Nieuw meesterwerk Kylian Festival heeft weer allure Vaardig toneelspel van Parijse groep toegelicht r/MÖiÖ\prggmmma i DIRECTEUR FRANS DE RUITER: 9? M'sa Glagolskaja: Le Retour de Gulliver met Prends bien garde DINSDAG 19 JUNI 1979 PAGINA 5 UTRECHT (GPD) - ,£>it Holland Festival is beter dan de afgelopen jaren. We zijn erg gelukkig met het artistieke peil. Tot nu toe is er een groot aantal hoogtepunten geweest waar enthousiast op is gereageerd"Dit zegt Frans de Ruiter, directeur van het Holland Festival als hij een week voor de afsluiting van het festival een voorlopige balans opmaakt. De opkomst van het publiek is goed geweest, met name in Amsterdam en Utrecht. Voorzover nu bekend is heeft de belangstelling voor de voorstellingen in Den Haag en Rotterdam een wisselvallig ka rakter gehad. Utrecht wordt door De Ruiter een lichtend voorbeeld genoemd. ,JHet unieke is dat deze vierde festivalstad enorm in op komst is. Er is een zelfde bedrag aan uitkoopsommen en aan af genomen programma's besteed door Rotterdam. Opvallend is dat met name in Utrecht veel belang stelling van buiten de stad is ge signaleerd. Er zijn veel schrifte lijke en telefonische bestellingen voor voorstellingen. Waarschijn lijk komt dit ook omdat de trein verbinding zo goed is. Bezoekers uit bijvoorbeeld Zwolle kunnen nog gemakkelijk met de trein naar huis". Elitair „Holland Festival elitair? Ja, hoor door het publiek. Ook dit keer is het woord elitair in verband met het Holland Festival gevallen. ,JNou ja, alles is elitair", zegt Frans de Ruiter. „Tennis is elitair en hockey is in hoge mate elitair. Kleine toneelgezelschappen zijn het ook. Het Holland Festival eli tair? Ja hoor, dat klopt, evenals zoveel andere zaken. Daar staat tegenover dat de prijs van de plaatsen laag is en dat er gemak kelijk en open op allerlei manie ren reducties mogelijk zijn. Thea- tertickests zijn hier veel goedko per dan in het buitenland en er zijn ook geen speciale prijzen in verband met het festival. Maar het is absoluut waar dat er moei lijke onderwerpen bij zijn". Een ander verwijt dat jaar najaar terugkeert is de opmerking dat het Holland Festival zich vooral op de randstad richt. „A& het aan ons ligt proberen we zoveel moge lijk te spreiden. We zijn daar echt heel actief in. Maar we zijn af hankelijk van de plaatselijke schouwburgdirecteuren. Die heb ben het recht om iets al of niet ge schikt te vinden voor hun stad. Vaak is het ook een probleem om de financiën te vinden". Nooit meer Afstanden blijken in Nederland onoverkomelijke barrière te zijn. De Ruiter zegt: ,Jn andere landen is het volstrekt normaal dat men sen 60 kilometer per auto of trein afleggen om ergens een bijzonde re voorstelling te zien. Hier is dat nog behoorlijk ongebruikelijk. Het is de algemene mentaliteit in Nederland. Daar komt nog bij dat in de loop der tijd overal cul turele centra zijn neergezet. De mensen zijn verwend,omdat alles naar ze toekomt". Het Holland Festival is van plan om volgend jaar of 1981 tijdens het festival een landelijk publiek sonderzoek te laten uitvoeren. Dit jaar blijft het beperkt tot een be scheiden onderzoekje.dat door de HF-mensen zelf wordt ge daan. Frans de Ruiter signaleert treurig het eigenaardige