„Stille hulp" blijft nodig
OAE is meer dan
ooit verdeeld
QgSHSBEi
„Geen gevaar
geweest
voor bevolking
kristenen in Oost-Europa opzoeken
en onopvallend bijstaan
Universiteit misschien
met Kerstmis gesloten
RIJDAG 20 JULI 1979
(Van onze redactie geestelijk leven)
'ommige mensen zouden het liefst vandaag nog de auto vol ladensmet
etenswaren en kleding en een kist met bijbels op de achterbank, richting
Oost-EuropaV/ant we zijn op de wereld om elkaar te helpen, nietwaar?
De Stichting Oecumenische Hulp aan Kerken en Vluchtelingen te Utrecht
(SOH), waarin elf Nederlandse kerken en godsdienstige groeperingen
samenwerken, adviseert echter, haar eerst even te bellen ofte schrijven
(030-710614, Corn. Houtmanstraat 17, 3572 LT Utrecht) vóór men met
vakantie naar dit deel van Europa gaat. Hoé er kan worden geholpen is
namelijk een vraag waar de Europa-commissie van de Werelddiakona-
ten zorgvuldig over heeft nagedacht.
Iet gaat hier niet om ontwikke
lingshulp in hongergebieden.
Ook moet men goed in de gaten
houden dat sommige Oosteuro-
pese landen een cultuur van vele
eeuwen hebben. "We moeten de
historische ontwikkelingen en de
daaraan verbonden historische
schuld, ook van kerken, niet on
derschatten. En ook niet de in-
te worden. Onderlinge hulp van
gemeente tot gemeente biedt ook
mogelijkheden. De Europa
commissie van de Werelddiako-
naten belegt regionale bijeen
komsten - en ze gaat daarmee
door - om mensen uit de kerken
die zich met stille hulp willen be
zighouden bij elkaar te brengen.
"Die hulp blijft zeer nodig".
druk wekken alsof de kerken van De Stichting Oecumenische Hulp
Oost-Europa van ons afhankelijk
zijn. De behoeften in de ver
schillende landen moeten we wel
kennen en elke vorm van dik
doenerij en zelfgenoegzaamheid
vermijden, economisch, politiek
en kerkelijk". Aldus de Stichting
Oecumenische Hulp in haar bul
letin.
?och moet er in Oost-Europa wor
den geholpen. Die hulpverlening
omvat in het algemeen: litera
tuur, hulp bij herstel van gebou
wen (pastorieën, kerken), trans
portmiddelen, medicijnen, stu
dentenuitwisseling, conferen
ties, in enkele gevallen steun voor
bejaardencentra en tehuizen voor
gehandicapten en ook zoiets als
het mee-fïnancieren van 120.000
nieuwe liederenbundels voor
Tsjecho-Slowakije.
De bijbelgenootschappen helpen
bij het herdrukken van bijbels,
maar werken wel via de officiële
kanalen, die overigens iets meer
ruimte lijken te gaan bieden. Te
genwoordig is vertaalwerk en
distributie van bijbels op grotere
schaal mogelijk dan voorheen,
zelfs zo dat het aantal gesmok
kelde bijbels daarbij in het niet
valt, aldus de Oost-Europa-se-
cretaris van de bijbelgenoot
schappen, mr. Van Luyn.
Bijzondere noden
De "stille hulp" gaat vooral naar
mensen met bijzondere noden,
zoals naar hen die in kerk of staat
van het regime te lijden hebben.
"Helaas moet ook lectuur als
stille hulp worden verstrekt",
schrijft een medewerker van
SOH. Steun aan gemeenten en
predikanten eveneens. Moeilij
ker lijkt het, ook auto's als stille
hulp te geven. Toch kan een auto
van groot belang zijn. Kerkewer-
kers worden daarmee in staat ge
steld hun werk in moeilijke om
standigheden te doen.
Het probleem is de willekeurigheid
(giro 5261 Utrecht, onder vermel
ding van "Helpen in Oost-Euro
pa") roept in haar bulletin op tot
steun aan een aantal facetten van
het Oosteuropese hulpverle-
ningswerk. Ze heeft er drie op het
oog: deelneming in het werk van
de Europa-commissie van de
Werelddiakonaten (bijbelconfe
renties, bijbelverspreiding en
kerkrestauraties), stille hulp (die
door goede organisatie niet ont
aardt in schadelijk hobbyisme)
en het Hendrik Kraemer-huis te
Berlijn, waar ds. Bé Ruys al jaren
verbindingen legt tussen Oost en
West. In dat oecumenische ge-
spreks- en informatiecentrum
(Limonenstrasse 26) is veel te
doen. Men heeft behoefte aan een
theologiestudent voor Jena (half
jaar), een voor Praag (een jaar) en
aan "zomerdravers" voor het
Kraemer-huis zelf.
