„Tuinbouw-
concurrentie
Griekenland
neemt af"
„Jongeren in bedrijven meer opleiden
MAANDAG 7 MEI 1979
SCHIPHOL (ANP) - Minister Van der Stee van landbouw
en visserij verwacht dat de concurrentie van Griekenland
voor de Nederlandse tuinbouw eerder minder dan meer
zal worden nadat het land tot de Europese Gemeenschap
is toegetreden.
Op de Griekse binnenlandse markl
heerst een zeer hoog prijspeil
voor een groot aantal produkten
die in het buitenland voor lagere
WEERRAPPORTEN 5
ran hedenmorgen 7 uur 3
ES.
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Frankfort
Genève
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
Mallorca
München
Nice
Oslo
Parijs
Stockholm
Wenen
Casa Blanca
Istanbul
Las Palmas
Tunis
onbew. 9 2 0
onbew. 10 -1 01
onbew. 9 -2 01
:waar bew. 7 -1 06
onbew. 10 0 0
waar bew. 8 0 0
onbew. 10 1 0
onbew. 8-3 0
onbew. 10 5 0
onbew. 10 0 0
regen 7 1 04
geh. bew. 25 16 0
geh. bew. 17 10 0
jwaar bew. 9 3 7
onbew. 14 2 0
onbew. 11 0 0
onbew. 11-2 0
onbew. 12-1 0
regen 13 3 2
geh. bew. 12 3 02
zwaar bew. 10 2 0
onbew. 10 -1 0
zwaar bew. 19 10 0
licht bew. 17 5 0
zwaar bew. 12 4 0
onbew. - 0
half bew. 18 8 03
geh. bew. 19 12 2
onbew. 19 3 0
onbew. 9-oo Getroffen
onbew. 16
geh. bew.
prijzen worden afgezet. Na toe
treding tot de EG zullen de prij
zen gelijk moeten worden, aldus
de minister.
Hij zei dit zaterdagavond bij aan
komst op Schiphol na een vier
daags bezoek aan Griekenland.
Tijdens zijn eerste officiële be
zoek aan deze kandidaat-lidstaat
voor de EG stelde hij zich op de
hoogte van de land- en tuinbouw
en bracht hij werkbezoeken aan
Kreta en de provincie Ilias in de
Peloponnesus.
Volgens Van der Stee wordt er in
Nederland ten onrechte gevreesd
voor een overmatige concurren
tie van Griekenland. Zij zal wel
"pittiger zijn, maar toch niet meer
dan normale concurrentie", al
dus de minister.
Wat Griekenland als klant betreft
zei Van der Stee, dat het land
reeds een belangrijke afnemer
van gecondenseerde melk en
pootaardappelen is. Dat kan na
de toetreding tot de EG alleen
maar toenemen, zo meende de
minister. Hij verwachtte dat ons
land meer mogelijkheden zal
krijgen bij de levering van vlees,
omdat Griekenland hieraan nog
steeds veel behoefte heeft. Ook
zag hij de kandidaat-lidstaat als
een "niet onaantrekkelijke, maar
nooit grote" afnemer van bepaal
de soorten granen.
onbew. 12
zwaar bew. 20
regen 19
geh. bew. 9
onbew. 11
zwaar bew. 19
zwaar bew. 25
zwaar bew. 22
regen 19
De Nederlandse scheeps
bouw zit in de problemen.
Maar eigenlijk is er wei
nig nieuws onder de zon:
al in 1962 vielen de eerste
klappen.
Japan veroverde zich in korte tijd
een sterke positie op de interna
tionale markt terwijl Nederland,
waar de werven langzaam maar
zeker verouderden - qua organi
satie en doelmatigheid - het na
tionale aandeel in de wereld-
scheepsbouw met méér dan de
helft zag verminderen. De com-
missie-Keyzer, ingesteld door de
toenmalige minister van econo
mische zaken Den Uyl, moest op
zoek naar het vermeende licht
puntje in de duisternis. Groeps
vorming, luidde het antwoord.
Samengebracht zouden de Ne
derlandse werven grote investe
ringen kunnen verrichten, de we
reld een breed assortiment van
mogelijkheden kunnen bieden,
slagvaardig te werk kunnen gaan.
Doel van de herstructurering was
immers het handhaven van de
Nederlandse scheepsbouw.
