Vissterfte geen ramp
voor de hengelsport
1 vis
sport
Door
Frans van Hasselt
ATHENE - „De kindermoord van
Medea was iets afgrijselijks, maar
Euripides heeft er wel een prachti
ge tragedie op gemaakt. Kunste
naars moeten hun modellen zelf
mogen kiezen, dat heeft men in de
landen van de EG allang begre
pen".
Dat schreef Dionysios Savópoulos, idool van
de jongere Griekse generatie (iets tussen
Bob Dylan en Wolf Biermann in), wiens
nieuwe lp-album Reserve dreigt niet te
zullen uitkomen, omdat de „commissie"
één lied erop heeft afgekeurd.
Het is de „Ballade van Koëmtzis", en Koëmt-
zis is een Griek die een levenslange gevan
genisstraf uitzit - zijn doodvonnis is nooit
voltrokken -, omdat hij zeven jaar geleden
twee politiemannen doodstak die in zijn
buurt zaten op het moment dat in een Bou-
zouki-nachtcentrum een door hem aange
vraagd lied weerklonk. Een lied waarbij een
ander - dus vóór zijn beurt - begon te dan
sen, een zware overtreding in de Bouzouki-
wereld. Het bracht Koëmtzis tot razernij en
hij begon om zich heen te steken, waarbij
hij de politiemannen-in-burger dodelijk
verwondde.
Verklikker
Savópoulos heeft Koëmtzis' voorgeschiede
nis nagegaan en ontdekt dat hij vroeger een
tijd als verklikker voor de politie had ge
werkt. Al zijn haat tegen deze instelling en
tegen zijn eigen rol zou weer zijn bovenge
komen op het moment dat anderen gingen
dansen op het lied dat hij voor zijn broer
had bestemd. En in een indringend, tien
minuten durend lied op het rythme van de
zembèkiko de Griekse eenmansdans,
wordt dit alles psychologisch uitgewerkt.
De naam Koëmtzis komt niet in de tekst,
alleen in de titel voor.
De ballade vormde de afgelopen maanden
avond aan avond het hoogtepunt van het
optreden van Savopoulos in zijn „bote" in
de uitgaanswijk Plaka. Maar de commissie
van het ministerie van de minister-presi
dent (een soort informatie-ministerie) vond
het een „ophemeling van de misdaad". Sa
vópoulos beschouwt het lied als het meest
wezenlijke onderdeel van zijn nieuwe al
bum en dreigt het, als er geen andere
beoordeling komt, niet te laten uitko
men.
Daardoor is opnieuw aandacht gekomen voor
het feit dat in Griekenland nog altijd cen
suur bestaat, niet op kranten en boeken -
drukpersvrijheid is met zoveel woorden in
de grondwet vastgelegd -, maar op de
grammofoonplaten en films. Deze moeten
aan commissies worden voorgelegd, aan
ambtenaren dus die weinig of niets te ma
ken hebben met kunst of ethiek, maar des te
meer met politiek.
Te opzwepend
Ook platen die door deze controle zijn heen-
gekomen blijven soms het slachtoffer van
een censuur - die van radio en tv. Heel wat
linkse liederen zal men daar nooit horen, ze
gelden als te opzwepend. De leiding van
deze staatsmedia vindt dat het niet op haar
weg ligt op muzikale wijze stakingen te
verheerlijken of de boeren op te roepen hun
produkten niet te verkopen. Daar kan men
natuurlijk inkomen, maar het lijkt dan ook
reden om te pleiten voor een systeem waar
bij andere „zuilen" zendtijd krijgen.
Het jongste geval heeft internationale aan
dacht getrokken, omdat het Theodorakis
betrof, een zwaarbeladen naam sinds tij
dens de dictatuur zijn hele oeuvre, inclusief
de „onschuldige" liedjes, was verboden.
Sedert de val van de junta in 1974 is Theo
dorakis op de Griekse radio en tv weer uit
bundig aan bod gekomen, maar nu is zijn
laatste langspeelplaat, „De Buurten der
Wereld" op tekst van Jannis Ritsos (wiens
70e veijaardag hier grootscheeps wordt ge
vierd) en gezongen door Maria Farandouri,
daar taboe verklaard.
Het is een lofzang op de december-opstand
van 1944, waarbij de hoofdstad Athene bij
na in handen van de linkerzijde was geval
len. De radiodirectie vindt dat als men dit
speelt, „ook de andere zijde aan haar trek
ken zou moeten komen".
