SALT-2 remt de bewapeningswedloop" Alleenstaanden moeten samen vuisten ballen Carter in Wenen aangekomen 99, PAGINA 4 VARIA VRIJDAG 15 JUNI 1979 (Van onze correspondent) WENEN - Precies om kwart voor elf Nederlandse tijd landde het Amerikaanse re geringstoestel van de Ame rikaanse luchtmacht, Air- force One, met daarin presi dent Jimmy Carter, op het vliegveld van Wenen. Aan staande maandag onderte kenen hij en het Russische staatshoofd en partijleider Leonid Brezjnjev het 80 pa- gina's lange SLAT II-ver- drag. Terwijl Carter een korte ver klaring aflegde nadat hij voet op neutrale Oostenrijk se bodem had gezet, begon het zachtjes te regenen. Pre sident Carter omschreef zijn reis naar de Oostenrijkse hoofdstad als een vredes missie. "Wij koesteren geen illusies dat deze overeen komst een einde zal maken aan alle gevaar of de ver schillen tussen onze beide systemen zullen oplossen, maar het zal het gevaar van een nucleaire Holocaust verminderen", zei de Ameri kaanse president. "Met het succes van deze ont moeting kunnen wij alle mensen dichter bij vrede en veiligheid brengen", ver klaarde hij. Na een ontspan nen begroeting met de Oos tenrijkse president dr. Ra- dolf Kirchschlager en de gis teren wegens een oogziekte uit het ziekenhuis ontslagen Oostenrijkse Bondskanse lier dr. Bruno Kreisky stapte president Carter samen met zijn vrouw Rosalyn en zijn 11-jarige dochter Amy in een gepantserde auto. De Carter-familie verblijft in Wenen in de residentie van de Amerikaanse ambassa deur in een buitenwijk van Wenen. De veiligheidsmaatregelen in Wenen hebben de hoogste graad in de Oostenrijkse ge schiedenis bereikt. Amerikaanse minister van buitenlandse zaken: (Door Frits Schuurman) Toenemende spanning tussen Oost en West. Het terugzet ten van de klok bij de pogingen de bewapening onder controle te krijgen. Een miljarden dollars extra kostende hernieuwde bewapeningswedloop en een verdere ver spreiding van kernwapens over de wereld. De gevolgen worden de wereld voorgehouden door vertegen woordigers van de Amerikaanse regering als het tweede verdrag voor beperking van de strategi sche bewapening (SALT-2) er nu niet zou komen. Want, zo luidt het officiële standpunt van de Ame rikaanse regering, SALT-2 hand haaft het Amerikaans-Russische strategische evenwicht en is de grondslag voor een duurzamer politieke verhouding tussen twee naties, die beschikken over een vernietigende kracht. Of zoals de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Cyrus Vance, verklaarde: „Dit verdrag versterkt de veiligheid van de Verenigde Staten en zijn bond genoten. Het remt de bewape ningswedloop af en vermindert de risico's van een kernoor log". Het verdrag zet in elk geval twee stappen op de weg naar wapen beperking. In de eerste plaats zijn de verdragspartners overeenge komen beide niet meer dan 2250 strategische nucleaire overbren gingsmiddelen (raketten en vliegtuigen voor het vervoer van kernbommen) te bezitten. Dit be tekent dat de Russen vóór 1 ja nuari 1982 ongeveer 270 van deze vliegtuigen of raketten op de schroothoop moeten werpen. Dat zal hen waarschijnlijk niet al te moeilijk vallen, aangezien ze on getwijfeld de oudste types zullen opruimen. Niettemin is hier sprake van wapenverminde ring. In de tweede plaats zijn voor het eerst afspraken gemaakt over een kwalitatieve beperking van de strategische bewapening: beide landen zijn overeengekomen de wedloop te beperken op het ter rein van verbetering van be staande en het bouwen van systemen. Er mag bijvoorbeeld door elk van de partners gedurende de loop tijd van het verdrag maar één nieuwe raket van het type ICBM worden gebouwd en in gebruik genomen. Betekent het verdrag nu dat Mos kou en Washington iets van hun afschrikkingsmacht van kern wapens