feit dat bijna niemand in de randstad gebruik heeft gemaakt van de speciale fes tivalbussen die tussen Rotter dam, Den Haag en Amsterdam hebben gereden. .Per bus is door niet meer dan vier personen op dit busvervoer ingetekend. Dat is een leerzame ervaring voor me geweest, het geeft een hoop rompslomp en administratie. Volgend jaar zullen we dit niet meer organiseren. Dat is ze ker". Kostbaar Het is een kostbaar festival geweest. Zegt directeur De Ruiter: ,Jiet is vrijwel zeker dat met een tekort zullen eindigen. Maar ze willen alles doen om het festival de allu re te laten behouden, die het nu heeft. We hebben op alle mogelijke manieren getracht meer geld bij een te krijgen, naast de subsidie van 2,1 miljoen gulden die we nu ontvangen van het ministerie van CRM en de drie grote steden. We willen een miljoen meer, die we vrijwel uitsluitend zullen beste den in de programmasfeer. We willen nog meer opdrachten ge ven en meer bijzondere projected kunnen uitbrengen. Het is onzi taak als Holland Festival om z( veel mogelijk Nederlandse zan gers, musici en regisseurs die po tentieel kwaliteit hebben aan hè werk te zetten. Met inschakelin{ van goede mensen uit het buiten land". Ouderwets De laatste week van het Hollari Festival brengt naast de lopend zaken enkele unieke produktie, zoals Hesperion XX, een gelege,- heidsensembledat op verzoh van het Holland Festival een pn- gramma heeft samengesteld voi strijdmuziek rond 1600. Belary- rijke voorstellingen worden cp- geven door het Japanse Oaku et- semble en het Gagaku ensembe met Japanse hofmuziek. Vcrdsr de Franse toneelvoorstelling Prends bien garde aux Zeppe lins" (zie recensie op deze pagiip. de voorstellingen van de mezv sopraan Carol Plantamurn en U verschillende Nederlandse coi- certen. ,JEr komt weer een ouderwetse sf& terug in het Holland Festiva' zegt Frans de Ruiter niet zonae trots. %fJe kon het merken aan le gedrang bij de kaartverkoop voo' de eerste voorstelling in Amstzr dam. Het was bijna net als vroe ger". DEN HAAG (GPD) - Groots en meeslepend is M'sa Galgolsk^ja, het nieuwe ballet van Jiri Kylian. Eind vorige week ging het in een uitvoering van het Nederlands Danstheater in het kader Circus Theater Festival. Kylian, artistiek-directeur van het Nederlands Dans theater, baseerde z'n ballet op de gelijknamige muziek van Leos Janacek, die zijn mis in 1926, twee jaar voor zijn dood, schreef. Kylian, evenals Janacek een' Tsjech, heeft misschien beter dan wie ook de innerlijke structuur van de muziek onderkend en als uitgangspunt voor zijn bewegin gen genomen. Daarbij heeft hij zowel de grootste muzikale basislijnen van Jana cek aangehouden - een af - en aanzwellende klankenstroom - als de daar tussendoor en over heen geweven motieven waarin meer direct te interpreteren ge voelens naar voren komen. Deze structuur van de muziek kwam soms letterlijk in de bewegingen tot uitdrukking. Moeiteloos De mis gaf binnen de dans aanlei ding tot versnellingen en vertra gingen waarbij zowel een vitale uitbundigheid als meer lyrische momenten vrijwel moeiteloos in elkaar overvloeiden. Misschien is dit wel het meest karakteristiek voor dit ballet van Kylian, het continue doorstromen als een ri vier met daarin kleine tegen