Het gaat hier niet om de vraag of de dertig jaar
oude tekst van Ritsos, met regels als „wij
zijn velen, wij zijn allen", niet ondraaglijk
bombastisch en „stalinistisch" is (zij is dat,
naar mijn mening), maar of het Griekse volk
niet op zijn radio mag kennisnemen van het
jongste werk van een van zijn bekendste
componisten.
Film
En dan film. Ook die moet aan een commissie
worden voorgelegd alvorens te kunnen
worden vertoond, ja zelfs de scenario's er
van, nog voor ze zijn verfilmd. Dit gaat terug
op wetten uit de Duitse bezetting en de laat
ste dictatuur, waarin onder andere uit
drukkelijk wordt gesteld dat zij de „open
bare orde" niet mogen verstoren, „subver
sieve ideeën" verspreiden, het land in dis
krediet brengen „uit nationaal of toeristisch
oogpunt" of de „gezonde sociale tradities
van het Griekse volk ondermijnen".
Vorig jaar om deze tijd kondigde de regering
in een brief aan een aantal kunstenaarsor
ganisaties aan, dat er een betere wetgeving
zou komen daar de huidige „niet meer aan
de eisen des tijds voldeed". Maar in de
plaats van zo'n wet zijn er nieuwe verboden
gekomen, waarvan de opmerkelijkste was
het afwijzen van het volledige scenario
„Nemesis" van George Stamboulopoulos,
omdat het „gevaarlijk is voor de openbare
orde, indruist tegen de religie, strijdig is
met de principes van vergetelheid ter wille
van nationale eenheid, politieke hartstoch
ten opwekt en in het algemeen de publieke
gevoelens van het Griekse volk aan
tast".
Als gevolg van het rumoer dat ontstond, is dit
verbod intussen herroepen, maar het Ver
bond van Griekse Regisseurs is tot het of
fensief overgegaan, ook internationaal, in
Straatsburg en bij de parlementen van dc
negen landen van de EG, waarmee op 28
mei in Athene het aansluitingsverdrag
wordt gesloten.
In Nederland heeft ex-PvdA-voorzitter Ien
van den Heuvel, die onlangs met een par
lementaire delegatie een bezoek bracht aan
Athene, vragen gesteld in de Eerste Kamer.
Savópoulos' bovenvermelde verwijzing
naar de EG was ook veelzeggend.
Nonnen
De protesterenden in Griekenland hebben
geen bezwaar tegen „filmkeuring" - door
bevoegde instanties - waarbij ethische
normen gelden, porno wordt verboden,
leeftijdsgrenzen vastgesteld enzovoort.
Maar zij zijn des duivels dat één of enkele
min of meer anonieme figuren kunnen uit
maken wat de „gevoelens van het Griekse
volk" zijn of op eigen houtje de noodzaak
van „nationale vergetelheid" kunnen in
voeren. Zij erkennen dat na de val van de
dictatuur de meeste films en grammofoon
platen, ook zeer „linkse", de censuur zijn
gepasseerd, maar ze zien de instelling als
een zwaard van Damocles, dat elk ogenblik
weer kan toeslaan en dat hen permanent
vernedert.
Nog twee bizarre gevallen van films die niet
tot vertoning komen om redenen van bui
tenlandse politiek: de door KoundoUros
met enorme staatssubsidie gemaakte rol
prent over de lotgevalen van een Griekse
jongeman, die in de Eerste Wereldoorlog
gevangene was van de Turken, die toen aan
de kant van de Duitsers streden, wordt bij
nader inzien door de producent (de Staat)
niet uitgebracht om de betrekkingen met
Turkije niet onnodig te verslechteren.
En de film „Het Frankrijk van Giscard" van
de in Frankrijk levende Griek Kollatos, die
maar niet tot de keuringscommissie door
kan dringen. Kennelijk heerst hier de vrees
dat deze, blijkbaar weinig vleiende film,
juist zal worden vertoond in de week dat de
Franse president in Athene te gast is voor
de ondertekening van het EG-verdrag.
Mikis Theodorakis laat
ste langspeelplaat door
Griekse radiodirectie taboe
verklaard
co de Boer, Iwan Garay en
Kees Ketting is speciaal be
stemd voor de hengelaars die
in Ierland gaan vissen.
Het deeltje bevat adviezen voor
het reizen naar Ierland, hel
verblijf aldaar en het bevat
een scala van tips met welk
materiaal daar het best gevist
kan worden. De tins worden -
waar nodig - aan de hand van
tekeningen verduidelijkt.