hebben ingeleverd? Geenszins. Want de aantallen en soorten strategische wapens, die de twee supermogendheden el kaar gelijkelijk hebben toege staan, geven beide zoveel speel ruimte dat zij vrywel ongestoord hun gang kunnen gaan. Wat aan tallen betreft beide landen mo gen eind 1985 elk 20.000 kern koppen hebben. De VS bezitten er thans ruim 10.000 en de Sow- jet-Unie byna 5500, overigens ruim voldoende om de wereldbe volking vele keren volledig uit te En wat de kwaliteit van de strategi sche wapens betreft beide lan den zijn naarstig bezig technisch zeer verfijnd wapentuig te ont wikkelen en te beproeven om de „vjjand" toch een slag voor te zijn. De Verenigde Staten hebben tot nu toe steeds een voorsprong gehad op de Sowjet-Unie op het gebied van de trefzekerheid van hun kernwapens. Tegenstanders van SALT-2 in de Amerikaanse Se naat menen nu, dat Moskou mede door het verdrag deze achter stand binnen enkele jaren zal hebben ingehaald en daardoor zal kunnen dreigen by verrassing vrijwel alle Amerikaanse ICBM's in hun silo's te vernietigen. Via dit dreigement zou het Kremlin de VS politiek kunnen chante- hudgi USA sand USSR USA Salt II USSR USA .Salt II" USSR 550 300 mal maatvoudiga kernkoppen IMirv) 1 464 820 465 1300 _L. 496 96 dooi onderman algavuurd* rakattan S o mat maervwftge kernkoppen j 736 352 768 500 0 0 .Cruise" -raketten 120 0 120 0 i. vanaf land 504 I 950 op land en in onderman jrrtaifonetrpe lange efrtandsnketten mat enkelvoudige kernkoppen" vanaf land 504 I 360 504 land 100 ra* 0 624 0 600 348 1 50 bommenwerpers ronder „Cruise" - rakattan 225 90 250 200 2058 2344 <1 totaal totaal 2049 2246 2107 2700 enkal* van dut nuttin mogan m*t kemkoppan *rerd«n uitgaruat dn in hat do*lg*bi*d r Om tegemoet te komen aan de kri tiek op dit punt in de Senaat, die het verdrag met een twee-derde meerderheid moet ratificeren, maakte president Carter eind verleden week bekend dat hij ak koord was gegaan met het in pro- duktie nemen van de mobiele MX-raket (X staat voor experi menteel). Dit is overigens in overeenstemming met SALT-2, waarin wordt bepaald dat elk land één nieuw type ICBM mag ontwikkelen en in gebruik ne- Het MX-project drag van ruim 30 miljard dollar is gemoeid in de komende tien jaar, voorziet in de bouw van raketten, die elk tien onafhankelijk van el kaar op verschillende doelen te richten kernbommen kunnen vervoeren (MIRV's). Maar het bijzondere zit hem in het mobiel zijn van de raket. In Amerikaanse militaire kringen verluidt dat de nieuwe raketten via ondergrond se betonnen gangen verplaatst kunnen worden naar 8000 tot 9000 verschillende lanceerplaat- Hierdoor wordt het voor de Russen onmógelijk vast te stellen waai de raketten zich precies bevin den. Gevolg daarvan is weer dat Moskou niet meer kan dreigen de eerste klap uit te delen aan het Amerikaanse strategische wa pensysteem te land. Maar als de Sowjet-Unie ook op deze mobiele raketten overgaat geldt uiteraard voor de VS hetzelfde. En waar staat West-Europa, nu de beide supermachten toch blijk baar een rem willen zetten op de bewapeningswedloop? In zijn boek „SALT-2 en de Westeuro- pese veiligheid", dat volgende week uitkomt, betoogt drs. F. M. Roschar, stafmedewerker van het Nederlands Instituut voor Vredesvraagstukken, dat de vei ligheid van West-Europa staat of valt met de geloofwaardigheid van de afschrikking van de Ame rikaanse strategische „atoompa raplu". Met andere woorden: zolang de Sowjet-Unie gelooft, dat een aan val op West-Europa tot gevolg heeft dat de Amerikanen tot nucleaire vergelding zullen over gaan, behoeven de Westeuropea nen niet bang te zijn voor zo'n aanval of aanvalsdreiging. In dat geval is het volgens drs. Roschar ook niet nodig om in West-Euro pa strategische kernwapens in stelling te brengen