stromen. Meteen al in het begin bijvoor beeld, een lange reidans die zich in een cirkelvorm voltrekt en waar tegenin een danseres zich in omgekeerde richting beweegt. Een compositiegegeven waar Kylian meer gebruik van maakte vooral in die gedeelten waarin het hele ensemble optrad. Er ont stonden zo sublieme overgangen. Zo kwam ook het eind van het ballet tot stand, een pulserende in - en uitwaaierende kring van dan sers die zich van links naar rechts over het toneel voortbewogen. Dan, in een zich terughaastende beweging, reppen ze zich langs de in het centrum van het toneel liggende gestalte, de Christusfi guur, waarbij in die wegvegende bewegingen een vrouw bij de man achterblijft in een smartelij ke pose, Kylians Piëta. Kylian demonstreert in zijn nieuw ste ballet een volledige beheer sing van zowel het toneel vlak, dat hij in grote lijnen invult, (vooral veel heftige diagonalen) als de structuur van de dans. Behalve Jugendstil'achtige lijnen die Ky lian hanteert (het ligt soms dicht tegen de Ausdruckstanz aan maar de golvingen, de soms in lussen zwiepende lijnen en voor al het vloeiende ervan wijzen toch meer in de lichting van de Jugendstil). Behalve dit op zichzelf al fraaie lij nenspel maakte alles ook een bui tengewoon doorleefde indruk. Het ontaardde niet in, wat op ba sis van de muziek van Janacek ook had gekund, geëxalteerde theatraliteit. Zowel in de grote lijnen als de solistische detaille ringen bleek een grote beheer sing, kwam elke beweging uit een innerlijke beleving tot stand. Ook al door de uitvoering van M'sa Glagolskaja, met medewerking van een Tsjechisch koor, was de première een indrukwekkende gebeurtenis. Er worden nog voorstellingen ge geven vandaag en 22 juni in Scheveningen en morgen in Rot terdam. ERIC BEENKER DEN HAAG - „Het principe bij deze workshops was altijd dat de deelnemers zich van de heer schappij van tekst en rationele taal moesten ontdoen om de elementaire lichamelijke uit drukking te vinden voor gevoel en situatie". Aldus luidt volgens het programmaboekje het tech nische uitgangspunt Le Retour de Gulliver uit Parijs die mo menteel het Holland Festival bezoekt met Prends bien garde aux Zeppelins'. Deze voorstelling is in 1974 ont staan in het kader van een work shop project en werd in 1978 de basis voor de vorming van Le Re tour de Gulliver onder leiding van regisseur Didier Flarnand, de man die eveneens verantwoor delijk was voor de voorstellingen in 1974. Uitgangspunt is het einde van de Belle Epoque en de on dergang van de Franse bourgeoi sie, gemarkeerd door de bloedige loopgravengevechten van de Eerste Wereldoorlog. De bril die de toeschouwer opge zet krijgt, behoort toe aan een soldaat die op het slagveld dode lijk gewond is en op de operatie tafel zijn leven in snelle ongeor ganiseerde Hitsen aan zich voor bij ziet trekken. De noodzakelijke contrastwerking wordt verkre gen door deze herinneringen te combineren met beelden van het marionettenspel aan de diploma tieke top, de onverstoorbaarheid van de burgerij die haar eigen le ven blijft leiden en de wuftheid van het Parijse uitgaansleven dat normaal voortgang blijft vin den. De ervaring die het Nederlandse theaterleven heeft opgedaan met toneelgroepen als De