Al voordat de commissie-Keyzer
haar conclusies wereldkundig
maakte was de eerste groep een
feit begin maart 1966 fuseerden
de Rotterdamse Droogdok Maat
schappij, de motorenfabriek
Thomassen in De Steeg en Zee-
lands eigen werf, de Koninklijke
Maatschappij De Schelde. De
nieuwe scheepsbouwgigant ging
Rijn-Schelde heten. In 1968 trad
Wilton-Feyenoord toe, samen
met de werf van P. Smit jr.,
waarmee de Rijn-Scheldegroep
alle belangrijke Nederlandse ma
rinewerven onder zich had.
In 1970 volgde Verolme. "Het en
fant terrible van de scheeps
bouw", zegt Industriebond NW
bestuurder David Rijkse, na
mens de vakbeweging lid van de
Beleidscommissie scheepsbouw,
zonder waardering over' de le
gendarische Cornelis Verolme.
Concentratie was nog immer het
wachtwoord: hoe groter de con
cerns hoe meer er gedaan zou
kunnen worden aan investerin
gen. Echter, de RSV-groep die
slagvaardig zou moeten opere
ren, bleek een trage kolos, moei
lijk in beweging te brengen - met
een organisatie die volgens velen
op zijn minst moeizaam functio
neerde.
Dat viel, aldus David Rijkse, in de
beginjaren na de fusie nog niet zo
op. "Hadden we toen de kans
maar gehad de zaak door te lich
ten", verzucht hij nu met spijt.
In 1975 sloeg de recessie bikkel
hard toe. In vele landen, ook in
Japan, zakte de scheepsbouw in
een; internationale afspraken
hadden geen waarde meer omdat
ieder land zonder zich om de an
der te bekommeren, zich op de
redding van de eigen industrie
stortte. In 1976 kwam minister
Lubbers met de onthutsende
mededeling dat de capaciteit van
de scheepsbouw met 30, mogelijk
met 50 procent zou moeten wor
den teruggebracht.
Duidelijk werd dat vooral het KSV-
concern in grote moeilijkheden
zat. In 1978 moest RSV een groot
deel van haar huizenbezit afsto
ten om het negatieve resultaat
binnen de perken te houden. In
maart van datzelfde jaar ont
vouwde minister Van Aardenne
van economische zaken een om
vangrijk steunplan; de overheid
De Verolme werf in Alblasserdam in betere tijden. Deze foto stamt uit 1974,toen het tweede bevoorradingsschip
'De Zuiderkruis" te water werd gelaten.
kwam over de brug met leningen,
deelname in het aandelenkapi
taal, maar eiste tegelijkertijd een
reorganisatie van de RSV-bedrij-
ven in het waterweggebied.
Die reorganisatie was nog maar net
achter de rug toen zich nieuwe
problemen aandienden: NDSM
en VDSM, de erfenis van Verol
me, bleken in grote moeilijkhe
den. Op het moment beraadt de
overheid zich over de manier
waarop RSV gesteund moet
worden en de manier waarop de
bedrijfstak kan "overleven", in
afwachting van betere jaren. "Die
"betere jaren" zullen voorlopig
nog niet terugkeren, in ieder ge
val niet vóór 1985 en nog blijft
het, aldus David Rijkse, gissen, in
koffiedik kijken. "We zitten op de
bodem van een dal", zegt hij,
"maar hoe lang we nog nin dat dal
moeten blijven is zeer onzeker".
Rijkse: "RSV is geen echte onder
neming meer in de ware zin des
woord. Ondernemen betekent in
ieder geval het aanvaarden van
risico's. RSV is niet in staat nog
enig risico te lopen. Men kan
slechts voor 100 procent op safe
spelen"Als je alle risico's wil
wegdrukken, dat zal je zoveel be
drijven moeten afstoten datje bij
de eerste de beste oplevering niet
meer naast de concurrentie op de
markt kunt werken".
