m
3
ZATERDAG 5 MEI 1979
DEURNE - Op 11 november vorig jaar was Theo Fre-
richs twee dagen onderweg vanuit Deurne naar Bag
dad. Tegen middernacht was hij vlak bij Skopje. De
dag ervoor had hij 's avonds laat de Joegoslavische
grens bereikt. Hij had twee rustpauzes genomen in
dat land, in Zagreb en in Beograd. Rond kwart voor
zes was hij weer gaan rijden. In de avonduren had hij
twee keer vijf minuten rust genomen, zo zou later de
tachograaf (het apparaat dat registreert hoe lang de
vrachtwagen rijdt en stilstaat) uitwijzen.
Om ongeveer tien voor twaalf, in het pikkedonker, brak dan die ene
seconde aan die het leven van Theo Frerichs zo ingrijpend beïn
vloedde. Naar hij later voor de rechtbank verklaarde kwam een
andere vrachtwagen hem met groot licht tegemoet. Frerichs raakte
verblind en gaf lichtsignalen om de ander te bewegen zijn licht te
dimmen. Dat gebeurde niet. Direct daarna het ongeluk: de vracht
auto reed tegen een man aan die zich op de rijbaan bevond en
raakte ook nog twee auto's die half in de berm, half op de weg
stonden. Daarbij moet nog een andere man ook geraakt zijnhoe
wel Theo dat nooit heeft gemerkt. Een kleine tachtig meter verderop
bracht Frerichs zijn vrachtwagen tot stilstand. Hij liep terug;
spoedig zou hij door de politie in arrest genomen worden.
De 30-jarige vrachtwagen
chauffeur Theo Frerichs uit
het Brabantse Deurne zit al
weken in een isoleercel in de
strafgevangenis van Sremska
Mitrovica, in Joegoslavië. Dat
is een uitvloeisel van een aan
rijding met dodelijke afloop
waarbij Frerichs op 11 no
vember vorig jaar betrokken
was. Frerichs is in hoger be
roep tot twee jaar onvoor
waardelijke celstraf veroor
deeld, aanvankelijk was het
zelfs nog één jaar meer. Minis
ter Van der Klaauw heeft vo
rige week tijdens zijn bezoek
aan Joegoslavië een goed
woordje gedaan voor Theo
Frerichs. Thuis, in Deurne,
hopen ze dat de minister iets
heeft bereikt.
Onze verslaggever Ad van
Liempt sprak met enige men
sen uit de omgeving van Fre
richs en bestudeerde de pro
ces-stukken.
De volgende dag besloot onder
zoeksrechter Veli Vedat, ver
bonden aan de Gemeente
rechtbank van Skopje, om
Theo Frerichs voorlopig een
maand vast te houden. Hij
werd ervan verdacht, aldus
dit besluit, niet voldoende
veilige afstand van de rech
terkant van de weg te hebben
gehouden en zijn snelheid
niet te hebben aangepast aan
de omstandigheden. Het ge
volg hiervan was, volgens de
rechter, dat „hij met het rech-
tervoordeel van de wagen Zo-
ran Stosikj en Milivoje Sto-
sikj aanreed, alsook de auto's
Lada kenteken VR 243-05 en
Zastava 1300 kenteken KU
196-13, die zich aan de rech
terkant van de rijweg bevon
den, waarbij Zoran Stosikj li
chamelijk letsel verkreeg
waaraan hij op weg naar het
ziekenhuis overleed, en Mili
voje Stosikj zwaar lichame
lijk letsel verkreeg".
Frerichs kwam in de gemeente
gevangenis van Skopje te
recht, tussen Joegoslavische
criminelen, met zeven, acht in
één cel, soms wel met elf. De
hygiënische toestanden wa
ren er bedroevend, het eten
ronduit slecht.
Motorpech
Op 8 december bracht openbare
aanklager Mile Arsenievski
de acte van beschuldiging uit.
