„Het zit goed fout
met de belasting..'.'
Leidse hoogleraar J. M. F. Giele:
Belinda belooft:
Niet goed,
geld terug!
Belinda zegt de smaak komt nog
beter tot z'n recht. Mocht u 't hier
met mee eens zijn t zou ons ver
wonderen. maar t kan), zend dan
het restant van het pakje met
tenminstelOBelmda s. aan Belinda
p/a postbus 1867,3000 BW Rotter
dam Vermeld naast uw naam en
adres tevens hoe u wilt worden
terugbetaald giro, bank (rek nr') of
postcheque Denk aan juiste fran
kering Deze aanbieding is strikt
persoonlijk en geldt éénmalig
Door
Thijs Jansen
ZATERDAG 19 MEI 1979
LEIDEN - "Ik ben er
heilig van overtuigd dat
het met de belastingen
goed fout zit in Neder
land", zegt de Leidse
hoogleraar in het belas
tingrecht professor mr.
J. F. M. Giele. "Met na
me op het gebied van
fraude. Niet die juridi
sche foefjes om het be
lastbare inkomen om
laag te brengen, maar
pure oplichting. Zoals
het niet opgeven wat er
extra wordt verdiend.
Een caféhouder koopt
bijvoorbeeld bij een
slijter flessen sherry en
schenkt die in zijn zaak
uit. Hij houdt daarmee
geld buiten de boeken.
Ook in de bouwwereld
wordt er vaak de hand
gelicht met de fiscus
door zwartwerkers. De
fraude komt vooral veel
voor op plaatsen waar
geen of weinig controle
van de belastinginspec
teur kan zijn. Ik ben van
mening dat dit, zeker de
laatste tijd, erger is ge
worden".
Professor Giele: "Voor kleine man wein
belasting te betalen
mogelijkheden om minder
"Spectaculair", noemde pre
mier Van Agt eind vorige
week een rapport van de di
recteur-generaal van het mi
nisterie van financiën, Bij-
sterveld, over belastingont
duiking. De minister-presi
dent wilde toen verder geen
mededelingen doen over de
gigantische belastingontdui
king, die in Nederland
plaatsheeft. "Wat Van Agt nu
spectaculair noemt is hele
maal niet nieuw", zegt de
Leidse hoogleraar Giele.
Professor Giele is momenteel
bezig met een onderzoek naar
acceptabele belastingheffing.
De hoogleraar besloot daar-
toe omdat hij ervan overtuigd
is dat de belastingplichtigen
de huidige belastingen niet
meer accepteren. Dit blijkt,
volgens prof. Giele, uit de
toenemende omvang van de
belastingfraude. De hoogle
raar zegt er niet van op te kij
ken als deze oplichtersprak
tijken de schatkist jaarlijks
tien tot tvvintig miljard kos
ten.
Dat de mensen niet langer of zo
min mogelijk belasting willen
betalen blijkt, volgens Giele
ook uit de mate waarin de fis
cale verplichtingen uit de weg
worden gegaan. "Dat is een
legale manier van ontduiken.
Een voorbeeld daarvan is de
affaire met de koopsompolis
sen waarbij duizenden gul
dens uit handen van de fiscus
werden gehouden. Steeds
meer Nederlanders komen er
zelfs openlijk voor uit dat ze
fraude plegen of allerlei con
structies gebruiken om maar
zo min mogelijk geld naar de
schatkist te brengen.
Fraude
Fraude, pure oplichting, komt
vooral voor bij de kleine man.
Die is in twee groepen onder
te verdelen. Ten eerste de
loontrekkers die bijvoorbeeld
in de bouw hun geld verdie-
nen. Deze mensen hebben
een vrij zware belastingdruk
te verwerken. Dit merken ze
echter pas als ze overwerken
of vakantiegeld krijgen.
Normaal krijgen ze iedere
week een bepaald netto-be
drag in hun loonzakje. Hoe
hoog het brutosalaris is inte
resseert zo'n man vaak niet
eens. Pas als er meer wordt
uitbetaald merkt hij dat hij
maar heel weinig extra krygt.
Je ziet dan ook aan alle kanten
om je heen dat werknemers
overwerk en klussen alleen
nog maar zwart uitbetaald
willen'krijgen. Daar komt dan
nog bij, dat als je op je aangif
teformulier extra verdiend
geld moet opgeven, je de kans
looot in een hogere tabel te
recht te komen. Daardoor
houd je netto soms nog min
der geld over dan je zou heb
ben als je niet een extra inko
men had.
