Maatregelen van
Carter zetten
kwaad bloed
Nog
4 dagen
en dan...
Een vliegtuig is net een ei
EG wil geen
handelsembargo
tegen Z-Afrika
Protest tegen subsidie
zmoz
Elf leden van Charta
in hechtenis genomen
Kom op voorEurQpa.
lurCTpj».
Resultaten Unctad
voor Nederland
nog niet duidelijk
Pauselijk bezoek
Kritiek op NAVO-conferentie
Directeur Luchtvaartinspectie:
ZATERDAG 2 JUNI 1979
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG-PARIJS - President Carters besluit om de Amerikaanse olie-importeurs een
subsidie te verlenen van vijf dollar per vat heeft in tal van Westerse landen zoveel kwaad
bloed gezet, dat het Internationale Energiebureau in Parijs voor volgende week de
permanente afgevaardigden van de 20 aangesloten landen (waaronder de VS) bijeenge
roepen heeft om van de Amerikaanse afgevaardigde opheldering te krijgen over de
maatregel van zijn president.
De Amerikaanse maatregel is een De Franse minister van economi-
reactie op de olieprijs op de vrije sche zaken, Giraud, zal volgende
week in zijn reeds voorgenomen
ontmoeting met zijn Amerikaan
se collega, Schlesinger, de Franse
bezwaren tegen Carters maatre
gel uiteenzetten. Giraud spreekt
dan mede namens zijn Britse
collega David Howell, die Giraud
markt van Rotterdam, die i
afgelopen maanden met 25 pro
cent is gestegen. Volgens de
Amerikanen is het gevolg daar
van dat olie die gewoonlijk naar
de VS zou zijn gegaan, nu in West-
Europa wordt verkocht. De EG
wijst er evenwel op dat in de eer
ste drie maanden van dit jaar de
leveranties aan de VS met 2 pro
cent is teruggelopen, terwijl die
aan de EG-landen met 5,5 procent
verminderd is.
Egoïstisch
Europese energiedeskundigen zijn
van oordeel dat als gevolg van de
Amerikaanse subsidie met vijf
dollar per vat (159 liter), de prij
zen in Europa voor olie die via
Rotterdam geleverd wordt, even
eens met vijf dollar per vat zal
stijgen. In Europese politieke
kringen is Carters subsidie dan
ook gekwalificeerd als egoïs
tisch, en schadelijk voor de strijd
tegen het olietekort.
Zeer verbolgen zijn de Fransen. Zij
zijn voorstanders van overheids-
beheersing van de olieprijzen en
tegenstanders van de vrije Rot
terdamse markt. Gewoonlijk
wordt vanuit Rotterdam slechts
een paar procent van de Europe
se oliebehoefte geleverd, maar in
tijden van schaarste is de markt
van Rotterdam van onschatbare
waarde.
LONDEN (AP) - Elf leden van de
dissidente Tsjechische groepe
ring Charta '77 zijn eerder deze
week in hechtenis genomen, zo is
gisteren in Tsjechische kringen
in Londen vernomen.
De arrestaties vonden dinsdagoch
tend vroeg plaats toen de politie
een inval deed in de woningen
van elf vooraanstaande Praagse
leden van de groep, zo berichtte
Palach Press, het dissidente
Tsjechische persbureau in de
Britse hoofdstad.
Vier van de arrestanten zijn later
wegens staatsondermijnende ac
tiviteiten in staat van beschuldi
ging gesteld. Vier Chartisten
werden vrijgelaten. De overige
drie worden nog vastgehouden
en men verwacht dat zij later offi
cieel in staat van beschuldiging
zullen worden gesteld.
