Leiden heeft heel
wat mooie orgels'
DINSDAG 12 JUNI 1979
Op zondag laat de stad de men
sen met rust, dan kunnen zij
op hun gemak het grote geheel
bekijken terwijl het een beetje
sluimert, nauwelijks beweegt
en helemaal geen eisen stelt.
Er komen onvermoede per
spectieven te voorschijn en
waar op werkdagen alles be
heerst werd door actie, over
weegt op zondag de aanblik.
Zo is het in Amsterdam en op
precies dezelfde manier is het
zo in New York. (Als ik over
Manhattan schrijf, denk ik
wel eens, ga ik automatisch
beter formu leren)
Om dus te voorkomen dat we het
zondagse Manhattan in al te
grote rust zouden aantreffen,
besloten we naar Hester Street
te gaan. Een paar jaar gele
den was de gelijknamige film
nog op de televisie, verhalend
over het lot van de joodse im
migranten in het begin van
deze eeuw. Prachtige film!
Hester Street was daarin de
Jodenbreestraat van New
York, bruisend van leven, een
aaneenschakeling van kle-
dingzaakjes, naaiateliers en
overbevolking, terwijl de
middenweg één grote opstop
ping was van paard-en-wa-
gens, ventende sinaasappel
verkopers en gehaaste voet
gangers. Daar wilden we
heen,op zondagmorgen, want
waar elders op zondag een ge
zapige rust heerst, is het leven
in de jodenbuurt in volle
gang!
We besloten het meteen goed aan
te pakken en ons ontbijt niet te
nuttigen in de omgeving van
ons hotel, maar ons met een
taxi naar Hester Street te la
ten rijden om daar, ter plekke,
het ontbijt te gebruiken, ,fies-
ter Street?", vroeg de taxi
chauffeur gepuzzeld. Daar
had hij nou nog nooit van ge
hoord. We legden hem uit dat
hij Broadway af moest, plus
nog wat details, en toen
veinsde hij het te weten, maar
we moesten hem er zelf op op
merkzaam maken dat hij er al
voorbij was. Uitgestapt. Een
van deze zijstraten moest het
toch zijn, maar kijk, daar had
je op de hoek al een gelegen
heid waar je kon ontbij
ten.
Je kreeg een kop koffie, een jus
d'orange, twee eieren sunny
side up met bacon, twee toasts
en een handjevol gebakken
aardappelen voor, als ik me
goed herinner, 1 dollar alias
twee gulden, maar dat belette
een van origine Japans echt
paar naast ons niet, om zon
der de minste géne (hij las in
tussen een goed boek) één zo'n
ontbijt met hun tweeën te de
len. De koffie was,zoals op een
bordje gemeld werd, „the fi
nest coffee in the world",
maar daaruit bleek toch dui
delijk dat de Chinese eige
naar (het restaurantje werd
door een omvangrijke Chine
se familie gerund) weinig ge
reisd had in zijn leven. Het is
trouwens toch verwonderlijk,
hoe een natie een man op de
maan kan zetten zonder in
staat te zijn een kop behoor
lijke koffie te zetten.
Deze trend (dat de joden ver
vangen waren door de Chine
zen), zette zich voort in geheel
Hester Street, een lange, rech
te, verpauperde, betrekkelijk
smalle straat, waar alle jood
se namen in de loop der de
cennia vervangen bleken te
zijn door Chinese: Ho Ho Flo
rist, Ping Kuen Driving
School, Oversea Chinese Mis
sion. Af en toe had zich er een
Italiaans aandoende naam
tussen weten te wringen,zoals
op die koperen gedenkplaat
aan de muur: ,Jn memory of
P.F.C. Frank Vallone, USMC.
