Miljoen
ton
huisvuil
per jaar
Visma-tentoonstelling
stelt bezoeker teleur
I vis
f sport
see-viswï|zer
ZATERDAG 5 MEI 1979
PAGINA 31
Door
Harry Wonink
WIJSTER - Nergens komen de
grote zeemeeuwen, de zil
vermeeuwen, zo ver landin
waarts als in Drenthe. Iedere
morgen verlaten vele duizen
den hun leefgebied langs de
kust en trekken oostwaarts.
De vogels koersen in formatie
regelrecht op de grootste
vuilnisbelt van ons land af.
Die van de VAM in Wij
ster
Wie daar naar de witte dwarre
ling van de duizenden grote
meeuwen boven de bonte af-
valmassa kijkt, luistert met
een naar het lied van de zee.
Het klagende kliau-kliau uit
vele oranje snavels. De zee
vogels volgden onbewust het
afval dat in hun leefgebied
wordt geproduceerd. Al vijf
tig jaar lang. Den Haag was
immers de eerste leverancier
van grondstof voor de VAM-
compost. Toen zij hun vuil
nisbelt daar kwijtraakten
kwamen de witte vogels naar
de Drentse heide. En iedere
avond verheffen ze zich weer
van het rottend huisvuil. Om
westwaarts te gaan, terug
naar de kust.
Hofstad
Per jaar komt een miljoen ton
huisvuil onder bereik van de
grote klauwen van de VAM-
kranen. Het huisvuil van 2,5
miljoen mensen, de bewoners
van 130 gemeenten. Maar van
1929 tot 1950 was Den Haag de
enige leverancier. Toen de
Hofstad in de jaren twintig
plannen opperde om haar
stadsafval te verbranden
kwamen Drentse landbouw-
kringen in actie. Zij drongen
aan op afvoer van het huisvuil
De VAM bestaat vijftig jaar.
De Vuil Afvoer Maatschap
pij werd in 1929 opgericht
om van het huisvuil van
Den Haag meststoffen te
maken voor de Drentse
landerijen. Nu is de land
bouw nog maar een onbe
tekenende afnemer van de
compost. De recreatieve
sector en de tuinbouw ne
men het leeuwedeel af. We
produceren in ons land sa-
men 5 miljoen ton huisvuil
per jaar. Daarvan gaat 20
procent naar het VAM-be-
drijf in Wijster. Nog niet de
helft is geschikt voor de
produktie van com
post.
Maar moet de rest van die af
gedankte grondstoffen nu
worden weggegooid? In
Wijster vindt men van niet.
Onderzoek leerde dat 49
Als de trein weg is wordt het gestorte huisvuil gesorteerd.
procent van het huisvuil
van organische afkomst is,
23 procent karton en pa
pier, 6 procent plastic, 3
procent ijzer (conser
venblikken, enzovoort), 12
procent glas en 7 procent
leer, stenen, enzovoort. En
ijzer, plastic, papier en
zelfs glas is terug te win
nen. Daarom wordt nu in
Wijster een recycling-fa-
briek gebouwd.
De VAM hoopt eind van dit jaar een zogenaamde huis-
vuilscheidingsinstallatie in gebruik te nemen. Deze
installatie wordt de eerste echte recycling-installatie
ter wereld. Tot nu toe draaiden alleen nog enkele
test-units met een capaciteit van 5 ton per uur. De
installatie in Wijster krijgt echter een capaciteit van
25 ton per uur, wat voor dit continu-bedrijf betekent
dat per jaar ongeveer 125.000 ton huisvuil kan wor
den verwerkt.
De huidige manier van huisvuilverwerking geeft een
echt rendement van ongeveer 40 procent. De nieuwe
manier van verwerken heeft als resultaat dat, behal
ve 35 procent organische afvalstoffen ook nog 20 pro
cent papier, 2 procent blik en 4 procent plastic wordt
herwonnen. Uit de resthoeveelheid, ongeveer 40 pro
cent van het totaalgewicht, kan eventueel nog een
hoeveelheid glas worden gewonnen (het is technisch
zelfs mogelijk de glasresten op kleur uit te sorteren):
De dan overblijvende huisvuilresten worden op de
eigen terreinen van de VAM gestort. Daar die resten
dan vrijwel alleen nog maar bestaan uit zware mate
rialen als steen, zand en eventueel glas levert dit bij
de storting een aanzienlijke ruimtebesparing op.
