ram
Rotterdamse vrije oliemarkt Ier discussie
Steun Nederland voor
ontwikkelingslanden
Markt
berichten
Markt voor
scheepsbouw
op nulpunt
Acties tegen werkloosheid
in kleuter- en lager onderwijs
MAANDAG 28 MEI 1979
PAGINA 19
Nadat prijzen "volkomen uit de hand liepen"
DEN HAAG (GPD) - Het Interna
tional Energie Agentschap (IEA)
in Parijs neemt het functioneren
onder de loep van met name de
Rotterdamse vrije of open olie-
markt, de zogenaamde spot-
market. Dit als uitvloeisel van de
vorige week maandag en dinsdag
gehouden conferentie van deze
organisatie van 20 olie consume
rende industrielanden. Een week
eerder waren in Rotterdam de
vrije olieprijzen "volkomen uit de
hand gelopen", tot 30 dollar per
vat ofwel het dubbele van de offi
ciële olieprijs. Er moet zelfs een
bod van 33 dollar geweest zijn.
Op de Rotterdamse spot-market
worden olieprodukten verhan
deld buiten de contractlevering
tussen de olielanden en de grote
oliemaatschappijen om. Naar
schatting wordt 5 procent van de
in Rotterdam binnenkomende
J olie via deze markt verkocht. Het
is overigens meer een beurs dan
,"5 een markt. De handel gaat daarbij
K geheel telefonisch of via de telex.
■r- Er is dus geen oliebeursgebouw
waar de handelaren samenko
men. De handelaren wonen
trouwens niet alle in Rotterdam
Er zijn zo'n honderd in heel West-
Europa, twintig van hen geven de
toon aan.
Er zijn uiteraard meer vrije olie-
markten, o.a. in Genua. De Rot
terdamse spot-market is echter
uitgegroeid tot de belangrijkste
voor Europa, althans Noordwest-
Europa. Dat hangt samen met de
positie van Rotterdam. Het grote
Duitse achterland en de centrale
ligging ten opzichte van andere
Europese consumptiegebieden
maakten deze stad en omstreken
tot een groot centrum voor de op
slag en raffinage van olie.
De vrije oliemarkt van Rotterdam
is niet van vandaag of gisteren.
Oorspronkelijk ging het vooral
om de handel in partijen olie
(produkten) die via de Rijn naar
Duitsland gingen, later breidden
de handelaren hun activiteiten
uit tot het invoeren van produk
ten van niet-Westeuropese raffi
naderijen, tot uit Zuid-Amerika
en Oost-Europa. Er wordt ook
termijnhandel bedreven. De En
gelse term spot-market, in het
Nederlands locomarkt, past dus
eigenlijk niet helemaal meer. Het
gaat niet alleen meer om produk
ten die ter plaatse (in loco) aan
wezig zijn. Anders gezegd, de
zuivere spot-market is een on
derdeel van een groter gebeuren
Vrije handel
De in de vrije handel tot stand ge
komen prijzen worden dagelijks
bekend gemaakt door Piatt's Pri
ce Service. Piatt's Oilgram omvat
de prijsnoteringen van alle plaat
sen ter wereld waar in olie ge
handeld wordt.
De grote oliemaatschappijen ope
reren bij tijd en wijle ook op de
spot-market, namelijk als zij bij
hun eigen produktie overschot
ten of, zoals nu, tekorten hebben.
Het egaliseren van overschotten
en tekorten via de weg - en de wet
-van vraag en aan bod is wat onze
minister van economische zaken
terecht noemde de "nuttige eco
nomische functie" van de vrije
markt, al is de werking ervan niet
geheel duidelijk.