Rijkse en zijn collega Berkhout
hebben veel kritiek op de organi
satiestructuur van Rijn-Schelde-
Verolme. Rijkse spreekt laat
dunkend over een "conglomeraat
van bedrijven en bedrijfjes", niet
van een concern met één duide
lijke structuur. Werkmaatschap
pijen en divisies lopen dwars
door elkaar, een echte eenheid is
nooit tot stand gekomen. Rijkse:
"Ik heb al eerder gezegd dat RSV
eigenlijk slechts vijf werknemers
heeft de leden van de Raad van
Bestuur
Alle anderen voelen geen band met
het concern, zegt hij. "Geen en
kele werknemer van RSV zal
zeggen, als je het hem vraagt ik
werk bij RSV. Nee, men werkt bij
De Schelde, bij Piet Smit, Wilton
FeyenoordEr is een zeer
loyale kern bij de bedrijven, van
uit de historie gegroeid. De men
sen leven in felle concurrentie
binnen RSV, dat is nog steeds,
RSV heeft daar gebruik van ge
maakt. Men zegt: we hebben Wil
ton Feyenoord, de KMS, laten ze
zich maar eens waarmaken
Hij concludeert "Men heeft ver
zuimd - toen met veel moeite het
concern in elkaar werd getim
merd - een juiste organisatie te
ontwerpen en het juiste mana
gement aan te stellen. Er is te snel
volstaan met het vinden van een
bepaalde lijmsoort om de bedrij
ven aan elkaar te plakken".
Ook de RSV-top is ervan overtuigd
dat er véél zal moeten gebeuren
om het concern een kans van
overleving té bieden. De Raad
van Bestuur schrijft in een notitie
voor het overleg met regering èn
bonden: "Het is duidelijk dat de
financiële draagkracht van RSV,
die is uitgehold door de negatieve
resultaten van de afgelopen ja
ren, onvoldoende moet worden
geacht om een nieuwe reeks van
verliezen op te vangen". Men
komt tot de ontluisterende
conclusie: "Een radicale ombui
ging van het beleid is onvermij
delijk voor het behoud van het
Bij de werf De Schelde (KMS) in
Vlissingen is tot nu toe nog wei
nig sprake van problemen.
CNV'er R. Bil spreekt - terwijl alle
aandacht is gericht op de RSV-
bedrijven die in acute moeilijk
heden zitten - over een "proble
matiek op middellange termijn".
Het werk bij De Schelde is zoals
het er nu naar uitziet rond 1981 op
als de werf haar laatste fregat aan
de Koninklijke Marine zal heb
ben geleverd. Er is nog weinig
zicht op nieuwe orders. Bil: "Er is
alle reden voor een zekere mate
van ongerustheid. Als je geen
struisvogelpolitiek wil bedrijven,
dan moet je je zeker zorgen gaan
maken".
Berkhout spreekt eveneens over
onzekerheid: "Ik heb het altijd al
een griezelige zaak gevonden, die
hele specialisatie van De Schelde
op marinebouw. Het angstaanja
gende van de ontwikkeling is dat
de specialisatie nog verder wordt
doorgevoerd, en dat de KMS nog
kwetsbaarder wordt op die markt
dan ze nu al is".
Volgens Berkhout en Bil is de om
wenteling in Iran een treffende
illustratie van de instabiliteit van
derde-wereldlanden. De NAVO-
landen vormen eveneens nauwe
lijks een markt-met-mogelijkhe-
den. Bil: "Op de NAVO-partners
hoef je niet te rekenen. Die heb
ben hun eigen werven en zullen
wel zorgen voor hun eigen werk
gelegenheid". De Oostbloklan
den, weten Bil en Berkhout,
kunnen om tactische redenen
gevoegelijk vergeten worden -
dus blijven over de landen van de
Derde Wereld, waar regeringen
soms net zo snel wisselen als de
toekomstprognoses voor de Ne
derlandse scheepsbouw.
Berkhout "De schepen die wij ma
ken, die hebben in feite een hoog
ontwikkeld elektronisch wapen
systeem. Het is geen schip met
een kanon erop; veel derde-we
reldlanden zullen zich zoiets niet
kunnen veroorloven". De poli-
tiek-ethische discussie over de
levering aan "omstreden" regi
mes is ook voor Berkhout een
moeilijke zaak. "De levering van
olietankers aan de sjah is in prin
cipe hetzelfde als de levering van
oorlogsschepen. In beide geval
len maak je het de dictator moge
lijk macht uit te oefenen". En:
"De discussie over die keuze
moet in Den Haag worden ge
maakt".
Voor Bil en Berkhout is het erg be
langrijk dat de continuïteit van
de produktie gehandhaafd blijft,
dat de know-how die De Schelde
in de loop der jaren heeft ontwik
keld, behouden blijft. Bil zegt er
over. "Als de overheid besluit tot
steunmaatregelen aan RSV, ei
sen wij continuïteit. Als dat niet
het geval is, dan valt de eerste
klap in de marinebouw, en de
vraag is of de overheid dan op
nieuw zal willen steunenEn
de raad van bestuur heeft gezegd
dat ze deze maal voor de laatste
keer bij de overheid heeft aange
klopt".
