VS steunden de Somoza's
jarenlang door dik en dun
Familiedictatuur bracht Nicaragua aan rand afgrond
democratisch aanzien te ge
ven.
Zijn broer Anastasio nam in '56 de
leiding over van de Nationale
Garde, en na de dood van Luis in
'67 werd hij president. Hij hield
dit vol tot 1972, waarna een drie
manschap, met hetzelfde oog
merk als in 1963, de macht over
nam. In 1974 werd Anastasio So-
moza echter opnieuw tot presi
dent gekozen, maar nu tot 1 ja
nuari 1981.
Nationale Garde
Een van de belangrijkste peilers
waarop de Somoza-dynastie
steunde, was de Nationale Garde.
Dit privé-leger van de Somoza's
stond borg voor het instandhou
den van een onbeperkte alleen
heerschappij en werd gebruikt
als wapen in de strijd tegen zich
verzettende groepen Nicaragua-
nen.
De Somoza's hielden de Nationale
Garde in hun greep door niet ge
heel loyale officieren om te kopen
of te verwijderen, beloningen in
de vorm van promoties, geld en
andere begerenswaardige dingen
zoals banen bij de overheid of in
een van Somoza's bedrijven. Ook
het tegen elkaar uitspelen en het
regelmatig overplaatsen van ho
ge militaire functionarissen hiel
pen de dictators hun machtsposi
tie veilig te stellen.
Bovendien was de gespletenheid
van de oppositiepartij in Nicara
gua er een belangrijke oorzaak
van dat de Somoza's zich als on
betwiste staatsleiders van de
Middenamerikaanse staat ruim
veertig jaar lang konden handha
ven. Aan de ene kant heerste er in
de oppositie 4e compromisge
dachte van degenen die econo
misch met het systeem verbon
den waren en aan de andere kant
die van de totale socialistische
omwenteling. Die verdeeldheid
had tot gevolg dat er nooit één
grote vuist, maar verschillende
kleine werden gebald-
Aardbeving
Pas na 1972 vielen de schellen de
Nicaraguanen goed van de ogen.
De aardbeving in dat jaar, die het
centrum van de hoofdstad Mana
gua volledig verwoestte, bete
kende een goudmijntje voor de
presidentiële familie. Somoza liet
zich onmiddellijk benoemen tot
minister van wederopbouw en
hoofd van het nationale noodco-
mité. Zijn zoon Anastasio III
werd belast met de organisatie
van de noodhulp. Vader en zoon
verkregen op die manier de vol
ledige controle over de binnen
stromende internationale finan
ciële hulp en de zendingen voed
sel en kleding.
Het optreden van Somoza had een
geweldige irritatie onder het Ni
caraguaanse volk tot gevolg en
leidde in 1974 tot de oprichting
van de UDEL, een samenwer
kingsverband van zeven politie
ke partijen en vakbondsfedera
ties. De UDEL was erop gericht
Somoza ten val te brengen en had
geen radicale verandering van de
Nicaraguaanse samenleving in
het vaandel staan. De leider van
deze groep, de hoofdredacteur
van de oppositiekrant La Prensa,
Pedro Joachim Chamorro-Car-
denal, werd januari vorig jaar
doodgeschoten.
Juni '78 sloot de oppositie zich nog
hechter aaneen. Het Brede Oppo
sitie Front werd opgericht,
waarin de UDEL, de Democrati
sche Beweging van Nicaragua
(MDN), de verschillende conser
vatieve partijen, de christen-de
mocraten en 4e 'Groep van
Twaalf samengingen.
Sandinisten
Naast deze oppositieorganisaties
bestond sinds 1961 in Nicaragua
het Sandinistische Bevrijdings
front (FSLN), genoemd naar ge
neraal Sandino. In de jaren '60
bouwden de Sandinisten een
belangrijk net van sympathisan
ten en leden op. Toch was de be
vrijdingsbeweging bij het Nica
raguaanse volk in de begipjaren
'70 een nog vrij onbekende orga
nisatie, die ver weg in de bergen
streed.
