esBiiama
Een smokkelaar
in Gods licht
De wereld is bezet gebied
KERKDIENSTEN
Anne van der Bijl:
Wij in het Westen hebben onze
netten uitgezet op het strand
Daar staat dan Nederlands bijbelsmokkelaar nummer 1. Anne van der Bijl. Uit Harderwijk. Geboren
11 mei 1928. Oog in oog met bewakers aan de Pools-Russische grens, met in zijn auto achthonderd
bijbels en duizenden stichtelijke tractaaties.
Hij heeft al verscheidene ladingen bijbels clandestien naar de Sowjet-Unie gebracht, zonder ooit
enige moeite te ondervinden. Maar nu wordt zijn vrees dan toch werkelijkheid. Hij moet een
formulier invullen. En een van de vragen daarop is: "Neemt u enige geschreven of gedrukte
literatuur mee naar de Sowjet-Unie die schade zou kunnen berokkenen aan de politieke of econo
mische situatie in dit land?"
Anne voelt zich machteloos. Wat moet hij doen? Om tijd te winnen gaat hij eerst maar wat geld
wisselen en laat hij de papieren voor zijn verzekering in orde maken. Hij kan immers, met zoveel
bijbels en evangelisatieblaadjes weggestopt in zijn auto, dat formulier niet zomaar tekenen.
Dan bidt hij in stilte: "God, verschaf mij licht. U alleen wil ik gehoorzamen. Er zijn mensen in de
Sowjet-Unie die om bijbels bidden. Ik verlang ernaar, het antwoord op hun gebed te bewerken.
Maar ik wil er niet om liegen. Wat moet ik doen?"
Anne weet dat hij moet doorzetten. Hij kan niet terug. Achter hem, aan de andere kant van de rivier,
ligt Polen. Ook een communistisch land. Als hij nu teruggaat, zal men hem daar zeker naar de reden
vragen. Maar de Heer, met wie Anne heel vertrouwelijk en direct omgaat, stelt hem gerust. "Anne",
zo verneemt hij, "jij gaat deze bijbels toch niet op de zwarte markt verkopen?" Elke bijbel heeft
namelijk een waarde van honderden guldens. "Het is toch je bedoeling niet, schatrijk te worden?
Jij hebt deze bijbels bij je om ze aan gelovigen te kunnen geven. De economie doe je dus geen
schade. En het is ook je bedoeling niet ze aan Brezjnjev en Kosygin te sturen. Ze zijn bestemd voor
voorgangers die ze zullen gebruiken om Russen tot Christus te leiden. Je doet dus ook de politiek
geen geweld aan. Je handelt uitsluitend voor het Koninkrijk Gods".
De vrede keert terug in Anne's hart. Hij pakt z'n pen en tekent het formulier. God heeft hem een
verklaring gegeven die aanvaardbaar voor hem is. Hij beseft natuurlijk wel, dat, als de bijbels
worden gevonden, hij in een heel moeilijke positie komt. De Russen zullen het gans anders uitleg
gen. Maar Anne weet nu zeker, dat de God die eens Petrus in de gevangenis en de drie vrienden van
Daniël in de brandende oven heeft bijgestaan, ook met hém zal zijn.
Anne van der Bijl, de grote man achter de schermen van de actie "Kruistochten" (stichting
"De akker is de wereld" te Ermelo), bidt steeds dat hem aan de grenzen geen hachelijke
vragen worden gesteld. "Als de wachten bij de Russische grens mij rechtuit vragen of ik
bijbels bij me heb, zal ik ze beminnelijk toelachen en antwoorden: ja hoor, een heleboel.
Maar vóór ik op pad ga, bid ik vurig dat zij deze vraag niét stellen. Ik bid ook dat ik in
staat zal zijn hun aandacht af te leiden. En dan is het merkwaardig hoe de Heer altijd
weer voor kleine voorvallen zorgt aan de grens.
Er was eens een groep met een la
ding bijbels op weg naarTsjecho-
Slowakije. Vlak vóór de grens
stopten ze voor een laatste bid
stond. Maar de mannen hadden
ook trek in koffie. Die werd dus
gezet. Met een blikje melk erbij.
Ze vergaten echter, de boel netjes
op te ruimen. De melk bleef bo
ven op een doos staan, gevuld
met bij bels en gereedschap. Toen
een douaneman de bagage wilde
controleren, stootte hij per on
geluk het blikje om. De man vond
dat erg vervelend, betuigde zijn
spijt, snelde terug naar zijn kan-
Grenspalen houden bijbelsmokkelaar Van der Bijl niet tegen. Elke grensoverschrijding is een behartiging
van de zaak des Heren, zegt hij.
man. Zij richten zich met name
op Oost-Europa. Een voorname
doelstelling van "Kruistochten"
is, by bels te brengen naar die
landen waar het christendom aan
banden is gelegd. Dat gebeurt in
de regel zonder vergunningen.
