Boerhaave-zalen
nog later
gerestaureerd
I*
Leiden wil weer een Rembrandt-monument
HERSTEL NIET EERDER DAN 1983
levensgrote kijkdoos, experiment
IN OMGEVING NOORDEINDE WEDDESTEEG
Het Spoortje zal
weldra weer volop
bruisen van leven
RESTANTEN
JULI 1 )ENSDAG 18 JULI 1979
LEIDEN
LEIDEN- Ergens in de Leidse bin
nenstad, hoogstwaarschijnlijk in
de omgeving van het Noordein-
de/Weddesteeg, zal in de nabije
toekomst een monument ver
schijnen dat de herinnering le
vend moet houden aan de be-
roemste kunstenaar die de Sleu
telstad ooit heeft voortgebracht,
Rembrandt van Rijn.
'Uit alle uithoeken van de wereld
komen fanatieke Rembrandt-
fans naar Leiden, de geboorte
plaats van de grote meester", al
dus VW-Leiden-directeur
Dekker. "Het is verrekte jammer
dat wij die mensen niks kunnen
bieden. De enige herinnering aan
Rembrandt die op dit moment
nog in de stad is te vinden is een
borstbeeld op de Witte Singel.
Dat kan zo niet langer"
Vandaar dat op initiatief van de
heer Dekker een commissie in
het leven is geroepen die moet
uitzoeken op welke wijze de
herinnering aan de wereldbe
roemde schilder het beste levend
kan worden gehouden. Burge
meester en wethouders heeft de
arin naasi de heer
Dekker, de heer Wurfbain (direc
teurvan het stedelijk museum De
Lakenhal) en mevrouw Vos van
de culturele raad zitting hebben,
toestemming gegeven voor het
uitwerken van een plan in deze
richting.
Zoals bekend is er lange tijd een
"Rembrandt-gevel" geweest,
grenzend aan het voormalige Ro
togravurecomplex aan het
Noordeinde. Bij de sloop van dit
complex is echter ook de gevel
tegen de vlakte gegaan. Volgens
de heer Dekker is het heel goed
mogelijk dat op ongeveer dezelf
de plaats een nieuwe gevel zal
verschijnen. Hij zegt: "De bou
wer (De Westland/Utreeht pro
jectontwikkeling die ook in de
commissie is vertegenwoordigd
red.) wil gelukkig een heel eind
met ons meegaan. Maar op dit
moment is er nog niets met ze
kerheid te zeggen. We gaan pas 10
augustus met z'n allen rond de ta
fel zitten".
Overigens staat de commissie open
voor suggesties vanuit de bevol-
king.
Na jarenlange onzekerheid en mop\~aam onderhandelen tussen de ge
meente Leiden en de NS wordt het oormalige spoorwegencomplex aan de
Herensingel eindelijk in cultuur gebracht. Op de achtergrond een gedeelte
n de 70 in aanbouw zijv.de woningen.
'nddiEIDEN - De lijdensweg
rondom de restauratie van
pet St. Caeciliagasthuis
(beter bekend als de Boer-
iaave-zalen) in Leiden
leeft onverwacht een ver-
^Oegder vervolg kregen.
'e ia de moeizame overeen
stemming tussen gemeen
te en rijksgebouwendienst
iSJb het herstel van het mo
numentale complex in de
Camp (tussen Oude Vest
en Haarlemmerstraat) op-
er^nieuw vertraagd. De res-
(s °"(jtauratie zal nu naar ver-
o-20.«wachting niet eerder wor
den aangepakt dan 1983.
betekent dat het rijksmuseum
Te voor de geschiedenis der na
tuurwetenschappen (Boerhaave-
museum) nog langer op nieuwe
huisvesting zal moeten wachten.
6 tejHet museum aan de Steenstraat
rn vriiworck na de restauratie van het
Caeciliacomplex de gebruiker
van het monumentale complex.
Iet Caeciliagasthuis behoort tot de
oudste monumenten in Leiden.
vaJ Het dateert uit de 15e eeuw en
werd oorspronkelijk gesticht als
vrouwenklooster. In de loop van
de zestiende eeuw kreeg het de
functie van pest- en dolhuis
(huisvesting van krankzinnigen
en pestlijders).