Deze mensen vullen gewoon
hun belastingformulier niet
correct in. Je ziet ook vaak dat
ze een angst voor de inkom
stenbelasting hebben.
De tweede groep is de kleine
zelfstandige. Die -kan eigen
lijk geen belastingadviseur
betalen. Ze hebben daar het
geld niet voor en kunnen
daardoor veelal geen fiscale
trucs uithalen. Pas als een
belastingtruc algemeen be
kend is kunnen ze er mis
schien gebruik van maken,
maar in dergelijke gevallen
grijpt de fiscus snel in en
worden de wetten aangepast.
Er is dus", volgens de hoogle
raar. "een grievende tegen
stelling tussen arme en hele
rijke mensen. Die rijke men
sen hoeven niet te frauderen,
want die kunnen zeer be
kwame belastingadviseurs
betalen Die weten het op een
legale manier te ontduiken.
De rijke mensen kunnen bij
na zelf bepalen hoeveel belas
ting ze willen betalen".
Voor de kleine man blijven er
builen frauderen maar weinig
middelen over om minder
belasting Ie betalen. Dat komt
waarschijnlijk omdat ze geen
belastingconsulent kunnen
krijgen en betalen".
LEIDEN - Professor mr. J. F.
M. Giele begon zijn carrière
als surnummerair bij de
Rijksbelastingdienst. Hij
werkte achtereenvolgens
in Bussum, Rotterdam,
Delft, Zaandam en Am
sterdam. In 1955 werd hij
benoemd tot inspecteur
van de belastingen bij de
inspectie in Amsterdam en
later overgeplaatst naar de
inspectie der vennoot
schapsbelastingen in de
hoofdstad. Eind 1976 werd
Giele aan de Leidse univer
siteit benoemd tot gewoon
hoogleraar in het belas
tingrecht.
In 1965 kwam professor Giele
al naar Leiden als docent
aan het Rijksinstituut Be
lastingen. In hetzelfde jaar
werd hij voor een halve
dagtaak benoemd tot we
tenschappelijk hoofdme
dewerker aan de Leidse
universiteit. In 1969 werd
hij geïnstalleerd tot raads
heer bij het Gerechtshof in
's-Hertogenbosch.
Van de hand van professor
Openlijk
Volgens de Leidse weten
schapper gaan de mensen
steeds openlijker vertellen
dat ze de belastingen ontdui
ken. "Je hoort van de belas
tinginspecteurs ook steeds
vaker dat ze hun afkeuring
uitspreken over de ontdui
kingen cn fraudes met de ge
meenschapsgelden". Al in
november 1973 schreef de in
specteursvereniging een brief
naar de minister van finan
ciën waarin zij onder andere
stelt dat de taak van de belas
tinginspecteur te zwaar wordt
en de wetgeving te ingewik
keld is.
Belastingdeskundige Flip de
Kam schrijft in zijn boek "Be
talen is voor de dommen" dat
in die brief, die overigens ge
heim was. staat dat "de bur
gers zich steeds feller begin
nen te verzetten tegen belas
tingaanslagen. Belasting
ambtenaren voelen zich
machteloos tegenover het
aanzwellende ontduiken en
ontgaan, onder andere via
constructies. Intensievere
controles zijn dringend gebo
den; de schatkist derft op het
ogenblik enorme bedragen
omdat de controle-frequentie
te laag is. Er dienen snel wet
telijke maatregelen te komen
om de leemten in het stelsel te
dichten en ingenieuze con
structies tegen te gaan".
In een rede, die prof. Giele ruim
een jaar geleden uitsprak bij
zijn aanvaarding van het
ambt van gewoon hoogleraar
in het belastingrecht aan de
Leidse universiteit, zegt hij
vaak deelgenoot te worden
gemaakt van problemen bij
de inning van belastingen
door mensen van de belas
tingdienst, die verontwaar
digd zijn over thans ontstane
situatie, waarin zelfs tekenen
van ernstige demoralisering
aan de dag treden. "Deze
mensen uiten verwijten aan
de wetgever en aan de hoog
ste dienstleiding wegens het
gebrek aan middelen om hun
taak redelijk uit te voeren.
Initiatieven van inspecteurs om
sommige anti-belastingprak
tijken georganiseerd aan te
pakken worden door de
dienstleiding volgens de in
specteurs te weinig overge
nomen. Giele houdt nog
steeds staande dat men op de
inspecties vaak geen ver
weermiddelen heeft tegen in
genieuze "ontwijkingscon
structies", terwijl de meer
simpele manipulaties om be
lastingen te ontduiken zo
langdurig zijn beproefd dat ze
waterdicht zijn geworden.