De scheidingsinstallatie gaat ruim 19 miljoen gulden
kosten en 20 arbeidsplaatsen bieden.
naar de provincie, waar er
compost van kon worden
gemaakt voor bemesting van
de vele nieuwe ontginnin
gen.
Landbouwzaken, toen nog bij
het ministerie van binnen
landse zaken ondergebracht,
ging er zich mee bemoeien.
En in 1929 kwam de VAM van
de grond, de Vuil Afvoer
Maatschappij. Het wegtrans
port was nog slecht ontwik
keld, dichtvriezende kanalen
zouden scheepsvervoer tij
delijk onmogelijk kunnen
maken en omdat Den Haag
elke dag zijn huisvuil kwijt
wilde werd gekozen voor rail-
vervoer. In de Hofstad werd
een overlaadstation gebouwd
en in Wijster een compostbe-
drijf. Dat produceerde in de
afgelopen vijftig jaar
3.854.314 ton van deze mest
stof.
Lang niet alle huisvuil kan tot
compost worden verwerkt.
Een proces dat acht maanden
duurt. Acht maanden van
fermenteren, vochtig houden
en omzetten. Men is nu al blij
met een rendement van 40
procent. Vroeger was dat 80
procent. Dat was echter voor
onze consumptiemaatschap
pij op volle toeren ging draai
en. De omlooptijd van vele
goederen is sneller geworden.
Grof vuil kende men vroeger
nauwelijks. Wie gooide nu
bankstellen, koelkasten, tv-
toestellen en matrassen weg?
Een kwart van het totale ge
wicht aan afval dat in Wijster
wordt aangevoerd bestaat nu
uit voor compostering on
bruikbaar grof vuil. Van een
leunstoel kan men nu een
maal geen meststoffen ma
ken. Maar de VAM moet die
onhandelbare materialen wel
accepteren. De plastic zakken
bevatten het vuil dat voor de
compostbereiding wordt ge
bruikt.
Den Haag bleef dus niet de eni
ge leverancier. In 1950 kwam
Groningen erbij. Ook deze
stad koos voor railvervoer.
Vijf jaar later kwam een
tweede VAM-compostbedrijf
van bescheidener omvang
van de grond. In het Noord
brabantse Mierlo.
Nu 130 gemeenten de VAM hun
huisvuil gunnen, is toch de
trein het belangrijkste trans
portmiddel gebleven. Alleen
Winschoten, Smallingerland,
Raalte en Tiel kozen voor
wegvervoer. Maar Harlingen
en Groningen, Meppel en
Zwolle, Deventer en Apel
doorn, Nijmegen en Amers
foort, om er maar een paar te
noemen kregen overlaadsta-
tions voor railtransport waar
meteen ook vele omliggende
gemeenten gebruik van ma
ken.
's Nachts rijdt de „vuilexpres"
door ons land. Iedere nacht
denderen 110 speciale wa
gons waarvan de wanden
kunnen worden opengeklapt
om het afval vlot in Wijster of
Mierlo te kunnen storten over
de rails. De treinen uit het
Noorden rijden na Wijster
leeg door naar het Westen.
Die uit het Westen arriveren
na volbrachte taak leeg in
Groningen. Een deel van het
aangevoerde vuil gaat meteen
per vrachtauto naar de im
mense stortplaats. Grof vuil
en ook wel gewoon huishoud-
afval. Want niet alles kan tot
compost worden verwerkt.
De rest wordt met kranen op
de fermentatiehopen gede
poneerd.
Landbouw
Eeuwenlang moest de Drentse
landbouwer naast akker
bouwer ook veehouder zijn.