Reservaat
Onder Oost-Europa verstaat de
Stichting Oecumenische Hulp
een achttal landen die hun geo
grafische ligging, in het oosten
van dit continent, en hun staatsi
deologie (socialistisch, leninis
tisch, marxistisch) gemeen heb
ben. Het zyn: Bulgarije, Oost-
Duitsland, Joegoslavië, Honga
rije, Polen, Roemenië, de Sowjet-
Unie en Tsjecho-Slowakije.
De Oosters-orthodoxe Kerk is in de
meeste van deze landen van groot
belang. Soms ook de Rooms-Ka-
tholieke. De aandacht van de Eu
ropa-commissie van de Wereld
diakonaten gaat met name uit
naar de protestantse kerken. In
Bulgarije is 0,2 procent van de
bevolking protestants, in Oost-
Duitsland 60 procent, in Joego
slavië 6, in Hongarije 21, in Polen
1,5, in Roemenië 7 en in Tsjecho-
Slowakije 10 procent, terwijl in
de Sowj et-Unie, naar voorzichti
ge schatting, 3 miljoen protestan
ten wonen.
van de stille hulp. Wie relaties De Oosteuropese christenen leven
heeft, maakt meer kans geholpen allen min of meer in een reser
vaat. Er zijn, aldus het bulletin
van SOH, duidelijke grenzen
voor hen getrokken. Het liefst
zou de overheid die grens leggen
bij de kerkmuur.
De werkelijkheid verschilt van
land tot land en van regime tot
regime. De kerken moeten leven
en zien te overleven met wisse
lende speelruimte. Ook met
compromissen, en dus vaak met
vuile handen. "Maar wij in het
Westen hebben natuurlijk mak
kelijk praten, omdat wij op af
stand onze handen veilig in on
schuld kunnen wassen".
Toch is er in Oost-Europa een dis
cussie over de consequenties van
deze compromis-politiek. De
kernvraag is of het gaat om een
kerk-zijn IN of TEGEN het so
cialisme. Er tekent zich ook nog
een derde weg af: NAAST het so
cialisme, in een soort neutraliteit.
Dienen
Ook de staat kiest. Als die zich op
Moskou oriënteert, is de keus wel
bepaald. In de socialistisch-leni-
nistische ideologie is er geen
plaats voor het geloof in God en
dus ook niet voor de kerk. Voor
mensen die in hun socialistische
ontwikkeling zijn achtergeble
ven en nog aan het geloof vast
houden mag de kerk nog wel
even blijven bestaan, maar dan
toch op een zo laag mogelijk pitje.
De kerkmuur is de absolute
grens. En ook daarbinnen is niet
alles mogelijk.
In Polen en Oost-Duitsland is de
situatie weer heel anders.
De kerken reageren hierop ver
schillend. Sommige zijn gewik
keld in een discussie met de an
dere denkwereld. Andere trek
ken zich terug. Weer andere kie
zen voor een houding van verzet.
Een schrijver in het bulletin van
SOH waarschuwt voor pasklare
antwoorden op vragen als: wie
heeft nu gelijk en handelt in ge
hoorzaamheid aan Christus?
"Het is geen eenvoudige zaak.
Dat weten de mensen in Oost-
Europa zelf het best. In elk geval
kunnen wij niet uitsluitend voor
hen antwoorden. Ons wordt ge
vraagd, de kerken en de mensen
daar te dienen door te doen wat
zij van ons vragen".
PAGINA 15
Hulpprediker. De heer A. Christ
te Leiden is geslaagd voor het ex
amen hulpprediker vanwege de
Nederlandse Hervormde Kerk.
Hij heeft daarmee een driejarige
avondopleiding afgesloten. De
heer Christ, die godsdienstles
geeft aan de openbare scholen in
Leiden, had als catecheet al een
beperkte preektoestemming
maar nu mag hij overal in kerk
diensten voorgaan en is hij ook
bevoegd een gemeente te leiden.
Dat laatste is nog niet zijn plan.
Voorlopig blijft hij schoolcate-
cheet
Afscheid. Op zondag 16 septem
ber hoopt ds. W. L. Tukker af
scheid te nemen van de gerefor-
meerde-bondsgroep binnen de
hervormde gemeente te Wasse
naar. Hij gaat bijstand in het pas
toraat verlenen te Arnemuiden.
