Epilepsie altijd beladen ziekte geweest
Militair tehuis in Israël voor Libanon-gangers
Met volle tribunes pas tevreden
ZEILWEDSTRIJDEN IN TEKEN IN SID LEIDEN
PAGINA 4
VARIA
DINSDAG 22 MEI 1979
door
Sjak
Jansen
Dit weekeinde
strijd om
de „Kaagcup"
Liefst 161 bakken zullen dit
weekeinde op de Kager-
plassen uitkomen in de ze
vende Kaagcup-zeilwed-
strijden van de admirali
teiten Delfland en Rijn
land van Scouting Neder
land. Gezien de normale
bezetting van een bak zes
man) wil dat zeggen dat
een kleine 1000 jongeren
zaterdag en zondag de
strijd met elkaar zullen
aanbinden
Plezier staat voorop in dit
jaarlijks evenement. Het
merendeel van de deelne
mers zal overnachten op
het Botenhuiseiland. *s
Avonds wordt daar de
Gang-show opgevoerd.een
cabaretprogramma dat
enkele Scoutingleden zelf
in elkaar hebben ge
draaid
Elk jaar wordt het accent
van de Kaag cup-zeilwed
strijden gelegd op een be
paalde stad; ditjaar is dat
Leiden. Vandaar dat de
heer G. Steinbach, direc
teur van de Leidse
Jeugdactiede prijzen, die
overigens ook betrekking
op de sleutelstad zullen
hebben, zal uitreiken.
Deze regionale wedstrijden
hebben trouwens een grote
vlucht genomen. In 1975
bonden nog slechts 56
teams met elkaar de strijd
om de Kaagcup aan. Nu is
het aantal deelnemende
bakken dus ruim drie keer
zo groot.
VAN DUYN ORGANISATOR VAN BOERHAAVE-TOERNOOI
ze weer te hangen'. Maar ze
moesten eens weten wat het
precies inhoudt om visite
kaartje van het AZL te zijn".
W orstelkampioen
Van Duyn zegt sport erg be
langrijk te vinden. Vorig jaar
was hij nog actief beoefenaar
van rugby en in de zes jaar dat
hij marinier was, heeft hij
meerdere keren het scheeps-
kampioenschap worstelen op
zijn naam weten te schrijven.
Als organisator heeft hij zich de
laatste weken behoorlijk in de
kijker gespeeld. Vorige week
deed hij nog mee aan het
spelletje Superschot van de
Avro-televisie, waarin hij het
tegen Gerard Cox moest op
nemen. De Rotterdamse ca
baretier won en kreeg de bal
(„Ik had minstens verwacht
dat hij de bal aan het toernooi
zou schenken, maar dat deed-
ie niet").
Naar aanleiding van dat televi
sieoptreden hebben diverse
instanties Van Duyn ge
vraagd of zij van zijn organi
satietalenten gebruik moch
ten maken. „Voorlopig niet.
Ik heb per slot een gezin. Dat
heeft er heus wel onder te lij
den. Mijn vrouw is de laatste
weken warempel mijn privé-
secretaresse geworden. En
dat is niet de bedoeling.
Schele ogen
De samenwerking tussen Erica
Terpstra en Van Duyn is de
laatste weken erg hecht ge
worden. „We spreken elkaar
geregeld. Erica is een echte
sportvrouw. Ze weet waar ze
mee bezig is".
Die goede verstandhouding is
volgens Van Duyn niet direct
een reden om straks met de
Europese verkiezingen op de
VVD (haar partyte stem men
„Daar laat ik me niet over uit.
Politiek is een gevaarlijk spel.
vind ik. Bovendien hoop ik
over een jaartje of zo een
voetbaltoernooi te houden
„Een ieder, die iets doet voor
zijn naaste, is belangrijk. Hoe
of wat maakt niet uit". En
even later langs zijn neus
weg; „Ik mag dan wel groot
van postuur zijn en door mijn
luide stem als een boeman
overkomen, daartegenover
staat dat ik een verrekt klein
hartje heb".