tegen Russi sche kernwapens, die op Europe se militaire doelen zijn ge richt. De in SALT-2 toegestane verande ringen en vernieuwingen op het gebied van de strategische kern bewapening vergroten volgens drs. Roschar, de kwetsbaarheid van de te land opgestelde inter continentale raketten en daar mee de stabiliteit van het nucleai re afschrikkingsevenwicht. Toe komstige invoering van mobiele ICBM's houdt in dat de Russen en Amerikanen zich zelf de kans ontnemen de ander eenzijdig uit te schakelen. Dit houdt in dat een aanval van de één op de ander au tomatisch nucleair vergolden wordt. Naast de geloofwaardigheid van de Amerikaanse afschrikkings macht gaat het bij de veiligheid in Europa vooral om de vraag in hoeverre het de Sowjet-Unie ernst is met de ontspanning. Deze vraag zal pas beantwoord kunnen worden na SALT-3, waarin ge praat zal worden over raketten voor de middellange afstanden, wapentuig waarmee Europa te maken heeft Maar wanneer SALT-3 zal worden gehouden en hoelang dat overleg zal duren, is niet bekend. Wat zich intussen op het bewapeningsvlak in Europa afspeelt, laat zich gemakkelijk raden... Lijst van afkortingen en begrippen ABM - Anti Ballistic Missile: een raket die ballistische ra ketten kan onderscheppen en vernietigen. ASBM - Air to Surface Ballistic Missile: ballistische raket, gelanceerd vanaf een vlieg tuig tegen een gronddoel. In SALT-2 wordt een raket geacht van het type ASBM te zijn als hij een reikwijdte heeft van meer dan 600 km. Backfire - Amerikaanse door de NAVO overgenomen bena ming voor de nieuwste Russi sche bommenwerper. Het is een tweemotorige Toepolev, waarvan de vleugel-op pervlakte variabel is, en die ruim tweemaal de snelheid van het geluid kan vliegen. Het vliegtuig kan zeer laag vliegen (150 meter). Ballistische raket - Elke raket die, nadat de stuwkracht is weggevallen, een baan volgt die voornamelijk wordt beïn vloed door de zwaartekracht en de luchtweerstand; ballis tische raketten opereren ge durende een groot deel van hun vlucht buiten de atmo sfeer en worden slechts in de betrekkelijk korte eerste fase daarvan voortgestuwd. Cruise-raket - een geleid wapen te vergelijken met een onbe mand straalvliegtuig(je). ICBM - Intercontinental Ballis- tic Missile: een vanaf het land af te vuren ballistische raket met een reikwijdte van meer dan 5500 km. De lanceerin- richting kan vast zijn (silo) of mobiel. Kernkop - dat deel van een bal listische raket dat de kernla ding de atmosfeer binnen brengt. MIRV - Multiple Independently Targetable Re-entry Vehicle: kernkop, die te zamen met een aantal andere MIRV's, in een ballistische baan wordt ge bracht. Elke MIRV kan aan het einde van die baan op een eigen doel worden ge bracht. MX - Mobile Experimental Mis sile: mobiele raket, die thans door de VS in produktie wordt genomen. SLBM - Sea launched Ballistic Missile: ballistische raketten 'aan boord van „moderne" onderzeeërs: onderzeeërs, die na 1964 zijn gebouwd of na dien zijn voorzien van nieuwe SLBM's. Strategische wapens - volgens SALT: ICBM's, SLBM's, zwa re bommenwerpers met een reikwijdte van meer dan 5500 km en cruise-raketten aan boord van zware bommen werpers en met een reikwijdte van meer dan 600 km. ONGEVEER EEN MILJOEN HILVERSUM - De discriminatie van de alleenstaande is een feit. Op materieel en immaterieel gebied. Toch wordt nog slechts de helft van alle huishoudens in Nederland gevormd door, wat wordt genoemd „gewone gezinnen". Rond 1980 zal dit percentage, zo is de verwachting, ge daald zijn.tot 35y Geen uit de lucht gegrepen getal len, maar gegevens die zijn geba seerd op cijfermateriaal, dat werd verkregen uit in het verleden ge houden volkstellingen in ons land en waarop ten aanzien van de toekomstverwachtingen is voortgeborduurd. Bij de