Appel, heeft geleerd dat het uiterst moeilijk is een dergelijke voor stelling, die voornamelijk op im provisaties en uitgewerkte ideeën berust, uit te bouwen tot een avondvullend geheel. Fla rnand en zijn mensen hebben het zichzelf nog extra moeilijk ge maakt door bijna volledig af te zien van een begrijpelijk taalge bruik. Hun personages spreken een fantasietaaltje - als zij al hun mond opendoen - dat op zich een uitstekende technische vondst is, maar waarmee zij zichzelf de mo gelijkheid hebben ontnomen conflicten verder uit te diepen dan door louter visualisering mogelijk is. Een schijn van op pervlakkigheid is daarvan het gevolg, evenals het feit dat som mige elementen in het karikatu rale worden getrokken. Al deze nadelen en in een derge lijke voorstelling onvermijdelij ke inzinkingen worden echter gecompenseerd door de enorme technische vaardigheid van de Gu 11 iver-groep, een vaardigheid waarvan zij zichzelf terdege be wust zijn. Eén van de beste scè nes (een Parijs restaurant uit het Fin de siècle) wordt namelijk on evenredig lang uitgewerkt in verhouding tot zijn marginale functie ten opzichte van het hoofdthema, en een vertraagde uitbeelding van het fatale offen sief in de loopgraven wordt zelfs (maar met bijzonder veel effect) herhaald. Tengevolge van deze verschuiving van het zwaarte punt wordt echter de betrokken heid van de toeschouwer sterk gereduceerd. Hij blijt wat hij was, een toeschouwer Verdere voorstellingn hebben nog plaats, vandaag inftotterdam en morgen in Amstertam. PAUL KDRENHOF In het gisteren in deze krant ge publiceerde verslag \an de op- de tv-se 'Herman en de 6' h de Leidse Schouwburg stond abusievelijk vermeld, dat behalvj 'Crescendo' en 'Tot Ieders Genegen' ook de Timdelerclub mediverking aan deze kinderserie verleende. Laatstgenoemde toneelvereni ging was niet by dmpnamen be trokken. Een scène uit 'Prends bien garde aux Zeppelins PRIJZEN VAN LETTERKUNDE LEIDEN - De Maatschappij der Nederlandse Letterkurie heeft op haar afgelopen jaarvergadering in Leiden drie literJuurprijzen toegekend, waarvan er één is uitgereikt. Dat was le Dr. Wij- naendts Franckenprijs aan dr. H. Bonger uit Amsterdam voor zijn boek „Leven en werk van Dirk Volckertsz Coorihert" dat in 1978 in Amsterdam is verschenen. De prijs bestaat ut een zilve ren penning en een bedrag van 500 gulden. De Lucy B. en C.W. van der Hoogtprys 1979 werd toegekend aan Hans Tentye voor zijn bundel „Wat zei ze en andengedichten" dat vorig jaar in Amsterdam werd uitgegeven. De prip bestaat uit een bronzen medaille en een bedrag van 1000 guldn. De meesterschapsprijs werd toegekend aan dr. Ida G d. Gerhardt voor haar gehele oeuvre. De prys bestaat uit een goulen penning van de maatschappij. NEDERLAND 1 slechthorenden (NOS) 18.00 - Nieuws voor do\ 18.40 - Kortweg (NOS) 18.50 - De Fabeltjeskrant (NOS) 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - EO-Familiedag 1979, uitgebreide reportage (EO) 21.37 - Journaal (NOS) 21.55 - Den Haag vandaag (NOS) 22.10 - Denk beeld (NOS) 23.05 - Journaal (NOS) NEDERLAND 2 i slechthorenden (NOS) 18.00 - Nieuws voor dov 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - J.J. de Bom voorheen De Kindervriend (VARA) 19.25 - Broer Konijn in de beklaagdenbank (VARA) 20.00 - Journaal (NOS) 20.27 - De 7 van Blake, science-fictionsene (VARA) 21.00 - VARA-Visie (VARA) 22.00 - De evacuees, tv-spel (VARA) 23.15 - Van Regentenschap naar medezeggenschap (De vrije gedachte) 23.35 - Journaal (NOS) TV-WOENSDAG NEDERLAND 1 13.