De Sandinisten bestaan uit drie
groeperingen. Onlangs kwam
daar een vierde bij, waarvan nog
onduidelijk is welke politieke
ideologie die aanhangt. Twee
groepen binnen het bcvrijdings-
front zijn voor een klassenstrijd
tussen het proletariaat en de
bourgeoisie, gestoeld op een
marxistisch-leninistische ideo
logie. De derde groep staat een
meer veelzijdige opstelling voor.
Men zoekt samenwerking met
alle bevolkingsgroepen, inclusief
de zakenmensen.
Plunderen
De handelwijze van de dictator tij
dens de Tweede Wereldoorlog
geeft een aardig beeld van de ma
nier waarop Somoza ervoor zorg
de zijn schaapjes rijkelijk op het
droge te krijgen. Ook Nicaragua
had Duitsland de oorlog ver
klaard, maar Somoza's enige bij
drage aan het bestrijden van het
nazisme was het nationaliseren,
dat wil zeggen het zich toeèige-
nen, van alle Duitse eigendom
men in Nicaragua. Met als resul
taat dat de president de grootste
grootgrondbezitter van het land
werd.
De opvolging van de vermoorde
president in 1956 leverde geen
enkel probleem op. Zijn drie zo
nen Luis, Anastasio en José wa
ren goed getraind uit de Verenig
de Staten teruggekomen en
stonden borg voor het in stand
houden van de dynastie. Luis
volgde zijn vader op en droeg in
1963 de macht over aan René
Schick, een aanhanger van de
Somoza-familie, terwijl hijzelf de
leiding van de Liberale Partij be
hield. Deze schijnvertoning was
in scène gezet om Nicaragua een
Nicaragua: strategisch boor de Verenigde Staten.
Nicaragua is bevrijd van de wurgende dictatuur van de
Somoza-familie. Ruim veertig jaar lang hebben de dicta
tors zich op een gigantische manier weten te verrijken ten
koste van het merendeel van het Nicaraguaanse volk, dat
kampte met werkloosheid, armoede en onderontwikke
ling.
De val van dictator Somoza is het gevolg van het verzet van
het Nicaraguaanse volk tegen zijn bewind onder aanvoe
ring van het Sandinistische Bevrijdingsfront, en van de
ommezwaai van de Verenigde Staten in hun houding ten
aanzien van de Middenamerikaanse staat.
De bevolking vlucht uit de steden, die door Somoza's Nationale Garde werden gebombardeerd.
Nicaragua werden behartigd,
bleek uit de manier waarop So
moza in 1939 in de VS werd ont
vangen. President Roosevelt
wachtte hem op met een militair
muziekcorps, kanonschoten en
een applaus van duizenden
staatsambtenaren, die drie uur
vrij hadden gekregen om aan 'een
trouw en bevriend staatshoofd'
een 'oprecht en spontaan wel
kom' te bieden. De Nicaraguaan
se president kreeg bovendien een
lening mee naar huis van 2,5 mil
joen dollar.
Somoza stelde zich echter niet te
vreden met zijn politieke macht.
Het grootste gedeelte van zijn tijd
besteedde hij aan het vergroten
van zijn kapitaal, gebruikma
kend van het leger en zijn con
trole over het staatsapparaat
Toen hij president werd, bezat hij
een failliete koffieplantage, en
toen hij in 1956 door de dichter
Rigoberto López werd doodge
schoten, werd zijn fortuin ge
schat op 60 tot 150 miljoen dollar.
De bezittingen - het gaat in totaal
om 117 on4ernemingen, die 40
procent van het bruto nationaal
produkt produceren - lopen uit
een van landerijen, veefokkerij
en, een luchtvaartmaatschappij,
een haven, kranten, een televisie
station, hotels, banken, textiel-
en cementfabrieken tot 'indus
trieën' als gokken, drugs, prosti
tutie en een bloedbank.
De strijd van de Sandinisten heeft uiteindelijk toch tot het vertrek ui
Somoza geleid.