Zonder de mest van zijn
schapen en koeien kon hij
geen koren verbouwen. De
schepen die met turf naar het
Westen voeren kwamen vaak
met stadscompoststraten-
drek en dergelijke terug voor
de Drentse akkers. De
kunstmest maakte het na
1900 pas mogelijk om grote
veeloze akkerbouwbedrijven
te stichten op ontgonnen hei
de. Maar die bemesting bleek
op den duur te eenzijdig. Niet
alleen moest om dezelfde op
brengst te houden de kunst-
mestgift steeds worden opge
voerd, ook staken gebreks-
ziekten de kop op zoals aard-
rot bij suikerbieten en veen
koloniale aardappelziekte.
Er kwam weer belangstelling
voor stadscompost en de nu
vijftig jaar oude VAM werd
een feit. Merkwaardig genoeg
ging in de jaren zestig de afzet
ten behoeve van de landbouw
verloren. Pas de laatste jaren
is er weer een opleving in de
belangstelling van die kant te
constateren. Zo werd vorig
jaar toch weer 20.000 ton afge
zet voor bemesting van agra
rische landerijen. Dit jaar
wordt opnieuw een toename
verwacht. Zestig procent gaat
echter naar de recreatieve
sector openbare groenvoor
zieningen (sportvelden en
particuliere tuinen). Ook de
tuinbouw neemt een grote
hoeveelheid af.
Haarlem begint dit jubileum
jaar ook met de afvoer van
haar huisvuil naar de VAM.
Maar verdere uitbreiding zit
er voorlopig niet in. „Zal het
Drents provinciaal bestuur
toestaan dat Wijster het huis
vuil vat van Nederland
wordt?", vraagt voorlichter
Swinkels zich af. Wel wordt
overwogen elders in ons land
een derde composteringsbe-
drijf en stortplaats te stichten.
.Maar ik zie toch problemen
voor de uitbouw van de VAM.
Onder andere door de nieuwe
Wet Afvalstoffen. Daarin
staat dat iedere provincie zijn
eigen afvalproblemen moet
oplossen. Dat betekent dus
regionalisatie van de huis
vuilverwerking. Mogelijk dat
Wijster daarom in de nabije
toekomst wel wat gas moet
terugnemen. Maar als de pro
vinciale plannen rond zijn zal
zeker blijken dat men de
VAM hard nodig heeft".
De VAM kreeg in eerste instan
tie bij Wijster 500 hectare ter
beschikking. Daarvan zijn nu
nog 240 hectare over en maar
65 hectare is in gebruik. Door
de compostering van het vuil
kon men de stortcapaciteit
beperkt houden.
Afvoer via de VAM is, aldus
Swinkels geen goedkope op
lossing van het afval
probleem. Het kost de deel
nemende gemeenten tussen
de f 30 en f 40 per ton (een ei
gen gecontroleerde stort
plaats f 14 tot f 18 per ton),
maar vuilverbranding bij
voorbeeld is nog veel duur
der. Ongeveer f 80 per
ton.
Vijftig jaar lang verzamelde de
VAM in Wijster een immense
hoop afval. Wie in Wijster de
richting Drijber-Hoogeveen
kiest ziet al spoedig de gele
kranen en een kunstmatig
heuvellandschap boven de
houtopstanden van het boe
renland opdoemen, als het
gekrijs van de zeemeeuwen
en hun witte dwarrelvlucht
hen al niet eerder waren op
gevallen.
VANGBARE VISSOORTEN
BIJZONDERHEDEN
LANGS DE HELE KUST TERUGLOPENDE
PLATVISVANGSTEN. BEHALVE
WADDENGEBIED GOEO BOT EN SCHOL
VANAF OE GROTE BOTEN VEEL BOT
EN SCHOL LANGS OE AFSLUITDIJK.
