Joop haalt
koebosjes uit
vergetelheid
®tn) (9)®
Miltvuur zit nog
in de grond...
ZATERDAG 19 MEI 1979
EXTRA
PAGINA 23
Door Herman
van Amsterdam
VOORHOUT - Enige tijd
geleden pleitte het
Voorhoutse gemeente
raadslid Joop Warmen-
hoven voor het behoud
van de zogenaamde
koebosjes in zijn ge
meente. In de raad wer
den toen de nodige
wenkbrauwen gefronst.
Koebosjes, kun je die
eten? Geen van de
overige raadsleden wist
waar Warmenhoven,
die in zijn vrije tijd een
intensieve studie maakt
van met name de Voor
houtse fauna en flora,
het over had.
Of hij zich maar even nader wil
de verklaren. Zijn uiteenzet
ting toen, bleek naderhand
verder te zijn doorgeklonken
dan alleen de raadzaal. Want
kort daarna werd hij bena
derd door de stichting Het
Zuidhollands Landschap met
het verzoek over het onder
werp koebosjes een samen
vattend verhaal te schrijven,
dat inmiddels is afgedrukt in
het landelijk verschijnend
tijdschrift van de stich
ting Warmenhoven had
daarmee de Hollandse koe
bosjes uit de vergetelheid ge
haald en daar ondertussen
onder meer mee bereikt dat
de stichting, die heeft toege
geven deze kleinere natuur
monumenten uit het oog te
zijn verloren, nu gaat probe
ren koebosjes aan te kopen en
in eigen beheer te nemen.
Overigens, de gemeente Voor
hout is wat minder onder de
indruk van het Warmenho-
ven-pleidooi gekomen en
heeft de koebosjes op de prio
riteitenlijst voorlopig een
laatste plaats toebedeeld. Het
feit dat Joop Warmenhoven
zich de moeite getroostte
t.b.v. de gemeentebestuur
ders alle koebosjes in Voor
hout en ook die van een paar
aangrenzende gemeenten ge
detailleerd in kaart te bren
gen, compleet met voorko
mende begroeiing en aanwe
zige diersoorten, had dus
weinig zoden aan de dijk ge
zet.
Miltvuur
Miltvuur, een gevreesde vee
ziekte dié ook gevaarlijk kan
zijn voor mensen, hield ruim
drie eeuwen geleden danig
huis onder veestapels uit met
name de provincies Zuid- en
Noord-Holland. Vervoer van
de tienduizenden dode dieren
werd gedurende lange tijd ten
strengste verboden. Om daar
controle op te houden werd
op kruisingen van wegen
door militairen wacht gelo-
Joop Warmenhoven rechtsbe
kijkt in een Voorhouis koebosje een
door vee kaal gevreten boompje.
Nevenstaande pentekening is ook
van zijn hand en laat zien hoe een
paar eeuwen terug aan miltvuur
gestorven koeien werden begraven.
pen (een belangrijke vier
sprong in Voorhout heet t
Soldaatje en herinnert aan die
tijd). Voor veehouders zal er
daarom niets anders op dan
voor de door miltvuur gevel
de koeien een groot en diep
massagraf te graven en ze
daar, meestal met behulp van
trekpaarden, naar toe te sle
pen.
De massagraven lagen veelal
aan de uiterste rand van het
weiland, zover mogelijk van
de boerderij verwijderd. Als
ze gedumpt waren (meestal
ging er een verbranding van
de kadavers aan vooraf) werd
er vaak een laag ongebluste
kalk overheen gestort. Om
gezonde dieren van de on-
heilsplek af te houden werd
doorgaans om het koeien-
kerkhof een sloot gegraven
zodat er een eilandje ont
stond, waar naar verloop van
tijd de wilg en es op groeiden.
Later breidde die begroeiing
zich over het gehele kerkhof
uit en het totaal kreeg de be
naming koebosje.