volks telling in 1971 bedroeg het aantal zelfstandig wonende alleen staanden 681.000, te weten 256.440 mannen en 424.560 vrou wen. In 1947 was één op de tien huishoudens dat van een alleen staande, in 1971 was dat er al één op de zes. Het aantal alleenstaanden zal toe nemen als gevolg van een afne mend aantal kinderen per gezin, in combinatie met een gestegen sterfterisico bij mannen (ook wel verweduwing genoemd), de ge stegen echtscheidingscijfers sinds 1971 en de dalende huwe lijksintensiteit sinds het begin van de jaren '70. In totaal kunnen op dit moment een kleine miljoen inwoners van Ne derland het etiket alleenstaand opgeplakt krijgen. Bijna één miljoen mensen. Een fantasti sche pressiegroep? Geenszins, de alleenstaanden zijn niet in groten getale georganiseerd; als groep uiterst moeilijk te bereiken. En toch zou die vuist van allen ge bald moeten worden, is de stelli ge overtuiging van drs. J. B. M. Peters. Hij is hoofd van de afde ling Algemeen Gezinsbeleid van het ministerie van CRM in Den Haag. Drs. Peters is tevens de on dervoorzitter van de in december van het vorig jaar door de secreta ris-generaal van CRM ingestelde coördinatiegroep p alleenstaan- denbeleid. De coördinatiegroep is in het leven geroepen om zo veel mogelijk uitvoering te geven aan een serie adviezen en aanbevelingen die in de jaren daarvoor op een rij wer den gezet door weer een andere werkgroep: de interdepartemen tale werkgroep alleenstaanden. Die laatste groep is opgeheven omdat de leden, die afkomstig waren van diverse ministeries, voldoende gesproken hadden over de achtergestelde positie van alleenstaanden in onze sa menleving. Het werd tijd voor meer actie. De coördinatiegroep alleenstaan- denbeleid is tot dusverre een aan tal malen by een geweest en de eerste concrete resultaten van de arbeid kunnen al genoemd wor den. Op tafel ligt een voorstel om via het Centraal Bureau voor de Statis tiek te komen tot een budget-on derzoek onder alleenstaanden. Waar het inkomensbeleid zich nog uitsluitend richt op de ge zinsvorm, moet via het aange kondigde onderzoek aantoon baar worden gemaakt waar ten opzichte van de alleenstaande de knelpunten liggen. Natuurlijk zijn enkele daarvan bekend, maar zaken als het minimumloon voor de alleenstaanden en de afwij kende bijstandsnormen moeten boven water komen. Een tweede concreet resultaat van de coördinatiegroep betreft de voorbereidingen voor een voor lichtingsspot, gericht op de al leenstaanden in Nederland. Via het overheidspostnummer 51 kan op basis van het spotje in formatie verkregen worden over de positie van de alleenstaan de. Signalen Voor de goede orde is het zaak even terug te gaan in de tijd. Drs. Pe ters: „Zo'n acht jaar geleden vin gen we signalen op, die duidden op een structureel wordende eenzaamheid, vooral bij alleen staanden. Mensen zonder relatie, alleen wonend en gaand. De zo geheten ongehuwden. 't Was een beladen term, waarvan een nega tieve werking uitging. Wij willen proberen positieve inhoud te ge ven aan het beeld van de alleen staande. Is hy of zij wel zo zielig als vaak wordt voorgesteld. En hoe denkt de alleenstaande over zichzelf'. Tien jaar geleden promoveerde mevrouw Jenny de Jong-Gier- veld op een studie over onge huwden. Zij onderzocht de so ciale situatie van ongehuwden in de leeftijd van 30 tot 55 jaar. Zij stuitte op die negatieve klank, verbonden aan het begrip van de Kenmerken van alleenstaanden De Interdepartementale Werkgroep Alleenstaanden (IWA) heeft in het eindadvies, uitgekomen in mei 1978, de kenmerken van alleen staanden opgesomd Vrouwen vormen het grootste deel van de alleeenstaanden. Dit is te verklaren uit het grote aantal weduwen onder hen (meer dan de helft) Deze „verweduwden" (driekwart is 65 jr. of ouder) zijn