De Sandinisten kregen voor het
eerst in '74 spectaculaire publici
teit door een commando-aanval
op een kerst-party en de gijzeling
van verscheidene belangrijke re
geringsfunctionarissen. Somoza
sloeg terug. In twee jaar tijd wer
den tienduizenden boeren ver
moord, liepen de concentratie
kampen vol en waren mysterieu
ze verdwijningen aan de orde van
de dag.
De uitoefening van die druk bereik
te echter het tegenovergestelde
doel. Het verzet onder de bevol
king werd steeds sterker. En op
12 oktober '77 lanceerde het San
dinistische Bevrijdingsfront een
offensief omdat men dacht dat de
tijd rijp was om Somoza ten val te
brengen. Die oktoberactië bracht
het verzet in een stroomversnel
ling. Er volgden talloze studen
tendemonstraties, stakingen en
bezettingen, waarna in januari '78
opnieuw een spectaculaire actie
van de Sandinisten plaatsvond
Na de moord op de hoofdredacteur
van La Prensa barsste de bom. Er
ontstond een massaal volksver
zet met als hoogtepunt de gijze
ling van duizenden mensen in het
parlementsgebouw. Direct daar
na riep het Brede Oppositie Front
op tot een algemene staking. En
op 9 september 1978 zetten de
Sandinisten hun eerste stap in
wat werd gezien als het 'slotof-
fensief
Aanvallen werden uitgevoerd op de
steden Leon, Chinandega, Ma-
saya en Esteli. De bevolking van
de vier steden sloot zich onmid
dellijk aan bij de Sandinisten en
bezette de steden. Dit bracht de
guerrillastrijders in een wanho
pige situatie, omdat niet was ge
rekend op een zo grote vorm van
samenwerking: er waren onvol
doende wapens voorhanden. De
steden vielen na vijf tot twaalt
dagen weer in handen van de Na
tionale Garde met als trieste ba
lans honderden doden.
Houding VS
Na deze burgeroorlog trokken de
Verenigde Staten hun handen
van Somoza af. De Amerikaanse
hulp aan Nicaragua werd stopge
zet en de ambassadeur van de VS
werd uit Managua teruggeroe
pen. De Nicaraguaanse president
werd dringend verzocht af te tre
den en dé weg vrij te maken voor
een regering van nationale ver
zoening. De VS vreesden dat er
anders een anti-Amerikaans be
wind zou komen.
Dictator Somoza weigerde echter
in te stemmen met het Ameri
kaanse plan. omdat de verkiezin
gen voor een nieuwe regering
onder toezicht van de Organisatie
van Amerikaanse Staten (OAS)
zouden moeten worden gehou
den. Ook het Sandinistische Be
vrijdingsfront wees de Ameri
kaanse voorstellen van de hand
zolang Somoza aan het hoofd van
de Nationale Garde bl<
staan.
De koppigheid waarmee de Nii
raguaanse dictator vasthield a
zijn voornemen om zijn ambtsf
riode uit te dienen, leidde ert
dat de Sandinisten eind mei '1
laatste offensief tegen het
wind van Somoza lance
den.
Die situatie plaatste de VS opniei
voor grote moeilijkheden.
Amerikanen waren er vast vi
overtuigd dat als de Sandinist^
de overwinning zouden behalef
Nicaragua een tweede Cuba zq
worden. En dat was voor de
een weinig aanlokkelijk voo'rui
zicht omdat zich dan machtsve
schuivingen in Midden-Amerilj
zouden voordoen ten nadele vq
Washington.
Bovendien was de regering-Cart)
gebonden door de Panama-va
dragen, die het afstaan van h)
Panamakanaal aan Panama mol
ten regelen, en die nog door h|
Amerikaanse Congres moesta
worden aangenomen. Met kra
pe meerderheid stemde de S
naat onlangs in met de verdrag«
en elke sympathiebetuiging v;
de VS aan de guerrillastrijders
Nicaragua zou tot gevolg hebbc
dat de tegenstanders in het Am
rikaanse Huis van Afgevaardi
den van de Panama-verdragq
hun oppositie tegen de Panam
wetgeving zouden versterkei
Het Panamakanaal was destijd
een symbool van de opkomst va
de Verenigde Staten tot wereld
macht, en een afstaan van dat ki
naai betekent voor vele Amer
kanen het afbrokkelen van dj >4
wereldstatus.