Voor de oliecrisis van 1973 werkte
de Rotterdamse vrije oliemarkt
via het spel van vraag en aanbod
nogal eens prijsdrukkend. Nie
mand protesteerde toen, inte
gendeel. De Zweden met name
profiteerden van deze situatie. Zij
kochten alles op de vrije markt
omdat de prijzen er lager waren
dan op de officiële markt. Ze zijn
nu het haasje en klagen dan ook
steen en been. Maar het één is het
gevolg van het ander. Bij een
steeds schaarser wordende olie
markt heeft de spot-market ui
teraard een prijsopdrijvende in
vloed. Dit heeft in een aantal Eu
ropese landen onaangename ge
volgen. De prijzen op de vrije
oliemarkt worden daarmee in
aanmerking genomen by het
vaststellen van de consumenten
prijzen en dus de prijsindex. Ook
in ons land vormen Piatt's note
ringen een onderdeel van het
maximum-prijssysteem voor
olieprodukten.
Frankrijk
Frankrijk gaat het felst tekeer tegen
de Rotterdamse spot-market
Vorige week in de Europese mi
nisterraad voor energiezaken
probeerde dit EG-land al de zaak
aan banden te leggen. Er zouden
erkende makelaarscommissies
moeten komen met een monopo
lie voor deze handel. Er zou een
controlecommissie moeten ko
men en de prijzen van elk ver
handeld produkt zouden ge
publiceerd moeten worden. Een
maximumprijs zou ook vastge
steld moeten worden. Dit voor
stel haalde het niet. De Duitsers
wilden niet dat aan de vrije markt
getornd werd. Het bleef bij een
vage verklaring.
Het Nederlandse standpunt was
dat het effect van de spot-market
niet moet worden overdreven.
Het gaat maar om betrekkelijk
geringe hoeveelheden. Ons land
was wel bereid de Rotterdamse
vrije markt eens te analyseren.
Dat kunnen we nu dus aan het
IEA overlaten.
Een gevaar is dat niet alleen de olie
consumerende landen met argu
sogen naar de vrije markt kijken,
maar ook de oli^ producerende
landen. Zij zouden er uit kunnen
afleiden dat er nog wel een
schepje op de officiële prijs kan,
op de OPEC-prijs dus. De olie
landen willen al langer van de
vrije oliehandel af. Dat zeiden ze
tenminste. Hun handelen is
evenwel niet helemaal in over
eenstemming met dit verlangen
om via de officiële contracten alle
touwtjes in handen te houden.
Onzekerheid
De zeer sterk oplopende prijzen op
de spot-market zijn het gevolg
van de onzekerheid en chaos in
de oliewereld. En daarbij zijn in
ieder geval een paar olielanden
verre van onschuldig. Om te be
ginnen levert Iran niet meer zoals
voor de omwenteling aan een
consortium van grote oliemaat
schappijen 'waaronder de Shell,
maar aan dertig of veertig kleine
ondernemingen en dan tegen een
marktprijs.
Saoedi-Arabië, waarin wij hier nog
altijd veel vertrouwen hebben,
heeft nu Iran weer produceert (de
helft van vroeger) zijn produktie
teruggebracht naar het oude peil
van 8,5 miljoen vaten per dag.
Jammer vanwege het gat van 2
Dagelijks wordt de haven van Rotterdam aangedaan door grote tank
schepen die olie uit hel Midden-Oosten brengen. Vijf procent van die olie is
bestemd voor de vrije markt.
miljoen vaten, maar akkoord. Dit
land heeft en passant echter ook
de levering aan de traditionele
afnemers verlaagd, van 7,5 mil
joen vaten per dag tot 7 miljoen
vaten. Het halve miljoen vaten
per dag gaat nu naar kleinere
klanten, tegen hogere prijzen.
Dit soort zaken verstoren de tradi
tionele handelsstromen ernstig.
Raffinaderijen krijgen daardoor
schommelingen en- of tekorten
in de aanvoer van hun grondstof.
Hun planning klopt niet meer,
hetgeen duur is, en ze hebben le-
veringsplichten. Ze zoeken dus
begrijpelijk een uitweg via de
vrije markt. Het gaat dan meer
om hoeveelheden dan om de
prijs. Ook bij slechts kleine hoe
veelheden vliegt de prijs om
hoog.