na een huwe lijk alleen achtergebleven, ver geleken met anderen vaak ruim behuisd en van inkomsten verze kerd door middel van AOW oj AWW en particuliere pensioe- Dan zijn er de gescheidenen. Ten minste een van de twee partners heeft nieuwe huisvesting moeten vinden. Veel gescheiden vrouwen zijn geheel of gedeeltelijk aange wezen op de Bijstandswet. De ongehuwden: de grootste groep bestaat uit jongeren. De aller jongsten hebben te maken -met jeugdlonen of studiebeurzen. Over het algemeen hebben ze wei nig geld, terwijl huisvesting een groot probleem is. Een deel van deze jongeren zal alsnog trouwen, maar een grote groep zal dat niet. De oudere ongehuwde werkende vrouw kampt met bijzondere problemen. Het ministerie van sociale zaken studeert op het mo ment op een financiële tegemoet komingsregeling, die deze groep vrouwen in staat moet stellen kor ter te gaan werken. Dan is er de groep van gehuwde al leenstaanden. Vooral onder mannen is dit percentage hoogIn de eerste plaats betreft het bui tenlandse werknemers, maar ook huwelijkspartn ers die in inrich tingen verblijven. ongehuwde, maar ze moest bo vendien concluderen dat de on gehuwde zelf ook vaak een nega tief beeld van zichzelf heeft en in stand houdt. Een cirkel die naar de mening van De Jong-Gierveld doorbroken diende te worden. Op uitnodiging van CRM plakte zij aan haar studie enige beleids suggesties vast. Om die ideeën te kunnen omzetten in maatregelen en-of voorzieningen, werd de eerder genoemde interdeparte mentale werkgroep alleenstaan den geformeerd. Ambtenaren en vertegenwoordi gers van andere instellingen gin gen aan de slag op basis van de stelling dat het overheidsbeleid overwegend gericht is op ge huwden en gezinnen. Aan de werkgroep de taak om de over heid te doen inzien, dat het hoog tijd werd voor een verruiming van alternatieven voor onge- huwden-alleenstaanden. Mentaliteit In de loop van de jaren is de term alleenstaanden verruimd 'in die zin, dat niet meer alleen gedacht en gesproken is over „pure" al leenstaanden. De groep van we duwen en weduwnaars is inge schakeld, evenals de alleen staande ouder met kinderen, waaronder de steeds groeiende groep van gescheiden ou ders. In opdracht van de interdeparte mentale werkgroep alleenstaan den is een onderzoek verricht naar sociëteiten voor ongehuw den en is korte tijd een aantal le den bezig geweest vorm te geven aan de zo noodzakelijke verande ring van mentaliteit ten opzichte van de alleenstaande. Van korte duur is het werk van dit kleine groepje geweest, omdat men al snel tot de ontdekking kwam dat mentaliteit zich niet laat verande ren door maatregelen in welke vorm ook. Mentaliteitsverande ring groeit in de bevolking zelf, is niet door de overheid te sturen. Peters trekt parallellen met de mentaliteitsverandering aan gaande het abortusvraagstuk en de homofilie. Een versoepeling van de beeldvorming is hier van uit de bevolking gegroeid. De werkgroep heeft gekozen voor een indirecte aanpak. Heeft bij voorbeeld de Centrale Raad voor Drs.J.B M. Peters, hoofd afdeling Algemeen Gezinsbeleid van het minis terie van CRM: 'Alleenstaanden moeten voor hun rechten opkomen. Ze moeten de politieke kanalen bewerken, zodat voor hen voorzieningen wor- den getroffen". de Gezinsverzorging weten te overtuigen van het feit dat ook alleenstaanden behoefte aan hulp kunnen hebben. De bureaus voor levens- en gezinsvragen zijn ingeschakeld bij het probleem van de eenzaamheid van alleen staanden. De financiële positie van gescheiden vrouwen met kinderen is önder de loep geno men en er zijn voorstellen ter verbetering gedaan. Voorstellen die overigens niet zijn verwezen lijkt, met uitzondering van een aanpassing van het huidige ali mentatiestelsel. Binnen de interdepartementale werkgroep