Volgens Rijkse (lid van de beleids
commissie scheepsbouw) moet
de stuctuur van RSV zodanig
verbeteren, dat er een goede cen
trale aquisitie tot stand komt en
een goede coördinatie van werk
binnen het concern. De RVS-top
moet tevens openheid bieden,
openheid in die zin dat werkne
mers moeten kunnen beoorde
len, waarom de directie werk wel
aan de ene, en niet aan de andere
werf heeft gegund, "zonder dat zij
hun stekels opzetten".
Toekomst, ook voor De Schalk, ligt
er volgens Rijkse en Berkhout op
het gebied van innovatie. Berk
hout: "Twee dingen weten we ze
ker; in de eerste plaats zal er altijd
gevaren worden, en in de tweede
plaats is er een ontwikkeling in
de richting van grondstoffen-
winning op en onder water. Daar
moet je je heel duidelijk op gaan
richten".
Hij zegt: "Nederland moet een ei
gen produkt ontwikkelen en in
de off-shore-industrie liggen
kansen. De enige speerpunt-in
dustrie die we nu hebben, dat is
die van Tjerk Vermaning- en die
bleek uiteindelijk vals te zijn.
Het is echter vooral zaak om in de
uiterst moeilijke jaren die de
scheepsbouw voor zich heeft,
bereikt - te handhaven, vinden
de vakbondsmensen. Het gaat
met name om de bereidheid van
de overheid om vele honderden
miljoenen uit de algemen mid
delen in een schijnbaar bodem
loze put te storten, in afwach
ting van betere tijden. Voor
Rijkse, Bil en Berkhout is de
keuze niet moeilijk. Hoe je het
ook bekijkt, zeggen zij, het kost
de gemeenschap altijd geld, het
zij via steunmaatregelen, hetzij
via sociale uitkeringen aan
werkloze scheepsbouwers wan
neer de scheepsbouw helemaal
zou verpieteren. Berkhout: "Je
kunt stoppen, omdat de
scheepsbouw altijd een zorgen
kindje is geweest. Dat is een
denkbare stelling. Alleen moet
je wel weten wat er dan gebeurt
met de kennis en met de metaal
industrie".
Rijkse: "RSV zou een gesociali
seerd, genationaliseerd bedrijf
moeten worden. Met de DSM
gaat het toch ook, evenzo als de
NS, in mindere mate. Dan wordt
er tenminste méér aandacht be
steed aan de mens, en minder aan
die kouwe rotgulden. Het geld
moet er toch komen, als je stopt
via WW en WWV. Dan kiezen wij
uiteraard voor de mens, voor
steunverlening, in tegenstelling
tot de ondernemer; die kiest voor
de gulden
HANS CAROES
Van der Stee was getroffen door de
grote openheid waarmee de
Grieken over hun eigen proble
men en de toetreding tot de EG
spraken. Het viel hem op dat zij
met hun verlangen om toe te tre
den uit een soort politiek isole
ment willen. De Grieken wensen
lid van een grote club te worden,
aldus de minister.
i 4.30-6.40, Prei 1,90-2,80, Rabarber
37-50, Spinazie 1,89-2,01,Tomaten A
16,10- 18,60, Tomaten B 16,60-16,70,
Tomaten C 16,20-16,70, Tomaten CC
15,10-15,60, Uien 0,16-030, Witlof
2,95-3,25, Komkommers 90-OP 1,17-1,23
75/OP 0,87-0,96, Komkom 60/OP
0,70-0,76, 50/OP 67-70, Komkom 40/OP
0,56-059, 35/OP 46^19, Komkom 30/OP
0,32-0,35 25/OP 0,31-0,33, Sla zwaar
0.43-0,51 Licht 0,17-0,31, Raapstelen
0,27-0,31, Radijs 0,79-0,86, Paprika KG
1,85 ST. 0,36-60.
Vandaag werden totaal 1310 dieren aan
gevoerd: 1059 slachtrunderen en 251
schapen/lammeren
Prijsnoteringen: Slachtrunderen: stie
ren le kwaliteit van f7,40 tot 8,10 kg.
geslacht gewicht. Stieren 2e kwal. van
f 7,05 tot f 7,30 per kg. gesl. gew. Vaarzen
le kwal. van f7,50 tot f8,05 per kg.
gesl.gew. Vaarzen 2e kwal. van f 6,10 tot
f6,75 gesl. gew. Koeien le kwal. van
f 6,90 tot f 8,10 per kg. gesl. gew. Koeien
2e kwal. van f 6,35 tot f 6,70 gesl. gew.
