Uitzending Holocaust is zinvol gebleken 'Holocaust': een kitsch-vertoning toegelicht [j\j^Rrggrannma\ WAN DER WIEL Keukens van klasse. poggenpohl VRIJDAG 4 MEI 1979 Promenade- concert RO te veel spektakel HILVERSUM (ANP) - De uitzending van de Ameri kaanse televisieserie 'Ho locaust' door de TROS is bijzonder zinvol geweest, enerzijds omdat een probleem, dat zoveel jaren was blijven liggen nu weer volop in de belangstelling, vooral van de jeugd, is ge komen, en anderzijds om dat tevens de aandacht is gevestigd op andere ver volgde minderheden. Dat is de mening van de rabbijnen Sonny Herman en Awraham Soe- tendorp en dominee A. Klamer van het radiopastoraat, die op de vier uitzendavonden van de TROS deel hebben uitgemaakt van een radioforum dat op de vele vragen van kijkers een antwoord heeft proberen te geven. Rabbijn Herman, die als psychiater dagelijks betrokken is bij het joods maatschappelijk werk, zei wat die andere minderheden be treft verder te willen gaan dan de zigeuners en de homofielen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog ook door de Duitsers zijn ver volgd. Hij wees op tal van landen, waar ook nu nog minderheden vervolgd worden. "Elk land heeft zijn eigen joden. 'Holocaust' be tekent, dat iedere minderheid vervolgd kan worden". Hij had in zijn dagelijkse praktijk veel reacties gehad uit tal van geledingen van het Nederlandse volk. Daarbij waren mensen, die twintig jaar lang hadden gezwe gen maar die zich nu wilden ui ten. Er waren trouwens net zo veel reacties gekomen van joden als van niet-joden. Rabbijn Herman en ds. Klamèr wa ren ook gebeld door Nederlan ders, die tijdens de oorlog fout waren geweest. "Er waren er bij, die nog altijd de angst hebben dat in hun directe omgeving hun oorlogsverleden bekend wordt. Die mensen zoeken hoe ze er van af kunnen komen maar ze weten ook dat ze er niet van af komen", aldus ds. Klamer. Hij zei voorts dat de reacties in ons land minder paniekerig zijn ge weest dan in Duitsland na de uit zending daar. Ds. Klamer vond het belangrijk dat de mensen bij het kijken naar 'Holocaust' zich zelf zijn tegengekomen. "Men is nu bepaald geconfronteerd met een situatie, waar men eigenlijk graag omheen had willen gaan". Wat de nazorg bij de film betreft vond ds. Klamer dat die goed ge regeld was door de TROS. "Het zou een gemene daad zijn ge weest als je deze film zonder na zorg had uitgezonden". Rabbijn Soetendorp van de libe raal-joodse gemeente was het op gevallen dat de reacties van de mensen, naarmate er meer afle veringen waren vertoond, diep- gaander waren geworden. "Je voelt daarbij dat er over het probleem gesproken wordt". Ook vraagt men zich volgens hem af of men tijdens de oorlog niet meer had kunnen doen voor de joden. Bewust Wat de kijkgewoonte van de Ne derlanders betreft was het opge vallen dat men of zeer bewust wel, of zeer bewust niet naar 'ho locaust' had gekeken. "Zelden is zo bewust een keuze gemaakt", aldus een woordvoerder van de TROS. In totaal zijn op de vier uitzendin gen ongeveer 3.000 telefonische reacties bij de TROS binnen ge komen. Het zal nog maanden duren voor de resultaten bekend zullen worden van een onderzoek naar tal van factoren, dat de TROS rond de uitzendingen heeft laten verrich ten. LEIDEN - Het Residentie-Orkest heeft ons gisteravond met zijn Promenadeconcert in de Stads gehoorzaal niet in alle staten van verrukking gebracht. Het enige in dit programma dat aantrek kingskracht