Daaruit is op te maken wat er
aan de aanrijding vooraf was
gegaan, althans volgens de
door Arsenievski opgeroepen
getuigen. Het begon met Ziv-
ko Nakovski uit Kumanovo,
die met zijn Zastava op weg
was naar Skopje. Hij kreeg
om half twaalf motorpech en
zette zijn auto aan de kant;
twee wielen op de weg en
twee in de benn. Om hulp te
bieden is later een tweede au
to gestopt een Lada met twee
broers erin, Zoran en Milivoje
Stosikj. Zij boden hun dien
sten aan, Zivko Nakovski
antwoordde dat hij een zak
lantaarn nodig had om het de
fect aan de auto te verhelpen.
Die hadden de broers wel. Op
het moment dat de Volvo van
Theo Frerichs naderde was
Milivoje bezig Zivko Na
kovski te helpen met de Zas
tava en prutste Zoran aan het
remlicht van zijn eigen La-
Volgens de acte van beschuldi
ging stond op 36,80 meter
achter de auto's een gevaren
driehoek opgesteld. Theo
Frerichs heeft later verklaard
dat hij die nooit gezien heeft.
Volgens de acte van beschul-.
diging hield Theo niet vol
doende afstand na het passe
ren van die driehoek. Reden
voor aanklager Arsenievski
om de rechtbank voor te stel
len Frerichs te veroorde
len.
Vonnis
Het vonnis, dat op tweede
kerstdag werd uitgesproken,
is vele pagina's lang. Voor
Theo Frerichs zijn slechts
drie woorden van wezenlijk
belang: drie jaar gevangenis
straf. Hij is verbijsterd. De zit-
ting is voor het grootste deel
langs hem heen gegaan. Er
werd slechts af en toe een zin
netje in het Duits vertaald, de
rest van de zitting speelde
zich af in het Macedonisch, de
taal die in Skopje gesproken
wordt.
In het vonnis achtte de recht
bank het bewijsmateriaal
„duidelijk, niet tegenstrijdig
en voldoende overtuigend".
Bestudering van de overwe
gingen met Nederlandse ogen
kan echter onmogelijk tot die
conclusie leiden. Want wat
heeft de rechtbank bij de
strafbepaling als verlichtende
omstandigheid in aanmer
king genomen? Dit: „dat de
benadeelden zich onoplet
tend aan de linkerkant op de
weg bevonden, aan de linker
kant van de rechterrijbaan,
wat niet alleen onvoorzichtig,
onoplettend en zorgeloos
was, maar ook buitengewoon
gevaarlijk, wat in dit geval
ook bleek. Indien de gewonde
Milivoje en zijn broer de nu
overleden Zoran niet enigs
zins onoplettend zouden zijn
geweest, zouden zij het nade
ren van het voertuig van de
verdachte hebben kunnen
bemerken, om zich van de
linkerkant van de rechterrij
baan te verwijderen en te
gaan staan geheel aan de kant
van de rijbaan, en wel op de
berm, die veilig zou zijn ge
weest en daarmee zou het niet
tot dit ongeval zijn geko-
Het is geen literatuur van de
bovenste plank (dat zijn Ne
derlandse vonnissen trou
wens nog minder), maar dui
delijk is het wel: de slachtof
fers hadden beter uit moeten
kijken, dan was het ongeluk
niet gebeurd. Toch conclu
deerde de rechtbank dat Fre
richs schuldig was en drie j aar
zou moeten zitten.
Er zijn dan ook wel enige ver
zwarende omstandigheden in
het vonnis vermeld. Een
daarvan is deze: „Het maat
schappelijke gevaar van dit
soort strafrechtelijke feiten,
het steeds vaker voorkomen
ervan". En een ander. „Het
feit dat een jong menselijk le
ven is beëindigd, dat wil zeg
gen de nu overleden Zoran op
een leeftijd van slechts 26
jaar, die tijd nam om op de
weg te stoppen met een hu
maan idee om diegenen te
helpen die op dat moment
met tegenslag te kampen
hadden".