De ingeburgerde uitdrukking 'by-
belsmokkel" voor zijn praktyken
vindt Anne van der Bijl wel mis
leidend. Daarvoor weet hij zich in
té goed gezelschap.
"Het lijkt het meest op de methode
die in het Nieuwe Testament zelf
werd toegepast. In onze westerse
landen genieten we het uitzon
derlijke voorrecht dat mensen
naar ons toekomen om de bijbel
se boodschap te horen. We bou
wen speciale gelegenheden om ze
te kunnen ontvangen. Ik heb
vaak het gevoel dat we verkeerd
hebben gereageerd op de aan
kondiging van Jezus dat Hij van
ons vissers van mensen wil ma
ken. Wij in het Westen hebben
wel prachtige netten gefabri
ceerd (onze kerkgebouwen),
maar we hebben ze uitgezet op
het strand en verwachten dat de
vissen er zomaar in zullen sprin
gen. In de eerste eeuwen van het
christendom bezaten de gelovi
gen geen gebouw. Onze ervaring
dat mensen uit zichzelf wel naar
ons toekomen, en onze methode
om te wachten tot ze komen staan
lijnrecht tegenover de grote op
dracht. Omdat het al zo lang zo is
gedaan, zijn er zelfs mensen die
eraan twijfelen of het wel juist is
er met het evangelie op uit te
gaan. We moeten weer dingen
gaan doen waarvoor niemand ons
toestemming geeft en waar ei
genlijk ieder op tegen is. Deze
wereld is een door de vii and bezet
de landen achter het IJzeren
Gordijn rooskleurig zou zijn.
"In Roemenië bijvoorbeeld werd
een flink aantal bijbels gedrukt,
maar de oud-slavische vertaling
was volkomen onaanvaardbaar
voor evangelische christenen
omdat alleen priesters van de or
thodoxe kerk die taal beheersen.
De bijbels waren voor protestan
ten ook niet verkrijgbaar. En ie
der die een bijbel ontvangt staat
als zodanig geregistreerd. Dat is
iets waar wij fel tegen zijn, want
deze maatregel heeft in andere
landen al tot arrestaties geleid"
Geen stuntmannen
Aan de diepe zin van zijn missie zal
Anne van der Bijl zelf nimmer
twijfelen. Immers, de Heer heeft
hem, naar hy in zijn persverse
boekie "De ethiek van het smok
kelen" vrijmoedig verhaalt, op
grootse wijze laten zien dat dit
werk moet doorgaan. "Wij zyn
geen geestelijke stuntmannen,
die roekeloos door Oost-Europa
jagen met auto's vol bijbels om te
laten zien wat wij wel allemaal
kunnen zonder te worden gepakt.
Het lot van onze vervolgde broe
ders is daar te ernstig voor".
De kern van Anne's bijbelsmokkel
is dat hij zich een dienaar voelt
van een regering die niet van deze
wereld is. Bij voorkeur beharti
gen zij de zaak van hun Koning in
vrijheid en in het openbaar, maar
als zij daartoe worden gedwon
gen zijn ze ook bereid in het ge
heim te handelen. "We moeten
dat in Gods licht zien. Als ik in
derdaad een smokkelaar ben, dan
ben ik dat om zijn werk te doen
ze verhoogde Koning ons een be
vel geeft, hebben wij niet het
recht vragen te stellen of te ar
gumenteren. Eén wenk moet al
voldoende zijn om ons te active
ren". Eigen gemak of welzijn is
dan niet aan de orde.
Ook het "hiernamaalsgeloof" van
veel christenen heeft volgens
Van der Bijl een bedenkelijke
kant. Dat kan gemakkelijk leiden
tot mijding en vlucht. "We kun
nen de strijd, die behoort tot het
christelijke leven, volkomen
ontlopen door onze gedachten en
verlangens alleen maar op de
hemel te concentreren. Veel
geestelijke liederen getuigen
daar ook van. Later wordt het al
lemaal wel beter. Maar dat is nu
precies de reden waarom de jood
Karl Marx de vreselijke aan
klacht heeft laten horen dat reli
gie opium is voor het volk"
Er zijn tegenwoordig veel macht
hebbers die de komst van het
Koninkrijk bestrijden, meent
Anne van der Byl. Grensbewa
kers en politiemannen maken
deel uit van dat systeem. Niet die
mensen haat hy. Wel hun activi
teiten. Ze staan in dienst van de
duivel.