Bezetting. Omwonenden heb
ben de rooms-katholieke Boni-
faciuskerk in de binnenstad van
Dordrecht bezet. De kerk is voor
de eredienst niet meer in gebruik.
De bezetters zijn het er niet mee
eens dat de jeugdsociëteit Bibe
lot van de kerk gebruik gaat ma
ken. De gemeente heeft hiervoor
toestemming gegeven omdat de
jongeren hun pand, wegens uit
breiding van het gerechtsge
bouw, moeten verlaten en er in de
binnenstad geen andere plaats
voor hen is.
Het buurtcomité Wijnstraat, dat
wèl een ander pand voor dit
jeugdwerk zegt te weten, vreest
overlast als de jeugdsociëteit de
kerk heeft betrokken. In de nau
we bebouwing van deze binnen
stad is dat vragen om moeilijkhe
den, zo beweert het.
Aanleiding tot de actie is dat de
verbouwingswerkzaamheden in
de kerk al zijn begonnen zonder
akkoordverklaring van de minis
ter van cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk en ook
zonder bouwvergunning.
Bezorgd
I Filippijnen. In een telegram aan
president Marcos van de Filip
pijnen spreekt de commissie
voor internationale aangelegen
heden van de Wereldraad van
Kerken haar bezorgdheid uit
over het lot van vijftien studen
tenleiders die in Manila zijn gear
resteerd zonder dat daar enige
reden voor werd opgegeven. Vol
gens betrouwbare berichten
worden deze mensen gemarteld
en mogen zij geen bezoek ont
vangen. De commissie van de
Wereldraad vraagt om hun vrijla
ting.
Weg uit Sowjet-Unie. Leiders
van de Pinksterbeweging, 20.000
gelovigen vertegenwoordigend,
hebben een dringend beroep op
de paus en de bisschoppen van de
Rooms-Katholieke Kerk in de
vrije wereld gedaan om hen te
helpen uit de Sowjet-Unie te
emigreren. De briefschrijvers
zien in de nieuwe paus hun "van
zelfsprekende voorspreker",
"omdat deze uit persoonlijke er
varing weet wat Sowjet-macht is
en wat voor kwellingen deze over
het christendom heeft gebracht".
Vorig jaar heeft deze - officieel
niet-geregistreerde - groepering
al besloten het staatsburgerschap
op te zeggen en emigratie aan te
vragen. Zij vindt dat de beper
kende wetgeving in de Sowjet-
Unie het bijna onmogelijk maakt
als "gewetensvol christen" te le
ven.
Slaven
O Taiwan. De zeven rooms-katho
lieke bisschoppen van Taiwan,
het voormalige Formosa, hebben
de hulp van het wereldepiscopaat
en van "alle mensen die de ge
rechtigheid liefhebben" ingeroe
pen om de zeventien miljoen in
woners van dat land niet tegen
hun wil over te leveren aan de
volksrepubliek China. De inter
nationale politiek heeft Taiwan,
aldus de bisschoppen, geleidelijk
aan beroofd van alle garanties en
bescherming voor een zelfstan
dig voortbestaan.
De bisschoppen hebben geen illu
sies over de democratisering in
de volksrepubliek China.
"Daarmee in dialoog gaan is het
zelfde als aan de snorharen van
een tijger trekken". Het episco
paat van Taiwan erkent wel de
moeilijkheid dat weigering van
de dialoog internationaal verlies
aan respect betekent. Maar een
eventueel contact met de volks
republiek mag niet leiden tot
"uitlevering aan de Chinese sla
vernij".
JOHANNESBURG (GPD) -
Voor de meest stormach
tige scène in de geschie
denis van de Organisatie
voor Afrikaanse Eenheid
tot nu toe zorgde Oegan-
da's nieuwe staatspresi
dent Godfrey Biniaisa.
Totaal verrast en zwijgend luister
den de staatshoofden van Afrika
naar de beschuldigingen, volgens
welke veldmaarschalk Idi Amin
stukken lever van zijn slachtof
fers tijdens het ontbijt at en dat
hij meer dan vijfhonderdduizend
moorden op zijn geweten had. Hij
noemde het vroegere staatshoofd
van Oeganda een leugenaar, die
slechts per toeval weieens de
waarheid vertelde, een primitie
ve fascist en een bloeddorstig
man.