Zonder dat hij er erg in heeft,
laat de Leidse Katwijker T.
van Duyn („De één noemt me
Ton, de ander spreekt me met
Teunis aan") doorschemeren
wat z'n beweegredenen zijn
om een dergelijk tijdverslin
dend evenement te organise
ren als het Leidse Boerhaave-
toernooi is. Een voetbaltoer
nooi waaromtrent u overi
gens een paar maanden gele
den in deze rubriek het nodi
ge heeft kunnen lezen.
Om het geheugen even op te
frissen: Komende zaterdag
zullen op het UVS-terrein
onder andere personeelsle
den van de academische zie
kenhuizen en de Leidse poli
tie- en brandweerkorpsen
zich in het zweet voetballen
voor het Nationaal Fonds
Sport Gehandicapten, voor
welk de baten bestemd zijn.
Baten die dankzij diverse
sponsors de 100.000 gulden
reeds hebben.Klapstuk van
het toernooi is een wedstrijd
tussen Leidse hoogleraren en
Haagse politici onder aanvoe
ring van premier Van Agt. De
aftrap van die wedstrijd zal
worden verricht door prins
Bernhard.
Enthousiasme
„Wanneer de tribunes vol zit
ten, ben ik tevreden" zegt de
28-jarige bewakingsbeambte
van het Leidse academisch
ziekenhuis. Hij zegt er prat op
te gaan, dat hij in zijn enthou
siasme zoveel mensen en
sponsors heeft weten warm te
maken voor het toernooi. Een
toernooi dat eind vorig jaar in
zijn brein de eerste vormen
heeft aangenomen. „Ja", zegt
Van Duyn, „ofschoon ieder
een in het AZL de eer wil op
strijken, is het toch echt mijn
idee".
Binnen het AZL kijkt niemand
daar van op, want Van Duyn
blinkt daar al jaren uit als or
ganisator van alles wat los en
vast zit. De interne voetbal
toernooien van het AZL en
zijn activiteiten binnen het
Rode Kruis en de vrijwillige
brandweer, mogen daar
slechts als enkele voorbeel
den toe dienen.
Uitgelachen
Het idee kwam bij de geboren
Katwijker spontaan op, toen
hij op een gegeven moment
voor de zoveelste keer be
merkte, dat er zo weinig reke
ning wordt gehouden met de
invalide medemens.
„M'n collega's hebben my an
ders wat uitgelachen, toen ik
vertelde dat ik de politici naar
Leiden wilde halen. 'Jij zoekt
het veel te hoog', zeiden ze.
Dat viel best mee, ik heb ge
woon Ed van Thijn gebeld en
die toonde zich meteen be
reid. De organisatie heeft hij
overgelaten aan Erica Terp
stra en zo zijn v/e verder ge
gaan. Bij de sponsors aange
klopt, enzovoorts".
Van Duyn heeft, dankzij de
ploegendiensten waarin de
AZL-bewakers werken, me
nig uurtje aan de organisatie
kunnen besteden. „Dat is een
groot voordeel geweest.
Sommigen hadden niet an
ders van my verwacht. Die
zien je 's ochtends aan de
poort staan en zeggen bin
nensmonds: 'Kijk daar staan
met als topper het Europees
parlement. Als ik dus nu zeg
wat ik ga stemmen, heb je
kans dat je by sommige par
lementsleden schele ogen
krijgt. Dat kan ik niet hebben
natuurlijk".
Menens
Als ik hem om dat laatste wat
ongeloofwaardig aankijk:
„Het is menens, hoor. Wan
neer ik nu in mijn hoofd haal,
dat het Europees parlement
volgend jaar in Leiden voet
balt, dan moetje niet raar op
kijken als dat idee straks ge
realiseerd is. Al moet ik er
heel Nederland voor afbel
len", aldus Van Duyn, een
man die, wanneer hij aan iets
begint, zich er dan ook met
zijn volle gewicht op werpt.
Hoe verklaart hij zelf dat hij zo
veel deuren weet te openen?
„Ach, je moet het zo zien. Een
professor weet van erg veel
van slechts één ding. En ik
weet weinig van ontzettend
veel dingen. Dat doet 't 'm
Naar schatting 90.000 Nederlanders lijden aan vallende ziekte
UTRECHT (GPD) - Naar schatting
lijden 90.000 Nederlanders aan
epilepsie, dat wil zeggen één op
de 150. Epilepsie is altijd een zeer
beladen ziekte geweest en patiën
ten werden altyd met grote arg
waan bekeken. In 1974 nog was 5
procent van de Amerikanen er
tegen dat hun kinderen omgin
gen met epilepsie-patiëntjes: de
reden was dat zij meenden dat
epilepsie een vorm van krank
zinnigheid was.