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 15.30 - Bombeer en Co(NCKV) 15 40 - Charlie Chaplin (NCRV) 15.55 - Dierenkonferentie, tekenfilm (NCRV) DUITSE TV DINSDAG 19 JUNI DUITSLAND I 18.00 Wie soil man Dr. Mraeek er- traenken oder Das Ende dor Was- sermaenner in Boehmen, Tsjecho- slowaakse speelfilm voor kinderen. 18.50-19.00 Journ WDR' 19.00 Drei im Morgenland, tv- serie. 19.30 Muz. progr. 19.45 Inform, progr. 20.15 Aktual. 20.45 Teken film.) 21.00 Journ. 21.15 Muz.progr. 22.00 Inform, progr. 20.45 Detektiv Rockford. Anruf genuegt, detective serie. 23.30 Aktual. 24.00 Sportprogr. 0.45-0.50 Journ. DUITSLAND D 18.00 Joum. 18.10 Der Skiave Valvi- sius, tv-sene. 18.40 Muz. en actual. 19.20 Tekenfilmserie. 20.00 Journ. 20.30 Ein Sonntag im Oktober. Hon gaars-Duitse speelfilm. 22.00 Heute- joumal. 22.20 Report. 23.00 Bruder DUITSLAND III WDR 18.30 Inform, serie. 19.00 Kleuter- progr. 19.30 Tv-cursus wiskunde. 20.00 Serie documentaires. 20.45 Journal 3. 21.00 Journ. 21.15 Poezie- progr. 22.00 Aktueel magaz. 22.15 Kenningsmakingsprogr. 23.00 Sportprogr. 23.30 Inform, progr. 23.00 Journ. BELGISCHE TV DINSDAG 19 JUNI BELGIË VLAAMS 18.45 Kinderprogr. 18.55 Jeugduitz. 19.35 Mcded. en progr.overz. 19.45 Journ. 20.10 Het gat in de muur, tv- film. 20.55 Leven op aarde, we- tensch. serie. 21.145 Progr.concern. 22.15 Inform, serie. 22.45 Journl NET 2 18.45 Kinderprogr. 18.55 Jeugduitz. 19.35 Meded. en progr.overz. 19.45 Journ. 20.10 Dirk van Haveskerke, jeugdserie. 20.35 Dierenserie. 21.00-22.35 Over de invloed van gammastralen op goudsbloemen (The effect of gamma rays on Man- in-the-Moon Marigolds), speel film. Het NOS-programma .Denkbeeld"waarvan de vijfde en voor dit seizoen tevens laatste aflevering vanavond wordt uitgezonden, is in de afgelopen maanden niet erg goed bekeken. Nadat hel pro gramma .Zienswijze" van Jack van Belle verdween, besloot de NOS het te proberen met Denkbeeld, dat verschillende geestelijke stro mingen moest gaan belichten. De vijf afleveringen die voor dit jaar geprogrammeerd stonden, werden als experiment beschouwd. Gebleken is dut de huidige opzet niet geheel aan de verwachtingen heeft voldaan. De formule van het programma zal de komende tijd dan ook zeker ter discussie staan. Vooral derol van de presentator t tol nu toe Henk Hillenaarj wordt onderwerp van gesprek. Zeker is dal Hillenaar van het scherm gaat verdwijnenomdat hij van mening is dat het programma iets anders moet gaan brengen dan het momenteel doet. Thea Keizer, redactrice van Denkbeeld: ..We zullen het uitvoerig over de rol van de nieuwe presentator moeten gaan hebben. Wij willen voorkomen dat het een soort one-man-show wordtDe presen tatie moet zo ongemerkt mogelijk aanwezig zijn. De gasten m het programma moeten het helemaal zelf maken Dat lukte de ene keer wel, de andere keer niet. Maar na tien jaar Zienswijze is hel toch moeilijk om met iets anders te komen. Dat programma uias duide lijk