Meer dan tien minuten lang somde
Biniaisa beschuldigingen en be
ledigingen op, verdedigde Tan
zania's inval in Oeganda en viel
ten slotte de presidenten van Li
beria en Soedan aan, omdat zij
wederom Tanzania beschuldig
den. Ironisch zei Biniaisa- „En
dat is de man (Idi Amin) die door
de president van de Soedan een
broer wordt genoemd".
Wederrechtelijk
In een poging de situatie te redden,
eiste toen Nigeria's staatshoofd
Als energiebesparing
LEIDEN - Het college van bestuur van de Leidse universiteit zal voor
oktober laten weten of het zal overgaan tot sluiting van universiteitsge
bouwen tussen kerst en nieuwjaar. "De mogelijkheid om op deze manier
energie te besparen heeft ook onze aandacht", zegt het college in ant
woord op vragen van het universiteitsraadslid dr. M. J. M. de Haan.
"Wij zijn doende de informatie over deze aangelegenheid, waarover de
meningen en ervaringen landelijk verschillen, te completeren". Bij de
besluitvorming zal aldus het college van bestuur, "zeker ook rekening
worden gehouden met de meningen van het personeel van de universi
teit over de effecten die een sluiting tussen kerst en nieuwjaar op de
werkzaamheden kan hebben".
Het raadslid De Haan had het college onder meer gevraagd of het college
op korte termijn de mening van het personeel zou kunnen peilen en of
het enig inzicht heeft over de meningen van het personeel over een
dergelijke sluiting.
luitenant-kolonel Olusegun Oba-
sanjo het recht om een brief van
professor Jusuf Luie voor te le
zen, waarin deze wederom be
weerde dat hij door Julius Nyere-
re wederrechtelijk in Dar-es-Sa-
lam werd vastgehouden en dat hij
nog steeds de rechtmatige presi
dent van Oeganda was. Uit pro
test verliet president Godfey Bi
niaisa de zaal. Het was het storm
achtig einde van de tweede dag
van de bijeenkomst van Afri
kaanse staatshoofdeh in Monro
via.
De zestiende topconferentie van de
Organisatie voor Afrikaanse
Eenheid (OAE), die thans in Li
beria's hoofdstad Monrovia
plaatsvindt, wordt nu al niet al
leen als de meest geheimzinnige,
maar ook als de meest vruchtelo
ze in de geschiedenis der ontmoe
tingen van Afrikaanse staats
hoofden beschouwd.
De meningsverschillen, ruzies en
recht tegenover elkaar staande
opvattingen over verschillende
Afrikaanse problemen bereikten
reeds op de eerste dag een erger
lijk hoogtepunt, toen het staats
hoofd van de Soedan, president
Jafaar Numeiry, zijn „broer"
veldmaarschalk Idi Amin verde
digde en Tanzania en president
Julius Nyerere beschuldigde het
handvest van de organisatie ge
schonden te hebben, dat bepaalt
Snelheidscontrole
LEIDEN - De Leidse politie heeft
gistermiddag tusen drie en vijf
uur op drie plaatsen in de stad
een snelheidscontrole gehouden.
Op de Gooimeerlaan, de Oegst-
geesterweg en de Lammen-
schansweg werden in dit tijdsbe
stek van 725 auto's de snelheid
gemeten. Maar liefst 92 automo
bilisten bleken in overtreding te
zijn. De hoogst gemeten snelheid
was 87 kilometer per uur.
De Oegandese president Godfrey Binaisa die ook van de conferentie in
Monrovia is weggelopen.
dat geen Afrikaanse staat zich
mag mengen in de binnenlandse LegGT
problemen van een ander
land.
Nog erger
Maar het werd nog erger. Toen
Egyptes president Anwar Sadat
begon het vredesverdrag tussen
zijn land en Israël te verdedigen,
verlieten de vertegenwoordigers
van Algerije, Libië, Mauretanië,
Marokko, Tunesië, Djibouti, Be
nin en Madagascar demonstratief
de zaal. Zij wilden de woorden
dat „Egypte een vredes-procédé
in het Midden-Oosten is begon
nen en deze weg niet meer zal
verlaten" niet horen. Ook de op
roep aan de Palestijnen om thans
een eigen regering op te richten,
die door Egypte gesteund zou
worden, vond nauwelijks ge
hoor.