Vaclav Benda, Dana Nemeova en
ADVERTENTIE
Doe mee aan
de Europese verkiezingen
op donderdag 7 juni
MANILLA (ANP) Het was
minister De Koning voor
ontwikkelingssamenwerking
gisteravond, na afloop van
een eerste zitting van de ple
naire vergadering van de vijf
de wereldhandelsconferentie
(Unctad V) in Manilla, nog
niet duidelijk of de conferen
tie al dan niet zal eindigen met
een voor Nederland bevredi
gend resultaat. De Neder
landse delegatie blijft probe
ren oplossingen, formules en
compromissen te vinden, die-
zover mogelijk in de richting
van de wensen der ontwikke
lingslanden gaan.
De meningen lopen over een
aantal punten nog zozeer uit
een, dat besloten werd de
conferentie, die eigenlijk gis
teren zou eindigen, voor een
dag te verlengen.
Nederland blijft opereren bin
nen de Europese Gemeen
schap. waarbij het echter niet
uitgesloten is, dat Nederland
anders stemt in de slotzitting
dan de EG-partners voor hel
geval een resolutie ons al te
zeertegen dezin is. Van initia
tieven met de groep gelijkge
zinde landen zal geen sprake
meer kunnen zijn. want die
landen denken al geruime tijd
niet meer gelijk. Deze groep
functioneert eigenlijk niet
meer. Alleen Noorwegen
neemt onder de rijke landen
een ongeveer even vooruitge
schoven positie in als Ned er-
Nederlands-Noorse combina
tie echter te gering van ge
wicht.
Belangrijke punten, waarover
de rijke en de arme landen
lijnrecht tegenover elkaar
staan en waarover geen com
promis in zicht is. liggen op
het terrein van de hervorming
van het internationale, mone
taire bestel en op dat van de
buikscheepvaart, waar de
ontwikkelingslanden tot la
dingverdeling willen komen.
De Nederlandse delegatie-
heeft voorgesteld de kwestie
later in de scheepvaartcom
missie van de Unctad te be
spreken.
Op die manier wordt bereikt
dat de conferentie niet eindigt
in onenigheid op dit punt.
Men kan de kwestie dan beter
voor zich uit schuiven, meent
de Nederlandse delegatie.
De Nederlandse Vereniging
voor een Nieuwe Internatio
nale Orde. die in Manilla met
drie vertegenwoordigers de
Unctadconferentie en de ver
richtingen van de Nederland
se delegatie volgt, heeft per
brief minister De Koning op
het hart gedrukt niet met de
Europese- Gemeenschap en
de gehele groep rijke landen
mee te blijven lopen als uit de
instructie van het kabinet
niets of nauwelijks iets is te
rug te vinden in de eindop-
stelhng van de groep indus
trielanden.
had gevraagd uitdrukking te ge
ven aan zijn „diepe zorg" over de
Amerikaanse subsidie. Het on
derwerp zal ook door de Franse
minister van buitenlandse zaken,
Jean Francois-Poncet, ter sprake
worden gebracht wanneer hij
volgende week in Washington
president Carter ontmoet.
Jiri Dienstbier worden beschul
digd van wetsovertredingen op
grond waarvan zij tot gevange
nisstraffen van een tot vijf jaar
kunnen worden veroordeeld.
Petr Uhl kan op grond van de te
gen hem ingebrachte aanklacht
tot een gevangenisstraf van drie
tot tien jaar worden veroordeeld.
Het bericht over de aanklachten
was afkomstig van Zdena Tomi-
nova, de enige woordvoerder van
Charta '77 die nog op vrije voeten
Mevr. Tominova maakte de arresta
tie van de elf bekend in een tele
foontje met Palach Press.
Een ander vooraanstaand lid van
Charta '77, de toneelschrijver
Vaclav Havel, was een van dege
nen die in voorlopige hechtenis
wordt gehouden. Hij stond al
sinds maart van dit jaar onder
huisarrest en zal, als hij in staat
van beschuldiging gesteld en
veroordeeld wordt, ook nog een
voorwaardelijke straf van veer
tien maanden moeten uitzitten
die hem in 1977 werd opgelegd.