Verdwenen
Er zijn er honderden van ge
weest maar het aantal is snel
uitgedund en loopt nog ver
der terug. Om diverse rede
nen. Bijvoorbeeld omdat
veehouders de rond het koe-
bos liggende sloot dicht heb
ben laten slibben of opgevuld
met puin, waarna het stukje
kerkhof weer bij het weiland
is getrokken. Ook bij ruilver
kavelingen zijn koebosjes er
vaak bij ingeschoten.
Nemen we Voorhout als voor
beeld. Daar waren er, voor
zover Joop Warmenhoven
zich herinnert, tot een jaar of
veertig geleden, zeker nog
acht. Maar verdwenen is het
Bosje van Hein Oostdam in de
Elsgeesterpolder, het Bosje
Hubert v.d.Hulst en ook het
Bosje van Loeff aan de Rijns-
burgerweg. Van dit laatste
bosje herinnert Warmenho
ven zich dat het wat hoger lag
dan de omgeving "en daarom
huisden er in het najaar altijd
dikke hazen die er droge voe
ten hielden".
Op Voorhouts grondgebied zijn
er momenteel nog vijf koe
bosjes waarvan er twee in een
redelijke staat verkeren.
Noordwijk heeft er nog drie
(prima onderhouden) en in
Sassenheim nog slechts één.
Dat is dan wat Voorhout en
directe omgeving betreft.
Verder weg zijn er nog koe
bosjes in Leidschendam, veel
in Alphen en omgeving en
ook de nodige rond de Kager-
plassen.
Warmenhoven, zijn mening
wordt gedeeld door de stich
ting Het Zuidhollands Land
schap, vindt de koebosjes van
onschatbare waarde voor de
fauna in het weidegebied.
Biologen die de koebosjes
hebben onderzocht stuitten
op insecten waarvan het be
staan niet meer werd ver
wacht. Bijvoorbeeld bijzon
dere soorten sluipwespen,
waarvan bekend is dat ze een
belangrijke bijdrage leveren
aan het instandhouden van
het natuurlijk evenwicht in
het gebied waarin ze zich op
houden.
De koebosjes zijn ook belang
rijke overwinteringsplaatsen
voor de poppen van vlinders
en ze bieden een uitstekende
nestgelegenheid voor vogels
als de ransuil, torenvalk en
zwarte raaf. Spreeuwen op de
trek strijken er graag in neer
voor de overnachting en in de
winter zijn ze de verblijfplaats
voor de uit Scandinavië over
gekomen koperwiek en
kramsvogel. En nu we toch
namen aan het noemen zijn;
zelfs de wezel, hermelijn,
bunzing en andere kleine
roofdiertjes worden bij tijd en
wijle in de koebosjes gesig
naleerd. Joop Warmenhoven
schrijft daarover in een na-
tuurboek dat binnenkort het
daglicht ziet en waarin hij uit
gebreid aan het vertellen slaat
over de talloze keren dat hij in
de vroege ochtenduurtjes met
de fiets, een verrekijker en
een pakje haastig gesmeerde
boterhammen de polders in
en rond Voorhout introk om
vogels en planten te observe
ren.
Gevaarlijk
Warmenhoven verkondigt nog
een theorie waarom het verlo
ren gaan van de koebosjes en
daarop aansluitend een her
nieuwd gebruik als land
bouwgrond, uit den boze is,
om niet te zeggen gevaarlijk
is. Want, is zijn stelling, als er
gerommeld gaat worden in
grond waarin tientallen, mis
schien wel honderden koeien
zijn gestort dan is de kans
aanwezig dat de gevreesde
miltvuur-bacterie weer naar
de oppervlakte komt.
Is dat inderdaad mogelijk na
een paar honderd jaar? Bij de
in Lisse gevestigde streek-
vleeskeuringsdienst beves
tigt men die veronderstelling.