had kunnen hebben was het optreden van de pianist Youri Jegorow, die, zo wil men ons doen geloven, in Amsterdam alle concertpodia heeft veroverd. Bij zijn vertolking van het eerst pianoconcert van Tsjaikowski zou ik daarbij, althans in artistie ke zin, nog een vraagteken willen zetten. Pianistisch is hij een fe nomenaal talent; zijn techniek is verbluffend. Maar zijn "Sturm- und-Drang"-opvattingen doen bij afwezigheid van enige lyriek hardvochtig aan. Aan dirigent en orkest, die zo nu en dan duidelijk in artistieke benadering van hem verschilden, gaf hij nauwelijks enige ruimte. Tsjaikowski's eer ste pianoconcert is natuurlijk wel een bravourstuk, maar het kan ook minder grof. Zo heeft ook "Aan mijn vaderland", de derde symphonie van Bernard Zweers met alle luidruchtige romantiek en heroïek de indruk gevestigd dat het werk meer pas te bij het "rood pluche" van de vorige eeuw dan in onze tijd. Het is van een Duitse breedsprakig heid, met wat Wagneriaanse sausjes die niet meer aanspreekt. Men zou voor de instrumentatie nog wel enige waardering kun nen opbrengen, maar het is toch geen werk dat wij nu nog van gro te allure zouden noemen. Het or kest heeft er zich onder leiding van de Amerikaanse dirigent Cherles B. Axton, die de indruk maakte er geen enkele moeite mee te hebben, tegenaan "ge gooid". Concertmeester Jaring Walta kreeg er enige soli in te verwerken en deed dit met een fraaie grote toon, zoals van hem werd verwacht. BEP RIJNDERS Amsterdam: 1(1) Hooray, hoorav: Boney M 2(8)1 want you to want me:1 Cheap Trick 3 (28) Casanova: Luv 4 7) Some girls: Racey 5 2) In the navy: Village people 6 (13) Save me: Clout 7(9) Hallelujah: Milk and Honey 8 (11) One way ticket: Erup tion 9 4) Stir it up: Bob Marley 10 3) Lay your love on me: Londen: 1(1) Bright eyes: Art Gar- funkel 2 2) Some girls: Racey 3 7) Pop musik: M 4 3) Cool for cats: Squeeze 5(4) Shake your body: Jacksons 6 (11) The logical song: Su pertramp 7 (10) Goodnight tonight: Wings 8 (29) Hooray hooray: Boney M 9 5) Hallelujah: Milk and Honey 10 8) The runner Three de grees 1(1) Heart of glass: Blondie 2 2) Y.M.C.AVillage People 3(3) I was made for dancing: Leif Garret 4 4) Chiquitita: Abba 5 (10) Sandy: John Travolta 6 9) Tragedy: Bee Gees 7 6) We'll have a party tonite nite: Teens 8(7) Baby it's you: Promises 9(8) Da'ya' think I'm sexy: Rod Stewart New York: 1 2) Reunited: Peaches and Herb 2 1) Heart of glass: Blondie 3 5) Music box dancer Frank Mills 4 7) In the na\ y: Village b 3) Knock on Stewart 6 (10) I want your love: Chic 7 -) I will surv ve: Gloria Gavnor 8 6) Stumblin' in Suzi Qua- tro and Chris Norman 9 -) Take me home: Cher 10 8) Tragedy: Be eGees Gelukkig, de voorstelling is afgelo pen. En opnieuw heeft de TROS na de uitzending van het vierde deel van Holocaust enkele do cumentaire beelden gegeven die de vraag doen rijzen of de film en de uitzending daarvan wel aan hun doel hebben beantwoord. Het gebeurde was, zoals ik trou wens reeds uit eigen ervaring wist, anders, het was ook einde loos veel indringender dan blijk baar door de weergave van het lot der familie Weiss weer te geven Wat mij het meest van alles getrof fen heeft, was de afbeelding van het met hakenkruis besmeurde gedenkteken over de massale ADVERTENTIE Komfort, kwaliteit en door dacht design. Kenmerkend voor een Poggenpohl keuken. Met veel praktische snufjes. Met vele verborgen kwaliteiten. Kom eens langs. Ziet u zelf hoeveel extra's