who gave his life for God and
country in Vietnam septem
ber 111968. Dedicated bij his
friends and neighbours, no
vember 11,1968"
Orchard Street
Op de hoek van Hester Street en
de Bowery was een stuk dode
huismuur van onder tot boven
volgeschilderd met een kleur
rijke, sociaal-realistische af
beelding, getiteld: „The Wall
of Respect for the Working
People of Chinatown", en pas
toen we, steeds verder wan
delend, Orchard Street be
reikten, bleken we te zijn
waar we wezen wilden. ,JJa-
vid Deutsch" en „Chass S. Co-
hen" stond er nu op de uit
hangborden, en het was hier
dat „The Underwear King"
geflankeerd werd door ande
re kledingzaken, die hun geë
taleerde kledingstukken niet
gewoon geprijsd hadden,
maar van code-aanduidin
gen hadden voorzien: Blazer
P-4146, Blouse P-4150. Alle
maal groothandels, nam ik
De levendigheid van Hester
Street in de film bereikte Or
chard Street nu ook weer niet,
maar met zo hier en daar een
rabbijn die de bagageruimte
van een Oldsmobile vol kleren
hielp uitladen (of is niet ie
dereen die zo'n zwarte hoed zo
hoog op zijn hoofd heeft staan
dat hij daarmee automatisch
een hoog en wijs voorhoofd
creëert een rabbi?) kwam het
toch een aardig eind in de
richting. En het beeld
compleet, toen we de sinaas
appelverkoper tegenkwamen.
Of verkocht hij niet de si
naasappels, maar de schillen,
die hij eerst met een ingenieus
apparaatje in lange smalle
reepjes van de vrucht ont
deed, zodat hij een witte si
naasappel overhield? De ont
blote sinaasappels gooide hij
in dei ene bak, de oranje schil-
lesliertjes in de andere, en ik
moest geruime tijd wachten
voordat ik wist dat hij toch de
geschilde sinaasappels ver
kocht, die je dan, via een in
keping bovenin, soepel knij
pend, in je mond kon uitper
sen. Maar dat dit nu typisch
joods-Amerikaans is,
niet durven beweren.
Wim van Beek:
LEIDEN - Om in de tijd van Bach
een reis van enige dagen te on
dernemen voor het beluisteren
van een groot organist, was niet
uitzonderlijk. Tegenwoordig gaat
het wat gemakkelijker. Mis
schien juist wel daarom ontgaat
ons zoveel.
Welnu, er komt op 15 juni in het
kader van de reeks orgelconcer
ten van K. en O. een groot orga
nist in de Marekerk. Wim van
Beek is niet de enige in ons land,
maar wel één van de weinigen,
-die als uitschieters bekend zijn.
Hij is organist van de Jacobs- of
Grote Kerk in Den Haag, tevens
hoofdleraar orgel aan de Conser
vatoria in Den Haag en in Gro
ningen. Hij werkt in alle beschei
denheid en is wars van elk gebral,
dat hem misschien meer popula
riteit zou hebben gegeven. Zijn
niveau ligt anders. Men kent hem
in vakkringen heel goed als kun
stenaar en als pedagoog, zowel in
ons land als daarbuiten, waar hij
dikwijls optreedt. Wat trekt Wim
van Beek naar Leiden?
"Dat historische orgel in de Mare
kerk, en ook die vele mooie ande
re orgels bij jullie. Weten jullie ei
genlijk wel wat jullie allemaal aan
kostbaars bezitten? Het is een
genot om ze onder je handen te
hebben. Ik heb een voorliefde
voor historische orgels. Vandaar
dat de NCRV mij opdrachten
heeft gegeven voor het bespelen
van Silbermann-orgels, achter
het ijzeren gordijn, waar ze nog
uitsluitend aanwezig zijn. Be
grijpelijk, want het grote orgel-
gebeuren, ook lang vóór de tijd
van Bach, speelde zich daaraf. Ze
dateren uit de zeventiende en
achttiende eeuw. Algemeen ge
sproken heeft elk orgel zijn eigen
karakter, méér nog, zou ik zeg
gen, dan bij een clavecimbel. En
als het goed is, dan moetje ook uit
dat eigene van je instrument
spelen. Natuurlijk houd je reke
ning met de keuze van je orgel
stukken. Maar je moet ook de
aanpassing kennen van je tou
cher. Je moet contact houden
met de toetsen. Zeker is de orgel
toon beïnvloedbaar, hoewel na
tuurlijk anders dan bij een piano
Maar één van de dingen, die een or
gel anders kan doen klinken is de
articulatie. Vroeger ging men uit
van het legato. Sinds het histo
risch onderzoek naar de uitvoe
ringspraktijken van de Barok,
zou men kunnen zeggen dat de
articulatie of betoning een uit
vloeisel is van deze her-oriënta
tie. Wat is dit nu? Articulatie is de
samenvoeging van een groep bij
elkaar horende noten. Het heeft
te maken met spanning-ont
spanning, met arsis en thesis, en
het is te vergelijken met de op- en
neerstreek bij strijkinstrumen
ten. Daar heeft men ook het aan
knopingspunt gevonden. Want
uit het onderzoek bleek dat er
weinig aanwijzingen waren op
het gebied van het orgelspel.