Verweer
Het verweer dat Theo Frerichs
op de zitting had gevoerd, en
dat door zijn advocaat Anic
Ivanov was ondersteund,
werd door de rechtbank van
tafel geveegd. Het was „onge
grond omdat het niet overtui
gend is, onduidelijk en in
strijd met de ingebrachte be
wijsstukken. Het verweer
was slechts gegeven om de
strafrechtelijke verantwoor
delijkheid te ontlopen".
Up woensdag 7 maart diende
het hoger beroep. Aanwezig
waren ditmaal een vertegen
woordiger van de Nederland
se ambassade en de voor het
Leger des Heils werkende
reclasseringsambtenaar Har-
rie Boumans. Hij woont nu in
Asten, maar was - toevalli
gerwijs - jarenlang zo onge
veer de overbuurman van
Theo Frerichs in Deurne. Hij
trok en trekt zich het lot van
Frerichs, diens vrouw en twee
kinderen erg aan. Daarom
woonde hij de zitting bij. In
zijn bagage had hij de grote
stapel artikelen die Brabantse
kranten aan het geval-Fre-
richs hadden gewijd. Ook
kwam bij de zitting de enor
me serie ansichtkaarten op ta
fel, voornamelijk naar Fre
richs in de gevangenis ge
stuurd door meelevende luis
teraars van het nachtelijk
chauffeursprogramma
Truck. De advocaat hield de
rechtbank voor dat de behan
deling van Frerichs in Ne
derland slecht was gevallen
en dat zoiets op het toerisme
een negatieve invloed zou
hebben.
Uit het verslag dat Harrie Bou
mans van de reis naar Joego
slavië maakte: „De recht
bank, alsook de aanklager
maakte een zeer ongeïnteres
seerde indruk, tenminste op
het moment dat de verdedi
ging het woord kreeg. Het ge
beurde zelfs enkele malen dat
men enigszins lacherig rea
geerde. Na de zitting was de
heer Ivanov (advocaat) dan
ook zeer pessimistisch over
de afloop welke uiterlijk bin
nen 10 dagen bekend ge
maakt zou worden".
Pas eind vorige maand werd de
uitslag van het hoger beroep
in Deurne bekend: de straf
was bekort tot twee jaar. Maar
dat is nog aanzienlijk meer
d an Jo Frerichs voor mogelij k
had gehouden, toen ze in de
cember direct naar Joegosla
vië reisde om haar man op te
zoeken. „We wisten maar één
naam, van die onderzoeks
rechter. verder niks. Maar via
hem kregen we uiteindelijk
na een hoop trammelant, toe
stemming voor een bezoek.
Dat duurde een half uurtje,
toen moesten we weer weg.
De volgende dag zijn we terug
gegaan, maar we kwamen er
niet meer in".
Geld
Mevrouw Frerichs is nog een
tweede keer naar Joegoslavië
geweest. Behalve de ontmoe
ting met haar man stond toen
een poging op het programma
om het geld terug te krijgen
dat Theo van zijn werkgever
had meegekregen, een bedrag
van rond 6000 gulden. Die po
ging mislukte. Jo Frerichs
kreeg haar man twee keer te
zien, eenmaal een kwartier en
eenmaal een uur. maar het
geld bleef in Skopje achter.
Zelfs het inschakelen van een
medegevangene, die een paar
woorden Duits sprak, hielp
niet. De werkgever had het te
rugkrijgen van het geld als
voorwaarde gesteld voor
doorbetaling van Theo's sala
ris.
Begin maart ging Jo Frerichs
voor de derde keer op bezoek,
ditmaal samen met Harrie
Boumans. Deze laatste kreeg
uiteindelijk het geld wél los,
maar niet zonder een uitput
tende discussie.