Koeien 3e kwal. van f 5,95 tot f 6,25.
Worstkoeien van f 4,90 tot f 6,10 per kg.
gesl. gew. Extra kw. en dikbillen van
f 9,00 tot f 9,50 per kg. gesl. gew.
Gebruiksvee: schapen van f 190 tot f240
per stuk. Lammeren van f 200 tot 300
per stuk.
Toelichtigingen: Slachtrunderen aan
voer matig, handel vlug, prijzen hoger.
Prijzen stieren: stabiel. Schapen en
lammeren aanvoer matig, handel vlot,
prijzen stabiel.
ROTTERDAM (ANF) - Minister Albeda van sociale
zaken is van mening dat de scholing van jongeren in
bedrijven doorgezet moet worden en zo mogelijk
uitgebreid dient te worden. Op deze wijze kan men
een positieve bijdrage leveren aan de oplossing van
het probleem van de jeugdwerkloosheid in ons land.
Dit is één van de conclusies die de bewindsman heeft
getrokken uit het informele gesprek dat hij met veer
tien collega's uit Westeuropese landen, Japan en de
Verenigde Staten de afgelopen drie dagen in Was
hington had. Daar wisselden de ministers van sociale
zaken hun ervaringen uit en bespraken zij wat er
internationaal gedaan kan worden om het lot van de
werknemers te verbeteren.
De ministers spraken onder meer af dat bij het sluiten
van handelsovereenkomsten tussen de landen van
de gatt-groep minimale sociale voorwaarden gesteld
zullen worden. Dit plan zal nog verder worden uit
gewerkt, zo deelde Albeda gisteren bij zijn terugkeer
op de Rotterdamse luchthaven Zestienhoven mee.
Op de informatieve bijeenkomst in Washington was
gebleken dat Duitsland het best geslaagd is in de
bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Het land
heeft dan ook veel aandacht besteed aan de scholing
van jongeren in bedrijven, een voorbeeld dat volgens
Albeda navolging verdient.
Minister v.d. Stee: minder concurrentie van Griekse tuinbouw als dit
land toetreedt tot de EG
292 20 Duiker App
310,00b
19200 EMBA
1000,00e p'i'
108 806 Eriks
137^50
2512.00
Fokker
Ford Auto
Hyp.
1215,00e 1220,0
23,70 23.90
81,00 80,20
3,00e 182,00 Rohtc J
203.00 201.00
37,00b 37,50
223,00 225.00
275.00e 240,00
148.00 152.00e
8.00e 300.00
.00 30.30
7.00 104.00
245,00 244.00
V.U. Hyp
Wyer
Ede
386.00 385.00
87.00 87.00
47.0
rijk en Her. 135,00
BELEGGINGS
INSTITUTEN
Alg. Fondsenb. 97,50
America FN'D 115,00
Asd. Belcgdd. D 132.10
178.00
Tokyo PH(S) 89.50
Duitse Mark (100)
fr (100)
rk (100)
(10.000)
(100)
(100)
ierse fr. 1100)
dse kroon (100)
ie kroon (100)
■nr. Schillii
iso drachme (100)
.si. dinar (100)
100)
AMSTERDAM ANP) - Op de effec
tenbeurs was de stemming van
daag enigszins verdeeld. De in
ternationale aandelen waren
dooreengenomen wat lager en op
de scheepvaartmarkt trokken de
prijzen verder aan. Ook aandelen
KLM boekten nog enige winst en
op de obligatiemarkt waren de
prijzen vrijwel onveranderd.
De internationale aandelen moes
ten in de loop van de ochtend wat
achteruit, een reactie die mede
verband hield met de zwakke
stemming op de Amerikaanse
markt. Aandelen Kon. Olie wer
den beginbeurs verhandeld op
f 142,10, hetgeen een verlies be
tekende van 70 cent. Akzo ging
dertig cent omlaag tot f30,90 en
de koers van Unilever ging met
twintig cent achteruit tot f 131,50.
Hoogovens en Philips lagen on
veranderd in de markt op resp.
f34 en f26,90.
