Vrijwilligers werk maakt de mensen mondiger In Waddinxveen heeft koekoek huisarrest... Liebje Hoekendijk DINSDAG 19 JUNI 1979 door Sjak Jansen Elke ochtend, steevast om tien uur, ga ik de stad en regio in, op zoek naar mensen en dingen voor deze rubriek Tips en wensen voor "Publiek", kunt u tot klok slag tien aan mij kwijt, tel. 071-144941, toestel 215. Schriftelijke reacties zijn ook zeer welkom. Een volle zaal aandachtige, stille en analyserende schaakliefhebbers Absolute rust tijdens schaakvierkamp De in een alledaags grijs kostuum geklede man met dat robuuste pos tuur, die zich bij de in gang van de raadszaal van het moderne Wad-f dinxveense raadhuis heeft geposteerd, doet me sterk denken aan zo'n in rood uniform gestoken 'homeguard' met zwart harige hoge muts die je in die kleine wachthuisjes in Londen aantreft. Die wachters die nors voor zich uitstaren, getraind zijn in het onderdrukken van elke glim lach en die om de zoveel tijd luid stampend met de glim mende zwarte schoenen para deren. Dat laatste doet die dik besnor de, stevig uit de kluiten gewas sen man weliswaar niet. Niet alleen omdat het hoogpolig ta pijt zich daartoe geenszins zou lenen, de man heeft, naar ik van een welingelichte bron heb vernomen, wel iets anders te doen. Hij is één van de twee KGB- agenten, die de opdracht heb ben de wereldkampioen scha ken Anatoli Karpov straks, na afloop van de vierkamp, heel huids in het Russische af te le veren. Overzichtelijk Voor hem dus zaak de ogen goed de kost te geven teneinde de geniale Rus te behoeden voor elke potentiële bedreiging. Zaak ook post te vatten op een Dit zegt Liebje Hoekendijk van de Landelijke Stichting Werkwin kel, een instelling die zich ten doel stelt de inschakeling van vrijwilligers te bevorderen, en die vanuit die invalshoek steun ver leent aan vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk staat op dit mo ment volop in de belangstelling; twee weken geleden stond op de ze pagina een verslag van een bij- Door Nel van Bemmei eenkomst van de Vrouwenbond NVV, waarop werd benadrukl dat vrijwilligerswerk wordt mis bruikt om de bezuinigingen van Bestek '81 in onder meer gezond heidszorg en bejaardenzorg op te vangen. „Propageren van vrij willigerswerk betekent een on dersteuning van het verwerpelij ke Bestek '81", luidde het toen. Liebje Hoekendijk vindt ook dat er soms misbruik plaatsvindt, bij voorbeeld wanneer staatssecre taris Wallis de Vries tegen de ge zinszorg zegt „Heb je niet genoeg geld, neem dan maar vrijwilli gers". Maar ze wil lang niet al het vrijwilligerswerk onder deze ene noemer scharen. „Neem nu hel werk van de Unie van Vrouwelij ke Vrijwilligers", zegt ze, „die vervullen al jaren een soort van Afwisselend met de Leide- naar John van der Wiel geeft Corvan Wijgerden (foto) in Het Trefpunt uitleg van en commen taar op de partijen. plaats van waaruit je het 'vijan delijk gebied' perfect kunt overzien. Die entree van de raadszaal is zo'n plaats. Maar niet alleen dat. Het is ook een plek waar bin nenkomende toeschouwers je aanklampen voor het stellen van een vraag. Menigmaal wordt de strenge veiligheidsman dan ook naar de stand van zaken van de schaak partij gevraagd maar evenzo veel keren laat hij blijken dat zijn oren broodnodig moeten worden uitgespoten. Dat alles voor 'de bestwil' van de grote schaakvedette Karpov: 'zijn gestalte is klein, zijn zetten bennen groot'. gastvrouwrollen in ziekenhuizen. Daar is helemaal niets ergs aan, en ik zie geen enkele reden om