een Poggenpohl u biedt. Zonder dat u meer betaalt. b.v. Gebr. Rolffs Handelmij Industrieweg 14 De Grote Polder Zoeterwoude-Rijndijk Tel. 071-899206 misdaad die wij een kleine veer tig jaar geleden hebben meege maakt. Zij stond trouwens al in de kranten. Als je dit ziet, voel je de vraag in je oprijzen of er geen verband bestaat tussen de met de beste bedoelingen uitgezonden film en de tekenen van jodenhaat, waaraan sommigen zich kenne lijk gedrongen hebben gevoeld hiernieuwde uitdrukking te ge ven. Hoevelen waren dat en uit welke kringen waren zij afkom stig? Met niet geringe bezorgd heid ben je geneigd je af te vragen of de vertoning van Holocaust sluimerende of bewust levende haatgevoelens niet heeft geacti veerd in plaats van de dragers van deze gevoelens tot enige bezin ning te brengen. In gedachten terugroepend wat er in de vier uitzendingen aan ons oog voorbij gegaan is, blijft ons verder, veel meer dan het gebrek aan ontroering die toch-van ons verwacht werd, de weerzin bij die ons op vele momenten ook tij dens de vertoning van het vierde deel heeft vervuld. Weerzin tegen allerlei kitsch die de makers van de film blijkbaar niet in staat wa ren achterwege te laten. We zul len de door ons bedoelde mo menten nu maar niet afzonderlijk in herinnering van de lezers te rugroepen; er waren er vele. Meer dan eens hebben ze ons wee ge maakt, wee omdat we aan kitsch op het tv-scherm langzamerhand wel gewend zijn geraakt, maar kitsch invlechten in een zo ern stig onderwerp als de Endlösung der Judenfrage is ons al te gor- tig. Ook de door de leiding van de TROS gewaagde reacties uit het publiek hebben ons tot nadenken gebracht. Opvallend was, als we afgaan mogen op de verslagen die we daarvan gelezen hebben, dat voortdurend en zelfs in hoofd zaak de vraag is gesteld waarom eigenlijk zoveel bijzondere na druk gelegd wordt op de joden vervolging, terwijl toch rassen discriminatie en andere veelal bloedige conflicten tussen be volkingsgroepen in onze huidige wereld aan de orde van de dag zijn. Dient er eigenlijk niet front te worden gemaakt tegen discri minatie in het algemeen, waarvan die tegen de joden slechts een symptoom vormt in plaats van de Endlösung als een afzonderlijk Een afdoend antwoord op deze be langrijke vraag heb ik niet ge hoord, noch ergens gelezen. Mocht het zijn gegeven en mij zijn ontgaan, dan kan het toch geen kwaad dit nog eens te her halen. Het is waar dat Holocaust heel wat bevat waarvan men moeilijk in zien kan wat het met de joden vervolging te maken heeft. Als bijvoorbeeld in het eerste deel der uitzending ons voorgescho teld wordt dat een joods meisje op straat wordt verkracht, ligt de gedachte voor de hand of dit haar Arisch buurmeisje niet even goed had kunnen gebeuren. En als de film ons een halfdronken SA- man als de snodaard aanwijst die zich aan dit misdrijf is te buiten gegaan, kan je evenmin de idee onderdrukken dat dat ook door ieder bedreven had kunnen zijn. Verkrachting komt zonder onder scheid van ras of geloof overal voor. Je behoeft er bepaald geen nazi voor te zijn. Met de Endlö sung houdt dat dus hoegenaamd geen verband. En ook de vergas sing die daarop volgt van het geestelijk totaal ontredderde slachtoffer is bepaald geen pri vilege dat het joodse volk in Duitsland te beurt is gevallen. In tegendeel, de euthanasie heeft zich in de eerste plaats, zo niet geheel, gericht op zogenaamd Arische debielen en andere per sonen van gelijk