Programma
De Sandinisten hebben er nooit ee|
geheim van gemaakt na de va
vari Somoza een eenheidsregd
ring te zullen aanvaarden, waarit
alle groepen uit de Nicaraguaan
se samenleving zouden zijn vel
tegenwoordigd. Die regerin)
moet echter wel aan twee vooi
waarden voldoen: ten eersti
moeten alle bezittingen van dl
So'moza-farpilie worden ontei
gend, en ten tweede moet er eel
nationaal leger komen waarin hé
militaire apparaat van de Sandi
nisten deelneemt, plus die groei
pen van de Nationale Garde, d»
hebben bijgedragen aan de om
verwerping van het bewind vai
de Nicaraguaanse dictator, zi
staat in het basisprogramma vooj
de wederopbouw van Nicaragua
van het Sandinistische Bevrij
dingsfront.
„Na deze heldhaftige strijd mag h4
volk een andere oplossing kiezeij
dan het Sandinistische Bevrij
dingsfrónt en die zal worden
geaccepteerd", zei Miguel Casta)
neda vorig jaar tijdens een pro
pagandareis van het Front doof
Europa. Het gevaar voor eeij
nieuwe strijd na Somoza sloot hij
volledig uit.
Tegucigalpa
Jarenlang hebben de Amerikanen
Somoza door dik en dun ge
steund. De Nicaraguaanse presi
dent bood de garantie dat de eco
nomische en politieke belangen
van de VS in Midden-Amerika
werden gewaarborgd en hij ver
vulde tevens de functie van
waakhond van de VS tegen het
^'communistische gevaar' in dit
gebied.
Toen vorig jaar bleek dat de kans
groot was op een machtsomwen
teling in Nicaragua ten gunste
van het Sandinistische Bevrij
dingsfront, lieten de VS Somoza
vallen en pleitten zij voor alge
mene verkiezingen om een rege
ring in het zadel te krijgen die
zich niet anti-Amerikaans zou
opstellen.
De Amerikaanse bemoeienis met
Nicaragua stamt al uit het begin
van deze eeuw. De mogelijkhe
den die het land door zijn natuur
lijke ligging bood voor de aanleg
van een kanaal tussen de Stille en
de Atlantische Oceaan waren
voor de Amerikanen aanleiding
om de ontwikkelingen in Nicara
gua met meer dan gewone be
langstelling te volgen. Deze 'on
gezonde interesse' bleek uit vele
invallen van Amerikaanse mari
niers. Van 1912 tot 1933 waren de
VS onafgebroken de handhavers
van orde en gezag in Nicaragua
Sandino
In die periode staken veelvuldig
conflicten tussen rivaliserende
liberalen en conservatieven uit
de heersende klasse in Nicaragua
de kop op. Maar het was ook.de
tijd waarin het verzet van de ge
wone bevolking tegen de Amen
kaanse overheersing duideLjL
werd. Arbeiders op 4e plantages
begonnen zich te organiseren en
hielden stakingen.
Het uitbreken van een opstand van
liberalen tegen het conservatieve
bewind in 1926 was voor de VS
aanleiding om duizenden militai
ren extra naar Nicaragua te zen
den. De strijdende partijen ac
cepteerden in 1927 door tussen
komst van de Amerikaanse mi
nister van buitenlandse zaken
een vredesakkoord.
De onderhandelaars hadden echter
geen rekening gehouden met
Generaal Sandino. Hij had wel
iswaar meegevochten aan de
kant van de liberalen, maar dat
betekende niet dat Sandino zich
tevreden stelde met de overeen
komst. Hij weigerde de Ameri
kaanse oplossing te aanvaarden
omdat de generaal de Ameri
kaanse bemoeienis beschouwde
als een samenzwering met de rij
ken in Nicaragua tegen de armen.
Hij besloot tot voortzetting van
de gewapende strijd.