daar negatief tegen aan te kij ken". Liebje Hoekendijk vindt datje op moet passen om vrijwilligers het idee op te dringen dat ze uitge buit worden, dat kan erg slechte gevolgen hebben voor het werk. Ze noemt een voorbeeld van een vakantieproject bij Eindhoven, waar jonge vrijwilligers wat zak geld kregen voor hun inzet. Alles ging goed, tot dat één van de jon geren van buitenaf werd gesti muleerd om het minimumloon te eisen. De rechter gaf de jongere gelijk en het project ging failliet. Sindsdien hebben zulke vakan tieprojecten een zekere angst om vrijwilligers in te schakelen, is de ervaring van Liebje Hoeken dijk. In Vlaardingen heeft men zelfs be taalde krachten aangetrokken, maar daar is men niet tevreden over; er kwamen veelal jongeren op af die het werk als een vakan tiebaantje beschouwen, waarin ze snel wat kunnen verdienen. Hun motivatie is een stuk minder dan die van de vrijwilligers in omringende vakantieprojec ten. Aan de top „Vrijwilligers mogen nooit ingezet worden om te bezuinigen en ie dereen heeft recht op een betaal de baan. Tegelijkertijd vind ik echter dat we aan de top zitten van de professionalisering (in schakeling van geschoolde en be Dat hij de onbetwiste favoriet in deze vierkamp is, moge niet alleen uit de stand blijken maar tevens uit het feit dat hij veel minder tijd nodig heeft zijn stukken te verschuiven dan zijn drie rivalen Hort, So- sonko en Kavalek. Karpov zal er wel voor waken in tijdnood te komen en zijn laat ste zetten vlug, vlug te moeten doen, hetgeen zijn opponenten wel overkomt. „Dat is juist het meest specta culaire van deze hele vier kamp", aldus een Nijmeegse student die helemaal naar Wad dinxveen is gekomen om de vier befaamde schakers gade te slaan. „Dat chaotisch zetten is ontzet tend spannend. Dat zorgt voor leven in de brouwerij. Vandaar dat naarmate de matches vor deren, het aantal toeschouwers groter wordt. Zo was het al thans vorige week. En dat heeft natuurlijk ook te maken met omliggende bedrijven die uit gaan", aldus de Nijmegenaar. Analyseren Het is kwart voor één. Zichtbaar zo fris als een hoentje bestijgen de vier schakers, een kwartier voordat de schaakklokken voor het eerst zullen worden inge drukt, de trap van het raadhuis. Meteen reeds bij aanvang zit de zaal redelijk vol met voorname lijk jonge lieden. Veelal gewa pend met pen en papier om de zetten zorgvuldig te noteren. Hier en daar wordt zelfs een zakschaakspel aangewend om een en ander ter plekke te ana lyseren. Zo zit er ook een wat oudere taalde beroepskrachten - red.). Een sterke verhoging van profes sionalisering komt het werk niet ten goede, en bovendien kunnen we het niet betalen", zegt Liebje Hoekendijk. „Professionalisering moetje alleen nog laten groeien, waar het echt nodig is, bijvoorbeeld in de coör dinatie, de organisatie, de bege leiding en de administratie van vrijwilligersprojecten. Want op deze punten loopt vrijwilligers werk vaak stuk. Een vrijwilliger die gemotiveerd is voor hulpver lening, is dat niet voor admini stratie. Neem dan een beroeps kracht voor het schrijven van en veloppen, en het maken van be grotingen, maar zorg als vrijwilli ger datje de hulpverlening, die je zelf wilt doen, niet laat afpak ken". ,Ik geloof ook dat er een groter sa menspel moet komen tussen be roepskrachten en vrijwilligers. Bijvoorbeeld bij de verzorging thuis van een gehandicapt kind, of bij de hulp van iemand die thuis wil sterven: laat beroeps krachten steun bieden waar de mensen het zelf niet