Het complex dankt de aanduiding
Boerhaave-zalen aan het latere
gebruik - vanaf begin zeventien
de eeuw - als medisch praktikum
„snijzaal" van de Leidse universi
teit. Het aanschouwelijke onder
richt aan de medische studenten
werd hier onder meer geleid door
de befaamde arts Herman Boer-
haave.
De oorzaak voor de vertraging in de
aanpak van de restauratie ligt bij
de financiële situatie van het rijk.
Door de bezuinigingen werd de
rijksgebouwendienst gedwon
gen dit project naar achteren te
schuiven. Tot nu toe was het plan
Optimisme
Bij de gemeente overheerst on
danks het onverwachte uitstel
optimisme: „Het is niet zo'n ramp
of de restauratie in 1982 of 1983
gaat beginnen. We hebben echt
goeie hoop om er vanuit dat het
dan ook wordt aangepakt", aldus
secretarie-ambtenaar monumen
tenzaken M. Schra.
Overleg tussen gemeente en rijks
gebouwendienst heeft in ieder
geval opgeleverd dat het rijk het
Caeciliacomplex in de tussenlig
gende voor instorting zal behoe
den. De monumentale gebouwen
verkeren al vele jaren in desolate
toestand. De rijksgebouwen
dienst heeft de gemeente toege
zegd dat het complex geconser
veerd zal worden. Instorting wil
men voorkomen door de gebou
wen te stempelen (stutten met
palen).
Voor de bewoners van het Caecilia
complex en de aangrenzende
provenierswoningen heeft de
vertraging in de restauratie nog
een gunstige kant. De gemeente
was al bezig hen te laten vertrek
ken, maar zij kunnen nu voorlo
pig nog blijven wonenen. Via de
voortgezette bewoning wil de
gemeente vernieling en kraken
voorkomen.
Behalve bij de gemeente is de ver
traging in de restauratie ook bij
het museum Boerhaave soepel
opgenomen. Directeur mr. A. J.
F. Gogelein: „We gaan gewoon
rustig door met de voorbereiding.
Wij hebben goede hoop dat de
restauratie er komt.'Tk heb groot
geduld behalve dat het gebouw in
elkaar stort."
Op de grens van het Noorder
kwartier en De Kooi ligt het
voormalige "spoorwegemple-
cement Herensingel", in de
volksmond aangeduid als
"het Spoortje".
Jarenlang heeft dit aanzienlij
ke lapje grond aan de Heren
singel braak gelegen. De oor
zaak hiervan was dat de ge
meente Leiden en de Neder
landse Spoorwegen het niet
eens konden worden over de
toekomst van het voormalige
spoorwegencomplex. Deze
tijd is evenwel achter de rug.
Aan de zijde van de Willem de
Zwijgerlaan verrijst nu een
volledig multi-functioneel
wijkcentrum en aan de kant
van de Herensingel is inmid
dels een begin gemaakt met de
bouw van 70 woningen (52 in
de premie-koopsfeer en 18
woningwetwoningen voor be
jaarden).
De geschiedenis van het Spoor
tje gaat terug tot ver voor de
oorlog. De heer De Jong. nu
woonachtig in de Verlengde
Nassaustraat en vroeger in de
Os en Paardenlaan, kan het
zich nog allemaal levendig
voor de geest halen. Het
wachtlokaaltje aan de Kooi-
laan, in het oerdegelijke sta
tionnetje waar later een heel
regiment slopers aan te pas
zou moeten komen om de boel
tegen de vlakte te krijgen. De
spoorwegbrug over de ZijlDe
goederentreintjes, de veewa
gons en het personenlreintje
naar "Oud Aa" en andere ge
huchten.
Zelf heeft De Jong nooit in dit
treintje, dat in 1927 i
laatst reed.
Agenda.
Voor morgen staat er bij de
Leidse club- en buurthuizen
het volgende te gebeuren:
Klinker, Berlagestraat 2
-Kwisdag 10-15 uur; vanaf 12
jr.
Jeugddorp. Voorschoterweg
-Weekafsluiting met o.m. Su
rinaamse pannekoeken bak
ken 930-1530 uur
Morschwijck, Topaaslaan 19
-Spelletjes 10-11.30 en
14-1530 uur
Op Eigen Wieken, Valkenpad
-Speciale aktiviteit 14 uur.