De chaos op de internationale
oliemarkt, de officiële en de vnje,
wordt vergroot, volgens sommi
gen in stand gehouden, door het
(vermoede) onvermogen hier om
inderdaad nu op energie te be
zuinigen en door het verzet tegen
de plannen van Carter in de VS
Wat er op de spot-market gebeurt
is van dit alles een symptoom,
een gevolg dat men niet met de
oorzaak moet
MANILLA (ANP) - De Nederlandse regering heeft op de
Unctad conferentie in Manilla geprobeerd de rijke landen
wat meer op het "Nederlandse spoor" te brengen. De
regering heeft met het oog op de tegenstellingen tussen de
rijke en arme landen een brief gestuurd aan de leider van
de Europese delegatie met het doel het standpunt van de
Europese Gemeenschap te beïnvloeden.
Dit heeft minister De Koning van
ontwikkelingssamenwerking
gisteren in Manilla meegedeeld
lNederland is méér dan de meeste
andere industrielanden (en zeker
de grote industrielanden) ge-
WEERRAPPORTEN 5
'an hedenmorgen 7 uur
Amsterdam
De Bilt
Deelen
jj Eelde
j Eindhoven
Den Helder zv
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
Athene
Barcelona
Bordeaux zv
Brussel
Frankfort
Genève
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt zw;
Kopenhagen zw
Lissabon geh be'
Locarno zw
Londen zw
Madrid
Malaga
Mallorca
München
Oslo
onbew 14 8
onbew 17 8
onbew 16 7
onbew 14 7
onbew 17 8
lar bew 15 6
onbew 16 9
onbew 15 7
onbew 15 9
onbew 16 8
mist 12 4
onbew 26 18
onbew 22 14
regen 27 13
waar bew 16 12
onbew 17 8
onbew 15 8
half bew 14 10
licht bew 19 5
half bew 22 9
vaar bew 26 11
waar bew 18 11
Stockholm
Wenen
Casa Blanca
Istanbul
Las Palmas
Beiroet
Tel-Aviv
Tunis
zwaar bew 16
onbew 22
half bew 30
onbew 25
onbew 23
onbew 21
geh bew 15
zwaar bew 16
licht bew 27
licht bew 26
onbew 20
regenbui 30
motregen 19
zwaar bew 20
licht bew 25
half bew 22
onbew. 25
onbew 24
neigd tegemoet te komen aan het
verlangen van de ontwikke
lingslanden naar medezeggen
schap bij het regelen van interna
tionale economische zaken. Dit
gebeurt nu via internationale in
stellingen als het Internationale
Monetaire Fonds, de Wereldbank
en de G.A.T.T. (Algemene Over
eenkomst inzake Tarieven en
Handel).
De ontwikkelingslanden staan in
deze instellingen praktisch bui
ten spel als het gaat om het ne
men van beslissingen. Zij willen
daar verandering in brengen en
zij willen dit doen door bijvoor
beeld een centraal beleidsorgaan
Bondeti willen
snel besluit
steun RSV
ROTTERDAM/UTRECHT (ANP) -
De Industriebond CNV en de
Unie BLHP doen een dringend
beroep op de regering snel een
beslissing te nemen over over
heidssteun aan het scheeps-
bouwconcern RSV, tot behoud
van de nieuwbouwpoot. Het ka
binet liet vrijdag weten dat de
discussies nog niet waren afge
rond.
Beide bonden hebben zaterdag
gewezen op de ondraaglijke
spanning waar de betrokken
werknemers al maanden mee le
ven, omdat zij niet weten of hun
arbeidsplaats behouden zal blij
ven. Ook achten de bonden het
een groot gevaar dat door de tijd
die met de besluitvorming en dus
de onzekerheid is gemoeid, mo
gelijkheden om opdrachten te
verloren gaan.
in te stellen,
hoog niveau, waarin ook de arme
landen vertegenwoordigd zijn
De Nederlandse regering wil daar
een eind in mee gaan.
Minister De Koning heeft de indruk
dat vooral de grote industrielan
den huiverig zijn iets van hun
macht af te staan. Zij vrezen na
melijk dat hierdoor de huidige
economische moeilijkheden nog
groter worden. De Koning ge
looft dan ook dat de Unctadcon-
ferentie het deze week zeer moei
lijk zal krijgen.
