PvdA wil
debat over
energie
onderbouwd compromis
Tie gel: geen
NVU
!?aboe rond kunstmatige inseminatie is doorbroken
laakt plannen voor OR kleinere bedrijven
99
ledisch
miiité
icaragua
m gericht
GS: ambtsgebed niet verplicht
Actie voor schoon
strand Scheveningen
Blauwe haai
gevangen in
Noordzee
Dayan naar
Nederland
RDAG 14 JULI 1979
jer B
BINNENLAND
danks optreden Glimmerveen
HAAG (ANP) - Volgens mi
er Wiegel van binnenlandse
sn betekent de lezing van
p Glimmerveen, de leider van
ultrarechtse Nederlandse
ksunie, op de Nederlandse
tie academie in Apeldoorn in
ia*er,ei opzicht een "erkenning"
J -ghimering van die beweging,
ekrüizeifde geldt voor enkele an-
neo-fascistische organisa-
>1 heeft zijn standpunt neer-
ie reggd in een brief aan het Ne-
assolanc*se Auschwitz comité. Dat
r hez deze week in een telegram
de minister zijn verontwaar-
ing uitgesproken over die le-
andc,en
jgra% democratie leeft bij de vrij-
d van meningsuiting en is des
?n witerker als zij ook diegenen die
'attingen huldigen, die de gro
te meerderheid van ons volk ten
stelligste afwijst, niet de mond
snoert" aldus de bewindsman.
Hij schrijft dat de lezingen deel
uitmaken van een breed opgezet
programma voor de studieweek
over actuele maatschappelijke
ontwikkelingen. De studenten
zelf hebben die week georgani
seerd en ingevuld en hebben als
thema het neo-riazisme gekozen.
Van de ultrarechtse organisaties
hadden de studenten naast de
Nederlandse Volksunie, de Vi-
kingjeugd in Nederland en het
Nationaal jeugdfront uitgeno
digd. Daarnaast echter waren er,
schrijft Wiegel, lezingen van prof.
dr. W. Nagel, van H. Wielek en
van een functionaris van de bin
nenlandse veiligheidsdienst. Ook
zijn er
gehouden.
DEN H AAG (ANP)-Met één vinger speelt hij drie noten,het orkest zet in en Count Basie verstelt op zijn gemak
d"ie* vvêek"twee 'forums 2Vn pianokruk. Kortom: het Northsea Jazzfestival is begonnen. Gisteravond, in het Haagse CongresgebouwHet
zal drie dagen duren.
$ECHT (ANP) - "Weer een ty-
JW?h produkt van dit kabinet,
/K. slecht onderbouwd com-
ümis." Zo typeert FNV-secre-
JLs De Bruin de plannen van het
JB»>inet-Van Agt om ook voor
B inere bedrijven met 35 tot 100
g.rknemers een ondernemings
zin (OR) verplicht te stellen,
n eerste reactie ("we hebben
zoals langzamerhand gebrui-
\jk lijkt te worden weer uit de
krant moeten halen," aldus De
Bruin) wijst de FNV-secretaris
erop dat de federatie sinds jaar en
dag heeft bepleit al vanaf 25
werknemers en niet pas bij 35 een
OR verplicht te stellen. Boven
dien moet die OR exact dezelfde
bevoegdheden krijgen als bij be
drijven met meer dan 100 man,
vindt de FNV.
Het kabinet wil de bevoegdheden
van de OR bii kleine bedrijven
beperken met het argument dat
kleine ondernemingen kwets
baarder zijn dan grote en om de
privacy van de kleine onderne
mer niet in het gedrang te laten
komen. De Bruin vindt die argu
mentatie flauwekul. Het kabinet
redeneert kennelijk weer alleen
naar de kant van de ondernemers
toe, niet naar de kant van de
werknemers. Hun privacy is net
zo goed in het geding, onderne
mingsraadsleden in kleine be
drijven zijn ook makkelijker aan
spreekbaar met alle positieve
maar ook negatieve aspecten van
dien. Het mes snijdt aan twee
kanten.
De Bruin kan zich niet aan de in
druk onttrekken dat het kabinet
alleen maar gelegenheidsargu
menten kan presenteren om de
bevoegdheden te beperken. Vol
gens De Bruin zijn er evenmin
zinnige argumenten te bedenken
voor het feit dat het kabinet ge
kozen heeft voor een grens bij 35
werknemers in plaats van 25.
"Dat is voor ons als FNV niet zo'n
keihard punt, maar op zich is het
toch bedenkelijk dat het kabinet
om een politiek compromis te
smeden volslagen willekeurig
met aantallen werknemers gaat
zitten klaverjassen.