Met name Oost-Europa ligt de
Harderwykse kruisvaarder
zwaar op het hart. Hij is ervan
overtuigd dat 95 procent van de
bevolking daar de regeringen
haat. "Het zijn geen regeringen
die Gods goedkeuring wegdra
gen. Ze handelen immers in strijd
met de uitdrukkelijke wil van
God dat het evangelie aan de hele
ANNE VAN DER BIJL "We moeten weer dingen doen waar eigenlijk
iedereen tegen is"....
toor om een doek en water te ha
len en maakte de auto zelf weer
schoon. Aan een controle van de
lading kwam hij toen niet meer
toe. Ja, God gebruikt altijd iets
kleins om grote daden te verrich
ten"
Anne van der Byl leidt dat met ab
solute stelligheid uit zo'n simpel
voorval af.
Prachtige netten
Van de organisatie "Kruistochten"
(postbus 47 Ermelo) is Van der
Bijl de oprichter en leider. Ver
scheidene internationale teams
staan hem ter zijde, zoals in Ma
nilla (Filippijnen) voor illegale
bijbelinvoer in China en in Afrika
voor verspreiding in landen als
Mozambique en Angola In Ame
rika zijn vooral teams voor finan
ciële steun en voor gebed. Buiten
onze grenzen staat dit werk be
kend als "Open Doors". De Ne
derlandse groep die met Van der
Bijl werkt bestaat uit twintig
gebied. Toch kan alleen Christus
aanspraak maken op de zielen die
er leven. Op alle mogelijke ma
nieren moeten wij actief zijn. Het
is onze plicht God meer gehoor
zaam te zijn dan de mensen".
Van der Bijl weet maar al te goed
dat er christenen zijn die de mo
rele of godsdienstige rechtvaar
diging van zijn werk niet accepte
ren. Hij mag dan, zo redeneren
zij n critici, geen heroine, diaman
ten of democratie smokkelen,
maar hij overtreedt toch voor
schriften, en dat doet de christe
lijke zaak en de positie van de
kerk in die landen geen goed. In
dividuele christenen en groepen
kunnen er ook door in moeilijk
heden komen. Beter is het, de re
geringen officieel te blijven ver
zoeken, bijbelproduktie en -in
voer naar behoefte toe te staan.
Smokkel doorkruist dat beleid,
met alle risico's van dien.
Anne van der Bijl verwerpt de be
wering van sommige organisaties
dat de distributie van bijbels in
onder zijn kinderen, gehoorzaam
aan zijn opdracht. Eigenlijk doet
het er weinig toe hoe wij dat
noemen. Als het maar gebeurt
Natuurlijk kunnen wij niet al onze
activiteiten openbaar maken.
Aan een zekere geheimzinnig
heid valt niet te ontkomen. Ter-
wille van de veiligheid en van het
effect van ons werk. Daaraan zit
wel vast dat we verkeerd begre
pen worden". In het belang van
de zaak neemt Van der Bijl dat
risico. Hij kan de ernst van zijn
oprechte critici zelfs waarderen.
Vreselijke aanklacht
Hoe men zijn heimelijke zending
ook zou willen afkeuren, dat Van
der Bijl onverzettelijk conse
quent is zal niemand kunnen be
twisten. Hij vertegenwoordigt op
zijn manier het type christen dat
eerbiediging van onchristelijke
voorschriften beschouwt als
heulen met "de vijand". "Als on
schepping zal worden verkon
digd"
Dodelijke vijanden
Als Van der Bijl het heeft over het
communisme, is dat voor hem
niet een politieke partij maar een
religie. En zeker geen neutrale
religie. Het probeert met uiterste
toewijding de gemeente van
Christus te vernietigen. "Als wij
in opstand komen tegen anti-
goddelijke en onmenselijke
voorschriften van atheïstische
politieke systemen, zoals het
communisme, dan strijden we in
werkelijkheid tegen de geestelij
ke machten der duisternis. Satan
heeft die ontketend. Wij hebben
de dure plicht, te hulp te schieten
waar Christus' gemeente wordt
onderdrukt, vervolgd eri zelfs
bijna wordt v
Van der Bijl denkt dan ook aan
China, Albanië, Noord-Korea en
Tibet. "Om er maar een paar te
ZATERDAG 23 JUNI 1979» A
Leger des Hei ls. Vanavond om
half 8 houdt het korps Leiden van
het Leger des Heils, ter gelegen
heid van zijn 90-jarig bestaan,
een muziekfestival in de her
vorm de Grote Kerk in Rijnsburg.
Het Stafmuziekkorps van het
Leger uit Amsterdam verleent
medewerking. Morgenavond om
half 8 is er in de Vredeskerk aan
de Burggravenlaan in Leideneen
jubileum-zangdienst met het
zelfde korps. Luitenant-kolonel
R.J. Schurink, vroeger te Leiden,
verzorgt de prediking, de alge
hele leiding heeft majoor M.S.
Cooper. Van kwart over 7 af
wordt inleidende muziek ten ge
hore gebracht.