De ontwikkelingslanden willen
ook dat er een bindende interna
tionale conventie komt de over
dracht van technologie aan de
arme landen, een voorstel, waar
de rijke landen. Nederland inbe
grepen. niets voor voelen. Minis
ter De Koning vindt het ook niet
verstandig om per se op een bin
dende gedragscode te staan. Het
komt er op aan dat de overdracht
inderdaad gebeurt en de confe
rentie zou er daarom het beste
aan doen zich te concentreren op
het tot stand brengen van een
goed werkend uitvoeringsme-
chanisme dat voor de overdracht
zorgt.
Energieruzie
De industrielanden (Europa, Ver
enigde Staten, Japan) hebben
zich buiten de energieruzie ge
houden, die op de conferentie is
ontstaan tussen een groep Lat ij n-
samerikaanse landen onder lei
ding van Costa Rica en de olie
landen (OPEC).
De leider van de Amerikaanse de
legatie, Charles Meissner, heeft
tegenover Nederlandse journa
listen berichten tegengesproken
als zou Amerika de hand hebben
gehad in hel ontstaan van deze
ruzie met het doel verdeeldheid
te brengen onder de ontwikke
lingslanden. Wij hebben het op
treden van Costa Rica, dat het ini
tiatief nam om de OPEC-landen
aan te spreken over hun voortdu
rende prijsverhogingen, niet
aangemoedigd en niet tegenge
werkt, aldus de Amerikaanse af
gevaardigde.
Amerika vindt het overigens wel
een wonderlijke zaak, dat de
Unctadconferentie, die toch alle
internationale economische za
ken in hun samenhang wil be
spreken, het ernstigste en drin
gendste economische probleem,
namelijk dat van het olietekort en
de stijgende olieprijzen, niet op
de agenda heeft. De ontwikke
lingslanden hebben om politieke
moeilijkheden binnen hun groep
te vermijden energie niet op de
agenda willen plaatsen.
Olielanden
De olielanden hebben geweigerd
de olieprijsverhogingen tot punt
van discussie te maken en zij
hebben ook geweigerd te belo
ven. dat zij voortaan eerst de ver-
bruikslanden zullen raadplegen
alvorens tot olieprijsverhoging
over te gaan. Het conflict hier
over met de Latynsamerikaansc
landen heeft het werk i
de onderhand elings-co
van de Unctad opgehoude
Leiden groenteveiling: Andijvie
0,48-0,88, Peulen 9.00-11.40. Snijbonen
3,50-4,90, Postelein 0,59-1.00, Prei
1.50-2.00, Rabarber 0.16-0,33. Spinazie
0,59-1,06, Uien 0,08-0.47, Witlof 3.30,
Bloemkool 1 x G 2,25-3,10, Bloemkool 8 st
1,95-2,75, Bloemkool 10 st 1.30-2.20. Sla
zwaar 0,30-0.43 licht n.ii-ii/J4. Bnspeen
2,20-2,30. Boskroot 0,69-1.10, Peterselie
0,87. Radijs 0.30-0,49. Selderie 0,36-0,41,
Paprika s
,42-0,75.
i slachtvee:
per kg. gesl. gew.,
- 7.20. vaa
eniverkmg): Unctad-conferenti
LONDEN (ANP) - Het gaat de
scheepswerven in de wereld niet
voor de wind. In veertien jaar is
de orderportefeuille van alle
scheepswerven tezamen niet zo
dun geweest als per eind maart
van dit jaar. LJoyd Register of
Shipping heeft meegedeeld dat
de orderportefeuille in het eerste
kwartaal van dit jaar is vermin
derd met 775.007 brutoton tot
25,10 miljoen ton. In maart 1965
was dat nog minder, namelijk
25,03 miljoen brutoton.
Sinds die tijd verging het de wer
ven beter met als hoogtepunt
1974, toen aan het einde van het
eerste kwartaal orders in porte
feuille waren voor in totaal 133,44
miljoen brutoton.