Bovendien is het verluchtigd
met een aantal zwart-wit- en
kleurenfoto's. De prijs van
het boekje dat ook nog flink
wat adressenmatenaal en een
record- en specimenlijst be
vat kost bij de bockhandel
10.90.
De sloten zijn daar over het
algemeen wat dieper en er be
staan vluchtmogelijkheden.
Nergens
En dan de vaarten, kanalen en
weteringen waar meer dan
een meter water staat. Daar is
de vissterfte meestal erg
meegevallen. Her en der is
wel een visje doodgegaan,
maar massale sterfte is ner
gens voorgekomen. Tot slot
nog iets over het grote water,
meren als Kagerplassen, We
steinder en het Braassemer-
meer. De grote oppervlakte
en de plaatselijk forse diepte
hebben de vis op deze plek
ken gevrijwaard van nadelige
gevolgen door de vorst.
Kort samengevat: er is vis ge
storven, maar er zijn geen
rampen gebeurd. Er zijn zelfs
visdeskundigen die blij zijn
dat ervoor het eerst sinds vele
jaren weer een natuurlijke
selectie heeft plaatsgevon
den, waarbij de zwakke
exemplaren het moesten af
leggen en de sterkste zijn
overgebleven. Want we mo
gen natuurlijk niet uit het oog
verliezen dat er in het verle
den wel meer strenge winters
zijn geweest, en dat ze nooit
veel invloed hebben gehad op
de visstand. Van de laatste
strenge winter - in 1963 - is
me zelfs bijgebleven dat er in
de daarop volgende zomer
uitstekend gevangen werd.
En daar houd ik me voorlopig
dan maar aan vast bij het be
gin van het nieuwe seizoen.
Vistips
Ter afsluiting van deze rubriek
wil ik uw aandacht nog vesti
gen op een nieuw visboekje
dat is verschenen bij de uit
geverij Elsevier in de serie 200
Vistips. In de serie speciaal
voor de sportvisserij zijn in
middels acht deeltjes ver
schenen. Het negende deeltje
dat werd geschreven door Ni-
Een vraag die ongetwijfeld vele
sportvissers aan de voor
avond van het nieuwe vissei-
zoen zal bezighouden is. hoe
het met de visstand gesteld is
na die lange en barre winter.
Als we de berichten in som
mige bladen zouden moeten
geloven, dan is het beter om
de hengels dit jaar in de fou-
draal te laten, want de vorst
heeft zoveel slachtoffers ge
maakt, dat er in ons viswater
nog maar weinig geschubde
tegenstanders rondzwem
men.
Ik noem u een paar koppen uit
verschillende- kranten. De
"Haagsche Courant" opent
op 27 februari de voorpagina
met de mededeling dat er
miljoenen vissen onder het ijs
zijn gestikt en dat het hengel-
seizoen voor de vissers een
grote teleurstelling wordt.
Ochtendblad "Trouw" maakt
het een paar dagen later - op 1
maart - nog bonter met het
voorpagina-bericht dat de
visstand door een ramp ge
troffen is en dat in sommige
gebieden een vissterfte van 80
tot 100 procent is opgetreden.
Zo zou ik nog wel even kunnen
doorgaan met het citeren van
onheilszwangere koppen,
maar het heeft weinig zin. De
algemene tendens was dat het
nu naderende visseizoen een
grote deceptie zou worden.
Maar wat is nu de realiteit?
Wat heeft de winter nu wer
kelijk voor schade aange
richt? En is het allemaal wel
zo rampzalig als een paar
maanden geleden werd ge
suggereerd?
Dnzin
-Iet zou natuurlijk onzin zijn om
op deze plaats te beweren dat
de ijslaag - die het water vele
weken heeft bedekt - geen
slachtoffers heeft gemaakt.
Natuurlijk is er vis gestorven.
Dat hebben vele geïnteres
seerde sportvissers met eigen
ogen kunnen cónstateren.
Maar niet in die omvang, die
men ons wilde laten geloven
in diverse publicaties. Waar
zich een nogal omvangrijke
Plaatselijk was de vissterfte aanzienlijk, maar over het geheel genomen viel het mee.
vissterfte heeft voorgedaan
dat is in de ondiepe polderge
bieden. En dan denk ik aan
sloten waar normaal niet
meer dan een meter water
staat.
Dp zich hoeft ondiep water niet
altijd rampzalig te zijn in een
vorstperiode, maar er kunnen
factoren meespelen die het lot
uiteindelijk bepalen. Een van
die factoren is bijvoorbeeld of
er in de directe omgeving
dieper water aanwezig is, dat
door de vis bereikt kan wor
den. Vis is slimmer dan de
meesten denken, en wanneer
het hem in ondiep water te
bar wordt-dan zoekt hij zijn
toevlucht in dieper water.