Vakantie. De hervormde en ge
reformeerde kerkeraden van
Oegstgeest hebben besloten, de
kerkdiensten in juli en augustus
gezien het teruglopende bezoek
in de vakantietij d, te combineren
De Pauluskerk aan de Warmon-
derweg gaat dicht. De diensten in
de gereformeerd» kerk Maurits-
laan en de Groene Kerk zijn ge
meenschappelijk.
Taizé-reis. De regionale (her
vormde) Jeugdraad en het Jon
gerenpastoraat Voorschoten
houden ook dit jaar een reis (8 tot
16 juli) naar de oecumenische
kloostergemeenschap in Taizé,
Frankrijk. Daar zijn weer ont
moetingen georganiseerd van
duizenden jongeren uit vele lan
den. Voor belangstelling van on
geveer 16 jaar af wordt maandag
25 juni om 8 uur in het gebouw
van het Jongerenpastoraat te
Voorschoten Leidseweg 33, eèn
informatie-avond gehouden.
Men kan zich voor de reis opge
ven bij Jan Robbers, Koekoek
straat 16 Leiderdorp, telefoon
071-893361, of Herman van
Bemmel, De Sav. Lohmanplant-
soen 13 Voorschoten, tel
071-761788.
Hervormde Kerk: beroepen de
Meerkerk J.H.C. Olie Linscho-
ten, te Bant-Rutten (Noord-
Oost-polder) E.S. Klein Kranen-
burg, vlootpredikant Den Hel
der; aangenomen naar Eemnes-
Buiten P. Posthouwer Ochten,
bedankt voor Poortvliet J.G. van
Loon Aalst; toegelaten tot de
evangeliebediening en beroep
baar R.S. Brandenburg Warns-
veld, D. Dekker Ede, A.B. Sloof
Papendrecht en J.W.C. Vonhof
Utrecht. Oud geref. Gemeenten:
bedankt voor Oosterland J. van
der Poel Ede.
noemen. Het zyn dodelijke vy-
anden". Eigenlijk heeft hy er
geen behoefte aan, te debatteren
over de vraag of bybelsmokkel
wel verantwoord is. Hy wil er zyn
tijd liever niet aan verknoeien.
Zijn zendingsopdracht is kort en
goed: de bevrijding van Christus
verkondigen aan gebondenen.
En daar heeft hij zijn handen
meer dan vol aan. "Het smokke
len van tabak of melkpoeder mag
een regering verbieden, maar
niemand op de wereld heeft het
recht, de aanbidding van de Al
lerhoogste onmogelijk te ma
ken".
In het denkpatroon van Anne van
der Bijl past geen vreedzame co-
existentie. Het woord "dialoog'
is hem té veel in de mode. Een
eerlijk gesprek met de boosaar
dige ideologie van de vijand is
voor hem een onmogelijkheid.
"Wy moeten geen mensen haten.
Zij dienen hun meester. Vaak be
ter dan wy de ónze. We moeten ze
wel confronteren met de redden
de genade. Als zij dié aanvaarden,
worden ze bevrijd en ingeleid in
het dienstbetoon aan de waar
heid. Daarom is iedere grens
overschrijding een behartiging
van de zaak des Heren".
S. J. DE GROOT
LEIDEN -Herv.Gem.: Hoogl. kerk 10ds
Hemmes, 11.45 oec. studentendienst;
Marekerk 10 as De Jong, 5 ds Pool
Nieuw-Loosdrecht; Mar. kerk L. Morsw.
10 ds Koolstra; Merenwijk 9.30 ds Hor-
tensius, 11 ds Hortensius en pastor Van
Well; Bethl. kerk lOdsPannekoek; Bevr.
kerk Z W 9 en 10.30 ds Witte Siddeburen;
Vredeskerk 10 ds Langenbach; Waalse
kerk 10.30 ds Ribs; Acad. Z. 10.15 ds
Bakker; Diac. huis 10.30 ds Van 't Hof;
jeugdkapel Vredeskerk 10; jeugdkapel
G. Herder, Oude Vest 13, 10.30; Ende
geest 9.30ds Friederich, avondmaal. Ge
ref. Kerk: Zuiderkerk lOdr Wind; Petra-
kerk 10 ds Gesink S.heim; Oude Vest 10
dr Vlijm, 7 ds Koolstra; Mar. kerk 10 ds
KooLstra; Bevr. kerk 9 en 10.30 ds Witte
Siddeburen; Groenhoven 10 drs Korte-
weg; De Mirt 10 hrv.d. Zwan; Merenwyk
zie herv. gem.; Endegeest 9.30 ds Friede
rich, met avondmaal. Dolerende Nood-
gemeente Groot Leiden (Pieterskerk
straat 1): 8.30 en 5. Geref. Kerk Vnjg.