gebonden aan Jack van Belle. Wij willen geen uitzending die aan iemand persoonlijk is gebonden". De laatste aflevering van Denkbeeld ix>or dit seizoen gaat over de islam in Nederland. Door de machtswisseling in Iran is de islam de laatste tijd weer sterk voor het voetlicht gelreden. Felle discussies zijn ontstaan, bijvoorbeeld over het optreden van de ajatollah Chomeini,die opeen nogal hardhandige wijze zijn politieke tegen standers aangepakt. (Nederland 1,22.10 uur) DINSDAG 19 JUNI HILVERSUM I AVRO; 18.00 Nws. 18.11 Radiojourn. 18.23 Toppers van toen. 19.02 Per saldo. 19.30 (S) Operette: koren en solisten. 20.03 (S) Van Broadway tot Carre. 20.30 (S> Folk live. 21 02 (S) Ad lib. 21.45 (S) Frans op z'n Brusse. 22.02 (S) AVRO's swing Urne. NOS: 23.02-24.00 Met het oog op morgen. VARA. 0.02 (S) Elpeetuin. 1.02 (S) Groot licht 5.02 (S) Truck. HILVERSUM II KRO: 18.10 Verkenning. HUM. VERBOND: 18.20 Na vijven en zes- sen, actual, en commentaren. P.P.. 18.50 Uitz van de PPR. 19 00 Kerk in meervoud. (19.00 Christenen zijn van huis uitjood. 19.20 Nieuws uit de kerken. 19.30 Kruispunt.) NOS: 20.00 (S) Holland Festival.' Neder lands Kamerkoor Hedendaagse koormuz. 22.30 Nws. KRO: 22.40 (S) Zin in muz. 23.30 (S) Muz. op het spel (36 Y. Hedendaagse muz. 23.55 Nws. HILVERSUM UI NOS; 18.03 <S> De avondspits met de Nationale Hitparade. VARA: 19.02 (S) Popdonder plus. 21.02 (S) Nash ville. 22.02 (S) Adn all that jazz. 23.02-24.00 (S) Elpee tuin. WOENSDAG 20 JUNI HILVERSUM I VOO: 7.03 (S) Ook goeie morgen. 9.03 (S) Muziek terwijl u werkt 10 01 (S) Kletskop. VPRO: 10 45 (S) Villa VPRO EO: 14 20 <S) Radio-kinder- krant. 14 45 (S) Nederlandse muziek en zang 15.30 (S) Van hart tot hart. 16.02 (S) EO-Mctterdaad. 16.17 (S) Licht en uitzicht. 17 02 (S) Tijdsein NCRV: 17.45 (S) Theaterorgclbe- HILVEKSUM U VARA' 7 00 Nws. 7.10 Ochtend- gymn. 7.20 De Wekkerradio 1. (7.30, 8.00 en 8.30 Nws.) 9.00 Gymn. voor de vrouw. 9.10 Waterstanden. NOS: 9 15 Werkbank VARA: 9.25 Keuren en kiezen. 9.50 Hoor Haar! 1110 Ne derlandse Schoolradio. 11.30 Ter Plaatse, lunchmagazine. (11.30 Ruurlo - Centraal. OVERHEIDS VOORLICHTING 12 16 Weten schapsbeleid. 12.26 Meded. voor land- en tuinbouw. 12.36 Dingen van de dag 13.11 Ruurlo - Centraal) 13.30 Oude Schoolliedjes door De Merels. 13.50 Kinderen een kwartje? 14.30 Leef-tijd-genoeg 15 30 Operet te. 16.00 Betties ochtend. Hoofdzaak is dat men bly is met deze wereld, hoorspel. 16.30 Lichte grammo- foonmuz. 17.00 Nederlandstalig. 17 24 Meded., SOS- en politieber 17.30 Nws. 17.36 Dingen van de HILVERSUM UI KRO: 7.02 (S) Des Engels. 9.03 (S) Van negen tot twaalf 12 03 (S) De Noon Show 14 03 (S) Dc Theo Stok kink Show. 17.03 (S) Stampy. HILVERSUM IV NCRV 7.00 Nws 7 02 Het levende woord. 7.10(S) Preludium. 9.00 Nws. 9 02 (S) Divertimento. 9.15 (S) Onder de hoogtezon. 10 00 (S) Orkest pal et 12 00 Nws 12 02 (S) Tafelmuzick (12.02 Pianowerken uit de Roman tiek; 12.30 Lunchconcert: 13 30 Pla- tennieuws.) 13.55 Zojuist versche nen. 14 00 Nws 14 02 <S) De liederen van Franz Schubert. 14.30 (S) Orgel concert op de woensdagmiddag. 15.00 (S)Klass. muz 16 20 <S) Popu laire klassieken 16 55-17 00 <S) Kunst- en vliegwerk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 5