gezet.
Na een tweedaags beleg gaven vier
Palestijnse guerrillastrijders zich
over. Bij de aanslag werden twee
Turkse politiemannen gedood.
Volgens La Suisse was een kopie
van de brief gericht aan het
dagblad, een tweede aan de Zwit
serse politie en een derde aan de
Franse diplomatieke missie in
Geneve.
(Van onze correspondent)
LISSABON - De nieuwe
Portugese eerste minister,
Maria de Lurdes Pintasil-
go heeft in recordtijd een
regering weten te forme
ren. Gisteravond onthulde
een links-radicale partij
leider na zijn bezoek aan
de minister-president, de
belangrijkste namen.
Tegen de verwachting in zouden er
in het nieuwe kabinet, behalve de
eerste minister zelf, verder geen
vrouwen voorkomen. Verrassing
was ook de naam van de minister
van financiën, Sousa Franco en
van industrie en techniek, José
Sa Borges. Sousa Franco is een
van de belangrijkste dissidenten
van de sociaal-democratische
partij, die in april van dit jaar de
fractie van deze partij in tweeën
lieten splijten. Hij is eerder mi
nister van financiën geweest in
de laatste voorlopige regering
van eind 1975 tot herfst 1976. José
Sa Borges is een dissident van de
PSD uit 1975. Hij was eerder mi
nister van sociale zaken tijdens
twee van de als revolutionair be
kend staande voorlopige rege
ringen van premier Vasco Gon-
calves.
De minister van transport. Montei-
ro da Silva, is een man die nog
maar een paar weken geleden
door de regering-Mota Pinto om
waarschijnlijk politieke redenen
uit zijn functie van directeur van
het openbaar transport was ont
heven.
Het kabinet van Pintasilgó staat
ongetwijfeld meer in het centrum
van de Portugese politiek. Dit in
tegenstelling tot de regering van
Mota Pinto, die zich duidelijk
rechts opstelde. Wat echter pre
cies de politiek van deze „rege
ring van honderd dagen" zal zijn.
Kan nog moeilijk worden voor
speld. De socialistische leider
Mario Soares toonde zich giste
ren na afloop van zijn bezoek aan
Pintasilgó tevreden, zij het met
enig voorbehoud voor niet nader
genoemde ministers.
De meest omstreden posten van het
kabinet - die van landbouw en
mediabeheer - worden bekleed
door gematigde ministers, van
wie het concrete beleid moeilijk
te voorspellen is.
Het is waarschijnlijk dat de com
munisten en de socialisten het
kabinet zo zij het al niet zullen
steunen, het toch in ieder geval
zullen gedogen. De rechtse PSD
en CDS hebben te zamen te wei
nig stemmen om het in functie
treden van de regering te verhin
deren. Na de aanvaarding van het
regeringsprogramma - binnen de
komende twee weken - door het
parlement, zal president Eanes
het parlement ontbinden en
nieuwe verkiezingen uitschre
ven, waarschijnlijk in novem
ber.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG - De Neder
landse ambassadeur in
Costa Rica, dr. Efraim
Jonckheer, heeft eind vo
rige week door een bezoek
aan de nieuwe minister
van buitenlandse zaken
van Nicaragua, Miguel
d'Esoto, de erkenning van
de nieuwe Nicaraguaanse
overgangsregering door
Nederland bevestigd.
Ambassadeur Jonckheer besprak
met minister d'Esoto de moge
lijkheden voor verdere Neder
landse hulp aan het zwaar geteis
terde Nicaragua. Een woord
eerder van het ministerie van
buitenlandse zaken in Den Haag
deelde gisteren mee dat Neder
land bereid is naast de al ver
strekte j 500.000 noodhulp ver
dere hulp te verlenen, maar dat
eerst in overleg met het bewind in
Managua wordt gezocht naar een
passende bestemming.
De Verenigde Staten hebben giste
ren gezegd dat zij tegen alle po
gingen zijn om het nieuwe be-
wind in Nicaragua ten val te
brengen en dat zij dergelijke po
gingen zouden zien als activiteit
die indruist tegen de wil van de
Organisatie van Amerikaanse
Staten.
„Elke poging om de situatie te ont
wrichten of geweld mi te lokki n
zal door de Verenigde Staten
worden beschouwd als ingaande
tegen de OAS-resolutie", aldus
een verklaring van de Ameri
kaanse ambassade in Managua
De verklaring verscheen nadat
majoor Bravo van de verslagen
Nationale Garde in Miami in Flo
rida had gezegd dat hij een leger
van zevenduizend man hergroe
peerde voor een aanval op het
nieuwe bewind in Managua
De zoon van Somoza. Anartasio
Somoza Portocarrero, zou in
Honduras proberen de Nationale
Gardisten rond zich te scharen
die na hun nederlaag de vlucht
hadden genomen.
De leider van de Spaanse Socialis
tische Partij. Felipe Gonzalez, is
gisteren in Managua aangeko
men voor het voorbereiden van
het bezoek dat een delegatie van
de socialistische internationale
aan Nicaragua zal brengen
Gonzalez werd begroet door minis
ter van buitenlandse zaken Mi
guel d'Esoto Na een gesprek met
deze leerde hy de andere leden
van de voorlopige regering van
nationale wederopbouw kennen
De delegatie van de Socialistische
Internationale wordt eind van de
week in Managua verwachten zal
bezien hoe zy het nieuwe regime
kan helpen.