Ondanks het feit dat de ministers
van buitenlandse zaken van de 49
Afrikaanse leden van de organi
satie de topconferentie tien da
gen lang achter gesloten deuren
voorbereidden, werden nauwe
lijks ingrijpende resoluties opge
steld en werd geen enkel
probleem opgelost. De meeste
vraagstukken werden op de lan
ge baan geschoven, omzeild of
gewoonweg over het hoofd ge
zien. Opnieuw waren de Afri
kaanse staten het slechts eens ten
opzichte van één probleem, na
melijk de ontwikkeling in zuide
lijk Afrika, met name in Zim-
babwe-Rhodesië, Namibië en
Zuid-Afrika.
Radio-actieve lozing in Witte Singel
Ook over de plannen om een pan-
Afrikaans leger op te richten,
werd tot nog toe geen eenheid be
reikt. Een dergelijk leger, dat
voor het eerst gebruikt zou kun
nen worden voor de bevrijding
van zuidelijk Afrika van de blan
ke heerschappij, zou minstens
850 miljoen dollar kosten. Tot
nog toe blijkt echter dat een groot
gedeelte van de Afrikaanse staten
nog niet eens de jaarlijkse bijdra
ge voor de Organisatie van Afri
kaanse Eenheid heeft betaald. In
Monrivia spreekt men dan ook
ironisch van „Afrika's fantoom-
leger".
Diefstal uit
kledingzaak
LEIDEN - Een onbekend gebleven
man heeft gistermiddag in een
herenmodezaak aan de Boter
markt een bedrag van ongeveer
500 gulden buitgemaakt.
De man werd door het personeel
aangetroffen op de tweede ver
dieping van de modezaak, welke
normaal voor het publiek is ge
sloten. De man, die vertelde uit
zijn broek te zijn gescheurd, werd
vervolgens de deur gewezen.
Korte tijd later bleek dat drie
verkoopsters geld uit hun porte
monnees misten. In totaal een
kleine 500 gulden.
LEIDEN - Volgens burgemeester en wethouders van Lei
den is er geen enkel gevaar voor de Leidse bevolking
geweest na het lozen van radio-actieve stoffen door het
zoölogisch laboratorium aan de Kaiserstraat. Zij ant
woorden dit op schriftelijke vragen van de CDA-gemeen-
teraadsleden Walenkamp en Van der Waals.
"Uit informatie van de Inspectie
van de Volksgezondheid is ons
gebleken, dat ten hoogste 0,1 mi
crocurie van de radio-actieve stof
tritium in het gemeentelijk riool
terecht is gekomen. Deze hoe
veelheid blijft ruim binnen de in
de vergunning vermelde gren
zen. Er is dan ook op geen enkel
ogenblik sprake geweest van ge
vaar voor de Leidse bevolking".
Half juni werd bekend dat er bij het
zoölogisch laboratorium aan de
Kaiserstraat radio-actief afval
was geloosd in een riool. Volgens
allerlei berichten zou bij toeval
een grote hoeveelheid radio-ac
tief materiaal in de spoelkeuken
van de afdeling Oecologie zijn
ontdekt, waarvan de straling te
hoog en in strijd met de door de
voorschriften aangegeven hoe
veelheden was.
Verder werd melding gemaakt dat
soortgelijke voorvallen reeds
eerder, in januari en maart van d it
jaar, zouden hebben plaatsge
vonden.
Geen van de gemelde gebeurtenis
sen gaven aanleiding om van ge
meentewege tot actie over te
gaan, omdat het immers een uni
versitaire aangelegenheid betrof
en dat door de hiervoor geëigen
de instanties van rijks- en/of uni-
versiteitswege voldoende maat
regelen getroffen worden om
gemaakte fouten te herstellen
dan wel herhaling in de toekomst
te voorkomen.
Uit het antwoord van B en W blijkt
onder andere dat in de aan de
universiteit voor het zoölogisch
laboratorium verleende vergun
ningen ook voorschriften zijn
opgenomen aangaande de lozing
van radio-actieve stoffen op
openbare riolen. Zo is het volgens
het college verboden om recht
streeks vloeibare radio-actieve
afvalstoffen in het riool te lozen;
wel is dit echter toegestaan via
tussentijdse opvang in een vat of
tank, waarbij de concentratie van
het radio-actieve afval zeer laag
moet zijn.
Naar de mening van het college van
B en W zijn er in het algemeen
voldoende wettelijke regelingen
en voorschriften om het gebruik
van radio-actieve stoffen in labo
ratoria in goede banen te leiden
en onder controle te houden.
"Echter is het maken van menselij
ke fouten, waarvan in dit geval
sprake is, nooit geheel te voor
komen en zeker niet door een
stelsel van voorschriften en ver
bodsbepalingen".