Folkerts mag
onder dwang
worden gevoed
MÜNCHEN (DPA) - Op gerechte
lijk bevel kan Knut Folkerts, die
in Straubing gevangen zit op ver
denking van moord, onder
dwang gevoed worden.
Dit hebben zijn advocaten gisteren
in Munchen meegedeeld. De 27-
jarige Knut Folkerts werd in sep
tember 1977 in Nederland gear
resteerd en een jaar later aan
West-Duitsland uitgeleverd. Hij
zou onder meer betrokken zijn
geweest bij de aanslag op de
Westduitse procureur-generaal
Siegfried Buback en de ontvoe
ring van de Westduitse werkge
versvoorzitter Hanns Martin
Schleyer. Folkerts eet sinds 15
mei niet meer.
DEN HAAG (ANP) - W;
bemiddeling van de vijf Westerse
leden van de Veiligheidsraad in
de kwestie Namibië definitief
mislukt, zal Nederland dwang
maatregelen van de Veiligheids
raad tegen Zuid-Afrika onder
steunen. Dit heeft de Nederland
se vertegenwoordiger bij de Ver
enigde Naties, Hugo Scheltema,
verklaard bij de stemming over
een resolutie, waarin de Algeme
ne Vergadering zich met 118 te
gen nul stemmen en bij zestien
onthoudingen uitsprak voor een
handelsembargo tegen Zuid-
afrika.
Nederland behoorde, met de overi
ge leden van de Europese Ge
meenschap, tot de zestien landen
die zich van stemming onthiel
den. De resolutie, zo zette mr.
Scheltema uiteen, bevatte uit
spraken die Nederland „onmo
gelijk" kon ondersteunen, en „in
afwachting van verdere stappen
die de vij westelijke mogendhe
den zouden willen nemen, ge
looft Nederland nog niet dat het
tijdstip is aangebroken voor het
nemen van stappen om de beslui
ten van de Veiligheidsraad af te
dwingen".
Mr. Scheltema zei wel dat het Zuid-
afrikaanse optreden „als gevaar
lijk voor de internationale vrede
en veiligheid" moet worden be
schouwd.
MUJUMBURA (Reuter) - De Afri
kaanse staat Burundi heeft giste
ren twaalf buitenlandse missio
narissen uitgewezen. Zij worden
ervan beschuldigd te hebben
aangezet tot rebellie tegen de mi
litaire regering van president
Jean-Baptiste Bagaza. Ze hebben
volgens de autoriteiten jonge in
woners van het land aangespoord
te vluchten omdat er een burger
oorlog in Burundi zou losbran
den.
De Veiligheidsraad kan namelijk
slechts besluiten tot sancties in
dien hij meent dat „internatio
nale vrede en veiligheid" worden
bedreigd. Volgens de Algemene
Vergadering is dit reeds het ge
val: in de aangenomen resolutie
heet het dat „Zuid-Afrika's on
wettige bezetting van Namibië,
zijn niet-aflatende agressie tegen
onafhankelijke Afrikaanse lan
den, zijn kolonialistisch expan
sionisme en zijn apartheidspoli
tiek een ernstige bedreiging van
de internationale vrede en veilig
heid
Neo-nazi's
mogen
demonstreren
FRANKFORT (Reuter) - Het ad
ministratieve hof van het West
duitse Frankfort heeft toestem
ming gegeven voor een demon
stratie van neo-nazi's in de stad.
ondanks het feit dat de burge
meester eerder een verbod had
uitgevaardigd. Het hof bepaalde
gisteravond dat leden van de ui
terst rechtse NPD op 16 juni in de
buitenwijken van Frankfort een
bijeenkomst mogen houden,
maar niet in het centrum van de
stad. De neo-nazistische NPD
houdt jaarlijks een bijeenkomst
in Frankfort.
De christendemocratische burge
meester Walter Wallman had de
komende bijeenkomst verboden
met verwijzing naar de geweld
dadige botsingen die de afgelo
pen twee jaar rond dergelijke bij
eenkomsten plaatsvonden. Hij
had gezegd dat een groot deel van
het publiek niet gediend is van
een rechtse demonstratie.