Maar des temeer bij strijkinstru
menten. En men vond ook dat
Bach het verband (ook velen vóór
hem: Scheidt) heeft gelegd tus
sen muziek voor stijkinstrumen-
ten en orgel. Zo heeft onze Jo-
hann Sebastian zich veelvuldig
bezig gehouden met bewerkin
gen. Ik denk bijvoorbeeld aan de
6 Schüblerkoralen, oorspronke
lijk cantate-aria's voor viool, die
hij overzette voor orgel. Ook de
viool-fuga's heeft hij voor orgel
bewerkt. Daarin heeft men de
aanwijzingen gevonden voor een
andere benadering. Uiteraard
vragen deze nieuwe inzichten een
uitgebalanceerd toucher. En dit
bedoelde ik nu onder andere met
betoning, en met beïnvloeding.
Het klinkt levendiger dan vroe
ger. Het is merkwaardig dat er in
de laatste jaren zoveel boven wa
ter is gekomen. Men heeft ook
aanwijzingen gevonden, afkom
stig van Bach zelf, waardoor men
nu weet hoe zijn houding was. Je
ziet vaak organisten die hevig
bewegen. Dit deed Bach nooit. Ik
verheug me er op vrijdag naar
Leiden te komen. Ik heb het orgel
al geprobeerd - een mooi histo
risch instrument.
Orgelserie
in Marekerk
LEIDEN - Dit zomerseizoen laat
K&O alle orgelconcerten geven
in de Marekerk. De organisten
die in deze concertserie zijn op
genomen zijn Wim van Beek (15
juni), Charles de Wolff (29 juni).
Joop Brons (13 juli), Wim van dei-
Panne (27 juli). Jan Schmitz (10
augustus) en Ben Fey (24 augus
tus). Aan het concert van Jan
Schmitz zal de hoboïst Han Ka-
paan medewerking verlenen en
aan het concert van de onlangs
benoemde organist van de Mare
kerk, Ben Fey, zal de fluitiste
Veronica Steinbach haar mede
werking verlenen.
Wim van Beek zal het eerste orgel
concert voor zijn rekening ne
men. Op het programma dat hij
op 15 juni ten gehore zal brengen
staan o.m. de Echo-fantasie van
Sweelinck, de koraal-partita
"Ach wie nichtig, ach wie flüch-
tig" van Böhm, de Trio-sonate in
G van Bach, twee koraalbewer
kingen van Bach en een Prelude
en fuga in e eveneens van Bach.
Leidse bioscopen
al.
üngevallendïenst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuiö en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Eüsabeth-ziekenhuis)
KLEINE VAART
jAnna Broere 10 te Rotterdam.
Cornells Broere 10 vn Rotterdai
Tees,
GROTE VAART
'Alamak 9 vn Rotterdam nr Hamburg,
'Aldabi pass 9 Abrolhos nr Vlissingen,
Alkmaar 10 te Port au Prince,
'Alnati 9 vn Rotterdam nr Hamburg,
Amstelland pass 9 Ouessant nr Rio de
Janeiro,
Amstelsluis 9 125 wnw Gibraltar nr
(Suezkanaal.