HET BESTE TUSSEN KORNWERDER
ZAND EN BREEZANODUK BIJ WIJK
AAN ZEE: ZEEBAARS
OEN MELDER
IANADORP
CALLANTSOOG
ZEEWERING
ALK
MAAR
CAMPEROUIN HARGEN
EGMONOA Z
CAST RICUM
|ZUI0ERPIE~
ZANOVOORT
lANGEVELOERSlAG
WASSENAARSE SLAG
'•DEN HAAG
TER HEIJDE
>ROTTEROAM
«^SLUIZEN
"greveuncen
WESTEN 7* SCHOUWEN^*
VROUWE NPOIOET
CTwestkapeue V
A DISHOEK
BREOA
WAARDERING VAN DE STEK
Nog een klein maandje en dan is
het weer zover. Dan kan het
hengelsportminnende volk
van ons land weer naar de
waterkant trekken om met
frisse moed te beginnen aan
een nieuw seizoen in het bin
nenwater. Want nog altijd be
staat er bij ons zoiets als een
"gesloten seizoen". De periode
van zo'n tweeëneenhalve
maand waarin het vissen
verboden is. Een maatregel
die je nauwelijks meer van
deze tijd kunt noemen. Maar
de overheid wil er kennelijk
nog niet aan om het vissen in
het binnenwater het hele jaar
open te stellen.
Zoals diezelfde overheid er nog
altijd prijs opstelt dat sport
vissers na zonsondergang
hun hengelspullen opbergen
en braaf naar huis gaan. Maar
daarover wilde ik het ditmaal
niet met u hebben in deze eer
ste visrubriek. Een rubriek
die u de komende maanden
weer wekelijks in deze krant
kunt vinden. Dit eerste vis ar
tikel wilde ik besteden aan de
Visma '79. Een tentoonstel
ling in het Rotterdamse
Ahoy-complex, die speciaal is
bedoeld voor de sportvisser,
en die voor de elfde maal
werd gehouden afgelopen
week.
Begrip
De Visma is in hengelsport
kringen langzamerhand een
begrip geworden. Zoals de
crocus de komst van de lente
aankondig^ zo laat de Visma
in de periode van "geheelont
houding" weten dat het
nieuwe visseizoen er zit aan te
komen. Helaas heb ik u over
de elfde Visma-expositie niet
Sportvissers uit de Leidse regio die werden onderscheiden door het Irish Specimen Fish Committee
Eerste rij van links naar rechts: T J.SmitLeiden, P. BrouwerLeidenPv.d.Zwet, Roelof arendsveenC.
Schreuder, Leiden. Tweede rij van luiks naar rechts: R. SchoonderwoerdLeidenD. Verhey, Alphen aan
den Rijn, O.F. de Graaf, Leiderdorp, C. de Graaf, Leiderdorp, D.A. de Graaf, Leiderdorp, KA.. Ooms,
Bodegraven en W.G. Bousie, Leiden
al te veel positiefs te vertellen.
Integendeel, ik geloof dat het
- terugblikkend op de afgelo
pen jaren - de meest teleur
stellende is geweest.
Dat ik in dat negatieve oordeel
niet alleen stond mag blijken
uit de reacties die ik zo nu en
dan van bezoekers hoorde:
Dat is jammer want juist die
Visma geldt als een van de
weinige centrale ontmoe
tingspunten voor de sportvis
ser. Hij kan er kennis nemen
van de nieuwtjes die op de
markt worden gebracht door
importeurs en fabrikanten.
Hij ontmoet er de broeders
van Petrus. Mensen met een
grote voorliefde: vissen.
Wie er dit jaar op de Visma ont
braken waren de eigen stands
van die grote importeurs en
fabrikanten. Goed, indirect
was een aantal dan wel verte
genwoordigd via de detaillis
ten op de Visma. Maar het is
logisch dat deze standhou
ders in de eerste plaats probe
ren om via een redelijke om
zet de vrij forse huur eruit te
krijgen. Al gebiedt de eerlijk
heid me te zeggen, dat men
sen als Henk Peeters uit Am
sterdam en Ronald Fender uit
Rotterdam nooit te beroerd
zijn om de consumenten een
degelijk stuk voorlichting te
geven, zonder dat direct de
kassa behoeft te rinkelen.