WARSCHAU- Een Poolse vrouw
maakte gisteren met een water
straal de plaats schoon waar paus
Johannes Pauhis 11 vandaag een
mis zal opdragen. Men verwacht
dat miljoenen gelovigen de gods
dienstoefening zullen bijwonen. Op
de achtergrond, onder het grote
houten kruis het altaar dat nog on
der plastic is bedekt.
MOSKOU (DPA) - De Sowjet-Unie heeft de NAVO
verweten tot nu toe niet te hebben gereageerd op de
voorstellen die zijn gedaan op de conferentie van
ministers van buitenlandse zaken van het Warschau
pact in Boedapest.
Volgens het Sowjet-Russische persbureau Tass is op
de NAVO-conferentie in Noordwijkerhout duidelijk
geworden dat in de Noord-Atlantische Verdrags Or
ganisatie nog altijd diegenen de dienst uit maken die
uitgaan van een positie van de sterkste. Onder het
valse voorwendsel "de stijgende Russische drei
ging" een halt toe te roepen heeft de NAVO-leiding
besloten haar militair potentieel verder uit te brei
den.
Men is volgens Tass in Noordwijkerhout nog verder
gegaan door als doelstelling te nemen "de moderni
sering van de in Europa gestationeerde atoomwa
pens". De NAVO-conferentie is volgens Moskou
echter niet om de ontspanningsinitiatieven heen
kunnen gaan en heeft "dus toch maar" het tweede
Salt-akkoord tussen de Verenigde Staten en de
Sowjet-Unie goedgekeurd
SCHIPHOL (GPD) - Bij controles
van de motorophanging van alle
DC-10-vliegtuigen in de VS is
gebleken dat bij 25 het gevaar be
stond dat één of meer motoren
zouden afknappen. Amerikaanse
maatschappijen bezitten 134 van
de 280 gebouwde DC-10's. Bij de
onderzochte vliegtuigen bleek
voorts in de vleugel van eén toe
stel een scheur te zitten waardoor
de motor en een deel van de vleu
gel had kunnen afbreken, terwijl
bij een andere DC-10 op andere
plaatsen haarscheuren aan het
licht gekomen zijn.
Vorige week vrijdag kwamen 271
inzittenden van een DC-10 van
American Airlines om het leven
nadat een motor was afgebroken
en het vliegtuig verongelukte.
Onder hen bevonden zich vier
Nederlanders, uit Oenkerk en
Havelte.
Een functionaris van de FAA. de
Federale Technische Lucht
vaartdienst van de VS. heeft te
genover de Washington Post ver
klaard dat al sinds 1974 proble
men bestaan met de motorop
hanging van de DC-10. De direc
teur van de Luchtvaarinspectie
van de RLD op Schiphol, ir. H. N.
Wolleswinkel, was hiervan tot
dusver echter niets bekend. „Het
is verbazend dat zulk een onge
luk bij de DC-10 gebeurd is", ver
klaarde hij donderdagmid
dag.
Een uitspraak waar hij, nadat het
nieuws uit de VS hier bekend
geworden was, niet op terug
kwam, omdat „de FAA ons over
dat specifieke probleem.nimmer
iets heeft gemeld in de tientallen
servicebulletins die we jaarlijks
binnenkrijgen. Maar nu blijkt
toch wel dat hier een fundamen
teel probleem aan de orde is", al
dus ir. Wolleswinkel.
Ongeveer tien jaar geleden, toen de
DC-10 nog in ontwerp was, heeft
hij de fabrikant, McDonnall-
Douglas. erop gewezen dat de
ventilatieopeningen in de vloerte
klein waren. Zou er uit het vlieg
tuig zuurstof ontsnappen, dan
aldus Wolleswinkel, was er groot
gevaar dat de besturingskabels
onklaar raakten en het vliegtuig
onbestuurbaar werd. ..Inderdaad
ben ik toen een aantal keren naar
Long Beach gereisd", aldus
Wolleswinkel.