(Herengracht 70): lOen 5 ds Gootjes. Chr.
Geref. Kerk (Steenschuur 9): 10 en 5 ds
Verhage, Goes, avondmaal. Geref. Gem.
(N. Rijn): 10 leesdienst, 4 kand. v.d. Hei
den, Veen. Geref. Gem. in Ned. (Bethl.
kerk Driftstraat): 11.30 en 5.30. Evang.
Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgracht): 10.15
pastoor Hoogervorst. Remonstr. Doops-
gez. Gem. (Pieterskerkstraat 1): 10 ds
Kuipers. Baptistengemeente (O. Rijn 3):
10. Evang. Christengemeenschap (Mid
delstegracht 3) 10 br. Dikkes. Zen
dingswerk Middemachtsroep (Zoeterw.
singel 21): 5 nam. hr. De Leeuw. Evange
liecentrum Zijlsingel 2: zond. 10 Edgar
Holder, di. 8 hr. Zylstra. Pinksterge
meente (O R(jn 3): 3 hr Eikerbout. Leger
des Heils (Hooigracht): 10 heil. dienst,
7.30jubileum-zangdienst in Vredeskerk.
Burggravenlaan. Nieuw-Apost Kerk (H.
Rijndijk 24): 9.30 en 4, wo. 8. Christian
Science (Steenschuur 6): 10.30. Zeven
dedag-adventisten (Lokhorstkerk): elke
zat 9.45 bijbelstudie, 11 prediking. Kerk
van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Dagen
(Steenschuur 6): 10.15 Oud Kath. Kerk
(Zoeterw. singel): 10. Rooms-Kath. Ker
ken: Haagweg zat 7, zond. 9 en 10.45;
Herensingel zat 7, zond. 8.30, 9.30 en 11;
Rijndijk zat. 7, zond. 9.30en 11.30; Steen
schuur zat. lOen 7, zond. 8.30,10,11.30,6
en 7; Boshuizerlaan zat. 7, zond. 9.30, 11
en 12.15; Lammenschansweg xal. 7,
zond. 9, 10.30, 12 en 6; Haarl. str. zat. 7,
zond. 9.30, 10.45 en 12.15.
ABBENES - Herv. Gem.: 9.30 ds Den
Harder, av. 7 ds Goverts.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem.: 10
ds Boogert Leiden, 7 ds Wolthaus, in ge
ref. Kerk. Geref. Kerk 10 ds Booy Lin-
schoten, 7 zie herv. gem. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 3 ds Kok Nijkerk. R.K.
Kerk: zat. 7, zond. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Adventskerk 9.30 ds Bogers, 6.30
hr v Heusden (van Youth for Christ),
opendeurdienst; Kr.kerk 9.30 ds Kom-
mers te Katwijk; Opst kerk 9.45 ds v.d.
Heiden, 6.30 ds Stelwagen Boskoop;
G.H. kerk 9drv. Santen, 6.30 ds Mulder;
De Bron 10.30 dr v Santen, 6.30 ds v.d.
Ree; Ashram 9.30 ds Hoogendyk; Dne-
hoorne 7 ds Hoogendyk; Oudsh. kerk 10
ds Oort; Sionskerk 9.30 en 6.30 ds Ou-
wendjjk. Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 ds
v.d. Heiden Zw.dam, 6.30 ds Stolk; Salv.
kerk 9.30 ds Stolk. 4 hr Tenyenhuis, af
scheid; Adventskerk: zie herv. gem.;
G.H. kerk 10.30 ds v.d. Ree, 6.30 ds Mul
der; De Bron 9 ds v.d. Ree, 10 kand. Jas
pers Focks, 6.30 ds v.d. Ree. Zie ook
herv. gemeente. Geref. Kerk Vrijg.: 8.45
en 6.30. Geref. Kerk Vrijg. Buiten Ver
band (Ned. Geref. Kerk): 9.30 ds v.d.
Berg, 4.30 hr Hartkamp (chr. nijver
heidsschool Willemstraat). Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 4.30 ds Hamstra. Oud Ge
ref. Gemeente: 9.30 en 4, wo. 27 juni 7.15
ds Schinkelshoek. Baptistengemeente:
10 en 6.30 ds Koekkoek; Noord (Sport-
laan) 10 hr Van der Steen. Volle Evang.
Gem. (school Preludeweg) 10 hr Van
Steenis. Pinkstergemeente Bethel
(R.-Kruisgebouw): 6 nam. Pinksterge
meente Alphen (R.-Kruisgebouw): 10
voorm. Leger des Heils: 10 cn 6.30 uur.
Corn de Vlamingstr. R.K. Kerken:
Bon.kerk zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30;
Piuskerk zat- 7, zond. 9, 10.30 en 11.45;
De Bron zat. 7, zond. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Here. Gem.: 9.30 kand.