Maar dat moet dan natuurlijk
wel voorhanden zijn.
Een tweede factor, die een rol
speelt, is de vervuiling van
het water. Is het oppervlak
tewater ernstig verontreinigd
dan heeft de vis bij vorst m in-
der overlevingskansen. Wat
gebeurt er namelijk? Wan;
neer water bevriest - en zich
ijskristallen vormen - blijkt
dat in die ijslaag nauwelijks of
geen verontreinigende stof
fen zitten. Die blijven alle
maal achter in de nog reste
rende wateiiaag. Naarmate de
ijslaag dikker wordt, neemt
de vervuilingsgraad van het
water toe. En dat kan op een
bepaald ogenblik fataal wor
den voor de vis.
Zo is het ook te verklaren dat in
de ene diepe sloot de vis het
wel overleeft en in dc ander
niet, terwijl die even diep is.
Voor de overlevingskansen
van de vis in wintertijd is ook
bepalend hoe verontreinigd
de bodem is. Er zijn polder
gebieden waarvan de sloten
de laatste jaren nauwelijks of
niet geschoond zijn. Daar
door treden rottingsver
schijnselen op die zuurstof
aan het water onttrekken. En
bovendien treedt "verlan
ding" op: poldersloten wor
den steeds ondieper. Het
hoeft dan maar een paar we
ken flink te vriezen en de ijs
laag zit bij na tot op de bod em.
Sneeuwval
Een ander verschijnsel dat van
invloed is op de wintersterfte
is de sneeuwval. Louter en
alleen vriezend weer behoeft
voor de visstand geen nadeli
ge gevolgen te hebben. Zo
lang tenminste het zonnelicht
door de heldere ijslaag kan
dringen. Het zuurstofgehalte
van het water eronder blijft
dan redelijk op peil. Anders
wordt het wanneer er een
dikke ondoordringbare
sneeuwlaag op ligt. Dan loopt
het zuurstofgehalte veel
sneller terug. U ziet het: win-
tersierfle is een complexe
zaak met factoren die we niet
allemaal in de hand hebben.
Iets wat we wel zouden kunnen
doen is het hakken van bijten
in het ijs. Dat is de afgelopen
wintermaanden op diverse
plaatsen ook gebeurd, met
het argument dat het de vis
sen de nodige zuurstof ver
schaft. Maar er schuilen ook
gevaren in. Zeker als het maar
op beperkte schaal kan ge
beuren. De vis verzamelt zich
dan rond de gaten in het ijs.
En omdat vele varkens, in dit
geval vissen, de spoeling dun
maken, is het middel erger
dan de kwaal. Bovendien is
de kans groot dat de bijt de
volgende nacht weer dicht
vriest.
Even terug naar de polders. In
onze directe omgeving zijn er
poldergebieden waar de win
ter flink heeft huisgehouden.
Ik denk dan met name aan de
omgeving van Hoog made.
waar flink wat dode vis uitge
haald is. Datzelfde geldt ook
voor een aantal stadswateren,
bijvoorbeeld ondiepe vijvers
en sloten. Veel minder ernstig
was het in de poldergebieden
van Alkemade. In de omge
ving van Roelofarendsveen
bijvoorbeeld werd maar zeer
weinig dode vis aangetroffen.
VANGBARE VISSOORTEN
[GROOTE KEF TH
CALLANISOOG
HQNOSB
K.WUNO
Z NQQRDH
ZANOVOORI
LANGEVELOERSIAC
NOOROWI
WASSE NAARSE Sl^AG
[piER HAVEN SCH>'
ROTTFROAM
GQEREI
SCHOUWE 1
RENESSE
WESTEN
WESIKAP
OiSHOEI
WAARDERING VAN OE STEK
rrrR~?röT7r~i|M
zee-vis wijzer
BIJZONOERHFOFN
WADDENGEBIED GOEDE PLATVIS
VANGST VANAF SCHEPEN BIJ LUTJES
WAARD EN OOOVE BALG INCIDENTEEL
GEEP BIJ BREFZANDDIJK OP VERSE
SPIERING
ZEELAND GEEP BIJ GORIESHOFK
(OP EILAND THOLEN BIJ SCHERPE
NISSE) ZEEBAARS VANGBAAR IN
OOSTERSCHELDEjKRA£8END IJ K EI