ECHT (ANP) - Een groep art-
i heeft de Stichting Medisch
Jöjmité Nicaragua opgericht om
dichtoffers van de burgeroorlog
i-f- Nicaragua medische hulp te
rlenen.
initiatief van de artsen is mede
gegeven door een klemmende
Kroep van collega's in Nicara-
a. De artsen willen geld inza-
dat in overleg met het In-
Rode Kruis ter
'latse besteed gaat worden aan
B»2dicamenten en medisch in-
■"umentarium. Daarvoor heb-
n zij een gironummer openge-
Dat is 4143009 t.n.v. de
'Richting Medisch Comité Nica-
gua in Utrecht.
V jens woordvoerder Sjef Fon-
,^-ne is het aantal vluchtelingen
t in de buurlanden Honduras
Costa Rica in kampen zit, al
gelopen tot ver boven de hon
derdduizend. Bekend is in ieder
Wal dat rondom de hoofdstad
n> >anagua zeker 80.000 mensen
veiliger heenkomen zoeken
dat de vluchtelingenkampen
Honduras al plaats bieden aan
^er dan 20.000 mensen. De cij-
a~rs van het aantal vluchtelingen
Costa Rica kon een woord-
ierder van het Nederlandse Ro-
Kruis niet geven.
^internationale comité van het
T^de Kruis heeft op de ernst van
situatie gewezen en een drin-
£nd beroep gedaan op o.a. de
sderlandse bevolking om haar
►jrjpdemenselijkheid te tonen.
Nederlandse
j Unifil-militair
zwaar gewond
DEN HAAG (ANP) - De 34-jarige
Nederlandse eerste luitenant
Hoogerwerf van het Unifil-deta-
chement in Zuid-Libanon is gis
teren bij een explosie van een
aanvalshandgranaat ernstig ge
wond geraakt. De explosie vond
plaats bij de commandopost van
een pantserondersteuningscom-
pagnie, zes kilometer ten westen
van Haris.
De luitenant heeft verwondingen
opgelopen aan zijn rechterhand
en zijn rechteroog. Hij is opge
nomen in het hospitaal in Naku-
DEN HAAG (GPD) - DE PvdA-fractie in de
Tweede Kamer wil eind augustus een debat
over de energiebesparingsmaatregelen van het
kabinet-Van Agt.
Woordvoerder Van der Hek kon
digt dit aan in schriftelijke vragen
aan de ministers Van Aardenne
(economische zaken) en Albeda
(sociale zaken). De fractie wil de
bewindslieden niet alleen aan de
tand voelen inzake eventueel op
tredende accute schaarste, maar
ook over de gevolgen van het be
sluit energiebeperking uitslui
tend te willen bereiken door
prijsverhogingen.
Üit de schriftelijke vragen blijkt dat
de PvdA bang is dat bij snel stij
gende prijzen de lagere inkomens
relatief het zwaarst getroffen
worden. Ook wil de fractie weten
welke gevolgen het beleid heeft
op de ontwikkeling van prijzen,
inkomens en werkgelegenheid.
Vandaar dat de vragen ook aan
minister Albeda gesteld zijn.
Minister-president Van Agt ver
klaarde donderdag na afloop van
de ministerraad dat er voorlopig
geen autoloze dag zal worden in
gevoerd. De regering heeft dit be
sloten omdat zij weinig heil ver
wacht van dwangmaatregelen.
Wel komt het kabinet bij de be
groting voor 1980 met een nieuw
energiebesparingsplan, waar
over de regering overigens nog
niets wilde meedelen, aldus de
premier tijdens zyn wekelijkse
persconferentie.
De PvdA is ontevreden over dit be
sluit van de regering. Oppositie
leider Den Uyl, maar ook het
CDA-kamerlid Van Houwelin-
gen hebben in de afgelopen week
een benzinerantsoeneringspro-
gramma voorgesteld. Vooruitlo
pend op het besparingspro
gramma, dat het kabinet met
Prinsjesdag wil presenteren, wil
de fractie dan ook nu al een grote
hoeveelheid gegevens in de vorm
van een speciale nota.
Aandacht moet hierin worden be
steed aan de voorraad ruwe olie
en olieprodukten bestemd voor
binnenlands gebruik, de werk-
voorraden bij de raffinaderijen en
de olievoorraden die bestemd
zijn voor het buitenland. Daar
naast vindt de fractie dat de nota
ROZENBURG (ANP) - Op een kruising in Rozenburg is gisteravond een personenauto frontaal tegen een
tankwagen aangebotst. De vijf inzittenden van de personenwagen moesten ernstig gewond naar ziekenhuizen in
Rotterdam worden vervoerd. De auto vloog bij de botsing in brand en werd door de brandweer en omstanders
geblust.