Harkema, 6 ds Den Dikken, Oldebroek.
Geref. Gem.: 9.30 en 6 leesdienst, wo
7.30 kand. De Pater.
BODEGRAVEN - Here. Gem.: Dorps
kerk 9.30 ds Den Boer Woudenberg, 6.30
ds Van Ieperen te Bergschenhoek; Salv.
Kerk 9.30 ds Richter, 6.30 ds De Vreugd;
Bethl. kerk 9.30 ds Droogers, 6.30 ds Van
den Berg, Ede. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30
ds 't Hart. Geref. Kerk Vrijg.: 9.30 en 4 ds
Feenstra.
BOSKOOP - Herv. Gem.: Dorpskerk
9.30 ds Heymans, 6.30 ds Stelwagen, in
geref. kerk; De Stek 9.30 ds Stelwagen.
Geref. Kerk: 9.30 kand. Aalbers, 6.30 zie
herv. gem. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds
Van Langevelde. Geref. Gem.: 9.30 en 6.
Opwekkingsgemeente (Concordia): 9.30
en 5. R.K. Kerken: zat 5.30 en 7, zond.
9.30 en 11.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem.: 9.30 ds
v Harteveld R.dam, 6.30 ds Geertsema.
Geref. Kerk: 9.30 hr Brouwer Katwijk, 5
ds Bol, Werkendam. R.K. kerk: dorp zat.
7, zond. 8 en 10; Rijndijk zond. 10; Anker
zat. 7, zond. 8.45 en 11.15.
HILLEGOM - Here. Gem.: 10 ds v Brug
gen, 7 zie geref. kerk. Geref Kerk: 10 en 7
ds Rikkers, Suameer. R.K. kerk: Mart.
kerk zat 7, zond. 8.30, 10, 11.30 en 12.45;
Jozefkerk zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
HOOGMADE - Here. Gem.: 10 ds Hei-
dema, Hoogvliet R.K. Kerk: zat 7, zond.
10.
DE KAAG - Here. Gem.: 9.30 ds Keu-
ning, Noordwijk. R.K. Kerk: zat 7, zond.
8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Here'.
Gem.: Dorpskerk 10 ds Gebraad, 6 ds
Boer Katwuk aan Zee; Ontmoetings-
kerk lOdsv.d. Bogerd Rijnsburg, 6.30 ds
Gebraad, ingebruikneming kerkorgel;
De Wiek, Fresiastr. 10 ds v.d. Veer Zoe-
termeer, interk. evangclisatiedienst. Ge
ref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds Vrolijk, avond
maal. R.K. Kerk: zat 7, zond. 9.30 en
11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Here-. Gem.- N.
Kerk 10 ds Hovius, av., 6 ds Schuurman;
(X Kerk 10 ds Vink, av., 6 ds Hovius, av.;
Ichthuskerk 10 ds Van Roon, av., 5 ds
Vroegindewey; Pniëlkerk 9.30 ds Arke-
raats, av., 6 ds Vink av.; Gr. v. Pr.school
10 ds Boer; Hoeksteen 10 dovendïenst;
Overduin 2 ds Baas. Geref. Kerk: Vre
deskerk 9.30 en 5 ds v.d. Horst; Tr.kerk
9.30 en 6.30 ds Van Halsema, Avond
maal. Geref. Kerk Vrijg.: 10.15 ds Hoff,
afscheid, 3.30 leesdienst. Geref. Kerk
Vrijg. Buiten V.: 8.30 en 7 ds Roukema.
Chr. Geref Kerk; 10 en 5 leesdienst. Ge
ref. Gem.: 10 en 5 leesdienst, dond. 7.30
ds v. Driessen. Volle Evang. Gem. (Voor
straat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Here.
Gem.: 10 ds Brok, Zeist, 5 ds Geursen
Leiderdorp, opendeurdienst in geref.
kerk Geref. Kerk: 9.30 mr Reugebrink
Leiderdorp, 5 ds Geursen Leiderdorp,
opendeurdienst
LEIDERDORP - Here. Gem. en Geref.
Kerk: Dorpskerk 10 ds Geursen,
avondmaal, 6.30 ds Van Achterberg Lei
den; Hoofdstr.kerk 10 ds Doesburg
avondmaal; Scheppingskerk 9 en 10.30
ds De Jonge te Leiden; Elis. ziekenhuis
9.30 rector Vyftigschüd. Bapt. gem 10
br. Lourens. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9,
10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Here. Gem 9.30 hr. Sie-
rat Leiden; camping 10.30 hr. De Leeuw,
Leiden. Geref. Kerk: 9.30 ds Los. 7 ds v.
Hall Zandvoort; camping 10.30 hr De
Leeuw, Leiden. R.K. Kerk: zat. 7, zond.