meer aan kunnen en waar ze behoefte aan die steun hebben. Maar beperk je daar dan ook toe". .Vrijwilligers in bijvoorbeeld jeugdwerk en bejaardenwerk, met al hun sociëteiten, clubs, en zovoort, moeten oppassen dat ze zich niet door een beroepskracht opzij laten schuiven. Dat gevaar dreigt extra doordat beroeps kracht en te weinig worden op geleid om vrijwilligers te bege leiden, en te veel om het werk te doen dat nu door de vrijwilligers zelf wordt gedaan. Wij adviseren vrijwilligers dan ook altijd om geen beroepskracht binnen te halen voor ze precies weten wat ze hem willen laten doen". man driftig mee te spelen. Steeds lukt het hem de aan zet zijnde schaker een seconde voor te zijn. Maar evenzoveel keren moet de man tot zijn diepe teleurstelling ervaren dat de heren een gans andere zet doen dan hij telkens voorspelt. Doodse stilte En dat alles onder doodse stilte. Zo stil dat je een speld kunt ho ren vallen. Daarom is het mis schien niet zo verwonderlijk dat het geklik van een fototoestel sommigen aan het schrikken brengt. De fotograaf in kwestie moet dat stante pede met een berisping van de arbiter beko pen. Een gedeelte van het publiek heeft beide ogen gericht op de vier schakers, anderen geven de voorkeur de partijen te vol gen via twee grote schaakbor den die door twee jongens na elke zet worden bediend. Eén van hen, Kees van Alphen, verklaart dat zelfs het geringste geroezemoes wel degelijk irrita tie wekt bij de geconcentreerde Betaling „Betaling is belangrijk, maar het i> een verarming als alles voor geld moet", was een stelling var Liebje Hoekendijk op het con gres van de NVV-Vrouwenbond Ze maakt daarbij achteraf de kanttekening „dat ieder mens na tuurlijk recht heeft op een be hoorlijk inkomen". Ze vindt hel echter jammer dat een inkomen zo sterk aan status is gebonden, hetgeen volgens haar vooral bij vrouwen en werklozen tot uiting komt: geld blijkt maar al te vaak gebonden aan de erkenning van het belang van iemands activitei ten. Zij is een voorstander van een vast inkomen voor iedereen, en van een corvee voor de akelige klussen. De meeste vrijwilligere willen ech ter niet betaald worden, is de er varing van Liebje Hoekendijk, omdat betaling hen het gevoel van vrijheid zou ontnemen. „Wat natuurlijk niet wegneemt", voegt ze eraan toe, „dat er vooral ondei vrouwen een enorme werkloos heid is, en dat de keuze tussen betaald en onbetaald werk daar door lang niet vrij is. Je mag ie mand ook nooit verwijten, vind ik, dat hij of zij vrijwilligerswerk laat vallen voor betaald werk. Die keuze behoort aan iedereen vrij te zijn". Ontplooiing Liebje Hoekendijk is ervan over tuigd dat vrijwilligerswerk aan de vrijwilliger zelf een flink stuk ontplooiing te bieden heeft, en niet zelden een opstapje biedt om aan betaald werk te komen. Zij ontleent dit optimisme aan haai eigen ervaringen met mensen uit het vrijwilligerswerk. „Als je op zoek gaat naar mensen die zet schakers. „Daarentegen stoort het hun niet wanneer ik hen op de vingers kijk om te zien welke zet ze gaan doen." Yoghurt Even later verneem ik elders dat er zich vorige week dinsdag een aardig voorval heeft afge speeld. Bij wijze van grap was Karpov een beker yoghurt aan geboden. Wellicht herinnert u zich nog dat die yoghurt vorig jaar tij dens de strijd om de wereldtitel tussen Karpov en Kortsnoy in Baguio City grote consternatie heeft teweeggebracht. Door tijdens die tweekamp een beker yoghurt te vragen wist Karpov zijn tegenstander op een onovertroffen