DEN HAAG (ANP) - De gemeente
raad van Goedereede, die on
langs in het reglement van orde
heeft vastgelegd dat alle manne
lijke raadsleden staande het
ambtsgebed moeten aanhoren, is
te ver gegaan. De betreffende ar
tikelen in het reglement zijn in
strijd met de grondwet, met de
universele verklaring van de
rechten van de mens en de huidi
ge maatschappelijke opvattingen
over de positie van man en
vrouw.
Dit stellen Gedeputeerde Staten
van Zuid-Holland in antwoord
op vragen van de PvdA-leden
van Provinciale Staten, Wolf en
Mastik-Sonneveldt.
De in het Verdrag van Rome neer
gelegde vrijheid van godsdienst
houdt volgens GS ook in dat
niemand kan worden gedwongen
deel te nemen aan godsdienstige
handelingen.
Omdat de wet tegen sexe-discri-
minatie noe in voorbereiding is,
is het voorbarig om te onderzoe
ken of de verplichting die slechts
geldt voor mannelijke raadsle
den, in strijd is met deze wet. De
bepaling gaat echter wel in tegen
de huidige opvattingen over de
positie van man en vrouw, aldus
het provinciaal bestuur.
Gedeputeerde Staten hebben de
raad van Goedereede "dringend
verzocht" de artikelen in het
reglement van orde "met hun op
vatting in overeenstemming te
brengen" of geheel te schrappen.
DEN HAAG (ANP) - De Haagse reinigingsdienst zal vandaag sa
men met de Stichting Scheveningen Bad een actie met plastic
afvalzakken op het strand beginnen. Vakantiewerksters van de
dienst zullen de zakken, waarop in drie talen het verzoek staat
afval in de zak te doen en vervolgens in de afvalbak, uitdelen aan
strandbezoekers.
De plastic zakken zullen ook bij de verkoopkramen hangen, zodat
bezoekers die consumpties kopen, de zakken mee kunnen ne
men voor de overblijvende verpakking. Het is de bedoeling dat
de zakken uitgedeeld zullen worden op alle warme weekendda-
gen.
Daarnaast zal de reinigingsdienst in de weekeinden tijdens de
vakantieperiode de boulevard een extra veegbeurt geven en de
afvalbakken legen. Dit om er voor te zorgen dat mensen die
Scheveningen tijdens het weekeinde in de avonduren bezoeken,
een schone boulevard aantreffen.
Deze maatregel is een aanvulling op de schoonmaakbeurt die
Scheveningen dagelijks in de ochtenduren ondergaat. Vanaf vier
uur 's morgens wordt het strand schoongemaakt, de boulevard
geveegd, de afvalbakken geleegd en rijdt een huisvuilauto over
de boulevard om het afval van strandtenten en restaurants op te
halen.
aandacht dient te besteden aan
onder meer de energievoorzie
ning van de industrie, de elektri-
citeitcentra les, de huishoudens
en het vervoerwezen.
VLISSINGEN (GPD) - De vissers
boot Arnemuiden 4 heeft gister
morgen bij het Gemeentelijk
Vismijnbedrijf in Vlissingen een
blauwe haai binnengebracht. De
haai werd gevangen in de Noord
zee waar deze dieren maar zelden
voorkomen. De haai is gister
morgen overgebracht naar IJ-
muiden. De vis zal maandag in
het Instituut voor Toxologische
Zoologie te Amsterdam worden
onderzocht.
De gevangen haai (de Latijnse
naam ervan is prionace glauca) is
ongeveer anderhalve meter lang.
Deze soort kan maximaal 3,80
meter worden. Hij behoort tot de
groep mensenhaaien en heefteen
behoorlijk stel tanden. Over het
algemeen leeft hij in groepsver
band en voedt zich met vis.
Normaal komt de vis voor in open
zee in de tropische wateren. In de
zomer trekken ze naar het noor
den en komen ze wel voor in de
Europese wateren. Meestal
zwemmen de dieren verder langs
de westkust van Engeland waar
ze hun jongen ter wereld bren
gen. Het is vrtf zeldzaam dat de
blauwe haai in de Noordzee
wordt aangetroffen. Meestal
vangt men alleen vrouwtjes die in
deze maand een jong ter wereld
brengen.
DEN HAAG/JERUZALEM (ANP)
- De Israëlische minister van bui
tenlandse zaken, Mosje Dayan,
zal van 25 tot 27 juli een bezoek
aan Nederland brengen.