7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE - Here. Gem.: Dorpskerk 10 en 7
ds 't Hooft, avondmaal; Pauluskerk
10.30ds De Gelder. Geref. Kerk: lOdsDe
Wit, 7 hr Stam. Geref Kerk Vryg.: 10 en
4.30 leesdienst. Geref. Kerk Vr(jg. Bui
ten V.: 9 en 5 ds Schuurman. Chr. Geref.
Kerk: 10 en 7 ds v. Dijken. Geref. Gem.:
10 en 4 ds Hakkenberg. Oud Geref.
Gem: 9.30en3. R.K. Kerken: Agatha zat.
7, zond. 10 en 11.30; Poelpolder zat. 7,
zond. 9 en 11.30; Mariakerk zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.45; Engelbew. zat 7, zond.
8, 9.30 en 5.45.
NIEUWKOOP - Here. Gem.: 9.30 en 6.30
ds Bronsgeest, avondmaal. Geref. Kerk:
9.30 en 6.30 ds Nooteboom. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds Hamstra. R.K.
Kerk: zat. 7, zond. 7.30, 9 en 10.45.
NIEUW VEEN - Herv. Gem.: 9.30 en 6.30
ds Molenaar, avondmaal. Geref. Kerk-
9.30 en 7 ds Mooy, Gouda, avondmaal.
R.K. Kerk: zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Here. Gem.: 9.30 ds
Goverts, avondmaal, 7 ds Den Harder.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds Baerends.
Chr Geref Kerk 9.30 ds Visser, 3 ds Re
bel. R.K. Kerk zat 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Here. Gem.: 9.30 en 7 ds
v.d. Velden, Reeuwijk. Geref. Kerk
(Woerdense Verlaat): 9.30 hr. Christ,
Leiden, 7 hr Kat, Ouderkerk aan de Am-
stel. R.K. Kerk: zat 7, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Here. Gem.: Voorstr. 10
kand. Krispyn Leiden, 7 ds Van Dok,
R.dam; Sole Mio 10 hr. Van Duin;
Hoofdstr. 10 ds Rothfusz Hillegom, 7 ds
Keuning; De Rank 10 kand. Van Trigt, 5
ds Schrijvers Woerden. Geref. Kerk
Buurtkerk 10 ds Warnink Apeldoorn;
here, kerk Hoofdstr. 7 ds Keuning; Vin-
kenlaan 9.30 ds Bosman, 7 ds Warnink;
St. kerk 11 ds Bosman. R.K. Kerken: Zee
9.30 en 11; Binnen 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Here. Gem..
10 ds Kalkman; De Zilk 10 hr Goedhart.
R.K. kerk: Jozefkerk zat 7, zond. 8.30 en
10; Viktorkerk zat 7, zond. 9.30 en 11.
OEGSTGEEST - Herv Gem Will.kerk
10 ds Sasse; Pauluskerk 10 ds Blom;
Gem.centr. 10.30 ds Wagenvoorde, 7 mej.
Ink, jeugddienst; Endegeest 9.30 ds
Friederich, met avondmaal; Van Wyc-
kerslooth 4.30 ds Hemmes. Geref. Kerk:
10 ds Vegter, zie ook here gem. Geref.
Kerk Vryg 9.30 ds Sliggers, 3 ds
Gootjes. Geref. Kerk Vrijg Buiten Ver
band (Ned.-Geref. Kerk): 8.45 br. Atte-
ma, 4 ds v.d. Berg. R.K Kerk Will.kerk
zat. 9, zond. 9,10.30 en 12; Bon.kapel zat.
6.30, zond. 9 en 11. Volle-Evangeliegem.
(gem. centr.): 4 hr v.d. Brugge.
OUD-ADE - R.K. Kerk: zat. 7, zond. 8.30
en ,10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Here. Gem.: 9.30 ds Lalleman. Geref.
Kerk: 9.30 ds Mulder Alphen, 6.30 kand.
Jaspers Focks. R.K. Kerk zat. 7, zond.
9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - R.K. Ker
ken: Mar. Pres. zat 7, zond. 8, 9.30 en 11;
P. Banden zat. 7, zond. 9 en 10.30.
RIJNSATERWOUDE- Here. Gem.: 9.30
en7 ds De Kruy f, avondmaal. Chr. Geref.
Kerk 9.30 dienst, 2.15 ds Bouw.