•Baarn 11 te Antofagsta,
tGegonia 11 te Puerto Cabello,
tBUderdijk 9 te Savannah verw..
»Chevron Kentucky 9 350 hnwSt Helena.
Jnr Kaapstad,
IChevron Nederland 9 210 ozo Colombo
'nr Singapore.
^Dallia 10 vn Miranda nr Punta Cardon.
Daphne 11 te Mombasa verw..
Dione 8 te Rotterdam verw..
Docklift-2 9 vn Ploce nr Rotterdam,
Dordrecht 9 315 o Cape Race nr Gdynia,
Dosina 10 te Aancortes,
s 9 Rio Parana nr Parana-
Getafix 9 230 zzo Cape Cod nr Philadel-
Kennemerland 10 vn Sao Francisco nr
Buenos Aires,
Khasiella 9 65 w Djeddah nr Aden,
Kieldrecht 9 250 z Salvador nr Bndge-
Maasbree 11 te Dubai verw..
Maasrix 9 63 nw Muscat nr Spain.
Mannual 11 vn Mina al Fahal nr Los An
geles,
Meta 9 240 ono Beira nr Genua,
Mytilus 10 1700 w Vancouver nr Los An
geles.
Nedlloyd Algoa 9 te Singapore.
Nedlloyd Amsterdam 9 30 n Timordüly
nr Fiji,
Nedlloyd Bahrein 10 te Koeweit.
Nedlloyd Bangkok 10 vn Rotterdam nr
Londen,
Nedlloyd Bovenkerk 11 400 o Brisbane
nr Djakarta,
NedUoyd Delft 9 vn Le Havre nr Verdan,
Nedlloyd Frazer 11 40 zo Cairns nr Dja
karta.
Nedlloyd Fukuoka 11 vn Valparaiso nr
Nedlloyd Hobart 9 vn Hongkong nr
Keelung,
Nedlloyd Honshu 9 vn Rio Grande nr
Montevideo,
Nedlloyd Houtman 10 te Hongkong,
Nedlloyd Madison 9 te Belawan.
Nedlloyd Nagasaki 13 te Yokohama
Nedlloyd Nagoya 10 te East London,
Nedlloyd Rio 11 te Bandar Shahpur.
Nedlloyd Rotterdam 9 vn Suezkanaal nr
Nedlloyd Serooskerk 9 620 no Mauritius
nr Port Louis,
Nedlloyd Simonskerk 9 64 no Singapore
nr Hongkong,
Nedlloyd Spaarnekerk 11 te Hongkong
Nedlloyd Steenkerk 10 te Singapore
Nedlloyd Streefkerk 11 te Acapulco,
Nedlloyd Tauranga 9 vn Rouen nr Boma,
Nedlloyd Waal 12 te Papeete verw.,
Patro 9 ten anker Kp Aruba,
Rudolph Peterson 9 500 o St. Helene nr
Singapore,
Schelderix 9 rede Bonaire.
Scatrain Amsterdam 9 195 wzw Iraklion
nr Rotterdam,
Sliedrecht 10 te port Karr
Viana 10 vn Puerto Miranda nr Pur
Cardon,
Zwgndrecht 9 120 n Dakar nr Port Kaï
CAMERA: "Pas op of we slaan d'r op",
da. 7.00 en 9.15 uur. za. en woe. 2.30,7 00
en 9.15 uur. 12 jr.
Nachtvoorstelling: "The Nightporter",
vr. en za. 11.30 uur. 16 jr.
LIDO 1: "The kingdom of the spiders'
da. 2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur,
16 jr.
LIDO 2: "The Deerhunter", da. 2.30 en
8.00 uur, 16 jr.
LIDO3: "Animal House", da. 7.00en 9.15
uur, do., vr. en di. óók 2.30 uur. al.
Kindermatinee: "Tom en Jerry", za. en
woe. 2.30 uur, zo. ook 4 45 uur.
STUDIO: "Nosferatu",da. 7.00 en 9.15
uur, do., vr. en di oók 2.30 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Lady and the tramp",
za. en woe. 2.30 uur, zo. ook 4 45 uur
TRIANON: "Twee vrouwen", da. 7.00 en
9.15 uur. 16 jr.