Aanvankelijk zou Dayan waar
schijnlijk van 16 tot en met 18 juli
naar Nederland komen. Deze da
tum werd echter verschoven in
verband met zijn gezondheids
toestand, hij is aan ingewands
kanker is geopereerd.
Volgens een woordvoerder van het
ministerie van buitenlandse za
ken werd het bezoek op Neder
lands verzoek uitgesteld. De per
sattaché van de Nederlandse am
bassade in Jeruzalem zei „ver
rast" te zijn door deze verklaring.
In Den Haag zei men niet te we
ten waaróm de Israëlische
woordvoerder deze verklaring
heeft afgelegd.
Dayan, aldus het ministerie in Je
ruzalem, zal zondag zijn normale
werkzaamheden hervatten.
JMELO - „Er is toch wel veel ver-
;.y>tderd ineen paar jaar tijd", zegt
Touwenarts R. A. I. Snethlage,
"atend over kunstmatige inse
minatie bij de mens. „De patiënte
,<v 'ijgt geen kleur meer als je er-
T'er begint. Er wordt veel opener
^l/er gesproken. Je zou denken,
lt het dan ook wat eenvoudiger
worden donors te vinden,
aar dat blijft nog steeds een
^fobleem".
jaar geleden uitte Snethlage
ïzelfde klacht, met dien ver-
dat hij ertoen de voorkeur
gaf anoniem te figureren,
inseminatie bij de
hoewel sinds 1960 bekend
Nederland, was toen nog zo'n
Iscutabele bezigheid, zo om-
^reden in de ogen van sommige
■hici en medic:, dat hij aan zijn
"itrokkenheid bij deze „ingreep"
l^aar liever niel te veel bekend-
*id gaf.
Bien is het taboe in korte tijd
rpeddeels verdwenen, niet in het
linst door publiciteit in enkele
•ouwenbladen. Het aantal art-
En dat met een zekere regelmaat
i.d. toepaste, bleef overigens
•perkt.
Imlang waren enkele van de Al-
elose vrouwenartsen de enigen
het Oosten, (iie vreugde brach
ten in tot die tijd kinderloze hu
welijken met onvruchtbaarheid
van de man als oorzaak, door de
vrouw kunstmatig te bevruchten.
,,'t Hoort bij het therapeutisch ar
senaal van iemand die vrucht
baarheidsstoornissen behan
delt", vindt Snethlage. Vandaag
de dag gebeurt het ook in Hen
gelo, waar de vrouwenartsen J.
Kropveld en H. A. van Opstall in
tegenstelling tot hun Almelose
collega's met zogenoemd vers
zaad werken. In Almelo koos
men twee jaar geleden voor diep
vries-sperma.
„Ja, we hebben nu een zaadbank",
licht Snethlage toe. „We kregen
zo'n groot aanbod van echtparen
die geholpen wilden worden, dat
we wel moesten. Diepvriezen
biedt de mogelijkheid met één
portie samen 20 a 30 inseminaties
tot stand te brengen. -Het zaad
wordt namelijk in rietjes ingevro
ren; per inseminatie heb je één
rietje nodig".
met gebruikmaking van de diep
vriesmethode hoeft minder vaak
een beroep op een donor te wor
den gedaan, maar er is één na
deel. Als bij k.i.d. vers zaad wordt
gebruikt, is gemiddeld 70 procent
van de vrouwen na zes maanden
zwanger - per cyclus wordt vier a
vijf maal geïnsemineerd - terwijl
diepvries-sperma een gemiddeld
resultaat van 60 procent heeft.
„Ik spreek dan over vrouwen tus
sen de 20 en de 30, die helemaal
gezond zijn", aldus de Almelose
vrouwenarts.
een verantwoord toepassen van
k.i.d. is een dubbele zekerheid:
de vrouw en haar echtgenoot
blijven onkundig van de identi
teit van de donor en de donor zal
nimmer te weten komen wie met
zijn sperma wordt geinsemi-
tal andere plaatsen (o.a. Hengelo)
insemineert men met vers
zaad.
Groot is de groep medici die bij
kinderloosheid door onvrucht
baarheid van de man k.i.d. toe
passen bepaald niet. „Tot voor
Overal Overal in het land kampen vrouwenartsen
met het probleem van een tekort aan zaaddonors.
Geen alledaags probleem en misschien voor velen
zelfs een wat precair thema, maar kunstmatige inse
minatie met mannelijk zaad is langzamerhand een
heel normale zaak in Nederland geworden.
Bij vrouwen, die met een onvruchtbaar gebleken
man zijn getrouwd, wordt al tientallen jaren k.i. toe
gepast. Er wordt niet over gepraat, maar het gebeurt.