Het laatste bezoek had een
dramatisch karakter omdat
Theo toen de boodschap
kreeg dat zijn vader onver
wacht was overleden. Dit as
pect is overigens door de ver
dediging ook in de behande
ling van het hoger beroep in
het geding gebracht. Ook dit
keer moest er eindeloos wor
den gesoebat om op bezoek te
mogen.
Uit het verslag van Harrie
Boumans over die bezoeken:
„Zijn dagelijkse voeding be
staat uit 's morgens één kop
thee, 's middags een stuk
brood en een kop „soep", 's
avonds een kop koffie.
Etenswaren en rookartikelen
die door familie of kennissen
aan de poort worden afgege
ven worden zeer streng ge
controleerd en bereiken hem
maar ten dele. Correspondent
tie met zijn eigen vrouw is er
nauwelijks. Gezien het taal
probleem komt er maar wei
nig door de censuur. Theo
deed een uitdrukkelijk be
roep op ons allen om hem zo
snel mogelijk uit deze on
houdbare en zelfs onmense
lijke situatie te halen"!
Boumans, later thuis: „Die be
zoeken daarbij ben je volle
dig afhankelijk van de wille
keur van bewakers en ander
personeel. Een keer heb ik het
bezoek kunnen rekken door
ze allerlei papieren die we
hadden laten vertalen te laten
lezen. En pakjes sigaretten
deden ook wonderen. Toen
we een keer met de advocaten
in een mooi kostuum aan de
poort verschenen hadden we
geen enkel probleem en kon
den we zo lang met Theo pra
ten als we wilden".
Driftig
Inmiddels zit Theo Frerichs in
een andere gevangenis, die
I
t-v-
Jo Frerichs
steeds in de weer met de koffiekan
van Sremska Mitrovica. Dat is
zeventig kilometer van Beo
grad. Hij zit daar, blijkens zijn
jongste brief aan zijn vrouw,
in absoluut isolement. Aan
vankelijk dacht hij met deze
overplaatsing flink gebaat te
zijn: hij zou terecht komen in
een minde» strenge gevange
nis, met volop buitenlanders,
en vooral met de mogelijk
heid om te werken. De trein
reis erheen duurde twaalf
uur. Harrie Boumans sluit
niet uit dat Theo de isolering
aan zichzelf te wijten heeft:
„Ik kan me voorstellen dat hij
zich heeft verzet tijdens die
overbrenging". En Jo Fre
richs knikt instemmend: „Hij
is namelijk nogal driftig, moet
je weten".
Uit de brief is verder gebleken
dat Frerichs in zijn nieuwe
omgeving zware beperkingen
zijn opgelegd. Zo mag hij al
leen nog maar post ontvangen
van familieleden die bij de
gevangenis geregistreerd
staan. Op die brieven moet de
afzender op de voorkant staan
vermeld, anders volgt vernie
tiging van de brief.
De correspondentie is tot nu toe
toch al niet vlekkeloos verlo
pen. De eerste brieven van Jo
Frerichs naar haar man kwa
men geen van alle aan. „Die
zijn vast niet door de censuur
heen gekomen. Het was ook
niet mis, trouwens, wat ik
toen allemaal opgeschreven
heb. Ja, je bent wanhopig hè,
en dat schrijf je dan van je at",
zegt ze.
Jo Frerichs is weer een beetje
opgeleefd. De belangstelling
voor de problemen van haar
en haar man is opeens weer
toegenomen. Er verschijnen
weer stukken in de kranten
en vrienden en familieleden
lopen de deur weer plat. Ze is
steeds in de weer met de kof
fiekan. „Beter zo dan wan
neer je maar alleen zit", zegt
ze. „Daar kan ik niet te
gen".
Hoop
Ze heeft wel enige hoop gekre
gen door het bezoek van Van
der Klaauw aan Joegoslavië.
Harrie Boumans heeft op alle
mogelijke manieren gepro
beerd te bevorderen dat de
minister de zaak in Joegosla
vië zou bespreken Hij heeft
daarvoor Van der Klaauws
partijgenoten Nijpels en Bol-
kestein (beiden Tweede-Ka
merléden) ingeseind en die
hebben de minister onmid
dellijk een telegram en schrif
telijke vragen toegestuurd.