Augusto César Sandino was een af
stammeling van een bescheiden
grootgrondbezitter en was goed
bekend met de ellendige toe
standen van de landarbeiders en
de mijnwerkers. Hij mdbiliseerde
vele ontevredenen en confron
teerde de VS met een guerrilla
oorlog, die van 1927 tot 1932
duurde en onder de naam 'pacifi
catie-oorlog' de geschiedenis van
Nicaragua is ingegaan.
Als gevolg van de economische cri
sis in de wereld, het stijgende
aantal gesneuvel4e en deserte
rende mariniers en de publieke
opinie - die zich tegen deze impe
rialistische oorlog keerde - wij
zigden de VS hun strategie ten
aanzien van Nicaragua. Het Ame
rikaanse Congres blokkeerde alle
fondsen voor de oorlog, zodat de
militairen zich in 1933 moesten
terugtrekken.
De vermindering van de militaire
aanwezigheid in Nicaragua hield
niet in dat de VS ook hun macht
over het economische, politieke
en militaire gebeuren waren
kwijtgeraakt. De Amerikanen lie
ten een goed getraind leger ach
ter de Nationale Garde, bewa
pend en geadviseerd door Ame
rikaanse militairen en geleid door
een volstrekt aan de VS loyale
Nicaraguaan, Anastasio (Tacho)
Somoza Garcia.
Stroman
Deze stroman van de Verenigde
Staten werd in 1895 in het dorp
San Marcos geboren. Zijn vader,
eigenaar van een koffieplantage,
stuurde Anastasio naar 4e VS om
handel te studeren. Op het Pierce
Commercial College in Philadel
phia kon de jonge Somoza het
niet bijbenen. Wel maakte hij zich
e Engelse taal meester, wat hem
er in staat stelde contacten op
bouwen met invloedrijke
i erikanen.
zijn terugkomst in Nicaragua
t Tachc zich hogerop te wer-
i door te trouwen met een
duw uit een van de invloedrijk
ste families van het land.
Op zakelijk gebied liet Somoza het
behoorlijk afweten, maar door
zijn rol als tolk was hij in staat
zeer vriendschappelijke relaties
aan te gaan met Hanna, de am
bassadeur van de VS in Nicara
gua. Deze Amerikaan was dan
ook de man die het voor elkaar
wist te krijgen, dat Somoza werd
benoemd tot hoofd van de Natio
nale Garde.
De terugtrekking in 1933 van de
Amerikaanse mariniers en de
schijn dat het tijdperk van de
Amerikaanse overheersing over
Nicaragua voorgoed voorbij was,
verleidden generaal Sandino tot
een wapenstilstand en een gelei
delijke ontwapening. Zijn troe
pen waren in getal en in materieel
opzicht niet sterk genoeg voor
een oorlog van de lange
adem.
Het streven van Somoza was er niet
op gericht het leger van Sandino
geleidelijk van wapens te ont
doen, maar om het volledig uit de
weg te ruimen. En toen generaal
Sandino op 21 februari 1934 werd
uitgenodigd aan de vredesbe
sprekingen deel te nemen, werd
hij samen met enkele getrouwen
in opdracht van de Amerikaanse
ambassade en Somoza vermoord.
Dit blijkt uit de woorden van
Somoza enkele uren voor de aan
slag: „Ik kwam zojuist van de
Amerikaanse ambassade, waar ik
een gesprek had met ambassa
deur Arthur Bliss Lane. Hij heeft
me verzekerd dat Washington het
uit de weg ruimen van Sandino
aanbeveelt, omdat men daar
vindt dat hij de vrede in het land
verstoort"
In het zadel
Niets stond Tacho Somoza toen
meer in de weg om de macht in
Nicaragua in handen te nemen.
Met goedkeuring van de VS werd
president Sacasa, een aange
trouwde oom van Somoza, ten val
gebracht door middel van een
opstand van de Nationale Garde.
Somoza behaalde bij de daarop
volgende verkiezingen een 'ver
bazingwekkende' triomf: de Na
tionale Garde was belast met het
tellen van de stemmen en het
overtuigen van zijn politieke te
genstanders.
De waardering van de VS voor de
manier waarop hun belangen in
Dictator Somoza-