In Nederland is de onwetenheid
over wat epilepsie nu precies is
hoogstwaarschijnlijk even groot
als in de Verenigde Staten. Er is
geen reden om aan te nemen dat
het hier anders ligt. Ook hier
worden kinderen die aan epilep
sie lijden geïsoleerd door het ge
brek aan kennis dat in hun omge
ving - school, vriendjes - over de
ziekte heerst.
Ook ouders die voor het eerst met
een grote epileptische aanval van
hun - tot dusverre kerngezonde -
kind worden geconfronteerd,
hebben weinig houvast. Hun
kind gaat stuiptrekken, wordt
blauw en dan „levenloos" slap.
Ze willen weten wat er aan de
hand is, wat het betekent en waar
het vandaan komt. Wat het bete
kent, zoeken ze her en der op en
komen dan - bijvoorbeeld - te
recht bij de Grote Jeugdencyclo-
pedie van 1976. Daar lezen ze: „Er
zijn nog geen methoden bekend
om deze ziekte te bestryden".
Niets is minder waar, zo zegt ze
nuwarts H. Meinardi, voorzitter
van de Federatie voor Epilepsie-
bestryding en algemeen direc
teur van het Instituut voor Epi-
lepsiebestrijding „Meer en
Bosch" te Heemskerk. Meinardi
zei dit op een persconferentie ter
gelegenheid van de presentatie
van het boek „Mijn kind heeft
epilepsie". Dit boek, een uitgave
van Meulenhoff Informatief is de
„vernederlandste" vertaling van
het boek van de Amerikaan Jorge
C. Lagos. In dit boek worden vra
gen beantwoord als „wat is epi
lepsie", „waardoor kunnen epi
leptische aanvallen ontstaan",
„hoe wordt de ziekte behandeld"
en „wat kan het lijden aan deze
ziekte voor maatschappelijke ge
volgen hebben".
Het misverstand dat epilepsie niet
te bestrijden is, moet zondermeer
worden opgeheven door nuchte
re feiten. Met moderne medicij
nen lukt het om ongeveer zeven
tig procent van de patiënten
„aanvalsvry" te houden. Onge
veer een op de drie patiënten kan
na verloop van tyd zelfs zonder
medicynen. Naar de maatschap
pelijke gevolgen van het lijden
aan epilepsie loopt op dit mo
ment een onderzoek van het so
ciologisch instituut van de Rijks
universiteit van Groningen.
Isolatie van het aan epilepsie lij
dende kind is een van die maat
schappelijke gevolgen. Enerzijds
door onbegrip of wanbegrip van
de omgeving, anderzijds door
overprotectie van de ouders. De
schok je kind plotseling te zien
vallen, stuiptrekken, en blauw
worden is voor de ouders vaak zo
groot, dat zij hun kind overmatig
gaan beschermen en verwennen.
Tenslotte kan een aan epilepsie
lijdend kind niet deelnemen aan
bepaalde activiteiten, zoals
zwemmen. Als je kind nu ontzet
tend graag zwemt en dat dan
plotseling niet meer mag, is het
de ouders niet kwalijk te nemen
dat zij dat gaan „compenseren"
door verwenneryen.
Onverstandig is het wel: het kind
raakt er eerder door geïsoleerd
voelt zich steeds meer „anders".
Zoals dat Engelse meisje, dat het
haar ouders verschrikkelijk
kwalijk nam dat zij telkens als zij
boven in de kamer van het meisje
een bons hoorden, naar boven
vlogen. De angst dat het meisje -
by een aanval - iets zou overko
men, was te groot.