Inmiddels staat vast dat Van
der Klaauw daar over Fre
richs is begonnen. „Je kunt er
natuurlijk niet op rekenen dat
ze hand in hand de vliegtuig
trap afkomen", zegt Bou
mans, „maar het kan enipe
invloed hebben gehad. Daar
hopen we in ieder geval erg
op".
Ook op andere manieren wordt
geprobeerd Theo's lot te ver
zachten. De Zeister rechtsbij
standverzekering ARAG
heeft het groene licht gegeven
aan de Joegoslavische advo
caten om alle mogelijke bij
zondere rechtsmiddelen te
beproeven om iets aan de
straf van Frerichs te doen.
Daartoe behoren eventueel
pogingen een nieuw proces te
beginnen, verkorting van
straf aanvragen, een soort
cassatieverzoek en - vooral -
een verzoek om gratie. De
kansen op een wending ten
goede voor Theo Frerichs lij
ken ook toegenomen door
zijn overplaatsing naar een
andere streek dan die waar
het ongeluk gebeurde. Daar
mee is hij onder juridische
zeggenschap van de stad
Skopje vandaan en dat is vol
gens de advocaten niet on
gunstig.
Blijft natuurlijk nog de vraag
onbeantwoord waarom een
Nederlandse chauffeur die in
Joegoslavië betrokken raakt
bij een fataal verkeersonge
luk zo zwaar gestraft wordt.
Bij de behandeling in hoger
beroep zijn de rechtbank
voorbeelden voorgelegd van
Joegoslaven die in Nederland
gevangen zitten en hier veel
mildere straffen kregen voor
aanzienlijk ernstiger delicten.
Mogelijk heeft dat de straf-
verkorting in hoger beroep
mede veroorzaakt.
Vergelding
Voor Harrie Boumans is een
belangrijke factor in de
rechtsgang in dit geval de
vergelding geweest. Hij wijst
op een passage in het vonnis
die handelt over het doel van
de straf: „dat hij zorgvuldiger
zal zijn in het besturen van
zijn voertuig, dat hij de. ver-
keersvoorschriften en -tekens
in acht zal nemen en niet op
nieuw op het strafbankje te
recht zal komen om zich te
verantwoorden voor derge
lijke strafbare feiten".
Boumans heeft van de Joego
slavische advocaten begre
pen dat het een paar maal is
voorgekomen dat buiten
landse chauffeurs na het ver
oorzaken van een ongeval zijn
doorgereden. Ze waren niet
meer op te sporen en dat heeft
de publieke opinie kennelijk
zodanig beinvloed dat voor
een chauffeur die wél is ge
stopt, nu een zware straf ver
langd wordt. „Ik geloof stel
lig", zegt Boumans, „dat Theo
mede voor andere chauffeurs
in de gevangenis zit". De
vrouw van Theo knikt bij die
woorden. Zij hoorde onlangs
in het radioprogramma Truck
een chauffeur vertellen over
zijn ervaringen in een Ita
liaanse gevangenis waar hij
na een aanrijding een halfjaar
in heeft doorgebracht. Die
man gaf zijn collega's één
raad: „Als je zoiets overkomt,
maak dan zo gauw mogelijk
dat je wegkomt".
Een afschuwelijk dilemma voor
een vrachtwagenchauffeur.
Theo Frerichs koos voor de
meest menselijke oplossing:
hij stopte en zit nu mogelijk
twee jaar in een cel. Het is
kennelijk zoals zijn Joegosla
vische advocaat Anic zei te
gen Jo Frerichs, kort na de
behandeling in hoger beroep
(citaat uit het verslag van
reclasseringsambtenaar
Boumans): „Uw man is veel te
goed en te eerlijk; in deze si
tuatie minder gunstig, maar
toch ook wel iets voor u om
trots op te zijn".
I