Per eind 1980 zal byna 89 procent
van de orders moeten zijn uitge
voerd. zo meldt Lloyd's. In het
eerste kwartaal werden orders
geplaatst voor in totaal dm 2J
miljoen ton, iets minder dan ze
ventig procent van de produktie
van de scheepswerven in die pe
riode.
Japan heeft nog het meeste orders
in portefeuille, namely k voor 6,22
miljoen ton, gevolgd door Brazi
lië met 2,67 miljoen ton en Groot-
Brittannië met 1,14 miljoen ton
Deze drie landen zagen hun or
derportefeuille alle drie in hel
eerste kwartaal slinken. Neder
land vormde hierop geen uitzon
dering. De Nederlandse werven
gingen het jaar in met een order
portefeuille van 348 676 ton, per
eind maart was dat 263 079 ton
LEIDEN - Veemarkt. 28 mei. Totale
aanvoer 1464, w.o 1056 slachtrunderen
en 408 schapen/lammeren. Prijsrn
kwal. ƒ7.35 -
.■ren 2de kwal.
i 1ste kwal.
7.60-/ 8.10,
6.20-/ 6.80, koeien 1ste kwal. ƒ7. -
ƒ8.15, koeien 2de kwal ƒ6.45 -ƒ6.80,
koeien 3de kwal. 6.05 -ƒ 6.35, worst
koeien 5.05 -ƒ 6.20. extra kwal dik-
billen 9. -ƒ 14.50. Gcbruiksvee: scha
pen ƒ200. -ƒ250., lammeren ƒ210. -
ƒ300., weide-zuiglam meren ƒ170. -
195.
Toelichtingen: (aanvoer-hand el-pry-
zen): slachtrunderen redelijk-vlot-vast.
schapen en lammeren; groter-vlot-sta-
biel.
DEN HAAG (ANP) - Een aktie-
groep van de Algemene Bond
van Onderwijzend Personeel
(ABOP) gaat actie voeren te
gen de grote werkloosheid in
het kleuter- en lager onder
wijs. De actie zal worden ge
steund door de Nederlandse
Federatie van Onderwijs
vakorganisaties (NFO).
enquête gebleken dat van de
2700 dit jaar afstuderende
kleuterleidsters slechts 75
een baan hebben kunnen
vinden, ofwel niet meer dan
drie procent.
pedagogische acade-
s het beeld niet veel be
an de cindexamcnstu-
n hier heeft zes procent
n werkkring kunnen
n: 450 personen, dui
zenden anderen zijn nog op
zoek.
Vrijdag 8 juni zullen de aktic-
voerders in Utrecht eisen dat
er extra maatregelen komen
voor kinderen in achter
standssituaties, dat anders
talige kinderen meer moge
lijkheden krijgen en dat de
groepsgrootte in het onder
wijs wordt verlaagd. Alge
meen doel van de actie is een
rechtvaardiger verdeling
van de arbeid.
MAANDAG
28 MEI 1979
KNSM eert f.100
85.10 AUDET
173.50 170,10
231,00c
22.50
267.00
22.60
680,00
62.00
0.00e 2020.00b
160.20c 160.2'
285,00 285.01
AMSTERDAM (ANP) - Het Dam
rak is de nieuwe beursweek kalm
begonnen met koersen die over
wegend wat beneden het slotpeil
van vrijdag lagen. Ook de staats-
fondsenmarkt gaf een overwe
gend licht dalende tendens te
Tot de weinige fondsen die enige
winst konden boeken, behoorde
Kon. Olie. die zeventig cent
duurder was op 138.90. Heine-
ken was een dubbeltje beter op
85,10. Op het peil van vrijdag
konden zich handhaven Philips
en Van Ommeren.
Akzo moest twintig cent achteruit
naar 29,30, Hoogovens even
eens twintig cent naar 32,20 en
Unilever veertig cent naar
122,30. KLM werd veertig cent
goedkoper op 107,60. Deli zakte
1.80 t«.t f 1 10.20, terwijl H VA hH
hield op een 1 lagere koers van
51,50.
KNSM werd 1 goedkoper op 104
en ook Nedlloyd moest een paar
dubbeltjes prijsgeven.