Epilepsie kan erfelijk of aangebo
ren zijn, maar kan ook een gevolg
zijn van hersenbeschadigingen,
door ongelukken of door kin
dermishandeling. In ontwikke
lingslanden is epilepsie vaak een
gevolg van een infectieziekte
waardoor de hersenen bescha
digd raakten. Hoewel er geen
exacte cijfers over te geven zijn,
bestaat de indruk dat het aantal
epilepsiepatiënten nten in de
Derde Wereld groter is dan in de
rijke, door verkeersongevallen
geteisterde geïndustrialiseerde
wereld.
Aanvallen komen doorgaans on
verwacht. Mensen die aan epilep
sie lyden, kunnen soms wel een
aanval „verwachten": als zij
oververmoeid zijn bijvoorbeeld,
of te veel alcohol hebben gedron
ken. Ook het gebruik van bepaal
de stoffen, de aanwezigheid van
veel vocht in het lichaam of het
waarnemen van lichtflitsen kan
de kans op een aanval vergro
ten.
Epileptici vertonen niet altijd de
verschijnselen die de ziekte in de
volksmond „vallende ziekte"
doet heten. „Absence", korte be-
wustzijnsdalingen, die het kind
de omgeving volkomen doen
vergeten, komen zeer veelvuldig
voor. De eerste aanval van epi
lepsie komt bij de meeste kinde
ren voor tussen het zesde en veer-
tiende levensjaar: vandaar dat
voorlichting aan onderwijzers
erg belangrijk is Zij ontdekken
vaak als eerste dat het kind tij
dens de les weg „valt"; zij ook
constateren vrij spoedig een da
ling in de schoolprestaties van
het kind.
De Federatie voor Epilepsiebe-
strijding heeft daarom een bro
chure samengesteld, waarin on
derwijzers voorlichting krijgen
over het verschynsel epilepsie,
de verschijningsvormen en wat
men - in het geval van een aanval
- wel en niet moet doen. De voor
lichtende en signalerende taak
van de onderwijzers is ook be
langrijk voor de behandeling van
het kind. De ervaring heeft ge
leerd dat het niet tijdig onder
kennen en behandelen van een
aan epilepsie lijdend kind het ri
sico van het krygen van - zware -
aanvallen op latere leeftyd ver-
ho.ogt.
Het in het openbaar uitspreken van
de zin „my n kind heeft epilepsie"
is voor de ouders ook vaak daar
om zo'n moeilijke zaak, omdat
hun kind een stempel opgedrukt
krijgt dat zijn latere levensloop
vaak sterk beïnvloedt. Voor de
militaire dienst word je afge
keurd, met alle risico's voor ba
nen erna. Het beroepsgoederen-
vervoer en de baan van piloot is
ook uit den boze. Aan epilepsie
lijdende kinderen worden ook
wel van bepaalde scholen afge
haald en naar lager gekwalifi
ceerde opleidingen gestuurd.
Wat preciës de invloed van epilep
sie op de intelligentie is, zal. zo
die er al moge zijn. behandeld
worden in het proefschrift van C.
H. W. van Zijl. Hij heeft onder
zoek verricht naar deze samen
hang en zal daarop op 30 mei aan
de Erasmus-universiteit promo-
Iemand moet ze een beetje begeleiden, we willen ze niet bevoogden'
UTRECHT (gpd) - Zeventig tot
tachtig procent van de in Li
banon gelegerde Nederland
se militairen brengen hun
verlof door in Israël. Speciaal
voor hen wordt op 1 juni in
het Forum Palace Hotel in Tel
Aviv een Protestants Militair
Tehuis geopend.
Mr. J. den Boer, directeur van de
Koninklijke Nederlandse Militai
re Bond Pro Rege, die ruim 40
PMT's in Nederland en Duitsland
beheert, heeft pas tot het vestigen
van een militair tehuis in Israël
besloten, nadat zowel de leger
leiding als de Nederlandse rege
ring er.hun toestemming voor
hadden gegeven. „Want uiteraard
moetje ook als tehuisorganisatie
de neutraliteit van het Unifil-ba-
taljon handhaven", zo stelt
hy.