Behalve het ontbreken van
"grote namen" als Albatros,
DAM, ABU, Olympic, Lercx
en Mitchell met demonstra
tiestands, signaleerde ik een
steeds toenemend aantal in
zendingen van zaken, die
weinig of niets met de hengel
sport te maken hebben.
Cosmetica
Wat bijvoorbeeld parfum en
cosmetica met vissen van
doen hebben is me te enen
male onduidelijk. En dan de
encyclopedieverkopers, die
tot het standaardmenu beho
ren van elke beurs. Hoe klein
ook. Wie zo links en rechts in
formeert naar de oorzaak,
komt er achter dat de hengel-
sporthandel op het ogenblik
niet erg floreert. Er zijn al ver
schillende importeurs, die er
mee gestopt zijn. Hetzij uit
vrije wil, hetzij omdat ze daar
toe door een faillissement
verplicht werden. Andere
kunnen zich met pijn en
moeite het hoofd boven water
houden en klampen zich vast
aan een hopelijk goed zomer
seizoen.
Naar de oorzaken ervan kunnen
we slechts gissen. Het Cen
traal Bureau voor de Statis
tiek heeft becijferd dat er in
Nederland twee miljoen hen
gelaars rondlopen. Dat is toch
een behoorlijke markt, zou je
zo zeggen. Toch zijn de om
zetten van de meeste bedrij
ven flink achtergebleven bij
de ramingen.
Enerzijds zou dat erop kunnen
wijzen dat de algemene eco
nomische achteruitgang zich
ook heeft meegedeeld aan de
hengelsportbranche. Ander
zijds schijnt ook de langduri
ge en koude winter zijn steen
tje aan de malaise hebben bij
gedragen. De afgelopen win
termaanden is er behalve
door een beperkte groep
door-weer-en-wind vissers
nauwelijks gevist. En dus is er
ook geen materiaal verkocht.
Verlangen
Hoe het ook zij, zowel impor
teur, fabrikant als detaillist
zullen met groot verlangen de
komende weken tegemoet
zien, want in mei en juni wor
den - per traditie - de meeste
hengelspulletjes verkocht.
Terug naar de Visma. Wie er wel
acte de presence gaven waren
de verschillende touropera
tors, organisatoren van vis
sportvakantiereizen. Daar zit
kennelijk de klad nog niet in.
Een van die organisaties, die
al sinds de eerste Visma's
aanwezig is, is het Iers Bureau
voor Toerisme. Een verte
genwoordiger van een gebied
dat door vele sportvissers
wordt beschouwd als een el
dorado. Hoewel landen als
Portugal, Schotland en Fin
land in opkomst zijn.
Ierland grijpt de Visma aan om
Nederlanders die tijdens hun
visvakantie in Ierland forse
exemplaren hebben gevan
gen te onderscheiden. Dat
zijn de zogenaamde "speci
men awards" die worden uit
gereikt door het Irish Speci
men Fish Committee. Iedere
hengelaar die een vis boven
een bepaalde limiet vangt
krijgt zo'n "award".
Dit jaar vielen er 75 Nederland
se sportvissers in de prijzen,
van wie er 14 uit Leiden en
omgeving kwamen. Op de fo
to bij dit artikel staan de ge
lukkigen uit de Leidse regio
afgebeeld. Een aparte ver
melding verdient nog de heer
P. v.d. Zwet uit Roelofa-
rendsveen, die de zwaarste
stekelrog aan Ierse wal wist te
brengen in 1978. Het beest
had een gewicht van 11.3
pond. Ook de prijzen voor de
grootste geep (tweeëneenhalf
pond) en wijting (vier pond)
gingen naar Nederlanders.
In de rubriek van volgende
week kom ik nog even op de
Visma terug. Tenslotte nog
een nieuwtje in deze rubriek.
Voortaan vindt u op deze
plaats elke week een kaartje
waarop de vangstverwach
tingen staan vermeld voor de
zeevisserij. Aan de hand van
de gegevens kunt u bepalen
waar de kansen op een flinke
vangst op dat ogenblik het
grootst zijn.
anp (c)HSC