Onderwij swinkel
De onderwij swinkel (Soph ia-
straat 36) is wegens vakantie
gesloten. De winkel is tot 13
augustus dicht.
LEIDEN - Bij radarcontrole op de
Langegracht heeft de politie gis
teravond tussen zeven en negen
uur 32 snelheidsovertredingen
geconstateerd. Er werden in to
taal 344 auto's gecontroleerd. De
hoogst gemeten snelheid was 87
kilometer per uur.
LEIDEN - Trouwe voorbijgangers
hebben de afgelopen tijd op het
terrein bij het oude marinecom
plex aan het Noordeinde de ge
daantewisseling van een oude
gemeenteschaftkeet tot bijzon
der vrolijke doos op wieltjes
kunnen volgen. Eerst helemaal
wit, toen wit met rode ballen. Een
kijkdoos, want aan de achterkant
zitten op verschillende ooghoog
ten drie gaatjes waardoor men in
de wagen kan kijken. Nu is daar
op dit moment nog niets anders
te zien dan, inderdaad, de bin
nenkant van een wagen, onge
veer twee bij tweeënhalve meter
groot en helemaal wit.
Maar dat gaat veranderen. Vanaf
aanstaande zaterdag zal de wagen
in principe elke zaterdagmiddag
in de Haarlemmerstraat staan.
Wie daar zin in heeft drukt op een
knopje aan de buitenkant van de
doos, kijkt door een van de
gaatjes en ziet binnen ineens van
alles tot leven komen. Een idee
van natuurkundestudent Hans
Wisbrun, hij had als kind wel
eens kijkdoosjes gemaakt, later
wel eens toneel gespeeld, en
kwam die twee dingen combine
rend tot zijn kijkdoosidee.
Hij kocht een oude schaftkeet, riep
mensen op om mee te doen en
ging nadenken over de inhoud
van zijn project. Nu bestaat het
groepje uit zeven mensen, drie
meisjes en vier jongens, allen
student, want die zitten wat rui
mer in hun tijd. Want dat het tijd
kost is duidelijk. Hans Wisbrun:
"We hebben tot nu toe erg veel
tijd gestoken in de kar, dat verven
en de apparatuur erin aanbren
gen is best tegengevallen. En
daarom is de inhoud een beetje in
het gedrang gekomen, we weten
het tot op het moment nog niet
Sketchje
De voorkeur van Hans Wisbrun
g^at uit naar thema's met enige
maatschappelijke betrokken
heid, met een sketchje van an
derhalve minuut snel inspringen
op actuele gebeurtenissen in
Leiden, Nederland of de wereld.
Hij wil zich ook graag met zijn kar
aansluiten bij bestaande acties,
als de groep zich in de aard en het
doel van de actie kan vinden
tenminste. Hij hoopt dat de kar
een vertrouwd beeld wordt in
Leiden zodat mensen 's zaterdags
op de markt tegen elkaar zullen
zeggen: "Nog even naar de kijk
doos, zien wat ze nu weer heb
ben"
Hans Wisbrun hoopt het, maar zegt
ook: "Dit is voor ons ook één
groot experiment. Creativiteit is
het sleutelwoord, er zal elke keer
weer zó'n beroep op je fantasie en
creativiteit worden gedaan. Maar
ik heb het idee dat de kijkdoos
een politieke functie kan hebben,
in die zin dat de mensen even een
prikkel krijgen van anderhalve
minuut. Het zou leuk zijn als er
heel veel kijkdozen kwamen in
Nederland, met het soort functie
als een muurkrant".
Voor andere leden van de groep,
zoals medicijnenstudent Pieter
de Jongh, staat die politieke
functie niet zo voorop. Hij ziet
meer het absurdistische van wat
je kunt doen in zo'n kleine ruim
te, wat je überhaupt kunt doen
met toneel als amateur. Hij zegt
"Het is leuk om jezelf te bewegen,
en het is eens iets anders. Dan is
er tenminste eens iets leuks te
zien in Leiden, het maakt de stra
ten levendig. Want zeker in de
zomermaanden is hier erg weinig
te beleven"
Hans Wisbrun (links) en Pieter de Jongh.de r
bebalde kijkdoos: "We zouden alleen nog graag
Afwijkend
Het project is mogelijk gemaakt
door subsidies van de gemeente,
het LAK en het Leids Universi
tair Fonds, in totaal zo'n ander-
halfduizend gulden. Hans Wis
brun: "Het verbaast me dat die
subsidies en ook de vergunnin
gen zo makkelijk gegeven zijn. Ik
heb het idee dat dat komt omdat
het een afwijkend project is en
dat je, als je komt met een heel
nuttig project, veel minder mak
kelijk geld los krijgt". Daar heb
ben we dan ook wel gebruik van
gemaakt.