Intussen had een functionaris van
Convair, die in opdracht van
Douglas grote delen van de DC-
romp bouwt, erop gewezen dat de
vergrendeling van een vrachtluik
achter aan de romp onvoldoende
was. Douglas was het daar niet
mee eens, met als noodlottig ge
volg dat op 3 maart 1974 het be
trokken vrachtluik van een Turk-^
se DC-10 efuit vloog en de ont-'
snappende zuurstof de vloer ge
deeltelijk deed inzakken zodat
het vliegtuig onbestuurbaar werd
en verongelukte Alle 346 inzit
tenden vonden de dood.
DC-10betrouwbaar?
Was het toen dat aspect nu is het de
motorbevestiging die het neer
storten van een DC-10 met alle in
zittend en tot gevolg heeft gehad.
Is de DC-10, waarmee dagelijks
137.000 mensen worden ver
voerd. onder wie vele honderden
Nederlanders, een betrouwbaar
vliegtuig? Of zullen er steeds
nieuwe fatale ontwerp- en con
structiefouten aan het licht ko-
Ir. Wolleswinkel: „Als de DC-10
niet betrouwbaar was dan had
den we hem hier nooit toegelaten.
KLM en Martinair zouden er van
ons niet mee hebben mogen vlie
gen. Maar nog steeds vinden wy
de DC-10 wel een betrouwbaar
vliegtuig. In zijn totaliteit is de
DC-10 niet minder betrouwbaar
dan een Boeing 747, een Lock
heed Tristar een Airbus of de
twee vliegtuigtypen waarvoor de
Luchtvaartinspectie de eerste
aandacht heeft de Fokkers
Friendship en Fellowship.
„Sterker nog. wij hebben Boeing
destijds herhaaldelijk voorge
houden dal de belastingsproeven
waaraan Douglas de DC-10 on
derwierp veel intensiever en
kwalitatief beter waren dan
Boeing met zijn 747 heeft ge
daan". Wolleswinkel wijst er ver
der op dat er altijd met alle vlieg
tuigen meer of minder grote
problemen zijn en zijn geweest.
„Een vliegtuig is net een ei"
„Bij de Fokker Friendship bleken
op zeker moment scheuren bij
alle vensters te ontstaan. Dat is
ontdekt voordat een vliegtuig
verongelukte. Aan de andere
kant bleek de bevestiging van
bewegende vleugeldelen van de
Friendship zodanig te zijn. dat er
een aantal keren stukken afge
vallen zijn. Daarop hebben wij
opdracht gegeven de hele beves
tiging te herzien
Hachelijk
Maar voor de controle van dt Ame
rikaanse vliegtuigen gaat de
Luchtvaartinspectie geheel af op
de aanwijzingen van de FAA?
Jawel zegt Wolleswinkel. Is dat
niet een hachelijke gedragslijn
nu blijkt dat de FAA pas lot naar
stig onderzoek opdracht geeft
wanneer het 271 mensenlevens
heeft gekost?
Wolleswinkel „We kunnen niet elk
vliegtuig dat hier wordt toegela
ten zo intensief inspecteren als
bijvoorbeeld de F-27 of de F-28
Daar hebben we doodgewoon te
weinig mensen voor. Over het al
gemeen weten we op welke pun
ten we in het bijzonder onze aan
dacht moeten richten. Per slot
zijn er de ervaringen met allerlei
vliegtuigen ir hei ver'eden er
zijn de sterkteproeven die aan de
bouw van het vliegtuig vooraf
gaan en die tijdens het gebruik
worden uitgevoerd, en er zijn de
ervaringen met elk specifiek toe
stel van de maatschappijen die
het in gebruik hebben
..Veel verder kun je niet gaan. We
hebben daarmee ruim 99 procent
van alle gevaren opleverende
punten van een vliegtuig regel
matig onder ogen. Honderd pro
cent is in de techniek uitgesloten.