"Bovendien heerst de harde
fraude alom. Weliswaar", zegt
professor Giele. "leveren cor
recties en controles jaarlijks
vele tientallen miljoenen gul
dens op. maar in de vervulling
van zijn essentiële taak. het
bewerkstelligen van een re
delijke verdeling van de be
lastingdruk, slaagt de fiscus
al lang niet meer.
De praktijk van de belasting
heffing, zo wordt steeds dui
delijker, beperkt zich hoe
langer hoe meer tol hel aan
brengen van incidentele cor
recties op ontwijkingsma
noeuvres. die reeds bjj eerste
aanblik weinig doortimmerd
schijnen. Daarnaast concen
treert de activiteit van de fis
cus zich goeddeels op een
scherpe beoordeling van op
gevoerde aftrekposten".
Gekunsteld
Giele is verder van mening dat
de Nederlandse belasting
wetgeving mede in het slop is
geraakt doordat zij te gekun
steld is geworden en dus te
weinig de vinger op de zere
plek kan leggen, hetgeen on
aangename gevolgen heeft
voor belastingbetaler, inspec
teur en rechter".
Het staat Giele duidelijk voor
ogen wat er in de toekomst
moet gebeuren. "Onze belas
tingen moeten aan een volle
dige revisie worden onder
worpen. Juist de uitgangs
punten, de grondslagen, zou
den daarbij opnieuw onder
zocht en geformuleerd moe
ten worden. Er zou een' wet
geving tot stand moeten wor
den gebracht, die op zodanige
wijze aansluit bij de belas
tingplichtigen die een onder
neming drijven, die loon ver
dienen, die vermogens ren
dabel maken en dergelijke,
dat zij de regelingen als vol
komen "angebracht" erva
ren.Voorts moeten de doel
stellingen van de belasting
heffing zodanig worden uit
gelegd dat de belastingbeta
ler daarmee in redelijke mate
kan instemmen. Kortom: er
moet een belastingwetgeving
met regelingen die door de
belastingbetaler begrepen en
geaccepteerd worden.
Zo zou aan de ondernemers,
van welke groep onze wel
vaart zo afhankelijk is, het ge
voel moeten worden ontno
men dat de belastingheffing
zich speciaal tegen hun
voortbestaan richt".
Het tot stand brengen van een
geheel nieuwe belastingwet
geving zal volgens Giele vele
jaren vergen. De hoogleraar
zelf hoop in 1982 een punt te
kunnen zetten achter een
project dat probeert het ver
schijnsel belastingheffing te
beschouwen vanuit het ge
zichtspunt van de belasting
plichtigen. Daarbij komen
ondermeer de volgende pun
ten aan de orde:
Welke uitgangspunten voor de
belastingheffing spreken de
belastingplichtigen aan en
welke niet?; hoe moeten
loon- en inkomstenbelasting
en premies volksverzekerin
gen op elkaar zijn afge-
stemd?: met welke bijzon
derheden van de belasting
plichtigen moet in de belas
tingwet rekening worden ge
houden?; in hoeverre is reali
sering daarvan in strijd met
de gewenste eenvoud van de
belastingheffing?: hoe kun
nen aan loontrekkers (met
bijverdiensten) en kleine zelf
standigen te grote complica
ties worden bespaard? En
tenslotte, hoe kan een redelij
ke uitvoering worden verze
kerd en kunnen met name de
ontduiking en het ontgaan tot
aanvaardbare proporties
worden teruggebracht?
Het onderzoek over het laatste
punt hoopt prof. Giele voor
het eind van het jaar te kun
nen voltooien. Tot slot merkt
Giele nog op dat "als je een
maal op het verkeerde spoor
zit en fraude pleegt, met an
dere woorden in het zwarte
circuit zit, dan is het heel
moeilijk er weer uit te ko-
Giele, die sinds 1971 lid is
van de Tariefcommissie en
voorts lid is geweest van
het bestuur van de Vereni
ging van Inspecteurs van 's
Rijksbelastingen, van de
belastingcommissie van
het Centrum voor Staat
kundige Vorming, van het
dagelijks bestuur van de
wetenschappelijke staf van
de juridische faculteit in
Leiden en van staatscom
missie Harmonisatie Stu-
diesteun, zijn verscheidene
publicaties verschenen.
Een blik in de "keuken" van hel Leidse belaslingkantoor waar de aangifte-biljetten worden nagekeken
Belastingambtenaren voelen zich machteloos"zegt professor Giele.