nog te jong. bovendien had
den we daar thuis het geld
niet voor", verklaart hij in
onververvalst Leids. "Wel
speelde ik als kind altijd bij
de spoorlijn. Stiekum na
tuurlijk. want eigenlijk mocht
je er helemaal niet komen.
Maar dan gingen we het
slootje over dat altijd vol met
peurbakkies lag en dan lekker
naar de treinen kijkenravot
ten of kolen jatten.
Het mooiste waren de dagen dat
er veemarkt was. Dan werden
de koeien, schapen en paar
den in veewagons hier naar
toe gebracht en liep het hele
spul vanaf het station in op
tocht naar de Beestenmarkt.
Dan kwamen ze ook altijd bij
ons door de straat en zo zijn ze
aan die naam Os en Paar
denlaan gekomen"
Ook wethouder Verboom van
Volkshuisvesting kan zich de
bruisende tijd van het Spoor
tje nog goed herinneren. Ver
boom heeft zelf ongeveer der
tig jaar lang op een steenworp
afstand van het Stationsge
bouw aan de Kooilaan ge
woond. Over de oorlogsperio
de weet Verboom te vertellen
dat de bezetters dikwijls hun
V-l's en V-2's per trein naar
de Herensingel in Leiden
brachten vanwaar deze met
legerwagens naar de lanceer
basis in Wassenaar werden
gebracht. "Vandaar", zo zegt
Verboom, "dat de geallieer
den een paar keer hebben ge
probeerd om de boel te bom
barderen Dat is ze niet gelukt
want de bommen kwamen in
de buurt van Sophiastraat en
de Alexanderstraat terecht".
Na de oorlog werd het al snel
duidelijk dat deze spoorlijn
onrendabel was. De NS staak
te er haar activiteiten en al
leen kolenhandelaar Van
Haasteren maakte nog, tot in
het begin van de jaren zeven
tig, gebruik van de spoorlijn.
Jarenlang heeft er grote onze
kerheid bestaan over de toe
komst van het Spoortje. De
spoorwegen wilden er aan
vankelijk een omvangrijk
kantorencomplex laten ver
rijzen. Zij stelden zich op het
standpunt dat het Spoortje zo
veel mogelijk geld moest ople
veren. Wethouder Verboom
hierover: "Wij hebben toen ge
zegd dat de NS zichdoor zich
als een exploitant te gedra
gen, bezig hield met oneigen
lijke praktijken".
Gevolg van dit alles was dat de
onderhandelingen tussen ge
meente en NS zo stroef verlie
pen dat zelfs tussenkomst van
de minister noodzakelijk was.
Ook de bewoners, van zowel
Leiden Noord als De Kooi,
hebben zich altijd nauw be
trokken gevoeld bij de be
sluitvorming rond het Spoor
tje. Er werd zelfs eert werk
groep opgericht die tegen
wicht moest geven aan de
plannen die de gemeente en de
NS met het Spoortje hadden.
Niet zonder succes want uit
eindelijk hebben ook de bewo
ners bij de besluitvorming
hun inbreng gehad. Nu heerst
er bij de vrijwel alle omwo
nenden, evenals bij de ge
meente tevredenheid. Het
Spoortje zal binnen afzienba
re tijd weer bruisen van leven.
ADVERTENTIE
de Hartebrugkerk aan het
publiek gepresenteerd. Met een
receptie op straat, muziek en een
(nep)koningm. Men kan dan de
wagen van binnen zien en erva
ren wat het is om het interieur
van een kijkdoos te zijn. bespied
door drie paar ogen.
MARGA WUIS
PROVESTE:
MODE
HAARLEMMERSTRAAT 149
LEIDEN
TEL. 071-121075
(schuin tegenover de Hema
naast Blokker)