Middagvoorstelling: "Juliana in 70 be
wogen jaren", da. 2.30 uur, zo. 2.15 uur.
Bioscopen Alphen
12.15 i
EURO 2: "The Deerhunter", da. 2.30 en
8.00 uur, za., zo. en woe. alléén 8.00 uur,
16 jr.
Kindermatinee: "Bambi", za. en woe.
2.30 uur, zo. 1.45 en 4 15 uur
Nachtvoorstelling: "Driver", za. 12.15
uur, 16 jr.
EURO 3: "Invasion of the bodysnat-
chers", da. 1.45, 6.45 en 9.15 uur, zo. ook.
4.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Het vijfde offen
sief, za. 12.15 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY "Jaws 2". vr 7 00 en 9.15
uur. za. 4 00. 7 00 en 9.15 uur, zo. 4 00 en
6.15 uur. woe. 8.00 uur. 12 jr
Kindermatinee: "Alice in Wonderland",
za. en woe. 2.15, zr.. 2.00 uur.
Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur Kinderafdeling dage-
Sint Elisabeth-ziekcnhuis:
Volwassenen, dagelijks van 14 00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dag. van 11 15-12 00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16 00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond-
Kinderafdeling: dag.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten fbehalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag t!m vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige paftenten.wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
Bezoektijden Kinder kliniek.
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas
13 30-14.15 en 18.30-19.30 uur Kraamaf-
dfling 13 30-14 45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000
c(ÓudC) Lieuias
- Te Parijs is, in den ouderdom
van 39 jaren, hedenmorgen te
kwartier voor elven, de Prins
van Oranje, Willem Alexander
Frederik Karei Hendrik, in de
armen van zijn kamerdienaar
gestorven. De Prins overleed
zonder pijn en zonder te besef
fen dat hij stervende was. De
laatste vijf dagen was zijn toe
stand minder gunstig dan de
bulletins deden vermoeden. De
kamerdienaar bood den Prins
aan hem een weinig in het bed
om te leggen. De Prins ant
woordde: "Doe gelijk gij goed
vindt". Daarop de armen uit
breidende en in de kussens ne-
derzmkende, slaakte de Prins
een diepen zucht en blies den
laatsten adem uif. 's Prinsen
broeder Alexander, die speciaal
naar Parijs was gekomen om
zijn broeder te bezoeken, werd
terstond geroepen en was spoe
dig aanwezig. Geen enkele ge
neesheer was bij des Prinsen
laatste oogenbhkken aanwezig
Het lichaam zal van de Rue Au-
ber 19 naar het huis van den
Nederlandschen gezant, baron
Van Zuylen van Nijevelt, in de
Avenue Bosquet, getranspor
teerd worden, waar een lijk
dienst gehouden zal worden en
het lijk in een rouwkapel ge
plaatst zal worden. Daarna
wordt het gebalsemd en naar
Nederland gezonden.
Vijftig jaar geleden:
- Negen boortorens en meer dan
45.000 vaten olie zijn te Los An-
gcles een prooi der vlammen
geworden. De schade bedraagt
zeker één miljoen dollar.
Brandweermannen. in on
brandbare kleeding gestoken,
zijn met alle macht bezig den
brand te bedwingen
- De neef van een huiseigenaar
te Napels vierde in het huis van
zijn oom den doop van zijn
zoontje Tijdens het dansen
stortte plotseh ng de vloer van de
kamer, die zich op de derde ver
dieping bevond, in, zoodat de
dansers een verdieping lager te
recht kwamen. Tien der feest
gangers werden zwaar gewond
te voorschijn gehaald en talrij
ke anderen kregen lichte ver
wondingen. Slechts een paar
meisjes, die muurbloempje ge
weest waren, konden haa r posi
tie op de derde verdieping
handhaven, maar moesten,
door den hevige sch rikeveneens
naar een ziekenhuis u*orden
vervoerd.