Maar dat we heel ver zijn" (ook al
lykt het percentage van 99 ver
rassend veel op dat van een ver
kiezingsuitslag in een commu
nistisch land) „bewijst ook het
feit dat een aantal dodelijke on
gelukken in de luchtvaart relatief
afneemt, en absoluut vrywel ge
lijk blijft". Ruim duizend slacht
offers per jaar.
Specifiek ingaand op de mo
torophanging van de DC-10 en
het verongelukken van de ma
chine van American Airlines,
spreekt Wolleswinkel er- evenals
Amerikaanse functionarissen
zijn verwondering over uit dat
het vliegtuig neerstortte nadat de
motor was afgebroken „Ook al
weegt zo n motor vyf ton. een DC-
10 kan best verder vliegen nadat
een motor afgebroken is". zegt
VJ olies winkel „Ik vermoed dat
de motor die natuurlijk nog vol
op stuwkracht leverde toen hij
afbrak, over de vleugel heen ge
slagen is en een stuk van de vleu
gel heeft afgebroken"
Dat doet tevens vermoeden dat
wanneer opnieuw in de vlucht
een motor afbreekt, ook weereen
stuk vleugel meegaat en ook dat
vliegtuig neerstort, in weerwil
van zijn blijkbare vermogen op
twee motoren te vliegen, tenzij de
motor wegens geconstateerde
problemen toch al buiten wer
king was gesteld. Ir. Wolleswin
kel ontkent het niet.
Aan de andere kant zyn er al va
ker vliegtuigmotoren afgebroken
zonder dat het vliegtuig veron
gelukte Met name de Boeing-720
(een lichter uitgevoerde, voor
kortere afstanden gebouwde
maar snellere 707) heeft dat
probleem dikwijls gehad, evenals
de Lockheed Electra. de DC-8 en
de DC-9. „Hier op Schiphol is hel
een keer gebeurd dat iemand van
een geparkeerde DC-8 opeens
een motor omlaag zag zakken. Er
zijn ijlings kisten en kratten on
der gezet om te verhinderen dat
de motor op het platform zou
vallen", aldus Wolleswinkel.
Onbekende krachten
„De ophanging van demotor aan de
vleugel is altyd een probleem
geweest. Je kunt het tydens de
vlucht goed zien. vooral by de
grotere vliegtuigen, dat de motor
naar alle kanten een beetje heen
en weer slingert. By slecht weer
soms een heleboel. In de vlieg
tuigfabrieken zijn ze goed in staat
allerlei krachten, spanningen en
belastingen te meten, en op
grond daarvan te bepalen hoe de
romp en de vleugels gecon
strueerd moeten worden".
„Maar de belastingen van de ver
bindingsstukken tussen motor
en vleugel zijn tot dusver minder
goed bepaald. Dat komt vooral,
zoals ik juist zei, doordat de
spanningen die daar optreden
minder goed kunnen worden
vastgesteld Bovendien kan dat
verbindingsstuk niet uitsluitend
voor de bevestiging van de motor
aan de vleugel worden gebruikt.
Er moeten brandstofleidingen en
bed leningskabels door
heen"
Wat de Luchtvaartinspectie thans
met het oog op de DC-10 te doen
slaat, is „afwachten tot ze bij
Douglas een beetje over de schrik
heen zijn" Dat klinkt voor een
luchtvaarttechnisch zo uitste
kend toegerust land als Nede r
land een beetje ongeloofwaardig
Per slot hebben we hier ook nog
het nationaal lucht- en r-imte-
vaartl abo ratoriu m
„Jawel, maar zoiets specifieks als
de pyloon van de DC-10-motor
kunnen zy echt niet even analy
seren >p da' punt, dj KMO
hebben we gewoon te weinig
kennis We zullen echt op
is", schat Wolleswmkel. „t«wh
wel gauw een week of vier tot zes