alleenstaanden is de basis gelegd van de nota Van Dam (1975) over de huisvesting van alleenstaanden en tweeper soonshuishoudens. De vérant- woordelijkheid voor de uitvoe ring van de plannen is in handen gelegd van de gemeenten. De in stelling van plaatselijke stuur groepen heeft in veel gevallen tot onvoldoende resultaten ge leid. Recent is nog weer gebleken dat diverse gemeenten niet op tijd hun plannen voor woningen voor alleenstaande n en tweeper soonshuishoudens gereed had den om voor subsidie van het rijk in aanmerking te kunnen komen. Staatssecretaris Brokx van volkshuisvesting heeft laten we ten strikt om te zullen springen met de termyn waarbinnen de plannen ingediend moeten zijn. Het ziet er nu naar uit dat ver schillende (grote) gemeenten de boot zullen missen en gewoon achter aan moeten sluiten. Slachtoffers: de alleenstaanden en zij die evenmin voldoen aan het plaatje van huisje, boompje, kindje, beestje. Rechten Drs. Peters pleit niet voor niets voor een harde opstelling van de alleenstaanden. „Zij moeten voor hun rechten opkomen, zij moeten de politieke kanalen bewerken, opdat voorzieningen worden ge troffen. Gezien de omvang van de groep in feite een onrechtvaardi ge oproep, maar zo werkt nu eenmaal het politieke systeem". Peters: „Niet alleen hier, ook in andere landen". Het gezegde „Hand in eigen boe zem steken" geldt ook voor het ministerie van CRM zelf. Staats secretaris Wallis de Vries van CRM is verantwoordelijk voor het alleenstaanden beleid. Het is aan hem erop toe te zien dat het beleid van alle departementen met het oog op de alleenstaanden in Nederland inhoud krijgt. Knelpunten zijn er nog volop. Niet alleen de houding die wordt aan genomen tegenover het alleen zijn zal veranderd moeten wor den, maar daarnaast zijn vraag stukken op het materiële vlak aan een oplossing en verbetering toe. Nog steeds is het zo, dat in de belas tingtarieven onderscheid wordt gemaakt naar burgelijke staat, op grond waarvan ongehuwden een lagere belastingvrije voet hebben dan gehuwden. Van de kant van de alleenstaanden is vooral ge wezen op het onderscheid tussen ongehuwden en gehuwden zon der kinderen. Een alleenstaande betaalt boven dien premies voor sociale verze keringen, waarvan hij nimmer de vruchten zal plukken. Woningen warden nog steeds overwegend gebouwd voor gezinnen, en woonruimten waarover alleen staanden wel kunnen beschik ken, kosten in verhouding veel geld. Bij de gezinsverzorging en wijkverpleging staan aanvragen van alleenstaanden niet boven aan het lijstje. De alleenstaande die een beroep uitoefent, moet dat zien te combineren met een huishouden. Dat betekent even vlug boodschappen doen tussen de middag (indien daar tijd voor is) of tegen sluitingstyd. Dat kan betekenen dat voor reparaties in huis vrye uren of dagen opgeno men moeten worden. Waardering Alleen uitgaan betekent een con frontatie met een maatschappij die toch nog voor een groot deel is opgebouwd uit „tweelin gen". Mevrouw De Jong-Gierveld ver klaarde reeds in haar proef schrift, dat we met z'n allen moe ten komen tot een positieve waardering van de ongehuwde staat. Want wanneer de alleen staande zelf vrede heeft met die burgelijke staat, is er altijd wel een deel van de buitenwacht, dat zinspeelt op het zielige karakter daarvan. De stichting Lost-Vast in Den Bosch probeert de positie van de alleenstaanden te versterken. „Alleen zyn kun je leren" is één van de motto's waarmee de stich ting naar buiten treedt. Alleen zijn is wellicht te leren, maar zou wat eenvoudiger gemaakt kun nen worden, wanneer de buiten wacht, met inbegrip van de over heid, hieraan een flinke steen wil bijdragen. De emancipatie van de alleen staande moet van twee kanten komen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 4