manier in het harnas te jagen. Er zou, wan neer ik het me goed voor de geest haal, een psychologisch wapen in die het beker hebben gezeten. Het bekertje yoghurt werd door Kortsjnoi namelijk gezien als een sein aan Karpov om bijv. op remise of winst te gaan spelen. jaar geleden vrijwilligerswerk deden, blijken ze nu heel vaak be taald werk te doen. Dat geldt voor mensen in het peuterspeelzaal- werk, voor de actie „Stop de kin dermoord" en zo zijn er meer voorbeelden te geven. En vaak zijn het juist weinig geschoolde vrouwen die zo aan werk ko- „Vrij willigere werk geeft de men sen echt vaak een stuk emancipa tie en mondigheid. Neem bij voor beeld die „after-care-groe- pen" (groepen die zich bezighou den met de opvang van vrouwen die een borstamputatie hebben ondergaan - red.;. Die vrouwen moeten samenwerken met ver- pleegkundi gen, met röntgenolo gen, enzovoort. Steeds weer hoor je reacties als: „Toen ik pas be gon, durfde ik dat niet goed, maar nu kost het me veel minder moei te". Scholing Volgens Liebje Hoekendijk heb ben vrijwilligers weinig behoefte aan scholing en begeleiding van deskundigen van buitenaf; wel hebben ze er veel aan om over hun werk te praten, waarbij het belangrijk is dat hun eigen erva ringen deskundig worden beves tigd en onderbouwd. Ook is het belangrijk dat een vrijwilliger in spraak heeft en bij overleg be trokken wordt. Liebje Hoeken dijk: „Door de overheid gebeurt dat ook veel te weinig. Omdat vrijwilligeregroepen niet gesub sidieerd worden, ziet de overheid hen domweg niet staan". Er zijn meer knelpunten, zoals de rechtspositie van de vrijwilliger. Liebje Hoekendijk noemt het voorbeeld van een vrijwilliger die een jarenlang contact met een zwakzinnige in een inlichting onderhoudt. Zo'n zwakzinnige kan zomaar naar een andere in richting overgeplaatst worden, zonder dat met de relatie met de vrijwilliger rekening wordt ge houden. Drie andere problemen zijn opge nomen in het rapport „Vrijwilli- Wel, afgelopen dinsdag weiger de de Russische grootmeester pertinent zijn succesvolle 'wa pen' te aanvaarden. En dat tot verwondering van menig toe schouwer. Maar dat terzijde. Commentaar Eén en al rust dus in de raads zaal. Relaxed zitten de heren te schaken en geregeld staan ze op om bij de andere partij een kijkje te nemen. In de, een paar honderd meter verderop gelegen, uitspanning 'Het Trefpunt' is het met die rust wel even anders gesteld. Daar staat de Leidse schaker John van der Wiel met behulp van een microfoon en een groot bord op een podium commen taar te geven op de partijen. Een rechtstreekse telefoon verbinding houdt hem op de hoogte van de laatst gedane zetten. Van der Wiel doet dat om beurten met collega-scha ker Cor van Wijgerden. In die zaal tref ik wederom de Nijmeegse student. Hij ver trouwt me toe Van der Wiels gereactiviteiten, een drietal knel punten", Het rapport waarover gesproken zal worden op het congres van 23 juni. Het eerste van de drie knelpunten is het regelen van onkostenver goedingen in verband met het verrichten van vrijwilligerswerk. Uit een onderzoek blijkt dat nog in lang niet alle gevallen de door de vrijwilliger gemaakte onkos ten zoals reiskosten, telefoon, porto worden vergoed. Het twee de knelpunt is het gevaar van verlies van een sociale uitkering door het verrichten van vrijwilli gerswerk, een gevaar dat bestaat voor AAW, WAO, WW, WWV en RWW. Het derde knelpunt is de explicatie eveneens spectaku- lair te vinden. Vooral wanneer er uit de zaal suggesties worden