Stafmedewerker Borgmeyer
zegt "Het miltvuur is prac-
tisch niet uit te roeien. Van de
bacterie is na een paar hon
derd jaar weliswaar weinig
meer over maar de sporen
(miniscule stukjes erfelijk
materiaal) blijven in de grond
wel aanwezig. Het is dus goed
mogelijk dat het miltvuur ter
plaatse nog eens de kop op
steekt, bijvoorbeeld doordat
het na zo lange tijd in het
grondwater terecht komt".
Borgmeyer. "Nog niet zo lang
geleden is iets dergelijks aan
het licht gekomen in Utrecht.
Daar stuitte men tijdens
bouwwerkzaamheden op een
waterput uit 1568. Toen men
bacteriemonsters nam bleken
er sporen miltvuur in voor te
komen. Zeven jaar geleden,
herinner ik mij, heeft zich in
Hillegom nog een geval van
miltvuur voorgedaan. Als de
bacterie alleen kwalijke ge
volgen zou hebben voor het
dier zouden we er ons, dacht
ik, niet al te ongerust over
hoeven maken. Maar milt
vuur kan ook levensgevaar
lijk voor mensen zijn. Als
vleeskeuringsdienst hante
ren we daarom ook nu nog de
stelregel dat van elk dier dat
hier binnen wordt gebracht
eerst een paar druppels bloed
moeten worden afgenomen
om op miltvuur te worden
onderzocht", aldus Borg
meyer.
Slachthuis
Toch is de controle niet water
dicht. Twee weken geleden
nog stierven in de Amster
damse dierentuin Artis een
zwarte panter, een poema,
een wasbeer en twee dwerg-
otters. Sectie wees uit dat de
dood was veroorzaakt door
miltvuur. Duidelijk werd ook
hoe de dieren door de bacterie
waren aangetast. Artis be
trekt vlees van tien abattoirs
in Nederland. Vast is komen
te staan dat in een van de
slachthuizen een door milt
vuur aangetast stuk vlees aan
de aandacht is ontsnapt.
De stichting Het Zuidhollands
Landschap gaat nu proberen
wat koebosjes aan te kopen.
Veel kunnen dat er niet zijn
omdat men zich met aankoop
ook verplicht het onderhoud
er aan te plegen en daar ont
breekt het personeel voor. De
zaak komt anders te liggen als
plaatselijke natuurbescher
mers het karwei (een keer per
jaar een vijfde van bomen en
struikgewas kappen) op zich
willen nemen.
Om te voorkomen dat in de toe
komst zonder slag of stoot
nog meer koebosjes het veld
ruimen zal de stichting wat
nauwgezetter gaan controle
ren of in de gemeenten waar
ze nog voor komen, de bosjes
tyj wijzigingen en aanpassin
gen van bestemmingsplan
nen niet onder het paard ra
ken. Met name in gemeenten
met grote weidegebieden
hoeft men daar overigens niet
al te bevreesd voor te zijn om
dat daar nogal strakke voor
schriften gelden waar het gaat
om de instandhouding van dit
soort landschapselementen.
En wat geldt voor de koebosjes,
geldt ook voor de zogenaam
de boerengeriefbosjes, die de
laatste tijd ook meer de aan
dacht hebben gekregen. Die
bosjes zijn restanten van de
wouden die vroeger gestaan
hebben in de lagere delen van
Zuid- en Noord-Holland en
het westen van Utrecht en die
rond 1100 goeddeels zijn ge
kapt. Er zijn toen hoofdzake
lijk tuinbouwgronden voor in
de plaats gekomen. De boe
rengeriefbosjes (verzameling
loofhout, struikgewas, langs
de randen vaak kruiden en
ook weer ingesloten door een
sloot) komen hoofdzakelijk
voor dicht in de buurt van
boerderijen. Het hout in de
geriefbosjes kwam veehou
ders goed van pas, onder
meer bij het maken van hek
werken, bezemstelen en om
de kachel mee te branden.
Kortgeleden heeft de stich
ting in Driebruggen, ten zui
den van-Woerden, een boe-
rengeriefbosje aangekocht.