bloed, die de zonde hadden begaan geestelijk en lichamelijk niet te kunnen voldoen aan wat een gezond Duits nationaal leven heet. Het is best mogelijk dat de wille keurigheid om de grote ellende op de rug van een joodse man of vrouw te doen neerkomen menig vraagsteller ertoe heeft gebracht het verschil uit het oog te verlie zen, dat bestaat tussen een ge beuren als de Endlösung en niet minder betreurenswaardige ver volgingen van andere groepen dan joden. Dit verschil bestaat intussen wel degelijk en is zelfs van essentiële betekenis. Vergeet niet dat er geen enkel conflict tussen groe pen bestaat zonder een aanwijs bare en in elk geval een duidelijk herkenbaar onderscheid tussen hen. Dat kan bestaan in huidskleur, in nationaliteit, in taal, het kan van geografische of godsdienstige aard zijn, of aan de dag treden in onderling afwij kende levensgewoonten. En deze verschillen leiden nooit tot een uitbarsting als zij niet worden begeleid door belangentegen stellingen. Een enkele keer lei den zij tot achterdocht en tot vrees. Denk wat dit betreft aan het lot der zigeuners. Hoe stond het nu met de joden in Duitsland, tot wie wij ons nu niet te uitvoerig bepalen. Bestonden er waarlijk tussen joden en niet- joden verschillen. Men kan dat niet volledig ontkennen, maar waren zij ook van zodanige aard dat zij onvermijdelijk tot vervol ging moesten leiden. Geenszins. Het was soms zo moeilijk joden van niet-joden te onderscheiden, dat de overheid te dien einde eerst een ster op de borst moest drukken. Politiek bestond er zelfs helemaal geen verschil, maar eerder eenstemmigheid. De Duitse joden waren precies de zelfde toegewijde en enthousias te vaderlanders als de rest van de bevolking. Zij hadden het groot ste belang dit te zijn en vooral dit te demonstreren, al bestond er dan (maar ook dit huns ondanks) voor hen geen politiek tehuis bij de rechtse groeperingen. Belangrijker echter, ja beslissend, is intussen dat de verschillen, voor zover ze hebben bestaan, de aanleiding tot de vervolging van de joden niet hebben gevormd. Zij zijn beschuldigd en vervolgd, en dat nog wel officieel en van de zijde der regering, op grond van verzinsels en leugens. De belang rijkste daarvan was dat zij streef den naar de wereldheerschappij. Ja, die eigenlijk al in handen hadden. De daarop volgende verwijten die zij aanhoren moes ten, waren al even belachelijk en zijn desondanks door miljoenen geloofd. De jodenvervolging was wereldpo litiek van een regering die haar heeft doorgevoerd in een omvang met een gewetenloosheid en op grond van overwegingen, die hun weerga niet vinden in welk conflict tussen bevolkingsgroe pen waar en wanneer dit ook heeft plaatsgehad. Alle discriminatie is te veroordelen, maar de Endlösung der Juden frage vertoont factoren die haar een uitzonderlijk en een bijzon der ernstig karakter in de ge schiedenis verlenen. Holocaust maakt dit niet duidelijk, en als hier en daar een poging in die richting waarneembaar is, ge schiedt dit op een wijze die den ken doet aan een brochure. Zij slaagt er dan ook niet in, zoals de gerezen vragen bewijzen. Alleen om deze reden al dient te worden gezegd dat Holocaust niet deugt en vermoedelijk niet veel invloed ten goede zal hebben. Misschien is dat hier en daar anders voor korte tijd, maar zeker niet blij vend. ABEL HERZBERG NEDERLAND 1 18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 18.30 - Sesamstraat (NOS) 18.45 - Paspoort voor Spanjaarden (NOS) 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - De angst is op - Gunther Anders en de bom (NOS) 19.50 - Reportage dodenherdenking Waalsdorpervlakte (NOS) 20.10 - Tussen toen en toekomst (NCRV) 21.20 - Journaal (NOS) 21.30 - Wierook en tranen, tv-speelfilm (NCRV) 22.50 - Tot Besluit (NCRV) 22.55 - De verzonken wereld van Roman Vishniac (IKON) NEDERLAND 2 18.00 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 18.25 - De Bijbel (7) (TELEAC) 18.55 - Journaal (NOS) 18.59 - Waar kinderen sterven raken dromen zonder huis: kin dermis (KRO) 19.30 - Brahms-Sonate voor viool en piano (NOS) 19.55 - Reportage dodenherdenking Waalsdorpervlakte (NOS) 20.10 - Journaal (NOS) 20.30 - Centennial (KRO) 21.50 - Brandpunt (KRO) 22.25 - Rondje Theater (KRO) 23.15 - Journaal (NOS) DUITSE TV DUITSLAND I 19.30 Aktualiteiten. 19.45 Kleuter- progr. 19.55 Oh, dieser Vater, tv-se- rie. 20.25 Region, magazine. 20.59 Progr.-overz. WDR: 19.00 Pinocchio, tv-serie. 19.30 Amusementsprogr. 19.40 Informatief progr. 20.15 Ak- tual.). 21.00 Journ. 21.15 Arrivederci, baby, speelfilm. 22.55 Economisch magazine. 23.30 Aktualiteiten met politiek overz. 24.00 Sportoverz. 0.25 DUITSLAND II 18.40 Aktualiteiten en muz. 19.20 Fuzzy und die bosen Buben, wes tern. 20.00 Journ. 20.30 Buitenlandse reportages. 21.15 Reportage. 22.15 Spelprogr. 23.00 Aktual. 23.20 Cultu reel magaz. 0.05 Resultaten. 0.15 Mephisto-Walzer, speelfilm. 2.00 DUITSLAND III WDR 18.00-18.45 Schooltelevisie. 19.00 Kleuterprogr. 19.30 Tv-cursus Eco nomische geografie. 20.00 Vrije- tijdsmagaz. 20.45 Journal 3. 21.00 Journ. 21.15 Deutscher Alltag. 22 00 Aktueel magaz. 22.15 Filmportret. 23.00 Marie Curie, tv-serie. 23.50 Filmreportage. 0.20 Journ. BELGISCHE TV BELGIË VLAAMS NET 1 18.:: Kinderprogr. 18.15 Kleuter progr. 18.30 Documentaire serie. 19.00 Region, nieuws-magaz. 19.35 Meded. en Morgen. 19.45 Journ. 20.10 Weerber. 20.15 De Zigeuner, speelfilm. 21.55 Documentaire. 22.30 NET 2 Van 18.00-20.15: Zie NET 1. 20.15 Liedjesprogr. 21.10 Ik, Claudius, tv- serie. 22.00 Cultureel progr. 22.30-23.20 Sportreportage. In het kader van de nationale dodenherdenking zendt de KRO- televisie vanavond het programma ..Waar kinderen stervenraken dromen zonder huisuit. Dit programma, dat werd samengesteld door Bram van Erkel. won in 1977 tijdens het internationale festi val voor kinder-en jeugdprogramma's de Prix Danube in Tsjecho- slowakije de prijs van de stad Bratislawa. Voor de pakkende ma nier waarop kinderen van nu worden geïnformeerd over de levens omstandigheden van kinderen in concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Centraal in de film staan de leerlingen van de openbare lagere school De Manse uit Abcoud?, het kinderkoor van de Rundfunk van de DDR onder leiding van Manfred Roost en het Epens jeugdkoor onder leiding van Joost Meyer. Het kinderkoor uit Oost-Duitsland zingt de kindermesse van Tilo Medek en Dorothea Siewert. (Ned2 18.59 uur). De laatste aflevering van dit seizoen van het programma "Tus sen toen en toekomst" van Jan vanHillo is vanavond geheel gewijd aan de geschiedenis van een joodse familie tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Van Hillo heeft daartoe een portret gemaakt van de in Israel wonende familie Bolle, die van Nederlandse afkomst is. De NCRV. die vorig jaar de claim op hel uitzenden van Holocaust heeft teruggegeven zodat de TROS de serie kon overnemen, is van mening dat de mensen voor wie de oorlog nog altijd niet is afgelo pen. het niet zouden kunnen verdragen dat in Hoiocaust "een spel wordt gespeeld" met de werkelijkheid van toen. (Ned. 120.10 uur) De televisie-actualiteitenrubriek Brandpunt van de KRO zendt vanavond een reportage uit van Willibrord Frequin onder de titel "Polen— de vergeten bevrijders van Brabant". De KRO heeft voorts het wekelijkse gesprek met minister-president van Agt en besteedt ook aandacht aan de uitslag van de Engelse verkiezingen. (Ned. 2. 