gedaan. Suggesties over mogelijke an dere zetten. Het is van der Wiels taak daar direct op in te gaan. De Nijmegenaar: „Ik vind het uiterst knap. In wezen moet die jongen de partij uit het hoofd analyseren." Levendig De Nijmegenaar heeft gelijk wanneer hij meent dat 'Het Trefpunt' leven in zijn brouwe rij heeft. Hier hoor je tenminste puur levendige termen als 'een tikkeltje verrassend', 'weinig schokkende zet', 'solide ope ning' en 'agressieve trekken om de controle over het centrum te vergroten'. En in de raadszaal. Daar is zelfs, achterin de raadszaal waar voor de schakers de kof fie, thee, en limonade wordt geschonken, de fraaie Friese staartklok stilgezet. Ja, de koekoek heeft deze week nog huisarrest. onduidelijkheid in het verschil tussen vrijwilligere werk, en werk waarvoor het minimum loon kan worden geeist. Deze on duidelijkheid maakt instellingen huiverig om vrijwilligers aan te De Landelijke Stichting Werkwin kel beschouwt het als haar taak om tegen doze problemen te vechten, en heeft als uitgangs punt dat ieder mens het onver- vreembaar recht heeft om zinvol bezig te zijn. Daarbij vindt de stichting dat op basis van een nieuw arbeids-ethos vrijwilli gerswerk even hoog genoteerd moet worden als betaald werk. Liebje Hoekendijk Op 23 juni heeft in Utrecht een congres plaats over „Arbeid anders". De orga nisatie berust bij de Lan delijke Stichting Werk winkel (LSW). Deze wil de discussie over „werken in de samenleving" op het congres op gang brengen met als uitgangspunt de gedachte dat vrijwilli gerswerk een volwaardige werkvorm is, en geen franje. Bovendien wil de LSW drie knelpunten van vrijwilligerswerk aan het veld toetsen: de onkos tenvergoedingen, het risi co om een sociale uitke ring kwijt te raken door vrijwilligerswerk, en de onduidelijkheid in de scheiding tussen vrijwilli gerswerk, en werk waar voor het minimumloon kan worden geëist. Hiervoor heeft de LSW een rapport geschreven, geti teld „Vrijwilligerswerk, een drietal knelpunten". Een groot aantal instellin gen is om commentaar op het rapport gevraagd, en onder anderen minister Albeda van sociale zaken en Wim Kok van de FNV zullen hun commentaar waarschijnlijk op 23 juni komen toelichten. Ook zal het congres in drie groe pen uiteen gaan om over de drie knelpunten te pra ten. De resultaten van rapport en congres wor den vervolgens naar de be trokken ministeries ge stuurd (CRM, sociale za ken, volksgezondheid en milieuhygiëne, enz.) met het dringend verzoek om de knelpunten te verhel pen. De Landelijke Stichting Werkwinkel is in 1973 ont staan tegelijkertijd met het televisieprogramma „Werkwinkel". Liebje Hoekendijk was daar van af het eerste moment bij betrokken. De Stichting wierf vrijwilligers voor de vrijwilligersprojecten waarover een programma werd gemaakt. Toen in 1976 het veld enigszins verzadigd raakte met vrijwilligers, is een nieuwe Stichting zich bezig gaan houden met ondersteu ning van vrijwilligers werk, door vooral aan dacht aan de structuur en de organisatie ervan te be steden. Bovengenoemd congres is daar een van de gevolgen van. Ieder vrij- willigersproject kan de Stichting om steun en ad vies vragen. Het adres van de Stichting is Potgieter straat 37 in Utrecht. Daar kan men zich opk opgeven voor het congres. De toe gang is gratis. BUSSUM - „Het bestaan van vrijwilligerswerk zet vraagtekens bij het doorslaggevende belang van geld. Dat is de reden dat het me zo bezig houdt".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 4