Deze „techniek" staat of valt echter met de beschik
baarheid van voldoende mannelijk zaad, dat sinds
enkele jaren wordt ingevroren. Met andere woorden:
er zijn doodeenvoudig mannen nodig, die bereid zijn
geheel anoniem enkele malen zaad af te staan ten
behoeve van kunstmatige inseminatie.
Kennelijk moeten zeer veel mannen grote weerstan
den overwinnen alvorens zij zich voor deze vorm van
dienstverlening melden bij een vrouwenarts. De Al
melose dokter R. A. I. Snethlage kan daarover mee
praten. Sinds een achttal jaren behoort hij tot de
kleine groep van gynaecologen, die regelmatig k.i.
toepassen. Meestal spreekt men overigens van k.i.d.,
waarbij de „d" voor donor staat. Bloed afstaan vindt
niemand gek, waarom kost het dan zo'n moeite vrij
willigers te vinden die bereid zijn zaad af te staan,
vraagt hij zich af.
Werden de donors in het verleden
door enkele huisartsen gewor
ven, die taak hebben in Almelo de
vrouwenartsen H. A. Ledeboer-
tideman, O. W. J. Greeve en R. A.
I. Snethlage op zich genomen. De
geheimhouding is daarbij niet
minder optimaal. Essentieel voor
neerd, al dan niet met zwanger
schap en bevalling als gevolg. Die
regels hanteren alle Nederlandse
artsen die met k.i.d. werken.
Ingevroren mannelijk zaad wordt
thans alleen voor inseminatie ge
bruikt in Rotterdam, Leiden,
Arnhem en Almelo. Op een tien-
kort hadden we niet eens onder
ling contact", aldus de Almelose
vrouwenarts, die op dit moment
40 echtparen in behandeling
heeft. „Onlangs zijn we in Leiden
bij elkaar geweest, met z'n vijf
tienen, meest vrouwenartsen. We
hebben het onder meer gehad
over de vraag of de geheimhou
ding moet blijven. Aan de ene
kant wel, vonden we, omdat on
vruchtbaarheid bi) de man nie
mand aangaat, maar aan de ande
re kant kan het bevrijdend wer
ken als ouders er eens over kun
nen praten. In Leiden is zo'n ge
spreksgroep, begeleid door een
psycholoog. Vooral voor de man
nen bleek het erg bevrijdend dat
ze erover konden praten. Ik kan
me dat wel voorstellen
Blijft het probleem van de donors.
„Vrouwen die zich laten sterilise
ren en die een volledig gezin heb
ben, krijgen nu een stencil van
mij mee", zegt dokter Snethlage,
„met daarin onder andere de
vraag of hun man eens aan het
donorschap wil denken. Eén op
de twintig reageert. Worden we 't
eens, dan wordt de man door een
internist nagekeken en het zaad
wordt onderzocht, 't Moet na
tuurlijk vruchtbaar zijn. Gemid
deld wordt de donor dan één
maal per halfjaar gevraagd zijn
semen af te staan. Ons streven is
per donor niet meer dan drie na
komelingen te verwekken. Ook
om die reden heb je voortdurend
nieuwe donors nodig".
Een andere reden voor periodieke
vernieuwing van het donorenbe
stand is de uiterst kleine maar be
rekenbare kans op een huwelijk
tussen een man en een vrouw met
dezelfde vader „Eens in de hon
derd jaar, hooguit, is het theore
tisch mogelijk", aldus dokter
Snethlage.
Dat kan dus de achtergrond van de
aarzeling bij potentiële kandi
daat-donors niet zijn. Wat dan
wel? „Misschien", veronderstelt
dokter Snethlage, „is het iets van
een taboe, dat nog steeds op mas
turbatie rust, iedereen weet toch
dat elke man minstens één maal
in zjjn leven heeft gemastur
beerd. Dat moet vandaag de dag
toch geen probleem meer zijn".
Mannen moeten dit „masturbe
ren voor een goed doel" maar
doodgewoon zien als een sociale
daad, vindt hij, „net zoals je bloed
afstaat". Er staat zelfs een kleine
vergoeding tegenover.
Wat niet wegneemt, dat ook hy met
enige schroom vrouwelijke pa-
tiénten aanspreekt over een
eventueel donorschap van hun
echtgenoot. Het is tenslotte geen
alledaags gespreksthema. „Maar
acht jaar geleden zou je een draai
om je oren hebben gekregen",
lacht hij. „Daar zijn we nu geluk
kig wel overheen".
JAN VAN KOOIJ