In principe moeten de Nederlandse
militairen, die deel uitmaken van
de VN-vredesmacht in Libanon,
tydens hun verlof het Unifil-ge-
bied uit. Mr. Den Boer „Ze kun
nen dan ook naar Beiroet in Li
banon zelf gaan, naar Damascus
in Syrië of zelfs naar Cairo in
Egypte, maardepraktyk wees uit
dat de meesten naar Israël gin
gen. Vandaar dat wij ons toen de
vraag hebben gesteld of daar
misschien een taak voor ons zou
liggen"
Al eerder had de stichting Vakan
tie-faciliteiten voor Militairen
(Vafamil) de mogelijkheid voor
verlofgangers geopend om tegen
gereduceerd tarief naar het Fo
rum Palace Hotel in Tel Aviv te
reizen. De overnachtingsprijs
met logies bedraagt in dit vijf
sterrenhotel normaal 30 dollar
per dag, maar Nederlandse mili
tairen uit Libanon kunnen er
voor 16 dollar terecht.
Het Israëlische reisbureau Isropa
zag een markt voor Nederlandse
familieleden van de in Libanon
gelegerde militairen, en wist te
bereiken dat ook die van het ge
reduceerde tarief in het hotel ge
bruik kunnen maken.
Mr. Den Boer: „Ik ben toen in eer
ste instantie alleen mee geweest
op een oriënteringsreis naar Tel
Aviv. Nadat legerleidingen rege
ring het licht voor ons op groen
hadden gezet, ben ik er samen
met adjunct-directeur A. T. Blok
nog een keer geweest om de pun
tjes op de i te zetten. Een Militair
Tehuis is in hoofdzaak bedoeld
voor de opvang van de jongens.
Iemand moet ze een beetje weg
wijs kunnen maken, ze een beetje
begeleiden. Wij willen ze niet be
voogden, want ze zijn met verlof,
maar je moet er toch rekening
mee houden dat ze in Libanon
onder zekere spanningen le-
Tien procent van de 850 in Libanon
gelegerde Nederlandse militai
ren heeft steeds verlof, wat bete
kent dat er permanent zo'n 60
soldalen in het voormalige Holi
day Inn-hotel in Tel Aviv logeren.
Als tehuisbeheerder heeft Pro
Rege McGordon G. van der Pijl
aangewezen, die tot nu toe be
heerder was van het PMT in
Borgholzhausen. Samen met zijn
vrouw vliegt hy eind deze maand
naar Tel Aviv.
Sen militair tehuis binnen de mu
ren van het luxueuze hotel heeft
voor de verlofgangers nog een
voordeel: zij kunnen er goedkoop
een pilsje drinken. Mr. Den Boer
„Vooral de drankjes zijn nogal
pryzig. Voor een Nederlands
flesje bier betaal je er drie en een
halve gulden. Dat schenken wij
voor anderhalve gulden. Dat
maakt het toch wat attractiever
VIaar de opvang staat voorop. De
directeur van Pro Rege: ..Pas ge
leden ging er een Nederlands
meisje naar Tel Aviv om haar
verloofde op te zoeken, maar die
kwam niet, want die had door het
een of ander geen verlof gekre
gen. Zij heeft toen onderdak ge
vonden in een of ander goedkoop
knypje, maar dat was moreel on
aanvaardbaar. Gelukkig heeft Is
ropa toen geholpen. Vanaf l juni
kan de tehuisleiding zulke
problemen oplossen".
De Koninklijke Nederlandse Mili
taire Bond Pro Rege, die overi
gens ook in dit geval samenwerkt
met de Centrale van Katholieke
Militaire Tehuizen, had al eerder
voor de Nederlandse militairen in
Libanon gezorgd door het be
schikbaar stellen van video-ap-
paratuur en het zenden van ban
den met amusementsprogram
ma's, films, sport en actualitei
ten.
Mr. Den Boer: „Toen de verlofre
geling aan de orde kwam, hebben
wij ons allereerst afgevraagd of er
uit een oogpunt van zinvolle vrij
etijdsbesteding een taak voor ons
lag. Om de efficiency hebben wij
ons toen gericht op de plaats waar
de meesten heen wilden: Israël.
Om nog iets heel concreets te
noemen: de Nederlandse verlof
gangers mogen geen fototoestel
len meenemen als zij de grens
overgaan - dat ligt heel gevoelig -,
welnu, dan stellen wij ze in Tel
Aviv fototoestellen ter beschik
king om in ieder geval tijdens
hun verlof zelf foto's te kunnen
maken"