Dé eerste.
LONDEN - Helen Buckingham
is 39, fors uit de kluiten ge
wassen zowel wat lengte (1.85
nieterals wat omvang be
treft, en goed van de tongriem
gesneden.Zij isookeen prosti-
tuée. Joan Vickers is van
middelbare leeftijd, heeft
paars getint haar dat onder
een voile bijeen wordt gehou
den. draagt strenge zwarte
mantelpakken en schoenen
met platte hakken. Zij is een
baronesse en lid van hel Ho
gerhuis.
De baronesse en de lichtekooi
zijn vaak in eikaars gezel
schap te vinden. Het onwaar
schijnlijke duo heeft zich in
gezet om de Britse wetten op
de prostitutie te veranderen
Gewoonlijk begint hun optre
den met een toespraakje van
de baronesse.
Doordat de hogere klassen hl
Engeland bij voorkeur onver
staanbaar praten is de baro
nesse niet altijd even goed te
verstaan, maar het is duide
lijk dat zij een bewogen
vrouw is die er echter niet al
tijd in slaagde een doel voor
haar bewogenheid te vinden.
Ze zette zich eerst in voor in
Engeland op het verkeerde
spoor geraakte Ierse meisjes,
daarna voor au pairs van het
Europese vasteland die ook
het spoor bijster waren ge
raakt. vervolgens voor .on
derdrukten" in het algemeen.
Het liep steeds weer onbevre
digend af. Of de acties kwa
000
men maar niet van de grond,
of er waren al andere organi
saties die zich ermee bezig
hielden
Nu woont de baronesse in Al
bion Street in Londen waar
nog wel eens jonge meisjes
worden gesignaleerd die
stoppende automobilisten
niet noodzakelijkerwijs
.behulpzaam zijn met ver-
keersinlichtingen. In overleg
met het Leger des Heils had de
baronesse daarom haar huis
opengesteld voor meisjes die
behoefte aan een praatje
hadden Ook dat was niet zo
erg gelukt, zei Lady Vickers
(een baronesse is ook een la
dy).
PUSSY
Daarom was zij zo blij toen He
len Buckingham, een gere
nommeerde prostituee die
daar geen geheim van maak
te, zich opwierp als leidster
vaneen beweging die ..Pussy"
heette en die volgens Helen
niet minder dan twee miljoen
beroeps- en amateur prosti
tuees in het Verenigd Konink
rijk zou gaan vertegenwoor
digen.
Omdat fussy" in het Engeise
bargoens hetzelfde betekent
als een Nederlands woord
voor het vrouwelijk geslachts
orgaan van nog minder let
ters. werd de beweging door
de Britse pers met olijkheid
bejegend. De naam is sinds
dien dan ook veranderd in
PLAN (Wetten tégen Prostitu
tie Zijn Nonsens).
„Wij zijn er niet op uit om de
prostitutie op een voetstuk te
zetten. Wij willen dat vrou
wen beter betaald worden,
want de meesten van ons
worden ertoe gedreven door
armoede
Dat is een uitspraak die al even
oud isals het beroep dat Helen
Buckingham uitoefent, al
geeft zij geen antwoord
waarom zij met haar intelli
gentie nooit een ander beroep
heeft geambieerd. Ook heeft
zij een gerationaliseerde en
gestandaardiseerde mening
over de waarde van haar vak:
prostitutie is eigenlijk een
vorm van seksuele therapie en
daarom zouden alleen de ou
dere en bekwame prostituees
dat vak moeten uitoefenen.
Zoiets dus als gediplomeerde
prostituees?
Door
Henk Leffelaar
Inkomen
Over het inkomen van een Lon-
dense prostituee is Helen Buc
kingham vaag. Zij vertelt al
leen dat zij ooit eens een biljet
kreeg van de belastingen en
dat zij 20.000 gulden opgaj
met als vermelding onder be
roep Prostituee". De belas
tingdienst was met die be
roepsomschrijving weinig
gelukkig en stelde een andere
benaming voor, maar Helen
Buckingham weigerde en zij
werd daarna door de belas
tingen met rust gelaten.