21.50 uur) De uit Limburg afkomstige 31-jarigc socioloog Lou Brouwers maakte voor de NOS de documentaire "De angst is op - Gunther Anders en de bom" die vanavond wordt uitgezonden. Centraal in de documentaire staat de nu 76-jarige Duitse filosoof Gunther An ders, die de menselijke onmacht om zich de gevolgen van een atoom oorlog voor te stellen als zijn centrale thema heeft. VRIJDAG 4 MEI HILVERSUM I (Ieder heel uur nws.). 18.10 Echo. daarna vervolg En zo hoort het ook. 18.58 (S) Marktberichten. 19.02 (S) Punt Uit. 19.52 Overweging. NOS: 19.57 Inleiding Stilte op De Dam. 20.00 Stilte op De Dam. 20.02 Wil- helmus op De Dam. KRO: 20.06 (S) Van Oud Zeer tot Zeer Oud. 21.02 (S) Nine O'clock Jazz. 22.02 (S) Goal. NOS: 23.02-24 00 (S) Met het oog op morgen. KRO: 0.02 (S) De Nacht spiegel. 1.02 (S) Herrie en Harry op 1 6.02 (S) Country Time. 6.50 Het le vende woord. HILVERSUM II VOO: Infor-radio. OVERHEIDS- VOORL.: 18.40 De Nederlandse An tillen. NOS: 19.57 Inleiding herden king op De Dam. 20.00 Stilte op De Dam. 20.02 Wilhelmus op De Dam. 20.04 (S) De angst is op documen taire. 21.30 Horizon. 22.30 Nws. 22.40 Hoor ik hoor wat jij niet. cultureel magazine. 23.30 (S) Nederland let op uw saeck. 23.55 Nws. HILVERSUM III P.P.: 18.03 Uitzending van het GPV. NOS: 18.13 (S) De Avondspits met de Nationale Hitparade. 19.02 (S) Felix Meurders. 19.57 Inleiding tot de herdenking op De Dam. 20.00 Stilte op De Dam. 20.02 Wilhelmus op D^ Dam. VPRO: 20.06 (S) Oor kussen. 21.30 (S) Black Star Liner. 22.30-24 00 De Suite. (S) ZI a la creme. 11.02 (S) De VARA feliciteert. 12.03 (S) Tussen start en finish. 13.03 (S) In de Rooie Haan. 15.02 (S) Muziek uit Studio 1. 16.02 (S) De_Sj>eeldoos. HILVERSUM II Nws. 7.36 Aktua. (8.00 Nws.) 8.30 Nws. 8.36 Consument. 9.00 Gymn. voor de vrouw. 9.10 Waterst. 9.15 Kom er maar eens bij. 10.30 Coulis sen. 11.30 Aktua-sport. 12.26 Meded. voor land- en tuinb. 12.30 Nws. 12.36 Aktua. 13.00 Nws. 13.11 Onder de mensen. 14.00 Sport na sport. 14.30 Kernpunt. 15.30 Kinderbalie. 16 00 HILVERSUM III NCRV: 7.02 (S) Popfrisser. 9.03 <S) Happv Sound. 10.03 (S) Popstation. 11.03 (S) Op Stap. 12.03 (S) Los Vast. 14.03 (S) NCRV-Zaterdagmiddag. muz., sport en aktual. HILVERSUMIV AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) Op een klein stationnetje, 's morgens in de vroegte. 8.00 (S) Klassiek met Caro line. 9.00 Nws. 19.02 (S) Concerto mattinale. 10.20 (S) Bewerkingen over het Wilhelmus. 10.40 AVRO- Academie: Blokfluit spelenderwijs (4). 11.00 (S) Familieplaatje. 11.45 (S) AVRO's Platen-Publieks-Prijs. 12.00 Nws. 12.02 AVRO-Ter-/>. 12.15 (5) D groot aan de lopende band. 13.00 (S) Opera metWim Koop man. 14.00 Nws. 14.02 (S) AVRO s Platen-Publieks-Prys. 14.17 (S) Het Residentie Orkest. 16,00 Richting. 16.20-17 00 (Si Jazz Spectrum. Ron de Man, autojournalist, draagt een bril van Nieuwe Rijn 62, Leiden Tel 071-124108

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1979 | | pagina 5