RIJNSBURG - Here. Gem.: Grote Kerk
9.30 dr Meyers Leiden, 5 ds Wisse, Zeist;
Bethelkerk 9.30 ds Van Malssen te Lei
derdorp, 5 ds Van den Bogerd; Camping
Koningshof 10 hr De Mooy. Geref. Kerk
Petrakerk 9.30 ds Damsma, 5 dr v. Oeve-
ren; Imm. kerk 9 en 10.30 dr Van Oeve-
ren, 7 ds Huisman, afscheid; Mar. kerk
9.30 ds Huisman, 5 ds Damsma; camping
lOhr. De Mooy. Geref. Kerk Vryg.: 10 en
5.15dsZomer.Chr.Geref. Kerk 9.30en5
ds De Vries, Heerde, Evang. Christen
gemeente (aula mavo): 10 ds Visser
A.dam. R.K. gemeenschap (aula tuinb.
school): zat. 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - R.K. Kerk: zat 7,
zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Here. Gem.: 9 ds De
Gelder, Lisse, 10.30 dr De Ru Den Haag,
6.30 hr Goedhart. Geref. Kerk: 9.30 en 7
ds Van Reenen Harderwyk. Chr. Geref.
Kerk: 10 ds Rebel, 5 ds Visser. R.K.
Kerk: zat 7, zond. 9 en 11.
TER AAR - Here. Gem- 9.30 ds De
Leeuw, Maam, 6.30 ds Hanemaayer. Ge
ref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds Bezemer. R.K.
kerk: Aardam zond. 9 en 12; Langeraar
zat 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
VALKENBURG - Here. Gem 10 ds
Schuurman Katwijk, 6.30 hr Hoffenaar
Voorhout, jeugddienst mmv koor
Rynsburg Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds
De Valk Dirksland. Geref. Kerk Vryg.:
9.30 leesdienst "3 ds Hoff, afscheid.
VOORHOUT - Here. Gem.: 10 ds J. de
Jong. R.K. kerk: zat 7, zond. 9, 10.30 en
11.45.
VOORSCHOTEN - Here. Gem.: Dorps
kerk 10 ds Van Ieperen Bergschenhoek,
7 pastor Van der Hoeven Leiden, jeugd
dienst; H. en Heil 10 ds Lentz; aula 9.30
ds De Zwart; kapel Rijndijk 10 ds v.d
Schoot. Geref. Kerk: 9.30 ds De Zeeuw
Zie ook here, gemeente. Geref. Kerk
Vryg.: 10 en 5 ds Janssens. R.K. Kerken:
Laur.kerk zat. 7, zond. 10 en 11.30; M
Godskerk zat. 7, zond. 8.30 en 10.30; aula
NH 11.
WADDINXVEEN - Here. Gem.: Be
thelkerk 9 ds Verboom, 5 ds Roetman
10.30 ds Verwelius, 6.30 ds Verboom,-
Hoekst. 9.30 ds Roetman, 6.30 ds Verwe
lius; Imm. kerk 9.30 en 7 ds Hulst Geref.
Kerk: Kruiskerk 9.30 ds Modderaar, 5 ds
v.d. Berg; Ontm. Kerk 10 ds v.d. Berg, 5
ds Modderaar. Oud Geref. Gem.: 10 en
6.30. Chr. Afgesch. Gem.: 9.30 en 5. Volle
Evang. Gem. (Lindengaarde 17a): 9.30.
R.K. Kerk: Viktorkerk 10; Ontm. kerk
8.30 en 11.45.
WARMOND - Here. Gem.: 10 ds Den
Tonkelaar. R.K. Kerk: zat. 7, zond. 8.30
10 en 11.30.
WASSENAAR-Here. Gem.: Dorpskerk
10 ds Steenstra, 4.30 ds Blenk Oudewa
ter, 7 kerkconcert; Kievietkerk 10 ds v.d.
Kloot Meyburg Den Haag; Messiaskerk
10 ds v. Zanten; Dorpscentrum 9.30 ds
Tukker. Geref. Kerk: 10 en 7 ds v.d.
Meulen; Zuid 10 ds v.d. Kamp. Ned
Prot. Bond: 10.30 ds Bruinsma Den
Haag.
WOUBRUGGE - Here. Gem.: 9.30 ds
Geertsema H.woude, 6.30 ds Bouw te
Doorn. R.K. Kerk: zat 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Here. Gem.: 9.30 ds
Lefeber te Alphen. 7 hr Schreuder Ou
dewater. Geref. Kerk: 9.30 ds Buitenhuis
Bodegraven, 7 zie here gem. R.K. Kerk
zat. 7, zond. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Here Gem.: 10 ds
Wolthaus. R.K. Kerken: Meerburgkerk
zat. 7, zond. 9 30 en 11; Janskerk 10.30;
Chr. Dienaarkerk zat 7, zond. 9.15.
ZWAMMERDAM - Here. Gem.: 9.30
kand. Riemersma Tornaard, 6.30 ds v.d.
Heiden, geref. predikant. Geref. Kerk:
9.30 hr Tenyenhuis Alphen, 6.30 ds v.d.
Heiden, gez.dienst