Gevraagd naar deze berustende
houding van de belasting
dienst. zei inspecteur R. J.
Tootle van het kantoor voor
speciale diensten in Manches
ter: .Vat is inderdaad een
probleem. Want de belasting
dienst kan toch geen geld in
casseren dal volgens de wel op
immorele manier is verdiend
Je kan toch ook geen belast i ng
heffen op het inkomen van een
dief?".
Niettemin heeft Helen Bucking
ham een aantal belangrijke
punten op haar programma.
Zij is van mening dat de pros
titutie gedecriminaliseerd
moet worden. Dat betekent
dat de Britse wetten het woord
'..gewone prostituee" moeten
schrappen De wet zoals die
nu is. geeft de politie het recht
iedere willekeurige vrouw die
zich als een prostituee ge
draagt,in hechtenis te nemen.
Daarbij is de getuigenis van
een enkele politieagent zonder
andere getuigen voldoen
de.
Bij een veroordeling is niet al-
Ireii h.'t strafregister ua» de
vrouw voorgoed belast, maar
kan een maximale gevange
nisstraf volgen van twee jaar
en-of een geldboete van 80(1
gulden Er is ook een verbod
op het samenwonen van twee
vrouwen van wie één uoti ver
oordeeld is geweest als prosli-
'Omdat hun huis of Jlat dan ge
brandmerkt kan worden als
een bordeel.
Wat baronesse Vickers en Helen
Buckingham in het parlement
hopen te bereiken is dal het
woord ..prostitutie"uit de wet
wordt geschrapt en vervan
gen door verstoring van de
openbare orde", zodat ie
mand in ieder geval niet op
eenzelfde manier voor de rest
van zijn leven zou worden
nagewezen als „prosti-
Ondernemer
Toen ik Helen Buckingham
vroeg om het verschil tussen
„decriminalisatie" en „wet
telijke erkenning" van de
prostitutie zei zij: Decrimi
nalisatie betekent dat het
misdadige element eruit
wordt genomen, het uit de
handen van de politie blijft.
Erkenning door de wet bete
kent nationalisatie, dat wil
zeggen dat we in officiële bor
delen in aangewezen wijken
moeten gaan zitten, maar dat
willen we niet. Wij willen zelf
standige ondernemers
zijn".
Helen Buckinghams werkter
rein zijn de dure Londense ho
tels en een kleine privê-prak-
tijk aan huis (moeilijk .omdat
de huiseigenaar er geen lucht
van mag krijgen). Ze zegt dat
bijna alle hotels in Londen via
hun portiers „provisie" vra
gen (ongeveer JUO gulden) en
dat ze een bekend hotel werd
uitgezet, nadat ze al twee uur
bij een klant op bezoek was
geweest. In dat geval had ie
mand de onzedelijke hande
lingen blijkbaar door de deur
van de kamer van haar klant
afgeluisterd.
„Maar", zei ze, .het gaat door
gaans veel eenvoudiger. In
bijna alle hotels worden de
telefoons van de kamers af
geluisterd en als een eenzame
handelsreiziger of een Arabi
sche kroonprins een vrouw be
stelt. dan weet men dat tege
lijkertijd in de lobby van het
hotel en is de portier gewaar
schuwd. Wij worden op alle
mogelijke manieren gechan
teerd".
Verrassend in haar relaas is de
mededeling dat de feministi
sche bewegingen in Europa,
ook in Nederland, tot nog toe
111 ets van zich hebben laten
horen en zich in een kiile
zwijgzaamheid hullen.
Waarom? „Omdat", zegt He
len Buckingham, .zij vinden
dat wij de mannen verwen
nen en dat mag niet van ze. In
ieder geval ben ik voor het
zelfde geld liever prostituee
dan getrouwd en de vloeren -
schrobsler van een echtge
noot'
